Jest to obraz syndromiczny złożony z objawu klinicznego i wyniku badania laboratoryjnego, wskazujący na różnorodne możliwe etiologie, a nie konretną jednostkę chorobowa.
Wartości normy dla OB
Wartość OB jest nieco wyższa u kobiet niż u mężczyzn i nieco wyższa u osób starszych niż u osób młodszych.
Badanie OB nie nadaje się jednak do oceny przesiewowej osób klinicznie zdrowych i nie powinno być częścią „badania rutynowego”.
Połączenie bólów mięśni i podwyższonego OB może być pierwszą oznaką bardzo różnych chorób podstawowych (np. polimialgia, reumatoidalne zapalenie stawów, infekcje, choroby tkanki łącznej, nowotwory itp.).3
Rozróżnienie chorób podstawowych może być trudne, jak np. w przypadku późno występującego reumatoidalnego zapalenia stawów oraz olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic (polimialgia reumatyczna / zapalenie tętnicy skroniowej): objawy ze strony obręczy barkowej i miednicznej są powszechne u osób starszych z reumatoidalnym zapaleniem stawów, natomiast przemijające zapalenia stawów mogą wystąpić w polimialgii.4
Chociaż olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic nie jest przyczyną rzadką, zbyt szybkie rozpoznanie ex iuvantibus (na podstawie skuteczności leczenia) po podaniu glikokortykosteroidów niesie ze sobą ryzyko nadwykrywalności, a tym samym przeoczenia innych chorób.
Należy je odróżnić od fibromialgii5; zasadniczo należy to do zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Rozpoznania różnicowe
W zakresie diagnostyki różnicowej należy rozważyć następujące choroby (opis szczegółowych obrazów klinicznych można znaleźć w odpowiednich artykułach).
inne zapalenia naczyń (zapalenie różnych naczyń, zapalenie naczyń jednego narządu, zapalenie o prawdopodobnej etiologii takiej jak HBV/HCV)
Idiopatyczne zapalenia mięśni (30% przypadków DM i 15% PM jest związanych z nowotworem złośliwym, w związku z czym wskazana jest diagnostyka onkologiczna)
Ewentualnie w przypadku podejrzenia zapalenia skórno-mięśniowego (DM)
Postępowanie i zalecenia
Wskazania do skierowania
W przypadku stwierdzenia reumatoidalnego zapalenia stawów przez lekarza POZ mającego doświadczenie w leczeniu schorzenia, skierowanie do specjalisty nie jest bezwzględnie wymagane.
W pozostałych przypadkach diagnostyka / wdrożenie leczenia we współpracy ze specjalistami (przede wszystkim reumatologiem, neurologiem, dermatologiem)
W nagłych przypadkach klinicznych, podejrzenie olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic z zapaleniem tętnicy skroniowej – wdrożenie leczenia glikokortykosteroidami w wysokich dawkach przed skierowaniem do specjalisty (zapobieganie ślepocie)
Źródła
Piśmiennictwo
Interna – Mały podręcznik. Medycyna Praktyczna 2023 (dostęp 18.10.2023) www.mp.pl
Bitik B, Mercan R, Tufan A, et al. Differential diagnosis of elevated erythrocyte sedimentation rate and C-reactive protein levels: a rheumatology perspective. Eur J Rheumatol. 2015 Dec; 2(4): 131–134 . www.ncbi.nlm.nih.gov
Haga H, Johnsen V, Ostensen M, et al. Myalgia and high sedimentation rate in adults. Tidsskr Nor Laegeforen 2000; 120: 3405-3408. pmid:11187194 PubMed
Pease CT, Haugeberg G, Morgan AW, et al. Diagnosing late onset rheumatoid arthritis, polymyalgia rheumatica, and temporal arteritis in patients presenting with polymyalgic symptoms. A prospective longterm evaluation. J Rheumatol 2005; 32:1043. PubMed
Cheema R, Chang-Miller A, Aslam F. Myalgia with Elevated Inflammatory Markers in an Obese Young Female: Fibromyalgia or Polymyalgia Rheumatica? Am J Case Rep 2019; 20: 659-663. doi:10.12659/AJCR.915564 DOI
Rakieh C, Nam JL, Hunt L, et al. Predicting the development of clinical arthritis in anti-CCP positive individuals with non-specific musculoskeletal symptoms: a prospective observational cohort study. Ann Rheum Dis. 2014 Apr 12. www.ncbi.nlm.nih.gov
Soubrier M, Dubost J, Ristori J. Polymyalgia rheumatica: diagnosis and treatment. Joint Bone Spine 2006; 73: 599-605. doi:10.1016/j.jbspin.2006.09.005 DOI
Milchert M, Brzosko M. Diagnosis of polymyalgia rheumatica usually means a favourable outcome for your patient. Indian J Med Res 2017; 145: 593-600. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
Paweł Lewek, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi (recenzent)
Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
Michael Handke, prof. dr hab. n. med., specjalista chorób wewnętrznych, kardiologii i intensywnej terapii, Fryburg Bryzgowijski