PostrzeganieNieprawidłowe postrzeganie zmysłowe bez istotnego wpływu na narządy zmysłów, tj. widzenie, słyszenie, czucie, wąchanie lub smakowanie czegoś,; coiluzja wodbierana rzeczywistościjako nierealny istniejebodziec.
Omamy różnią się od objawów urojeniowych, które są utrwalonymi przekonaniami lub nieprawdopodobnymi spostrzeżeniami bez jednoczesnych wrażeń zmysłowych.
Omamy można łatwo pomylić z doświadczeniami dysocjacyjnymi, takimi jak:
depersonalizacjaDepersonalizacja: pacjent postrzega samego siebie jako obcą osobę.
derealizacjaDerealizacja: pacjent postrzega otoczenie jako nierealne i obce.
iluzja: błędna interpretacja wrażenia zmysłowego
Omamy mogą występować samodzielnie, ale często są elementem bardziej złożonej choroby.
Zespół, w którym dominują omamy, nosi nazwę halucynozy.
Częstość występowania
Nie wiadomo, jak powszechne są omamy w populacji ogólnej. W reprezentatywnych badaniach współczynnik chorobowości omamów słuchowo-werbalnych waha się od 0,6% do 84% (mediana 13,2%).1.
Najczęściej występują omamy słuchowe.
Częste jest słyszenie pojedynczych słów (takich jak własne imię) i uczucie spadania podczas zasypiania.
Rozważania diagnostyczne
Omamy mogą być spowodowane co do zasady każdym niezwyczajnym oddziaływaniem na mózg.
Omamy mogą być objawami chorób psychicznych, takich jak ostra psychoza, ciężka depresja, mania lub schizofrenia.
Omamy występujmogą rbyć objawem chorównież przy chorobachb organicznych mózgu, do których należą otępienie imajaczenie, a także podbyć wpskutkiem toksycznego działywemania alkoholu, narkotyków, środków odurzających, uspokajających, opioidów, innych silnych środków przeciwbólowych lub w wynikuskutkiem ich odstawienia.
Chociaż niektóre omamy są częstsze w określonych zaburzeniach, nie istnieje patognomoniczna charakterystyka cech omamów. Oznacza to, że rodzaj omamów nie jest decydujący dla rozpoznania.
Omamy rzekome
Pacjent słyszy dźwięki, głosy lub odczuwa zapachy, ale jednocześnie jest świadomy, że są to nierzeczywiste doznania.
u osób uzależnionych od narkotyków
w przypadku organicznych zaburzeń mózgowych z prawidłowymi funkcjami poznawczymi
w przypadkuzespołu stresu pourazowego w kontekście intruzji, tj. powtarzającego się doświadczania wcześniejszych traumatycznych wydarzeń z silnymi reakcjami emocjonalnymi
Same omamy rzadko skłaniają pacjenta do szukania pomocy lekarza.
Nawet jeśli u podłoża omamów leży choroba, do gabinetu lekarza sprowadzają pacjenta przeważnie inne, towarzyszące objawy.
Omamy mogą być bardzo obciążające w fazie ostrej różnych chorób.
Jeśli utrzymują się przez dłuższy czas, pacjenci uczą się radzić sobie z nimi radzić; zwykle bardziej dokuczają im inne objawy.
Mimo że omamy są odbierane jako objawy najbardziej ewidentnewyrażone, priorytet ma zazwyczaj leczenie innych elementów choroby.
Niebezpieczne przebiegistany, których można uniknąć
W przypadku przyczyn organicznych, np. mas/guzów wewnątrzczaszkowych
W przypadku działań niepożądanych leków
ICPC-2
P29 Psychische Symptome/Beschwerden IKA
ICD-10
F06 Halucynoza organiczna
F20 Schizofrenia
F21 Zaburzenie typu schizofrenii (schizotypowe)
F22 Uporczywe zaburzenia urojeniowe
F23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne
F24 Indukowane zaburzenie urojeniowe
F25 Zaburzenia schizoafektywne
F28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne
F29 Nieokreślona psychoza nieorganiczna
F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi
Diagnostyka różnicowa
Czy jest to zaburzenie psychiczne?
Rozważania
Psychoza organiczna związana z substancjami psychoaktywnymi (alkohol, narkotyki, leki) czy objaw zaburzenia psychicznego?
Majaczenie: ostry stan splątania spowodowany chorobą fizyczną lub zaburzeniem związanym z używaniem substancji psychoaktywnych
Odróżnienie oddysocjacji: postrzeganie z perspektywy osoby trzeciej; uczucie, że jest się obok siebie i obok tego, co dzieje się wokół.
Zaburzenia psychiczne, ogólne
Najczęstsze w psychozach są omamy słuchowe.
Zauważalna zmiana nastroju w połączeniu z omamami może wskazywać nazaburzenie afektywne (manię lub depresję). Nastrój depresyjny i spłycenie afektu mogą jednakrównież występować np. jako negatywne objawy schizofrenii.
Ostre stany psychotyczne często z pobudzeniem i splątaniem
Schizofrenia charakteryzuje się typowym wzorcem zaburzeń różnych funkcji umysłowych:
Choroby organiczne mózgu, zatrucia lub zespół odstawienny mogą powodować objawy podobne do schizofrenii. W przypadku tych zaburzeń nie można zatem rozpoznać schizofrenii.
Objawy psychotyczne zwykle korespondują z podstawowym nastrojem, tzn. są negatywne i łączą się z przygnębieniem wdepresji i podwyższonym nastrojem w manii.
Objawy psychotyczne w ciężkiej depresji są często trwałe, podczas gdy w manii omamy i urojenia mają charakter bardziej przejściowy.
Zaburzeniom osobowości, zwłaszcza typu borderline, mogą towarzyszyć stany psychotyczne lub szczególnie krótkie epizody psychotyczne trwające zaledwie kilka godzin (mikropsychozy).
Stopniowy spadek zdolności poznawczych, takich jak zdolność zapamiętywania
U osób starszych, rzadko przed 65. roku życia
Rozwija się przez dłuższy czas.
W stadium środkowym stadiumredniozaawansowanym rosnące splątanie, zmiany w zachowaniu i objawy psychiczne, np. także z objawami urojeniowymi i omamami.
Substancje psychotropowe
Przejściowe omamy mogą wystąpić pod wpływem różnych substancji psychotropowych, takich jak2:
alkohol
tetrahydrokannabinol (THC) w marihuanie lub haszyszu
syntetyczne kannabinoidy („legalne dopalacze”)
LSD
kokaina
fencyklidyna (PCP), „anielski pył”
amfetaminy, np. 3,4-metylenodioksy-N-metylamfetamina (MDMA, „ecstasy”)
psilocybina (grzyby) i substancje pokrewne
leki, np.:
substancje dopaminergiczne, np. L-dopa, agonistyagoniści dopaminy w chorobie Parkinsona
psychostymulanty, np. metylofenidat lub amfetamina w ADHD
narkotykiNarkotyki (np. ketamina, fentanyl, propofol) i środki uspokajające (np. benzodiazepiny) mogą wywoływać omamy, także seksualne.
Wielu pacjentów nie chce opisywać swoich doświadczeń. Możliwe przyczyny:
brak wiedzy na temat choroby
lęk przed psychiatrią, przymusową hospitalizacją lub zmuszaniem do przyjmowania leków
Pacjent podejrzewa, że inni sceptycznie odnoszą się do tego, co on sam postrzega jako rzeczywiste.
Często pierwszą zauważalną rzeczzmianą jest nagłe ciężkie upośledzenie interakcji psychospołecznych.Je- jeśli utrzymuje się to przez dłuższy czas, a przyczyna pozostaje niejasna, należy powtórzyć eksploracjocenę psychiatryczną.
Aby ułatwić współpracę z pacjentem i uniknąć dodatkowego uczuciapoczucia wyobcowania u niegopacjenta:
Należy przyjąć postawę empatyczną.
Zadawać proste pytania.
Unikać oceniania odpowiedzi.
Nie spierać się o prawdziwość doświadczeń psychotycznych.
JakPoczątek to się zaczęło?objawów
Początek nagły czy stopniowy?
Związek ze stresorami psychospołecznymi?
Zmiana stanu zdrowia fizycznego lub leczenie farmakologiczne?
Towarzyszące objawy psychiczne?
Ostatnie zmiany?
Czy dolegliwości występują epizodycznie?
Czas trwania?
Związek z innymi zdarzeniami (psychospołecznymi lub medycznymi)?
Skutki wcześniejszego leczenia?
Rodzaj omamów?
Pod pewnymi warunkami można z tego wysnuć wnioski na temat choroby podstawowej:
W przypadku pierwszego stanu psychotycznego — badanie w warunkach szpitalnych
EEG
badania obrazowe czaszki, np. w celu wykluczenia procesów neoplastycznych
Ewentualnie decyzja o wykonaniu testów genetycznych w ramach konsultacji w poradni genetycznej
Ewentualnie badanie zdolności poznawczych za pomocą testu psychologicznego
Środki i zalecenia
Ocena ryzyka
Pacjenci niespokojni, bardzo lękowi lub depresyjni z omamami mogą stanowić zagrożenie dla siebie i innych i nie wolno pozostawiać ich bez nadzoru.
W przypadku długotrwałych lub słabych objawów o znanej przyczynie i spokojnym przebiegu najbardziej odpowiednie jest leczenie w gabinecie lekarza rodzinnego.
Wskazania do skierowania do specjalisty
Do odpowiednich specjalistów lub oddziału specjalistycznego
psychiatria
medycynainne wewnętrznaspecjalizacje w zależności od potrzeb
neurologia
medycynaleczenie uzależnień
Wskazania do hospitalizacji
Większość pacjentów z nową halucynozą lub ostrym splątaniem wymaga natychmiastowej hospitalizacji w celu przeprowadzenia diagnostyki i, w razie potrzeby, leczenia stanu nagłego.
W razie braku wiedzy o chorobie i zagrożeniaeniu dla siebie lub innych, któremu nie da się zapobiec w żaden inny sposób, konieczne może być przewiezienie pacjenta do szpitala z zastosowaniem przymusu bezpośredniego na podstawie odpowiednich przepisów lub ustanowienie opieki.
Podczas transportu może być konieczna sedacja.
Policyjna eskorta jest uzasadniona w przypadkach poważnego zagrożenia dla siebie lub innych.
Przekazanie informacji o chorobie powinno się odbyć z taktem i wyczuciem, ponieważ wiele osób z omamami wierzy, że to, co postrzegają, jest prawdziwe i często gwałtownie neguje chorobę psychiczną.
Można np. powiedzieć pacjentowi, że widzimy oznaki ewentualnej poważnej choroby, która wymaga hospitalizacji w celu przeprowadzenia bardziej szczegółowych badań.