Co to jest uraz tylnej grupy mięśni uda?
Mięśnie uda grupy tylnej nazywane są mięśniami kulszowo-goleniowymi. Mięśnie tej grupy pod wpływem dużego obciążenia mogą ulec naciągnięciu lub naderwaniu. Mówi się wówczas o urazie mięśni kulszowo-goleniowych lub tzw. „urazie hamstringów“ (mięśnie kulszowo-goleniowe, ang. hamstring muscle complex – HMC). Uraz ten jest szczególnie częsty u sportowców, którzy uprawiają dyscypliny cechujące się szybkimi, silnymi ruchami, na przykład biegi krótkodystansowe, czy piłka nożna. Urazy mięśni można podzielić według stopni odpowiadających rozległości uszkodzenia. Uszeregowane są od łagodnego nadwyrężenia, gdzie tylko nieliczne włókna mięśniowe zostały przerwane, aż po całkowite rozerwanie mięśnia grupy tylnej uda.
Powstawaniu urazów mięśniowym prawdopodobnie sprzyja brak rozgrzewki przed treningiem lub zawodami, zmęczenie oraz ograniczona ruchomość. Ryzyko urazu można zmniejszyć poprzez profilaktyczny trening siłowy i ruchowy.
Ponieważ mięśnie uda są bardzo dobrze ukrwione (przez udo przebiegają duże naczynia krwionośne), podczas urazu grupy kulszowo-goleniowej mogą wystąpić też krwawienia. Jako powikłanie może wystąpić również tak zwany zespół ciasnoty przedziałów powięziowych. Objawia się on silnym bólem i może prowadzić do obumierania mięśni. W przebiegu choroby może dojść do zwapnienia mięśni.
Objawy
Uraz charakteryzuje pojawienie się natychmiastowego bólu lub niedowładu tylnej grupy mięśni uda. Do urazu mięśnia najczęściej dochodzi na początku lub pod koniec aktywności ruchowej, np. podczas sprintu. Pacjenci z reguły nie są już w stanie kontynuować rozpoczętej czynności. Poważne urazy skutkują obrzękiem i ewentualnymi krwawieniami.
Diagnostyka
W większości przypadków lekarz lub fizjoterapeuta może wywnioskować rodzaj urazu na podstawie samego jego opisu. Cechy urazu mięśni uda mogą bowiem nie być uchwytne badaniem fizykalnym. Jeśli doszło do całkowitego rozerwania mięśnia uda grupy tylnej, może on być wyczuwalny jako pogrubiony. W niektórych przypadkach pojawia się ograniczenie lub zanik siły mięśniowej. Krwawienie może ujawniać się w oględzinach w postaci obrzęku lub przebarwienia skóry.
W szczególnych przypadkach pomocny może być rezonans magnetyczny (RM), który pozwala ocenić zakres obrażeń. Badanie to wskazane jest na przykład w sytuacji, gdy nie ma pewności, czy doszło do rozerwania ścięgna lub czy istnieją dodatkowe uszkodzenia struktur kostnych (np. złamania).
Terapia
Aby zatamować ewentualne krwawienia, należy jak najszybciej założyć opatrunek uciskowy i schłodzić uszkodzoną okolicę. Uszkodzona kończyna powinna zostać uniesiona i odciążona. Jeśli przy okazji występuje ból, można w porozumieniu z lekarzem stosować środki przeciwbólowe. W trakcie leczenia powinna być stosowana fizjoterapia w zakresie odpowiednim do rozległości urazu. W przypadku lekkich urazów większość pacjentów po 1–2 dniach może zacząć wykonywać ruchy chorą kończyną do granicy bólu. Celem odciążania chorej kończyny, wskazane jest używanie kul ortopedycznych podczas chodzenia. Jeśli uraz jest poważny, kończyna powinna być całkowicie odciążona, a aktywność fizyczna podejmowana dopiero po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą. Celem rehabilitacji jest zwiększenie ruchomości i poprawa siły mięśniowej. Po zakończeniu leczenia rehabilitacyjnego pacjenci powinni kontynuować ćwiczenia ruchowe i siłowe w domu. Przed powrotem do czynnego uprawiania sportu powinny być wykonywane specjalistyczne ćwiczenia dla danej dyscypliny, aby w ten sposób zmniejszyć ryzyko ponownego urazu.
W przypadku poważnego urazu mięśnia lub rozerwania ścięgna wskazane może być szybkie leczenie operacyjne.
Leczenie urazu uda wymaga wiele cierpliwości. Jeśli powrót do uprawiania sportu nastąpi zbyt wcześnie, może to opóźnić proces zdrowienia i zwiększyć ryzyko ponownego urazu.
Aby zapobiec w przyszłości nowym urazom, przed każdą aktywnością ruchową należy wykonać ćwiczenia rozgrzewające oraz zapewnić sobie dostateczną siłę mięśniową i ruchomość stawów. Należy pamiętać, że ryzyko urazu wzrasta wraz ze zmęczeniem.
Rokowanie
W przypadku urazów mięśni kulszowo-goleniowych rokowanie na ogół jest korzystne. Jeśli aktywność zostanie podjęta przedwcześnie, może jednak szybko dojść do nawrotu choroby. Dlatego ważne jest, aby nie przeciążać chorych mięśni i zapewnić skuteczną rehabilitację. Najlepiej jest omówić z lekarzem prowadzącym, kiedy możliwy będzie powrót do aktywności fizycznej.
Dodatkowe informacje
- Mięśnie kulszowo-goleniowe (hamstringi), uraz
Autorzy
- Marleen Mayer, lekarz, Mannheim
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent