Informacje ogólne
Definicja
- Przewlekłe zapalenie kaletki barku trwające
>ponad 6–12 tygodni.
Epidemiologia
- Jedna z najczęstszych przyczyn (nieurazowego) bólu barku1
- Zbliżone wskaźniki występowania u obu płci2
Anatomia kliniczna
ZasadniczoZasadniczakaletki maziowe znajdujroląsikaletek maziowych jest zmniejszenie tarcia pomiędzytamsąsiadującymi strukturami stawu (mięśniami,gdzie ścięgna ocierają okościćmi, więzadłaami)lubpodczasinneichściruchu. Podobną rolęgna,a takżeodgrywają tam, gdzie skóra przesuwa się po występach kostnych (np. kaletka wyrostka łokciowego).- W okolicy barku występują cztery istotne kaletki maziowe:
- Kaletka podbarkowa (
zdecydowanienajczęściej dotknięta zapaleniem) - Kaletka podnaramienna
- Kaletka położona u nasady wyrostka kruczego (podkrucza)
- Kaletka podścięgnowa mięśnia podłopatkowego
Etiologia i patogeneza
- Zapalenie kaletki maziowej mogą wywołać różne czynniki:
- przeciążenie mechaniczne
,- zmiany
zwzwyrodnieniowe barku z towarzyszącym nieprawidłaszczaowym wzorcem ruchu w stawie - praca z
wysokościbarku
- zmiany
- układowa choroba podstawowa, np.
reumatoidalnareumatoidalne zapalenie stawów reakcja towarzysząca w urazachurazy stożka rotatorów- Jeśli staw
ramiennybarkowy nie jest odpowiednio chroniony lub choroba wywołująca nie jest odpowiednio leczona, może rozwinąć się przewlekły stan zapalny.
Czynniki predysponujące
- Zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego
- Praca z utrzymywaniem ramion powyżej wysokości barku
- Zespół
uwięźnięciaciasnotybarkupodbarkowej - Uszkodzenia stożka rotatorów
- Wapniejące zapalenie ścięgna
ZaburzeniaChoroby reumatyczne
ICD-10
- M75.5 Zapalenie kaletki maziowej barku
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Podejrzenie rozpoznania na podstawie wywiadu lekarskiego i badania
klinicznegofizykalnego Potwierdzeniepotwierdzenie rozpoznania na podstawie badań obrazowych (USG, RM) lubdiagnostycznegodiagnostycznejnasączaniapunkcjiiniekcyjnegoz podaniem leku przeciwzapalnego
Diagnostyka różnicowa
- Uszkodzenie stożka rotatorów
- Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego
- Artroza stawu barkowo-obojczykowego
- Artroza stawu ramiennego
- Dolegliwości promieniujące z powodu patologii kręgosłupa szyjnego
- Choroby
wewnmanifestujące siętrznez promieniowaniembólem promieniującym do barku (m.in. zawał mięśnia sercowego, zapalenie pęcherzyka żółciowego)
Wywiad lekarski
Zależny od obciążenia bBólwbarku nasilający się podczas aktywności, szczególnie podczas abdukcji (odwodzenia) ipodnoszeniazginania- stopniowe nasilanie się objawów w ciągu tygodni lub miesięcy
PowtarzalnaCzasem obecny czynnik wyzwalający, np. praca zwysokościpoziomubarkustawujako czynnik wyzwalający?ramiennego- Istniejący wcześniej zespół ciasnoty
barku?podbarkowej
Badanie klinicznefizykalne
- Badanie barku należy zawsze wykonywać z porównaniem obu stron.
- Patrz także Badanie stawu ramiennego.
- Ocena
StawRzadkoramiennyobecnemożecechybyćstanuopuchnizapalnego, takie jak zaczerwienienie lub obrzętyk.- Palpacja
miejscetkliwościćw zalepunktowa powyżnościejodwyrostkachorej kaletkibarkowego3- Zakres ruchów
- często związane z bólem ograniczenie ruchomości czynnej, ale nie ruchomości biernej
- diagnostyka różnicowa w przypadku ograniczonej ruchomości biernej: zarostowe zapalenie torebki stawowej (bark zamrożony) lub wyraźna artroza stawu ramiennego
- Badanie czynnościowe
- „bolesny łuk”: ból przy abdukcji w zakresie 60–120 stopni
- typowo przy zapaleniu kaletki podbarkowej
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Diagnostyka specjalistyczna
- RTG
- potwierdzenie artrozy stawu ramiennego
- ocena konfiguracji wyrostka barkowego i szerokości przestrzeni podbarkowej
- wykluczenie złamań struktur kostnych, jeśli zapalenie kaletki poprzedzał uraz
- USG (badanie niedostępne w POZ)
- objawy zapalenia w obrazie ultrasonograficznym
,w tym-hiperperfuzja,objętość kaletki znacznie się powiększa, następuje obrzęk, a następnie przerost błony maziowej i zwiększenie ilości płynu. Może być widoczne wzmożone unaczynienie (ukrwienie) kaletki izwiększonaretencjaprzylegającyhpłynów w kaletcetkanek. - przy przewlekłym zapaleniu kaletki czasami stwierdza się zmiany przypominające ziarenka ryżu („rice bodies”)1,
34 - RM (badanie niedostępne w POZ)
- zwykle konieczny tylko przy niejasnym rozpoznaniu albo przed planowaną operacją
Wskazania do skierowania do specjalisty
- W przypadku
dolegliwościbrakuopornych na leczeniepoprawy skierowanie do ortopedy
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
- Łagodzenie bólu
- Przywrócenie prawidłowej funkcji (ruchomości)
Ogólne informacje o terapii leczeniu
- Początkowo leczenie zachowawcze z odciążeniem barku, chłodzeniem, NLPZ,
a z czasemćwiczeniami fizjoterapeutycznymi.
Farmakoterapia
NLPZ
- Złagodzenie bólu i zmniejszenie miejscowego stanu zapalnego
- Należy wziąć pod uwagę działania niepożądane i przeciwwskazania.
- Możliwość stosowania miejscowego, np. w postaci żelu z diklofenakiem
DoustnieLeczenie doustne, np. ibuprofen 400 mg 3xrazy dziennie
ZastrzykIniekcje z kortyzonu glikokortosteroidu (wykonywanywykonywane przez ortopedę)
- Wstrzyknięcia do kaletki
kortyzonuglikokortykosteroidu (np.triamcynolonumetyloprednizolonu) pod kontrolą USG prowadzą do znacznejpoprawyredukcji objawów w ciągu pierwszych 6–8 tygodni.45. - Długotrwały efekt terapeutyczny jest jednak wątpliwy.
56.
TerapiaLeczenie nielekowaniefarmakologiczne
Fizjoterapia
- Cel: wyśrodkowanie głowy kości ramiennej w panewce stawu w celu uniknięcia protruzji głowy kości ramiennej, a tym samym uwię
zieniaźnięcia kaletki pomiędzy kością ramienną a wyrostkiem barkowym (w przypadku zapalenia kaletki podbarkowej). - U pacjentów z zapaleniem kaletki maziowej sprawność barku poprawia długoterminowo trening z elastycznymi taśmami oporowymi (Thera bands).
56.
Leczenie operacyjne
- Wycięcie kaletki maziowej tylko w przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego, ewentualnie w połączeniu z innymi procedurami, takimi jak dekompresja podbarkowa.2
.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Objawy rozwijają się powoli i często utrzymują się latami.
Klasyfikacja jako choroba zawodowa
Jeżeli dojdzie do przewlekłego zapalenia kaletki barkowej w związku z pracą zawodową, schorzenie można uznać zachorobę zawodową.Przeprowadza się szczegółowy wywiad zawodowy i wywiad dotyczący ryzyka, a o uznaniu za chorobę zawodowej decyduje opinia biegłego.Wówczas można wdrożyć pewne działania:specjalne środki terapeutycznezaprzestanie zagrażającej zdrowiu pracyorzeczenie o ograniczonej zdolności do zarobkowania aż do wypłaty renty włącznieCzasami trzeba całkowicie zrezygnować z danej pracy, aby można było uznać dane schorzenie za chorobę zawodową.
Powikłania
- W przypadku zapalenia kaletki z kilkumiesię
cznegocznymzachowywaniazachowywaniem pozycji oszczędzającej może wystąpić ograniczenie ruchomościz powoduwobkurczeniaprzebiegu zarostowego zapalenia torebki stawowej (barku zamrożonego).
Rokowanie
- Ogólnie dobre rokowanie; większość pacjentów dobrze reaguje na leczenie zachowawcze.2
.
Informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentów?
- Konieczność zapewnienia wystarczającej przerwy w obciążeniu stawu
- Ćwiczenia funkcjonalne barku w celu utrzymania ruchomości
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Staw ramienny, szkielet
Kaletka podbarkowa
Źródła
Piśmiennictwo
- Bacha R, Manzoor I, Gilani SA. Sonographic presentation of rice bodies in subacromial-subdeltoid chronic bursitis. The Ultrasound Journal volume 2019; 11: 16. theultrasoundjournal.springeropen.com
- Faruqi T, Rizvi TJ. Subacromial Bursitis. StatPearls 2021. europepmc.org
- Jeka S. Reumatyzm tkanek miękkich. Reumatologia 2016; Supl.1: 114-123. www.termedia.pl
- Mishra BN, Poudel RR, Jha A, et al. Rheumatoid subacromial-subdeltoid bursitis with rice bodies: A case report. Journal of Clinical Orthopaedics and Trauma 2019; 10(3): 514-17. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Hsieh LF, Lin YJ, Hsu WC, et al. Comparison of the corticosteroid injection and hyaluronate in the treatment of chronic subacromial bursitis: A randomized controlled trial. Clin Rehabil 2021; 35(9): 1305-16. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Zhu P, Liao B, Wang Z, et al. Resistance band training after triamcinolone acetonide injection for subacromial bursitis: A randomized clinical trial.. J Rehabil Med 2021. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
- Mateusz Szmidt, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Lino Witte,
drDr n. med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Frankfurt nad Menem