Zapalenie pochewki ścięgnistej (choroba de Quervaina) – co to jest?
Choroba została po raz pierwszy opisana w roku 1895 przez szwajcarskiego lekarza Fritza de Quervaina. Jest to zapalenie pochewki ścięgnistej (tendovaginitis) pierwszego przedziału ścięgien prostowników, które objawia się bólem nadgarstka po stronie kciuka.
Choroba de Quervaina dotyka najczęściej osób po 40 roku życia, ale może również wystąpić u osób młodszych. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni, zwłaszcza w okresie ciąży i karmienia piersią. Choroba może pojawić się również w wyniku przeciążania ścięgien kciuka, np. przy czynnościach jednostronnych.
Przyczyna
W obrębie nadgarstka znajduje się wiele ścięgien, więzadeł i pochewek ścięgnistych, które mogą ulec zapaleniu w wyniku przeciążania, urazu lub miejscowego obrzęku tkanek. W rzeczywistości odczyn zapalny występuje tylko w pierwszym okresie choroby. W późniejszym etapie dochodzi do rozrostu tkanki łącznej, w wyniku czego ścięgna zrastają się i zmniejszają zdolność przesuwania, co powoduje ból.
Zapalenie pochewki ścięgnistej zwykle jest spowodowane nadmiernym obciążeniem podczas pracy, uprawiania sportu lub gry na instrumencie muzycznym. Często przyczyną jest zaburzenie równowagi hormonalnej (menopauza, doustne środki antykoncepcyjne („pigułka“), ciąża, laktacja). Do zapalenia pochewki ścięgnistej może też dochodzić w przebiegu choroby reumatycznej, podagry i cukrzycy. U niektórych osób odmienna budowa anatomiczna nadgarstka zwiększa ryzyko wystąpienia choroby de Quervaina.
Objawy i dolegliwości
Choroba de Quervaina rozwija się zwykle w ciągu tygodni i miesięcy, objawia się narastającym bólem nadgarstka w okolicy kciuka. Ból jest najbardziej odczuwalny przy poruszaniu kciukiem. Możesz mieć trudności z chwytaniem i trzymaniem przedmiotów chorą ręką. Ból może promieniować do kciuka, ale także do przedramienia a nawet do barku. Dolegliwości mogą nasilić się do tego stopnia, że nie będziesz mógł normalnie posługiwać się ręką.
Choroba de Quervaina występuje zazwyczaj w obu nadgarstkach jednocześnie. Okolica wokół chorego ścięgna jest wrażliwa na nacisk i często obrzęknięta.
Diagnostyka
Rozpoznanie stawiane jest podczas badania lekarskiego na podstawie typowego wywiadu (anamnezy) oraz oceny klinicznej. Lekarz dokładnie ogląda nadgarstek, ocenia jego ruchomość i bada palpacyjnie. Ból pojawia się przy ruchu, za które odpowiada chore ścięgno. Przy próbie zgięcia kciuk w kierunku dłoni, a następnie odchylenia ręki w kierunku palca małego (test Finkelsteina) zwykle pojawia się charakterystyczny ból.
W niektórych przypadkach wykonuje się dodatkowe badania obrazowe, np. badanie ultrasonograficzne lub badanie rezonansu magnetycznego (RM).
Jeśli jako przyczynę stanu zapalnego podejrzewa się chorobę reumatyczną, wskazane jest przeprowadzenie badania krwi.
Terapia
Terapie wykorzystywane w leczeniu choroby de Quervaina polegają na odciążaniu, stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ), iniekcjach z glikokortykosteroidów i fizjoterapii. W wyjątkowych przypadkach stosuje się leczenie operacyjne. Zapalenie pochewki ścięgnistej związane z ciążą zwykle ustępuje samoistnie po zakończeniu karmienia piersią.
Największe znaczenie ma oszczędzanie i odciążanie kciuka i nadgarstka. W tym celu można unieruchomić kciuk i nadgarstek za pomocą szyn, bandaży lub opasek podtrzymujących. Oszczędzaj rękę i unikaj czynności, które wyzwalają ból, przez okres nawet do 3 tygodni.
W przypadku ostrego bólu, obrzęku i/lub ucieplenia nadgarstka można stosować okłady chłodzące.
W ostrym okresie choroby stosuje się kremy lub żele przeciwzapalne i przeciwbólowe, np. z diklofenakiem. Jeśli ból jest silny, można również stosować doustne leki przeciwbólowe (NLPZ).
Lekarz może również wykonać iniekcje z glikokortykosteroidów do tkanek otaczających zajęte ścięgna. Iniekcja z glikokortykosteroidów łagodzi objawy u 80–90% pacjentów.
Fizjoterapia zalecana jest wtedy, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas. Pomocne są tutaj odpowiednie ćwiczenia rozciągające.
Leczenie operacyjne wskazane jest tylko w przewlekłej postaci choroby, jeśli nie uzyskano poprawy po 4–6 miesiącach leczenia zachowawczego. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i polega na podłużnym rozcięciu pochewki ścięgnistej. Zabieg może być wykonany w warunkach ambulatoryjnych. Po 2–3 tygodniach można powrócić do zwykłych czynności. Leczenie takie jest skuteczne w ok. 90% przypadków.
Rokowanie
Rokowanie w chorobie de Quervain jest zwykle dobre. W większości przypadków nadgarstek odzyskuje pełną sprawność po wyleczeniu stanu zapalnego.
Dodatkowe informacje
- Zapalenie ścięgien w obrębie nadgarstka
- Choroba de Quervaina (tendovaginitis stenosans de Quervain) – Informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der Band, lekarz (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden