W tym artykule omBówiono schorzenia prowadzące do dolegliwości bólowychle stawu skroniowo-żuchwowego mogą być spowodowane wieloma schorzeniami.
W artykule zostały szczegółowo omówione obiedwie przyczyny: zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego oraz złamanie szczękiżuchwy.
Inne przyczyny (m.in. zaburzenie czynności stawu skroniowo-żuchwowego) omówiono w oddzielnym artykule, w związku z czym w części traktujdotyczącej o rozpoznaniachdiagnostyki różnicowychnicowej podano wyłącznielinki prowadzącyce do niegoposzczególnych linkmożliwych rozpoznań.
Częstość występowania
Zapadalność jednoroczna na dolegliwości bólowe szczękistawu skroniowo-żuchwowego wynosi prawie 3% w skali rocznej.1
60-70% populacji wykazuje oznaki zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego, jednak tylko 5% do 12% osób zgłasza objawy.2
Częstościej występują one u młodych kobiet.
Zapadalność na zwichnięcia stawu skroniowo-żuchwowego23:
co najmniej 25 przypadków na 100 000 osób
Schorzenie dotykadotyczy przede wszystkimprzeważnie młodych osób dorosłych w wieku 25–45 lat.
Etiologia i patogeneza
Trzy najczęstsze przyczyny dolegliwości bólowych szczęki to34:
bóle mięśniowo-powięziowe oraz zaburzenia czynności,przede wszystkimgłównie mięśni biorących udział w przeżuwaniu (przyczyna dominująca);
Około jedna trzecia osób w nocypopulacji zgrzyta zębami w nocy i zaciska je, co może powodowawywoływać lub nasilać dysfunkcjedysfunkcję układu żucia.
Ponadto negatywnyNegatywny wpływ na dolegliwości bólowe mają czynniki psychogenne, takie jak depresje, stany lękowe i stres.
Anatomia kliniczna
Staw skroniowo-żuchwowy tworzą głowa żuchwy oraz dół żuchwowy w kości skroniowej. Staw skroniowo-żuchwowy zawiera krążek chrzęstny pełniący rolę wyściółki między powierzchniami stawowymi.
Kształt stawu umożliwia wykonywanie zarówno ruchów zawiasowych, jak i ślizgowych.
Połączone ruchy zawiasowe i ślizgowe, a także dyskkrążek chrzęstny w stawie, umożliwiają bezbolesne i efektywne żucie, połykanie i mówienie.
Powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką włóknistą. TaTkanka tkanka łącznata jest pozbawiona zarównojest unaczynienia, jak i unerwienia oraz wykazuje większą odporność na zmiany zwyrodnieniowe i zdolność regeneracji w porównaniu z innymi stawami maziówkowymi.
Unerwiona jest maziowa torebka stawowa i otaczające ją mięśnie. Uważa się, że są one głównym źródłem dolegliwości bólowych w schorzeniach stawu skroniowo-żuchwowego.
ICPC-2
L07 Objawy/dolegliwości ze strony szczęki
ICD-10
K07.6 ChorobyZaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, w tym: zaburzeniazespół czynnościCostena, wady stawu skroniowo-żuchwowego, przeskakiwanie żuchwy oraz zespół bóle stawowelowo-dysfunkcyjny stawu skroniowo-żuchwowego
Z z reguły przednie, obustronne zwichnięcie głów kości skroniowo-żuchwowych przed guzkiem stawowym bez samoistnej repozycji
Etiologia
Dolegliwości w większości przypadków są wywoływane są przez codzienne ruchy wymagające szerokiego otwarcia szczęki, takie jak np. ziewanie, śmiech lub odgryzanie pokarmu.
Diagnostyka
W przypadku pierwszego zwichnięcia żuchwy bez niedawnego urazu okolicy twarzy, rozpoznanie można ustalić na podstawie wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego.
Jeśli objawy pozwalają na inne rozpoznania różnicowe, w celu wykluczenia złamań w obrębie twarzoczaszki i kontynuacji planowania leczenia należy wykonać badania z zakresu diagnostyki obrazowejobrazowe.
Leczenie
W przypadku każdego nieurazowego zwichnięcia stawu skroniowo-żuchwowego należy najpierw podjąć próbę repozycji manualnej.
Im wcześniej czynność ta zostanie wykonana, tym większe szanse na udaną repozycję.
Przykład zmodyfikowanej techniki repozycji według Hipokratesa:
Stawy są repozycjonowane jeden po drugim.
Należy założyć rękawice ochronne.
Kciuk spoczywa z boku zębów trzonowych w żuchwie (na kresie skośnej [linea obliqua]).
Pozostałe palce należy ułożyć po zewnętrznej stronie dolnej żuchwy od spodu.
Uciśnięcie należy wykonać najpierw w kierunku ogonowym, a następnie grzbietowym.
Złamanie żuchwy
Definicja
Zzłamanie żuchwy (mandibula) lub szczęki (maxilla)
Etiologia
Głównymi przyczynami są wypadki drogowe i konflikty urazy fizyczne.
Diagnostyka
Wywiadwywiad chorobowy dotyczący urazów
Rzadkow niewielu przypadkach możliwe również złamania patologiczne bez urazu, np. przy przerzutach do kości
Panoramiczne zdjęcie rentgenowskie stanowi podstawę obrazowania.
Obrazowanieobrazowanie przekrojowe za pomocą tomografii komputerowej w celu precyzyjnej wizualizacji złamania i w razie konieczności planowania zabiegu chirurgicznego
Leczenie
Przeważnie osteosynteza z użyciem małych płytek, aby umożliwić wczesną mobilizację czynnościową.
Wywiad lekarski
Początek występowania objawów
Subiektywnie postrzegany czynnik wyzwalający?
Ostry początek wskazuje na infekcję lub uraz mechaniczny.
Uraz?
Czas trwania dolegliwości
Jedno- czy obustronnie?
objawy po jednej stronie wskazują na infekcję lub uraz
obustronne związane najprawdopodobniej ze stawami lub mięśniami
Objawy
Bbóle podczas ruchów żuchwy, często nasilające się podczas żucia
Zaburzenia w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego z regułyzazwyczaj ustępują samoistnie.34.
LeczeniuW leczeniu należy poddawziąć dodatkowepod uwagę czynniki, takie jak stres, stany lękowe, depresja czy i zgrzytanie zębami.
W przypadku dolegliwości czynnościowych najpierw należy uspokoić pacjenta, wykazując empatię (bez bagatelizowania jego stanu), i udzielić dokładnej porady.
Należy dokonać różnicowanianicować odz choróbchorobami, których obawia się pacjent.
Odbarczenie
Unikaćunikanie spożywania twardych i ciągliwych pokarmów oraz gumy do żucia.
Podczas jedzenia należywolne przeżuwaćuwanie wolno.podczas jedzenia
Unikaćunikanie obgryzania paznokci.
Mniejograniczenie mówić.wienia
W przypadku bruksizmu ćwiczenia rozluźniające
Noszone w nocy szyny zgryzowe mogą złagodzić dolegliwości.
Krótkotrwałe stosowanie NLPZ w przypadku potwierdzonego zapalenia stawów lub choroby zwyrodnieniowej stawów
Mogą to być na przykład np. ibuprofen 600 mg 1–0–1 przez 4 doby
W przypadku uporczywych, zwłaszcza jednostronnych dolegliwości, rozszerzenie diagnostyki i jednoczesne leczenie stomatologiczne45
Gesch D, Bernhardt O, Alte D, et al. Prevalence of signs and symptoms of temporomandibular disorders in an urban and rural German population: results of a population-based Study of Health in Pomerania. Quintessence Int. 2004; 2: 143-150 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15000638/"
Sharma href="httpsS, Gupta DS, Pal US. et al. Etiological factors of temporomandibular joint disorders. Natl J Maxillofac Surg. 2011; 2(2)://pubmed 116-9.ncbi.nlm.nih.gov/15000638/"target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
W tym artykule omBówiono schorzenia prowadzące do dolegliwości bólowychle stawu skroniowo-żuchwowego mogą być spowodowane wieloma schorzeniami. W artykule zostały szczegółowo omówione obiedwie przyczyny: zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego oraz złamanie szczękiżuchwy.