Glistnica

Streszczenie

• Definicja:zakazarażenie glistamiglistą ludzką (Ascaris lumbricoides).
• Epidemiologia: na całym świecie ok. 0,7–1,2 mld zakazarażeń, szczególnie częste na terenach ciepłych i  wilgotnych.
• Objawy:często bezobjawowe, ewentualnie dolegliwości brzuszne, kaszel.
• Obraz kliniczny:bez specyficznych wynikobjawów; najczęstszymmożliwa objawemjest sąobecność robakirobaków w  stolcu.
• Diagnostyka:możliwe mikroskopowe wykrycie jaj robaków.
• Terapia:leki przeciw robakomprzeciwpasożytnicze (np. mebendazol).

Informacje ogólne

Definicja

Glista

• Dorosła glista ludzka (Ascaris lumbricoides) osiąga długość 10-30  cm.¹.
• ZakaZarażenie występuje tylko u  ludzi we wszystkich grupach wiekowych.
• Szacunkowo zakażonych jest 0,7–1,2 mld. ludzi na całym świecie.^2-3.

Ogólne informacje o zaka zarażeniach robakami

• Około 1,5 mld ludzie na całym świecie jest zarażonych tzw. geohelmintami (ang. "Soil Transmitted Helminths"), czyli robakami przenoszonymigdzie zakażenie następuje przez kontakt z glebęą. Jednoczesne zakazarażenie kilkoma gatunkami robakpasożytów nie jest rzadkością.⁴.
• Występowanie na całym świecie. Jednak większość zakazarażeń występuje w ciepłych i  wilgotnych rejonach tropikalnych i  subtropikalnych.^1-2.
• Trzy najczęstsze choroby pasożytnicze to glistnica, włosogłówczyca i  ankylostomatoza

Skutki zakazarażenia pasożytami

• ZakaZarażone dzieci, szczególnie przy intensywnych inwazjach, mogą cierpieć na niedożywienie, zaburzenia wzrostu i  rozwoju, zaburzenia poznawcze i  mieć problemy z nauką.⁴.
• ZakaZarażenia pasożytami, które są przenoszone przez glebę, należą do najważniejszych przyczyn upośledzenia umysłowego i  fizycznego; jednak do tej pory były zaniedbywane przez środowisko medyczne i  międzynarodowe.
• ZakaZarażenia te mogą również zwiększać podatność na inne choroby, takie jak malaria, gruźlica oraz HIV.
• Poprawa warunków sanitarnych jest jednym z  najważniejszych działań ograniczających występowanie tych zakazarażeń.

Epidemiologia

• Glista ludzka jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie; ciepły klimat zwiększa częstotliwość przenoszeniazarażeń.
• Najczęstsze zakazarażenie robakami, szczególnie na obszarach o  złych warunkach higieniczno-sanitarnych¹
• W Polsce występuje sporadycznie⁵.
• Najczęściej chorują dzieci i  młodzież.

Etiologia i  patogeneza

• Ludzie zarażają się poprzez spożywanie pokarmów lub picie wody zanieczyszczonej odchodami. ludzkimi zawierającymi jaja glisty ludzkiej - droga fekalno-oralna
  • Do zakazarażenia dochodzi również poprzez nieumyte ręce; bezpośrednie przeniesienie z  człowieka na człowieka nie jest możliwe.
• W  jelicie cienkim z  jaj wykluwają się larwy, które przenikają przez ścianę jelita cienkiego i  poprzez krwiobieg docierają do płuc. Tutaj przebijają się przez ścianę pęcherzyków płucnych, są wykrztuszane i w końcu ponownie połykane, trafiając w  ten sposób ponownie do przewodu pokarmowego. Tutaj dojrzewają do dorosłych osobników.¹.
• Średni czas życia w  organizmie gospodarza wynosi 1  rok.¹.
• Po zapłodnieniu robakisamice składają do 200  000 jaj dziennie.².
• Bezpośrednie zakazarażenie z człowieka naod człowieka nie jest możliwe, ponieważ jaja stają się zakaźne dopiero po 2-3 tygodniach przebywania w  glebie.
• W  glebie dojrzałe jaja mogą pozostać zakaźne przez kilka lat.

Czynniki predysponujące

• Wykorzystanie ludzkich odchodów jako nawozu¹
• Złe warunki higieniczne^3-4

ICPC-2

• D96 Robaki/inne pasożyty

ICD-10

• B77 Glistnica
  • B77.0 Glistnica z  powikłaniami jelitowymi
  • B77.8 Glistnica z  innymi powikłaniami
  • B77.9 Glistnica, nieokreślona

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Makroskopowe wykrycie glisty lubw jejstolcu
• Wykazanie jaj glisty w  stolcu lubw nabadaniu bieliźnie, zwykle dopiero po 2-3 miesiącach od zakażenia.mikroskopowym 
• WykrywanieBadania w plwocinieplwociny jest- rzadkopraktycznie skuteczneniestosowane

Wywiad lekarski

• Objawami klinicznymi są:
  • ostre objawy spowodowane przez wędrujące larwy i robaki 
  • ostre i  przewlekłe objawy związane z  obecnością postaci dorosłych glisty ludzkiej w  przewodzie pokarmowym.
• Łagodne przypadki są bezobjawowe. Najczęstszym objawem są makroskopowo widoczne robaki w  stolcu.
• Duże ilości glist mogą powodować ostry ból brzucha.
• Podczas pasażu płucnego mogą wystąpić objawy takie jak pokrzywka, niewysoka gorączka o niskim stopniu nasilenia, suchy kaszel, krwistyodkrztuszanie śluzplwociny podbarwionej krwią, kichanie, duszność i  ból za mostkiem.

Diagnostyka

• Mikroskopowe wykrycie charakterystycznych jaj w  stolcu lub plwocinie 
  

  Glista ludzka (Ascaris lumbricoides)
• Robaki lub jaja są wykrywalne w  jelicie dopiero po 2–3 miesiącach od zakazarażenia, kiedy robaki są w  pełni rozwinięte.
• Ewent. Eozynofiliaeozynofilia
• Ewent. niespecyficzne nacieki w  RTG klatki piersiowej podczas pasażu płucnego
• USG i  badanie endoskopowe przydatnyprzydatne w  diagnostyce powikłań żołądkowo-jelitowych glistnicy

Terapia

Cele terapii

• WyeliminowaćEradykacja pasożyta
• Zapobieganie powikłaniom

Farmakoterapia

• W  badaniach pojedyncze dawki mebendazolu, albendazolu i  iwermektyny były równie skuteczne. Bezpieczeństwo leków jest również porównywalne.⁵⁶.
• Mebendazol
  • 1 x 200 mg na dobę 100 mg( doustnie1 tabletka rano i 1 tabletka wieczorem) przez kolejne 3  dni, powtórzyć po 2 i 4 tygodniach
  • MożliweNie jest również podanie 500 mg jako dawki pojedynczej.⁵
  • Może być również podawany w czasie ciąnależy stosować łącznie mebendazolu i  metronidazolu. 
    • Wyniki badania porównawczego, dotyczącego przypadków okresie karmieniarozwoju piersizespołu Stevensa- Johnsona i (lub) martwicy toksyczno-rozpływnej naskórka, sugerują możliwy związek między wystąpieniem zespołu Stevensa-Johnsona i (lub) martwicy toksyczno-rozpływnej naskórka i jednoczesnym stosowaniem mebendazolu i metronidazolu.
  • Nie zaleca się stosowania produktu leczniczego mebendazol podczas ciąży, szczególnie w czasie pierwszego trymestru. 
  • Mebendazol wykazuje działanie embriotoksyczne i teratogenne u szczurów i myszy po podaniu pojedynczych dawek doustnych.
  • Karmienie piersią: po podaniu doustnym stwierdza się niewielkie ilości mebendazolu w mleku kobiecym. Dlatego należy zachować ostrożność podczas stosowania produktu leczniczego (mebendazol) u kobiet karmiących piersią. 
• Albendazol
  • zarówno u dorosłych jak i u dzieci powyżej 2 roku życia 400  mg jako dawka pojedyncza (20 ml zawiesiny lub 2 tabletki)
  • Nie zatwierdzonynależy stosować u kobiet w niektórych krajachokresie karmienia piersią, alechyba zalecanyże przezpotencjalne CDC⁶korzyści przewyższą ryzyko związane z leczeniem.
• Iwermektyna
  • 150-200  µg/kg jako dawka pojedyncza
  • Nie zatwierdzony w  niektórych krajach, ale zalecany przez CDC⁶⁷
• Pyrantel: 250 mg, tabletka do żucia, dawka dostosowana do masy ciała
• np. jednorazowo 10-11  mg pyrantelu na /kg masy ciałam.c. (maks. dawka 1 g)⁷⁸
• Dla dzieci od 6 miesięcy do 2 lat i poniżej 12 kg masy ciała dostępna jest zawiesina.
• brak ograniczeń wiekowych⁷⁸
• Należy unikać stosowania leku Pyrantel w czasie ciąży. Także w czasie karmienia piersią należy sięgać raczej po mebendazol.
• Ewent. Nalenależy również wyeliminować ogniska zakazarażenia z  najbliższego otoczenia.
• Na obszarach endemicznych zaleca się regularne odrobaczanie, zwłaszcza dzieci w  wieku szkolnym, aby zapobiec wybuchowi epidemii.^4,89.

Inne środki terapeutyczne

• W  przypadku powikłań (np. niedrożność) konieczna może być również interwencja chirurgiczna.

Zapobieganie

• Można uczęszczać do placówek użyteczności publicznej. Należy przestrzegać podstawowych zasad higieny (mycie rąk po skorzystaniu z toalety).
• Edukacja zdrowotna
• Niestosowanie ludzkich odchodów jako nawozu
• Poprawa jakości wody i  warunków sanitarnych⁹¹⁰

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Na terenach endemicznych zakazarażenia mają najczęściej charakter przewlekły.
• Ponowne zakażenie po leczeniu jest częste.⁹¹⁰.

Powikłania

• Rzadko u  dzieci występuje niedrożność jelit, perforacja, wgłobienie lub skręt jelita w  przypadku obecności dużej ilości splątanych robaków.¹⁰¹¹.
• Bardzo rzadko występuje również niedrożność dróg żółciowych spowodowana migracją pasożytów do dróg żółciowych.¹¹¹².

Rokowanie

• Na obszarach endemicznych istnieje wyraźny związek między przewlekłymi infekcjami pasożytniczymi a  zaburzeniami wzrostu i  rozwoju u  dzieci.
• Wyeliminowanie robaków u  poszczególnych osób i  na poziomie populacyjnym będzie miało prawdopodobnie duży wpływ na zdrowie publiczne w  tych krajach.⁴.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• Glisty

Ilustracje

Glista ludzka - osobniki dorosłe

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) - jajo