Miednica
Miednica składa się z kilku kości. Kością dominującą po każdej stronie jest kość biodrowa, która składa się m.in. z grzebienia biodrowego i panewki stawu biodrowego. Z przodu obie kości biodrowe połączone są kością łonową. Z tyłu obie kości biodrowe są połączone z najniższą częścią kręgosłupa (kością krzyżową) za pomocą stawu (stawu krzyżowo-biodrowego). W ten sposób powstaje kompletny pierścień kości, który nazywamy miednicą lub obręczą miedniczą.
W obrębie miednicy znajdują się ważne narządy lub przechodzą one przez nią. Należą do nich np. duże naczynia krwionośne, nerwy, jelita, drogi moczowe i żeńskie narządy rozrodcze. Przy złamaniu miednicy zawsze istnieje ryzyko, że te struktury lub narządy zostaną naruszone.
Złamanie miednicy
Urazy miednicy dzielą się na złamania (złamania kości) przedniej i tylnej ścianykolumny miednicy oraz złamania poprzeczne czyli tak zwane proste złamania. Występują także złamania złożone. Ponadto zdarzają się złamania kości krzyżowej, panewki stawu biodrowego i gałęzi kości łonowej.
Złamania miednicy stanowią 3% wszystkich złamań i mogą wystąpić we wszystkich grupach wiekowych. Jednak przyczyny są na ogół różne u osób młodszych i starszych. Schorzenie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.
U osób starszych złamania miednicy są często wynikiem upadku z pozycji stojącej. W większości przypadków skutkuje to złamaniem kości w przedniej ścianykolumnie miednicy, co powoduje umiarkowany dyskomfort bez krwawienia i obrażeń zewnętrznych. Osteoporoza (utrata masy kostnej) i podeszły wiek są ważnymi czynnikami ryzyka. Nowotwory mogą rozprzestrzeniać się do miednicy i powodować złamania.
U młodych ludzi złamania miednicy są często wynikiem wypadków komunikacyjnych lub innych zdarzeń z użyciem dużej siły. Najczęściej dochodzi do urazów przedniej i tylnej ścianykolumny miednicy. Często występują inne obrażenia, niektóre z nich są poważne.
Diagnostyka
Złamania miednicy są wynikiem urazów lub upadków z bezpośrednim uderzeniem/naciskiem na miednicę. W ciężkich wypadkach złamania miednicy są często tylko jednym z wielu urazów (uraz wielonarządowy) i towarzyszy im krwotok wewnętrzny.
Złamanie miednicy zwykle powoduje miejscowy ból i tkliwość, zwłaszcza podczas chodzenia. W miednicy i pachwinie może wystąpić obrzęk, zasinienie i nieprawidłowe ułożenie kończyny dolnej. Podczas badania lekarskiego można wyczuć nieprawidłowe wybrzuszenie, trzeszczące odgłosy lub wykryć nieprawidłowo poruszające się elementy w miednicy.
Złamania ścianykolumny przedniej miednicy powoduje tkliwość przy ucisku na przedni obszar miednicy. W miejscu złamania pojawia się ból. Ten typ złamania jest często stabilny. Ból po stabilnym złamaniu miednicy często utrzymuje się przez kilka dni lub tygodni.
Złamania tylnej ścianykolumny miednicy często są już rozpoznawalne po cechach zewnętrznych związanych z urazem (siniaki, rany itp.). Poszkodowani zwykle odczuwają silny ból, może też dojść do krwawienia wewnętrznego i wstrząsu. Ucisk miednicy powoduje ból. Złamania te są zazwyczaj niestabilne.
Ponieważ zawsze należy spodziewać się urazu narządów wewnętrznych, należy przeprowadzić odpowiednie badanie. Większe skupiska krwi i nietypowe uwypuklenia kostne mogą być wykryte podczas badania palpacyjnego przez odbyt lub pochwę. Zmniejszona siła zwieracza odbytu może świadczyć o uszkodzeniu nerwu. Krew w cewce moczowej kieruje podejrzenie na uraz dróg moczowych.
Techniki obrazowania są kluczowe dla postawienia prawidłowej diagnozy. W pierwszej kolejności wykonuje się zdjęcia rentgenowskie miednicy, biodra i w razie potrzeby kości krzyżowej. Badanie ultrasonograficzne może wykazać wewnętrzne urazy. Konieczne może być również wykonanie tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub angiografii (obrazowanie naczyń krwionośnych z użyciem kontrastu), a także sporadycznie, w razie potrzeby, badania kontrastowego układu moczowego.
Terapia
Cele terapii to uśmierzanie bólu, zatamowanie krwawienia i zmiana położenia kości miednicy w celu stworzenia dobrych warunków do gojenia. Złamania stabilne nie są operowane, złamania niestabilne wymagają operacji.
W ostrej fazie należy zapewnić uśmierzenie bólu, opanowanie ewentualnego krwawienia, nawodnienie podane bezpośrednio do krwiobiegu w celu przeciwdziałania wstrząsowi, unieruchomienie i szybki transport do szpitala.
Leczenie niechirurgiczne
Hospitalizacja nie jest zwykle wymagana w przypadku stabilnych złamań miednicy. Na początku zalecany jest odpoczynek w łóżku. Środki przeciwbólowe mogą złagodzić dyskomfort. Osobę poszkodowaną należy zachęcać do wstawania i chodzenia, gdy tylko ból ustąpi. Czasami jednak przyjęcie do szpitala ma sens, jeśli normalna mobilność jest tak ograniczona z powodu bólu, że chory nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z codziennymi czynnościami.
Następnie pacjenci otrzymują dalsze leczenie fizjoterapeutyczne. Do czasu pełnej mobilizacji należy stosować profilaktykę przeciwzakrzepową.
Operacja
W przypadku podejrzenia krwawienia operację przeprowadza się natychmiast, ponieważ pacjent mógł już utracić znaczną ilość krwi z krwioobiegu, w wyniku nagromadzenia się jej w jamie brzusznej. Krwawienie można również leczyć za pomocą angiografii. W przypadku stwierdzenia obecności krwi w moczu konieczne jest założenie cewnika przez skórę do pęcherza. Kolejna operacja, podczas której złamanie zostaje unieruchomione za pomocą śrub i płytek, może zostać przeprowadzona kilka dni później. Tak zwane zespolenie zewnętrzne może być stosowane zewnętrznie przez krótszy lub dłuższy czas w celu stabilizacji miednicy.
Później następuje stopniowa mobilizacja i rehabilitacja.
Zapobieganie
Aby zapobiec złamaniu miednicy, należy zapobiegać osteoporozie lub leczyć istniejącą osteoporozę. Bardzo ważne jest również zapobieganie upadkom.
Powikłania
W złamaniach miednicy może dojść do uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych w dnie miednicy, powodując intensywne krwawienia i wstrząs. Jest to główna przyczyna śmierci w przypadku urazów miednicy. Ponadto znacznie zwiększa się ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Mogą wystąpić urazy cewki moczowej i pęcherza, rzadziej zdarzają się urazy ginekologiczne i urazy odbytnicy. Mogą również wystąpić urazy nerwów lub korzeni nerwów. Długotrwałe powikłania to także przewlekły ból, impotencja czy ból podczas stosunku seksualnego.
Rokowanie
Rokowanie zależy od tego, czy doszło do złamania przedniego czy tylnej ścianykolumny miednicy. Złamania tylnej ścianykolumny miednicy mają cięższy przebieg. W pozostałych przypadkach na rokowanie ma wpływ ciężkość pozostałych obrażeń.
Dodatkowe informacje
- Złamanie miednicy – informacje dla personelu medycznego
Ilustracje
Autorzy
- Kalina van der Bend, lekarz, Blachownia (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden