Uszkodzenie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego (musculus supraspinatus)

Co to jest uszkodzenie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego?

Definicja

Ramię jest poruszane przez różne mięśnie. Jednym z nich jest mięsień nadgrzebieniowy (musculus supraspinatus), którego funkcją jest odwodzenie ramienia. Mięsień ten przyczepia się poprzez swoje ścięgno do kości ramiennej. Nawet niewielkie urazy i podrażnienia tego ścięgna mogą powodować ból barku.

Objawy

Chorzy odczuwają ból przy odwodzeniu ramienia (unoszenia ramienia bokiem) oraz przy wykonywaniu prac ponad głową. Ból lokalizuje się po stronie bocznej ramienia i może promieniować w kierunku szyi lub łokcia. Ból może ograniczać ruchy w stawie barkowym.

Przyczyny

Podrażnienie ścięgna może być spowodowane przeciążeniem, zwłaszcza jeśli chore ramię było wielokrotnie obciążane w ten sam sposób. Do powstania schorzenia dochodzi najczęściej w efekcie wykonywania ruchów polegających na unoszeniu ramienia. Upadek na bark również może być powodem uszkodzenia ścięgna. U niektórych osób z kolei ma miejsce zwężenie specyficznego „"kanału“" kostnego, przez który przechodzi ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego, w następstwie czego ścięgno podczas ruchów ulega zaklinowaniu, co wywołuje ból. Schorzenie to może w końcu wynikać z normalnego procesu starzenia się organizmu.

Zwiększone ryzyko uszkodzenia ścięgna nadgrzebieniowego występuje w przypadku:

• niewłaściwych nawyków w pracy zawodowej, np. wykonywanie ciężkich, jednostronnych prac ponad głową
• uprawiania dyscyplin sportowych związanych z  ruchami ramion powyżej poziomu barków, np. sporty rzutowe, pływanie (kraulem), podnoszenie ciężarów, tenis
• występowania hakowatego lub wystającego mocno do boku wyrostka barkowego łopatki

O wapniejącym zapaleniu ścięgien barku (tendinosis calcarea) mówimy wówczas, gdy w ścięgnach mięśni obręczy barkowej odkładają się złogi wapnia. Przyczyna wapnienia ścięgien nie jest znana.

Częstotliwość występowania

Ból barku jest częstym problem zdrowotnym. Spośród wszystkich ścięgien w obrębie barku najczęściej zajęte jest ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego.

Badania

• Do oceny stawu barkowego służą określone badania, w ramach których sprawdza się:
  • ruchomość stawu barkowego
  • bolesności na ucisk
  • ucieplenie lub zaczerwienienie
  • pochylenie obręczy barkowej.
• Przy podejrzeniu występowania zapalenia lub pierwotnej choroby zasadniczej oznacza się we krwi markery zapalne.
• Badanie rentgenowskie zalecane jest pacjentom, u których podejrzewa się chorobę zwyrodnieniową stawów (artrozę), złamania kości lub zwapnienia ścięgien.
• Badaniem ultrasonograficznym można uwidocznić ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego i otaczającą je kaletkę maziową.
• badanie RM wykonuje się rzadko, np. w ramach przygotowania do operacji.

Leczenie

• U 80–90% pacjentów pomagają następujące środki:
  • unikanie bolesnych ruchów
  • chłodzenie
    • Na przykład masowanie bolącego miejsca kostkami lodu trzy razy dziennie, aż kostki się roztopią. Należy pamiętać, aby wcześniej lekko ogrzać lód, przez co uniknie się uszkodzenia skóry nadmiernym zimnem!
  • leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
    • np. maści z ibuprofenem lub diklofenakiem
  • wzmocnienie mięśni obręczy barkowej, w razie potrzeby pod nadzorem fizjoterapeuty.
• Zastrzyki z glikokortykosteroidów są wskazane tylko u wybranych pacjentów.
  • Mogą pomóc przy zapaleniu kaletki maziowej.
• kinesiotaping
  • Nie udowodniono naukowo, że stosowanie taśm kinezjologicznych pomaga, niektórzy pacjenci informują tym niemniej o łagodzeniu bólu i poprawie ruchomości kończyny.
• Operacja
  • głównie u osób młodych, uprawiających sport
  • Leczenie chirurgiczne zazwyczaj rozpatrywane jest dopiero wówczas, gdy po 3 miesiącach stosowania wyżej wymienionych środków nie nastąpi poprawa.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Unikaj prac i czynności, które nasilają ból.
• Podczas uprawiania sportu należy przez pewien czas zmniejszyć obciążanie chorego ścięgna, a następnie stopniowo je zwiększać.
• Należy bezwzględnie unikać całkowitego unieruchomienia barku!
• Wykonuj regularne ćwiczenia stawu barkowego.
• Przykładowe ćwiczenia
  
  • Ruchy wahadłowe swobodnie zwisającego ramienia: Weź do ręki lekki przedmiot (np. butelkę z wodą) i przez minutę kołysz lekko ramieniem w przód i w tył. Wykonuj trzy serie dziennie.
  • Weź do ręki ścierkę i stań przed stołem. Oprzyj się o blat stołu i wykonuj ruchy okrężne imitujące ścieranie powierzchni stołu. Co 20 sekund zmieniaj kierunek obrotów, trzy razy w każdą stronę. Wykonuj 3–5 serii dziennie.

Profilaktyka

• Można zapobiec nawrotom choroby dostosowując do swoich potrzeb odpowiednią aktywność fizyczną i zawodową.

Rokowanie

• Większość chorych wraca do pełnej aktywności już po 1–2 tygodniach, a dolegliwości bólowe całkowicie ustępują po kilku tygodniach.
  • Warunkiem jest ścisłe przestrzeganie zaleconego leczenia.
• Jeśli nie będziesz unikać ruchów prowokujących ból, choroba może utrzymywać się latami.

Dodatkowe informacje

• Tendinopatia ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego  – Informacje dla personelu medycznego

Autor

• Kalina van der Band, lekarz (recenzent)
• Hannah Brand, dr med., lekarz, Berlin