Co to są zmiany skórne podczas ciąży?
Definicja
Są to zmiany skórne, które pojawiają się podczas ciąży. Istnieją trzy główne rodzaje zmian skórnych związanych z ciążą:
- typowe zmiany skórne spowodowane normalnymi zmianami hormonalnymi podczas ciąży
- choroby skóry swoiste dla ciąży
- istniejące wcześniej choroby skóry, których objawy nasilają się lub ulegają poprawie w czasie ciąży
W tym samym czasie mogą również wystąpić inne choroby skóry, które są jednak niezależne od ciąży i mogą również dotyczyć innych ludzi.
Typowe zmiany skórne podczas ciąży
Zmiany skórne występują z powodu rozciągania się skóry i zmian hormonalnych podczas ciąży. Większość z nich ustępuje w ciągu kilku tygodni po porodzie. Należą do nich:
- Rozstępy
- Są to rozstępy na skórze, które pojawiają się jako różowe lub niebiesko-fioletowe linie lub pasma na brzuchu, pośladkach, piersiach, udach lub ramionach.
-
- Większość rozstępów blednie i wygląda jak linie w kolorze ciała. Po porodzie zwykle stają się mniejsze, ale nie znikają całkowicie.
- Zwiększona pigmentacja
- Najczęściej dotyczy to otoczki brodawki sutkowej, obszaru narządów płciowych i przebiegającej pionowo przez brzuch kresy białej (linea alba) zbudowanej z tkanki łącznej.
- Tak zwana linea alba (łac. linia biała) staje się linea nigra (linią czarną).
- Melanoderma (ostuda) to miejscowe przebarwienia, które pojawiają się na twarzy.
- Zmiany na włosach i paznokciach
- Zwiększony lub zmniejszony wzrost włosów na głowie i ciele jest normalny w czasie ciąży.
- Zmiany w naczyniach krwionośnych, np.:
Istniejące wcześniej choroby skóry
Istniejące wcześniej choroby skóry mogą ulec zmianie podczas ciąży. Poniżej wymieniono najczęstsze choroby skóry, na które może mieć wpływ ciąża:
- Łuszczyca
- Często poprawia się w czasie ciąży, może nawrócić po porodzie.
- Toczeń rumieniowaty układowy
- Często pogarsza się w czasie ciąży i poprawia po jej zakończeniu.
Choroby skóry swoiste dla ciąży
- Polimorficzna osutka ciężarnych
- Choroba pojawia się w trzecim trymestrze ciąży lub niedługo po porodzie.
- Powoduje silne swędzenie z lekko uniesionymi, zaczerwienionymi guzkami, wypryskami, a czasem pęcherzami.
- Wysypka ma często kształt girlandy, pojawiając się najpierw na brzuchu w obszarze rozstępów i rozprzestrzeniając się na pośladki i uda.
- Pępek nie jest zajęty zmianami.
- Wysypka zwykle goi się w ciągu 4 do 6 tygodni.
- Nie ma dowodów na to, że choroba stanowi zagrożenie dla nienarodzonego dziecka.
- Leczenie maściami zawierającymi kortyzon (np. hydrokortyzonem) lub lekami przeciwalergicznymi, takimi jak loratadyna (lekami przeciwhistaminowymi), jest możliwe w czasie ciąży i karmienia piersią. W przypadku braku poprawy można zastosować preparat kortyzonowy (prednizolon) w postaci tabletek. Może on jednak zwiększyć ryzyko przedwczesnego porodu i powinien być stosowany tylko przez krótki czas i w małych dawkach.
- Atopowa osutka ciężarnych
- silne swędzenie
- wypryskowe lub guzkowe zmiany skórne, szczególnie u pacjentek z alergiami w wywiadzie lub mających członków rodziny chorujących na alergie
- Skóra jest często bardzo sucha.
- Zwykle występuje w II trymestrze ciąży.
- W kolejnej ciąży często dochodzi do nawrotu.
- Nie ma ryzyka dla dziecka.
- Leczenie: nawilżające lub niskodawkowe kremy lub maści zawierające kortyzon. We wczesnej ciąży możliwe jest leczenie promieniami UV-B.
- Cholestaza ciążowa (cholestaza wewnątrzwątrobowa)
- Typowe jest bardzo silne swędzenie bez wysypki, szczególnie w obszarze dłoni i podeszew stóp, ewentualnie również na przedniej części ramion i nóg, a także na brzuchu i pośladkach.
- Zwykle występuje w ostatnim trymestrze ciąży.
- Ze względu na intensywne swędzenie, często pojawiają się ślady zadrapań, aż do tzw. „przeczosów”.
- Leczenie: leki z kwasem ursodeoksycholowym, który wspomaga przepływ żółci.
- Pemfigoid ciężarnych
- rzadka choroba
- Zwykle występuje od drugiej połowy ciąży lub niedługo po porodzie.
- Początkowo pojawia się silne swędzenie z czerwonymi guzkami, a następnie blaszki (ostro ograniczone, zaczerwienione, lekko uniesione obszary), pęcherzyki i pęcherze.
- Ryzyko przedwczesnego porodu i zmniejszonego wzrostu płodu jest zwiększone.
- Leczenie: krem z kortyzonem, tabletki przeciwalergiczne i/lub tabletki z kortyzonem
Przyczyny
Złożone procesy hormonalne mogą prowadzić do zmian w naczyniach krwionośnych, układzie odpornościowym lub metabolizmie, co może wywoływać zmiany skórne lub wpływać na istniejące już choroby skóry.
Częstotliwość występowania
- Zwiększona miejscowa pigmentacja skóry (melanoderma): u do 90% ciężarnych
- Rozstępy: u do 90% ciężarnych
- Żylaki: u 35% pierwiastek i 70% wieloródek
- Zmiany na włosach i paznokciach: u większości kobiet w ciąży
- Polimorficzna osutka ciężarnych: 1:160–1:200
- Atopowa osutka ciężarnych: 1:5–1:20
- Cholestaza ciążowa: 1:50–1:5.000
- Pemfigoid ciężarnych: 1:2.000–1:50.000
Badania dodatkowe
Większość zmian skórnych w ciąży jest rozpoznawana poprzez oglądanie i nie wymaga dalszych badań. Jeśli występują niejasności, można np. zbadać krew lub pobrać próbki skóry.
Jeśli swędzące zmiany skórne w ciąży utrzymują się, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę.
Leczenie
Typowe zmiany skórne, takie jak rozstępy, melanoderma, zmiany na paznokciach, nie wymagają leczenia z medycznego punktu widzenia. Swędzące zmiany skórne można często leczyć preparatami kortyzonowymi.
Dodatkowe informacje
- Świąd w ciąży
- Choroby skóry podczas ciąży — informacje dla personelu medycznego
Autorinnen
- Susanna Allahwerde, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Berlin
- Martina Bujard, Wissenschaftsjournalistin, Wiesbaden