Podudzie i złamanie podudzia
Podudzie składa się z dwóch kości: piszczelowej (tibia) i strzałkowej (fibula). Kość piszczelowa to mocna kość, którą można zobaczyć i poczuć jako ostrą krawędź z przodu podudzia. Kość strzałkowa znajduje się na zewnętrznej stronie podudzia i może być łatwo wyczuwalna tuż poniżej kolana z boku. Obie kości tworzą część stawu kolanowego i skokowego. W złamaniach kości skokowej zazwyczaj dochodzi również do uszkodzenia kości piszczelowej i/lub strzałkowej. Złamania te nie są jednak zaliczane do złamań podudzia, lecz zgrupowane w swojej własnej podkategorii(złamania w stawie skokowym).
Jako złamanie podudzia określa się złamanie kości piszczelowej i strzałkowej. Jeśli złamana jest tylko kość piszczelowa, nazywa się to złamaniem kości piszczelowej. Kość strzałkowa rzadko ulega złamaniu w izolacji. Rozróżnia się złamania poprzeczne, skośne, spiralne lub wieloodłamkowe. Zdarzają się również złamania zmęczeniowe, a także złamania spowodowane inną chorobą podstawową.
Mechanizmy uszkodzenia
- Złamania poprzeczne i
krótkiezłamania skośne powstają w wyniku działania siły bezpośredniej, zwłaszcza w wypadkach z dużą prędkością. - Złamania wieloodłamkowe występują w ciężkich wypadkach
,np. komunikacyjnych. - Złamania spiralne powstają najczęściej w wyniku działania siły pośredniej, poprzez ruchy zginające i/lub skręcające.
- Złamania kości strzałkowej
podeszwowejsą spowodowane bezpośrednim działaniem siły bocznej na podudzie lub skręceniem stopy do wewnątrz.
Przyczyną złamania podudzia mogą być wypadki komunikacyjne, przy pracy, sportowe, a także domowe. Złamania zmęczeniowe mogą wystąpić przy długotrwałym, jednostronnym obciążeniu. Są one również nazywane złamaniami niewydolnościowymiprzeciążeniowymi. Przyczyną złamań mogą być również choroby kości, metaboliczne i nowotworowe.
Diagnostyka
Złamania podudzia u dorosłych zwykle występują dopiero po zadziałaniu dużej siły. U dzieci do złamania może dojść nawet po niewielkim uderzeniu.
Typowe objawy złamania podudzia to ból, obrzęk, zasinienie, niemożność postawieniaobciążenia ciężarucałkowitego nakończyny nodzedolnej, bolesne ograniczenie ruchu, widoczne nieprawidłowe ułożenie, skrócenie lub niestabilność. Dzieci ze złamanym podudziem często kuleją lub odmawiają stawiania kroków. Urazy skóry występują stosunkowo często w przypadku złamania podudzia. Jest to wówczas tzw. złamanie otwarte.
Badanie lekarskie wyjaśni, czy doszło do uszkodzenia nerwów lub naczyń krwionośnych. Złamaniom podudzia może towarzyszyć silny obrzęk podudzia, który może zmniejszyć dopływ krwi do podudzia. Może to skutkować tzw. zespołem ciasnoty przedziałów powięziowych, który może objawiać się silnym bólem, drętwieniem stopy czy ograniczeniem ruchomości palców. Badane są również stopy i stawy kolanowe, aby wykluczyć ewentualne urazy.
Badanie rentgenowskie może określić, czy złamanie powinno być leczone na sali operacyjnej. Można również rozważyć tomografię komputerową w celu uzyskania lepszego przeglądu.
Terapia
Celem terapii jest nastawienie i ustabilizowanie złamania kości. W przypadku niewielkiego nieprawidłowego ułożenia i stabilnego złamania zwykle nie wykonuje się operacji i prowadzi się tzw. terapię zachowawczą. Rzadko jednak zdarza się to w przypadku osób dorosłych. W tym przypadku złamanie jest zwykle leczone operacyjnie.
Leczenie zachowawcze
Złamanie jest najpierw nastawiane, zwykle w znieczuleniu. Następnie można unieruchomić i ustabilizować złamanie za pomocą gipsu lub opatrunków podtrzymujących. W zależności od stabilności złamania leczenie trwa około 6 tygodni, u dzieci zwykle krócej. Złamanie jest regularnie kontrolowane aż do wygojenia. Niektóre dyscypliny sportowe, np. sporty zespołowe lub sporty z dużą ilością kontaktu fizycznego, mogą być uprawiane po około trzech miesiącach od zakończenia leczenia. Należy skonsultować się z lekarzem, kiedy można ponownie zacząć ćwiczyć.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne przeprowadza się w przypadku większych złamań otwartych lub skomplikowanych, a także gdy podczas terapii zachowawczej dojdzie do nieprawidłowego ułożenia odłamów kostnych. Złamanie można ustabilizować za pomocą gwoździ śródszpikowych, płytek lub za pomocą zewnętrznej stabilizacji. W przypadku otwartego złamania podudzia należy również opatrzyć ranę. Małe rany są oczyszczane i zaszywane. Jeśli uszkodzenia skóry są rozległe, ranę można zamknąć za pomocą przeszczepów skóry. Amputacje wykonuje się tylko w przypadkach wyraźnych uszkodzeń, ina ogólnieł bardzo rzadko. Następnie przeprowadzane są regularne kontrole i, w razie potrzeby, usuwanie materiałów podtrzymujących.
Powikłania
Otwarte złamanie wiąże się z ryzykiem zakażenia i co za tym idzie sepsy. Silny obrzęk i wysokie ciśnienie w tkankach może odciąć dopływ krwi i doprowadzić do uszkodzenia mięśni, nerwów i ścięgien (zespół ciasnoty przedziałów powięziowych). W podudziu mogą również tworzyć się skrzepy krwi zagrażające zakrzepicą. Opóźnione gojenie wiąże się niekiedy z niestabilnością, przewlekłym bólem i sztywnością.
Rokowanie
Rokowanie zależy od rodzaju złamania i metody leczenia.
Dodatkowe informacje
- Złamania (złamania kości)
- Złamania w
- Złamanie kości podudzia – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der Bend, lekarz, Blachownia (recenzent)
- Marleen Mayer, lekarka, Mannheim