Jeśli ból trwa od 6 do 12 tygodni, nazywany jest podostrym bólem pleców.
Przewlekłym bólem pleców określany jest ból, który utrzymuje się dłużej niż 12 tygodni (o różnym nasileniu). Przewlekły ból pleców występuje tylko mniej więcej u jednegookoło 1 na dziesięciu10 pacjentów.
Częstotliwość występowania
Ból dolnej części pleców jest jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się do lekarza.
Około 3 na 4 osoby twierdzą, że przynajmniej raz w życiu miały takie dolegliwości.
Z powodu bólu pleców do lekarza zgłaszają się osoby w szczególności w wieku od 35 do 55 lat. Dotyka on w równym stopniu kobiet i mężczyzn. Około 20% wszystkich kobiet cierpi z powodu bólu pleców w trakcie i po okresie ciąży.
Schorzenia kręgosłupa są zdecydowanie najczęstszą przyczyną absencji w pracy i stanowią ok. 10% długookresowych zwolnień lekarskich.
Ocena diagnostyczna
Przyczyny ostrego bólu pleców można z grubsza podzielić na następujące kategorie:
Nieswoisty ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (80–90%)
Podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwowych, nerw kulszowy (5–10%)
Inne, niekiedy poważne przyczyny (mniej niż 1%).
W większości przypadków objawy ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni, dlatego wnikliwe poszukiwania przyczyn w ostrym okresie choroby często są zbyteczne.
Nawet w przypadku rwy kulszowej u 70% pacjentów następuje samoistne wyleczenie w ciągu 2–4 tygodni.
Objawy i inne informacje, które są szczególnie istotne dla postawienia rozpoznania:
Lumbago, zwane potocznie „postrzałem“, może wystąpić np. w wyniku skręcenia, przeciążenia, bezpośredniego urazu, upadku lub jako następstwa zużycia kręgosłupa.
Najczęściej chorują osoby w wieku od 20 do 55 lat. Około 80–90% ostrych bólów pleców jest spowodowanych lumbago.
Objawy pojawiają się nagle i często u osób, które wcześniej doświadczały już podobnych dolegliwości.
Ból może promieniować do kości guzicznej lub do uda (ból rozlany).
Mimo różnego charakteru i natężenia, ból często ustępuje w spoczynku.
Do wypadnięcia krążka międzykręgowego może dojść w wyniku jego uszkodzenia, wówczas jądro galaretowate, znajdujące się normalnie wewnątrz krążka, uwypukla się częściowo na zewnątrz i uciska jeden z korzeni nerwów rdzeniowych.
Objawy często zaczynają się nagle w postaci promieniującego bólu i uczucia drętwienia lub mrowienia w jednej lub obu kończynach dolnych, niekiedy mogą sięgać nawet do stopy.
Ból pleców może, ale nie musi się przy tym pojawić, zwykle ból jest silniejszy w kończynie dolnej. Często rwie kulszowej towarzyszą również dolegliwości w spoczynku, a kaszel i kichanie mogą nasilać ból.
Mogą też pojawić się niedowłady mięśni i zaburzenia czucia dotkniętej kończyny dolnej.
Tak zwana „fałszywa rwa kulszowa“ powoduje te same objawy (z wyjątkiem niedowładu mięśni i zaburzeń czucia) i może wynikać ze wzmożonego napięcia pewnych mięśni, które uciskają nerw kulszowy.
Złamania kręgosłupa w przebiegu Osteoporoza (złamanie kompresyjne)
Złamanie kompresyjne występuje głównie u osób z ciężką osteoporozą, zwykle starszych kobiet. Uraz jako przyczynę złamania w wywiadzie podaje mniej niż połowa osób dotkniętych osteoporozą.
Występuje ostry, uporczywy ból pleców oraz ból podczas wykonywania ruchów.
Jest to przewlekła choroba zapalna, która w przeważającej mierze dotyczy kręgosłupa, ale może wystąpić również w innych stawach i narządach.
Choroba Bechterewa dotyka około 1–2 na 1000 dorosłych, u mężczyzn występuje częściej i pojawia się wcześniej, niż u kobiet.
Typowe objawy to narastający ból, który promieniuje zwykle do całego grzbietu i do miednicy, a także sztywność odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ból jest szczególnie wyraźny w godzinach nocnych, a jednym z głównych objawów jest również sztywność poranna. W wielu przypadkach niewielka poprawa występuje w ciągu dnia i w efekcie aktywności fizycznej.
Choroba Scheuermanna jest zaburzeniem kostnienia, które zwykle pojawia się podczas skokowego wzrostu w okresie pokwitania i dotyczy głównie środkowego i dolnego odcinka kręgosłupa piersiowego, w niektórych przypadkach również górnego odcinka lędźwiowego. W tym przypadku nierównomierny wzrost prowadzi do deformacji trzonów kręgowych, co skutkuje nadmiernym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi (kifoza).
Umiarkowanie nasilone zmiany w obrębie kręgosłupa piersiowego często nie dają objawów bólowych, natomiast zajęcie kręgosłupa lędźwiowego wiąże się zwykle z dolegliwościami bólowymi.
Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, które zwykle pojawia się w okresie dojrzewania i jest częstsze u dziewcząt. Choroba dotyczy około 3% populacji, ale tylko 10% chorujących wymaga leczenia.
Ból pleców u osób ze skoliozą zazwyczaj nie występuje częściej, niż u innych ludzi. Niekiedy szybciej pojawiają się objawy przeciążenia kręgosłupa.
Termin ten obejmuje zmiany zwyrodnieniowe (wynikające ze zużycia) kręgosłupa, zwłaszcza krążków międzykręgowych (dysków).
Większość osób po 40. roku życia wykazuje cechy spondylozy, ale tylko nieliczni mają jej objawy.
Zazwyczaj nie są to swoiste dolegliwości kręgosłupa, objawy zużycia w dolnym odcinku kręgosłupa mogą tym niemniej powodować ból, który nasila się przy wysiłku fizycznym.
Te schorzenia rozwijają się na tle uszkodzenia kręgosłupa, które może być wynikiem wrodzonego ubytku lub złamania zmęczeniowego (spondyloliza). W 30–80% przypadków obie części uszkodzonego trzonu kręgu odsuwają się od siebie (kręgozmyk).
Objawy występują przede wszystkim u młodzieży (15–19 lat) i często związane są z uprawianiem sportów rzutowych, np. rzut oszczepem i piłka ręczna, ale także gimnastyka i podnoszenie ciężarów.
Występuje ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, który promieniuje do mięśni pośladkowych i ud. Ból nasila się często w ciągu dnia.
Stenoza kanału kręgowego w wielu przypadkach wynika ze zmian ze zużycia, w następstwie których dochodzi do ucisku rdzenia kręgowego lub korzeni nerwów rdzeniowych. Zwykle występuje u osób starszych (powyżej 60 latrż). Wiodącym objawem jest zmniejszona zdolność do pokonywania pieszo dłuższych dystansów. Często ból zmniejsza się w efekcie pochylenia tułowia w przód.
W przebiegu choroby może pojawiać się ból pleców, sztywność poranna, ból promieniujący, objawy drętwienia i mrowienia oraz niedowłady mięśni podczas aktywności fizycznej.
Inne rzadkie przyczyny
Istnieje jeszcze kilka innych rzadkich przyczyn bólu pleców (np. przerzuty nowotworowe do kręgosłupa), które jednak nie będą już tutaj omawiane.
Co można zrobić we własnym zakresie?
W większości przypadków ostry ból pleców ulega znacznemu zmniejszeniu w ciągu jednego do dwóch tygodni, nawet bez leczenia.
Niekiedy pomocne mogą być leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen.
Zazwyczaj powrót do zdrowia następuje szybciej u osób, które pozostają w ruchu i jak najmniej leżą w łóżku.
Odpowiednie ćwiczenia fizyczne po ostrej fazie choroby mogą zarówno złagodzić dolegliwości bólowe, jak i zapobiec dalszym nawrotom choroby. Należą do nich np. ćwiczenia pomagające ustabilizować kręgosłup.
W przypadku niepowikłanych bólów pleców często zaleca się zachowanie aktywności fizycznej.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
Gdy ból pleców jest silny.
Gdy ból promieniuje po jednej stronie i sięga poniżej kolana.
Gdy dolegliwości utrzymują się dłuższy czas i nie ulegają poprawie mimo stosowania się do powyższych porad.
Jak postępuje lekarz?
Wywiad lekarski
Lekarz może zadać następujące pytania:
Od jak dawna ma Pan/Pani dolegliwości?
Jeśli wcześniej uskarżałeś się już na problemy z kręgosłupem:
Jaki był przebieg choroby?
W jaki sposób leczono dolegliwości?
W przypadku ostrych dolegliwości:
W jaki sposób pojawiły się dolegliwości?
Jak rozwijały się dolegliwości?
Ból:
Czy jest stały?
Czy występuje w spoczynku?
Co przynosi ulgę?
Co powoduje nasilenie?
Czy może Pan/Pani opisać ten ból?
Natężenie bólu:
Czy potrzebne jest przyjmowanie leków?
Czy Pana/Pani zdolność do pracy jest ograniczona?
Czy ma Pan/Pani problemy ze snem, czy występuje ból w ciągu nocy?
Czy jest to ból promieniujący?
Gdzie dokładnie boli?
Czy boli przy kaszlu i kichaniu?
Objawy uszkodzenia nerwów:
Czy występują niedowłady mięśni lub zaburzenia czucia?
Czy może Pan/Pani normalnie oddawać mocz i stolec?
Ogólne objawy:
Czy ma Pan/Pani objawy innej choroby?
Badanie lekarskie
W przypadku powtarzających się dolegliwości, które zostały już dokładnie zbadane, ponowne szczegółowe badanie lekarskie nie jest zwykle konieczne.
W przypadku ostrych dolegliwości kręgosłupa z silnym bólem, gdy lekarz nie podejrzewa mogącej je wywoływać choroby podstawowej, zwykle nie przeprowadza się poszerzonego badania.
Jeśli objawy nawracają lub jeśli historia choroby (wywiad) pacjenta wskazuje na ucisk nerwu, przeprowadza się bardziej szczegółowe badanie:
Lekarz sprawdza, czy nie ma ewidentnych deformacji i czy chód jest prawidłowy.
Ocenia się ruchomość kręgosłupa i bioder.
W przypadku podejrzenia rwy kulszowej przeprowadza się szczegółowe badanie kończyn dolnych, aby sprawdzić siłę mięśniową, czucie, odruchy i podatność na ból przy unoszeniu wyprostowanej kończyny (test Lasègue'a).
Dalsze badania
Badania krwi rzadko są konieczne, gdy objawy pojawiają się po raz pierwszy, mogą być natomiast przydatne, jeśli problemy nawracają.
W przypadku nawracających dolegliwości i silnego bólu utrzymującego się dłużej niż cztery do sześciu tygodni:
W tym przypadku często wykonuje się badania z zakresu diagnostyki obrazowej, np. tomografię komputerową w połączeniu ze zdjęciem rentgenowskim lub rezonansem magnetycznym.
W przypadku uszkodzenia korzeni nerwów rdzeniowych bez poprawy po czterech do sześciu tygodni:
Również w tym przypadku w ramach szczegółowej diagnostyki (zwłaszcza jeśli rozważany jest zabieg operacyjny) zwykle wykonuje się badanie tomografii komputerowej oraz zdjęcie rentgenowskie lub rezonans magnetyczny.
Rezonans magnetyczny preferowany jest u pacjentów, którzy już przeszli operację z powodu wypadnięcia krążka międzykręgowego.
W przypadku podejrzenia choroby podstawowej lub złamania kości:
Prawie zawsze wykonuje się badania diagnostyki obrazowej, w pierwszej kolejności rezonans magnetyczny, alternatywnie tomografię komputerową lub zdjęcia rentgenowskie, ewentualnie także scyntygrafię.
Skierowanie do specjalisty lub kliniki
Skierowanie do kliniki zajmującej się leczeniem chorób kręgosłupa (neurochirurgia, ortopedia, neurologia lub rehabilitacja medyczna):
przykładowo, jeśli nie nastąpiła poprawa w ciągu sześciu do ośmiu tygodni.
Skierowanie do ortopedy:
na przykład w przypadku poważnego skrzywienia kręgosłupa.
Ból pleców to bardzo częsta dolegliwość. Szczególnie dotyczy kości krzyżowej i odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zwykle rzadko jest objawem poważnej choroby.
Ból w dolnej części pleców (odcinek lędźwiowy kręgosłupa)
Check GO 22.1., MF 20.11.2017
document-information document-nav document-tools
Ból pleców to bardzo częsta dolegliwość. Szczególnie dotyczy kości krzyżowej i odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zwykle rzadko jest objawem poważnej choroby.
Medibas Polska (staging)
Ból w dolnej części pleców (odcinek lędźwiowy kręgosłupa)