Co to są napady afektywnego bezdechu?
Definicja
Drgawki afektywne to łagodne, często nawracające napady, w których bodziec (ból lub złość) prowadzi do płaczu. U dzieci może się to nasilić aż do zaprzestania oddychania i spowodować krótkotrwałą utratę przytomności.
Napady afektywnego bezdechu należą do najczęstszych niepadaczkowych zaburzeń napadowych wieku niemowlęcego. Dla rodziców takie napady są przerażające, ponieważ mogą sprawiać wrażenie zagrażających życiu.
Wyróżnia się trzy typy:
- Napady sinicze (sinica) (60 %).
- Napady blade (20 %).
- Napady mieszane (20 %).
Napady afektywnego bezdechu występują u 3-4% małych dzieci. Napady często zaczynają się między 6–18 miesiącem życia, zwykle przed ukończeniem przez dziecko 2. roku życia; osiągają szczyt między 1–2 rokiem życia i prawie zawsze ustępują samoistnie, najpóźniej w wieku szkolnym. Nie obserwuje się różnic między płciami.
Częstotliwość występowania napadów różni się w zależności od dziecka. Niektóre dzieci doświadczają kilku napadów dziennie, podczas gdy u innych obserwuje się tylko kilka napadów rocznie.
Objawy
Napady sinicze (Breath Holding Spells) są wywoływane przez złość, frustrację lub ból. Napad rozpoczyna się gwałtownym płaczem dziecka, „krzykiem do utraty przytomności“, a oddech zatrzymuje się na kilka sekund (do 30 sekund) podczas wydechu, przy czym skóra staje się sina (sinica). Sporadycznie może wystąpić utrata przytomności i wyczerpanie, czasem zdarzeniu towarzyszą drgawki trwające kilka sekund. Przed ewentualną utratą przytomności dziecko wstrzymuje oddech. Napad trwa łącznie krócej niż 1 minutę. Dziecko zwykle w ciągu kilku minut wraca do pełnej aktywności.
Napady blade (Pallid Infantile Syncope, odruchowe napady anoksyczne) obserwuje się zazwyczaj po drobnych urazach spowodowanych upadkiem, przerażeniem, strachem lub bólem. Pierwszy krzyk jest często niepozorny, następnie wyzwalany jest odruch nerwowy, który szybko prowadzi do spowolnienia akcji serca, w niektórych okolicznościach bicie serca może zatrzymać się na kilka sekund. Dziecko łatwo traci przytomność po jednym głębokim oddechu lub krótkim płaczu. Dziecko staje się blade, nieprzytomne, wiotkie lub mocno rozciąga kończyny. Dziecko mdleje przed zatrzymaniem oddechu. Sporadycznie występują drgawki, które trwają kilka sekund. Po napadzie dziecko jest nieco zmęczone. Nie występują natomiast przedłużające się fazy bezdechu (zatrzymanie oddechu), jak w sprzypadku napadów siniczych. Napad trwa zwykle od 10 do 30 sekund.
Napady mieszane: U niektórych dzieci występują zarówno sine, jak i blade formy napadów afektywnego bezdechu.
Przyczyny
Cinicze napady afektywnego bezdechu (Breath Holding Spells) są wywoływane przez złość, frustrację lub ból.
Napady blade (Pallid Infantile Syncope, odruchowe napady anoksyczne) są zwykle obserwowane po łagodnym urazie związanym z upadkiem, przerażeniem, strachem lub bólem i wywołują spowolnione bicie serca lub chwilowe jego ustanie.
Nawet jeśli napady są wywoływane przez rozpoznawalne/znane sytuacje, nie są one wywoływane świadomie. Oznacza to, że dziecko nie prowokuje ich celowo. Z powodu przerwania dopływu krwi (tlenu) do mózgu na około 5 sekund, dziecko może stracić przytomność. Mogą wystąpić krótkotrwałe napady drgawkowe (toniczne) lub sporadyczne napady rytmiczne (kloniczne).
Czynniki sprzyjające
- Niedobór żelaza
- W 25% przypadków obserwuje się kumulację napadów afektywnego bezdechu w rodzinie (rodzice i rodzeństwo).
- Niedobory snu
Częstotliwość występowania
- Napady afektywnego bezdechu występują u 3–4% małych dzieci. Napady często zaczynają się między 6–18 miesiącem życia, zwykle przed ukończeniem przez dziecko 2. roku życia; osiągają szczyt między 1–2 rokiem życia i często ustępują samoistnie, gdy dziecko jest w wieku szkolnym.
- Nie obserwuje się różnic między płciami.
- Częstotliwość występowania napadów różni się w zależności od dziecka. Niektóre dzieci doświadczają kilku napadów dziennie, podczas gdy u innych obserwuje się tylko kilka napadów rocznie.
Badania dodatkowe
Rozpoznanie stawia się na podstawie historii choroby (wywiadu lekarskiego) oraz opisu typowych napadów i czynników wyzwalających. Rzadko konieczne jest przeprowadzenie kolejnych badań. W przypadkach, gdy nie można potwierdzić rozpoznania ponad wszelką wątpliwość, może być wskazane wykonanie EEG w celu wykluczenia padaczki.
Możliwe inne choroby podstawowe (wybór)
- Padaczka
- Krztusiec (koklusz)
- Zaburzenia snu (np. lęki nocne)
- Zaburzenia rytmu serca (bardzo rzadko)
Aby postawić diagnozę z jak największą pewnością, należy zapytać rodziców o objawy w celu uzyskania informacji na temat następujących aspektów:
- Co się działo przed wystąpieniem napadu?
- Czy dziecko płakało?
- Jaki kolor miała skóra dziecka przed i w trakcie epizodu?
- Czy dziecko było wyczerpane po tym epizodzie?
- Czy u innych członków rodziny występują podobne napady?
Leczenie
Ważne jest, aby zrozumieć, że chociaż napady mogą wyglądać niebezpiecznie, są nieszkodliwe. Sam napad nie jest niebezpieczny dla dziecka, ale istnieje ryzyko, że może się ono zranić, np. upadając w momencie rozpoczęcia napadu.
Należy skupić się na obserwacji dziecka podczas napadu. Sprawdź, czy dziecko oddycha i w razie potrzeby ułóż je w pozycji bocznej. Pozostań z dzieckiem, dopóki nie odzyska przytomności, nie podnoś go i nie potrząsaj nim.
Farmakoterapia
Nie ma standardowej farmakoterapii w przypadku napadów afektywnego bezdechu.
Skuteczna może się okazać suplementacja żelaza. Może to być szczególnie przydatne u dzieci z potwierdzoną niedokrwistością z niedoboru żelaza. Suplementacja może być jednak również skuteczna u dzieci bez niedokrwistości lub z hemoglobiną w dolnym zakresie normy i prawdopodobnie może też poprawić nadmierną stymulację autonomicznego układu nerwowego.
W ciężkich przypadkach, gdy podawanie żelaza nie przynosi poprawy, można zastosować na próbę lek przeciwpadaczkowy piracetam.
Co możesz zrobić sam?
Można przynieść film z napadu (nagrać epizod telefonem komórkowym lub zwykłym aparatem kompaktowym).
Rokowanie
Rokowanie jest na ogół dobre. Długoterminowe rokowanie nie zostało jeszcze w pełni zbadane. Wraz z wiekiem napady zwykle ustępują. U zdecydowanej większości dzieci nie występują one już po ukończeniu 7. roku życia. Nie ma też dowodów na to, że napady sprzyjają innym chorobom, takim jak padaczka.
Dodatkowe informacje
- Padaczka u dzieci
- Krztusiec
- Niedokrwistość z niedoboru żelaza
- Napady afektywnego bezdechu – informacje dla lekarzy
Autorka
- Susanna Allahwerde, lekarz rodzinny, Berlin