Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Stopa Charcota, stopa cukrzycowa

Streszczenie

  • Definicja: Rzadka, szczególna postać stopy cukrzycowej, z bezbolesnym, niezapalnym uszkodzeniem kości i stawów w wyniku neuropatii.
  • Epidemiologia: 7–10 nowych przypadków rocznie na 100 000 osób.
  • Objawy: Najczęściej w ostrym stadium bezbolesny obrzęk, zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie stopy.
  • Badanie fizykalne: Zazwyczaj ciężka neuropatia. W ostrym stadium obrzęknięta, ucieplona stopa. W stadium przewlekłym deformacja stopy, klasyczne stadium końcowe: stopa suszkowata, typu "rocker-bottom."
  • Diagnostyka: Należy zakładać, że u pacjentów z neuropatią cukrzycową i ostrym obrzękiem stóp występuje stopa Charcota, chyba że to rozpoznanie zostanie następnie wykluczone. RTG stopy w 3 płaszczyznach pod obciążeniem. Jeśli RTG jest bez zmian: RM.
  • TerapiaLeczenie: Jak najszybsze unieruchomienie i odciążenie, aby zapobiec dalszym zmianom kostnym. Ewentualnie korekta chirurgiczna w przypadku powikłań, takich jak przewlekłe odleżyny spowodowane egzostozami i/lub deformacjami stóp.

Informacje ogólne

Definicja

  • Stopa cukrzycowa, wg definicji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego,1 to zakażenie i/lub owrzodzenie i/lub destrukcja tkanek głębokich stopy (np. kości)
    spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych i/lub naczyń stopy o rożnym stopniu zaawansowania
    • podział na postać:
      • neuropatyczną
      • naczyniową
      • mieszaną 
  • Stopa Charcota
    • Rzadka, szczególna postać zespołu stopy cukrzycowej, z bezbolesnym, niezapalnym uszkodzeniem kości i stawów na podłożu neuropatii obwodowej. 
    • Stopa Charcota odnosi się zarówno do fazy ostrej i przewlekłej:
      • ostry stan chorobowy z obrzękiem tkanek miękkich, zaczerwienieniem i wzmożonym uciepleniem stopy,
      • jak i do stopy przewlekle zniekształcona stopa przez patologiczne złamania
    • Deformacji może towarzyszyć owrzodzenie.
      • Ryzyko owrzodzenia u chorych ze stawem Charcota jest 3,5 razy większe niż u osób bez tego schorzenia.2
    • Najczęściej zmiany o typie stawu Charcota występują w śródstopiu2
  • Synonim: neuroosteoartropatia cukrzycowa (DNOAP- ang. diabetic neuropathic osteoarthropathy), artropatia neurogenna, neuroartropatia Charcota
  • Nazwa pochodzi od Jean-Martina Charcota (neurologa, 1825–1893), który jako pierwszy opisał tę chorobę.

Klasyfikacja

  • Klasyfikacja stadiów zaawansowania neuroosteoartropatii cukrzycowej wg Levina
    • stadium 1 — ostre: stopa zaczerwieniona, obrzęknięta, ucieplona, badanie RTG może być prawidłowe
    • stadium 2 – zmiany kostno-stawowe, złamania
    • stadium 3 — deformacja stopy: ewentualnie płaskostopie, później stopa kołyskowa
    • stadium 4 – dodatkowe zmiany stopy w okolicy podeszwowej

Epidemiologia

  • 7–10 nowych przypadków rocznie na 100 000 osób
  • W Polsce staw Charcota obserwuje się u 0,1-7,5% chorych na cukrzycę.2 
    • najpewniej dane są niedoszacowane
  • Przeważnie występuje pomiędzy 50. a 60. r.z. (po co najmniej 10 latach twania cukrzycy)3
  • Obustronne występowanie w nawet 30% przypadków4

Etiologia i patogeneza

  • Neuropatia cukrzycowa jest najważniejszą przyczyną rozwoju stopy Charcota, ale geneza tej choroby jest wieloczynnikowa.
  • Inne czynniki:
    • miejscowa osteopenia5 (w następstwie neuropatii autonomicznej z miejscową hiperperfuzją kości i aktywacją osteoklastów)
    • niedokrwienie (angiopatia)
    • miejscowa reakcja zapalna6
    • zaburzenia równowagi mięśniowej (w następstwie neuropatii ruchowej) oraz
    • niezauważone mikrourazy (braku odczuwania bólu z powodu neuropatii czuciowej); w efekcie dochodzi do postępujących okołostawowych złamań obciążeniowych
  • Z powodu braku odczuwania bólu niestabilny szkielet stopy ze złamaniami jest narażony na dodatkowe obciążenia, łuk stopy zapada się i goi się w nieprawidłowym ustawieniu.
    • klasyczna „stopa suszkowata," (suszka= dawny przyrząd do suszenia atramentu), stopa typu "rocker-bottom" (kołyskowa) : pięta i przedstopie są ustawione wysoko
  • Destrukcja a następnie rekonstrukcja kości to dwa procesy kształtujące obraz kliniczny2

Czynniki predysponujące

ICD-10

  • M14.6 Artropatia związana z chorobami neurologicznymi

Zapobieganie

  •  Wg wytycznych konsultantów krajowych dziedziny medycyny rodzinnej i diabetologii,7 zalecane jest aby w praktyce lekarza rodzinnego podejmować działania zapobiegające zespołowi stopy cukrzycowe.
  • zapobieganie zespołowi stopy cukrzycowej:
    • codzienna ocena stóp przez pacjenta/opiekuna,
    • oglądanie stóp przez lekarza podczas każdej wizyty,
    • przynajmniej raz w roku – badanie w kierunku zaburzeń czucia i niedokrwienia w obrębie kończyn dolnych,
    • edukacja chorego dotycząca czynników ryzyka oraz metod prewencji zespołu stopy cukrzycowej, 
    • zachęcanie i edukacja dotycząca higieny stóp, odpowiedniego obuwia, wkładek, skarpet,
    • wykonywanie lub kierowanie do zabiegów podiatrycznych (np. obcinanie paznokci, usuwanie modzeli).

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Wg PTK, rozpoznanie stopy Charcota stawia się "na podstawie wywiadu oraz obrazu klinicznego (jednostronny obrzęk, zaczerwienienie, wzrost ucieplenia stopy, zwłaszcza jeśli nie występuje owrzodzenie, u chorego z cechami polineuropatii cukrzycowej), po wykluczeniu innych przyczyn szczególnie zapalenia żył głębokich, dny moczanowej."1
  • Należy zakładać, że u pacjentów z neuropatią cukrzycową i ostrym obrzękiem stopy występuje stopa Charcota, chyba że to rozpoznanie zostanie następnie wykluczone.
  • W przypadku podejrzenia klinicznego należy wykonać badanie rentgenowskie stopy w trzech płaszczyznach pod obciążeniem.
    • jeżeli wynik jest w normie albo przy podejrzeniu ropnia: rezonans magnetyczny (RM)

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Pacjent z neuropatią (cukrzycową)

Ostra stopa Charcota

  • Zazwyczaj (pod)ostry obrzęk i wzmożone ucieplenie stopy
    • skutek złamania przeciążeniowego ("stress fracture") szkieletu stopy
  • Ból może być obecny, ale jest rzadki ze względu na neuropatię.
  • Mogą występować nieswoiste objawy, takie jak niepokój, mrowienie i uczucie niestabilności.
  • Nie można ustalić, czy doszło do poważnego urazu.
    • Objawy mogą pojawić się w związku z aktywnością, która dodatkowo obciąża stopę, np. wyjątkowo długie spacery. 
  • Często występuje po długotrwałym unieruchomieniu i tym samym osłabieniu szkieletu stopy, np. po interwencji chirurgicznej w obrębie stopy.8-9

Przewlekła stopa Charcota

  • Postępujące (mikro)złamania szkieletu stopy, ostatecznie uszkodzenie architektury stopy z deformacjami, nieprawidłowym obciążeniem, a ostatecznie z owrzodzeniami uciskowymi na skórze
    • zazwyczaj płaskostopie i ostatecznie charakterystyczna „stopa suszkowata,“ stopa typu "rocker-bottom."
  • Owrzodzenia uciskowe oraz zakażenia skóry i kości (zapalenie kości i szpiku- osteomyelitis) mogą sprawić, że ostatecznie wymagana jest amputacja.

Badanie przedmiotowe

  • Należy ocenić:810
    • biomechanikę stopy (kształt, deformację, ruchomość w stawach)
    • skórę (ciągłość, obrzęk, kolor, zgrubienia, modzele, otarcia, zadrapnięcia)
    • stan neurologiczny (badanie czucia wibracji, nacisku, bólu, temperatury, odruch ze ścięgna Achillesa)
    • stan naczyń (badanie tętna na tętnicy grzbietowej stopy, piszczelowej tylnej, podkolanowej i udowej)
    • obuwie pacjenta 
  • W ostrym stadium istnieje uderzający kontrast między znacznie obrzękniętą, zaczerwienioną, i  ucieploną stopą (obraz zapalnym), a względnym brakiem objawów odczuwanych przez pacjenta.
  • U wszystkich pacjentów występuje neuropatia.
    Monofilament
    Monofilament
    • Rozpoznanie z użyciem monofilamentu Semmesa-Weinsteina (o ucisku 10 g), ewentualnie uzupełnione badaniem odczuwania wibracji. Włókno należy przykładać pionowo do skóry i przytrzymać przez ok. 2 sekundy, przyciskając do powierzchni skóry. Należy dociskać tak mocno, aby włókno się wygięło. Pacjent nie powinien widzieć, kiedy i gdzie jest ono przykładane. Unikać obszaru z twardą skórą.
      Diabetic_Charcot_Foot_Deformity.jpg
      Stopa Charcota (Źródło: Wikimedia commons)
  • Deformacje stóp i zmiany skórne
    • Charakteryzują się zapadnięciem łuku stopy, w najgorszym przypadku z wytworzeniem wypukłości podeszwowej (stopa kołyskowa lub deformacja suszkowa).
    • Tworzenie modzeli na kości w połączeniu z neuropatią prowadzi do powstawania owrzodzeń uciskowych.11-12

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Wysokie wartości HbA1c jako wskaźnik cukrzycy, która przez dłuższy czas nie była odpowiednio kontrolowana. Źle kontrolowana cukrzyca podwyższa ryzyko neuropatii.

Diagnostyka specjalistyczna

  • RTG
    • badanie rentgenowskie stopy w trzech płaszczyznach z obciążeniem
    • Wg Rajbhandari i wsp. charakterystyczne zmiany radiologiczne dla osteoartropatii Charcota, można określić jako zespół objawów 5-D:913
      • "joint distension"- rozdęcie stawów
      • "dislocation"- przemieszczenie stawów
      • "debris"- rumowisko kostne
      • "disorganization"- dezorganizacja
      • "inreased density"- zwiększona gęstość masy kostnej
    • W pierwszych tygodniach wyniki są często prawidłowe.
      • Ostrej stopy Charcota nie można wykluczyć na podstawie badania RTG.
    • Można obserwować poszerzenie przestrzeni międzystawowych, cechy resorpcji kości, osteolizę, osteopenię, podwichnięcia w stawach stopy, nadżerki kostne, fragmentację i przemieszczenie kości, fuzję dużych fragmentów kostnych, sklerotyzację2
  • RM
    • wskazane w przypadku klinicznego podejrzenia gdy wynik badania RTG jest w normie1014
    • Przedstawia typowy obrzęk szpiku, jak w złamaniu przeciążeniowym.
  • Scyntygrafia kości

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Natychmiastowe skierowanie dona diagnostykibadania radiologicznejradiologiczne w przypadku podejrzenia choroby1115
  • W przypadku potwierdzenia rozpoznania pacjentów ze stopą Charcota należy kierować do poradni specjalistycznej ze względu na złożoność diagnostyki i leczenia.
  • Wg Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, efektywne leczenie zespołu stopy cukrzycowej możliwe jest jedynie w wielodyscyplinarnej poradni.1

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Stopa cukrzycowa

  • Cel skierowania
    • Diagnostyka? Leczenie zachowawcze? Zapewnienie środków pomocniczych? Leczenie chirurgiczne?
  • Wywiad lekarski
    • Początek cukrzycy? Początek dolegliwości stóp? Rozwój dolegliwości?
    • Ból? Obrzęk? Trudności z chodzeniem? Uporczywe dolegliwości? Ostre pogorszenie?
    • Inne istotne choroby współistniejące?
    • Regularnie przyjmowane leki?
    • Skutki? Upośledzenie czynności? Niezdolność do pracy?
  • Badanie przedmiotowe
    • Obrzęk? Miejscowe ucieplenie? Neuropatia? Niedokrwienie? Deformacja stopy (zniekształcenie)? Owrzodzenia na stopach?
  • Badania uzupełniające
    • RTG? RM?

TerapiaLeczenie

Cele terapii

  • Najważniejszy środek terapeutyczny to unieruchomienie i odciążenie stopy w celu uniknięcia dalszych urazów układu kostno-stawowego.
  •  Kluczową rolę odgrywa wczesne rozpoznanie.
    • Rozpoznanie w odpowiednim czasie i odciążenie dają szansę na pełne wyzdrowienie.

Ogólne informacje o terapii

  • Przy podejrzeniu stawu Charcota należy natychmiast unieruchomić stopę. Szybkie unieruchomienie stopy zapobiega jej deformacji, oraz utraty funkcji podporowych.2
  • W razie podejrzenia klinicznego należy jak najszybciej odciążyć stopę gipsem lub butem pneumatycznym (np. Aircast- z komorami powietrznymi).
  • Stopę należy odciążać nawet jeśli wynik badania RTG jest ujemny, aż do momentu wykluczenia stopy Charcota w badaniu RM.

Leczenie zachowawcze

Odciążenie

  • Repozycja ewentualnych złamań lub podwichnięć
  • Odpoczynek w łóżku, wózek inwalidzki, kule, gips przez co najmniej 12 tygodni1216
    • Czasami konieczne jest leczenie trwające 4–8 miesięcy, sporadycznie do 2 lat
    • Czas unieruchomienia zależy od tempa stabilizacji zmian i ustępowania stanu ostrego.2
  • Wykonanie specjalnego gipsowego opatrunku odciążającego podudzia w konstrukcji warstwowej (Total Contact Cast) lub specjalnej szyny Aircast
    • W przypadku opatrunku gipsowego należy prowadzić regularne kontrole (co 1–2 tygodnie, w razie dolegliwości natychmiast) pod kątem optymalnego dopasowania i urazów uciskowych.
  • Można zachować aktywność fizyczną bez obciążania stopy, jeżdżąc na rowerze ergometrycznym.
    • DziękiW temuten sposób można częściowo uniknąćzapobiec zmniejszenia gęstości kości spowodowanego unieruchomieniem.1317
  • Stopniowe ponowne obciążanie powinno nastąpić dopiero po normalizacji objawów klinicznych i potwierdzeniu stabilizacji kostnej.
  • Podczas leczenia jednej stopy należy unikać przeciążania stopy pierwotnie niezmienionej.

Po zakończeniu unieruchomienia pierwotnego

  • Stopniowe przejście na specjalnie dostosowane obuwie ortopedyczne
    • leczenie przejściowe z zastosowaniem dynamicznej ortezy podudzia
    • następnie but wykonany na miarę (uwzględniającego deformacje stopy)

Farmakoterapia

  • Farmakoterapia o udokumentowanej skuteczności nie jest dostępna.
  • Próby leczenia następującymi środkami w większości przypadków kończyły się niepowodzeniem:6
    • bisfosfoniany (efekt wątpliwy, uwaga: zastosowanie "off-label," pozarejestracyjne!)
    • kalcytonina
    • glikokortykosteroidy
    • agoniści TNF

Leczenie chirurgiczne

  • Zabiegi operacyjne wykonuje się w okresie stabilizacji zmian po unieruchomieniu2
    • Zbyt wczesna interwencja chirurgiczna może zakończyć się niepowodzeniem (np. nieuzyskaniem stabilizacji zmian kostnych, nawrotem deformacji, zakażeniem czy – w dalszej przyszłości – deformacją stopy powodującą owrzodzenie).
  • Wskazania do leczenia chirurgicznego
    • (pod)ostre zwichnięcia lub złamania ze zwichnięciem: otwarta repozycja
      i stabilizacja wewnętrzna oraz opatrunek gipsowy lub zespolenie zewnętrzne
    • możliwe lub jawne owrzodzenie z powodu ucisku kości od
      wewnątrz: usunięcie egzostozy lub artrodeza korekcyjna
    • utrzymująca się niestabilność: artrodeza
    • ciężka deformacja górnego stawu skokowego z niestabilnością: artrodeza

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Dzięki wczesnej diagnozie i odpowiedniemu odciążeniu możliwy jest pełen powrót do zdrowia.
  • Współwystępujące zaburzenia krążenia opóźniają gojenie.
  • Nawroty występują u około 1/3 chorych, zwłaszcza gdy wprowadzi się zbyt wcześnie ponowne obciążenie.

Powikłania

  • Deformacje stóp (zniekształcenie)
  • Przewlekłe owrzodzenia spowodowane nieprawidłowym obciążeniem przy deformacjach stóp i egzostozach
  • Infekcja tkanek miękkich 
  • Zapalenie kości i szpiku kostnego (osteomyelitis)
  • Amputacja

Rokowanie

  • 90% przypadków stopy Charcota można leczyć zachowawczo i w warunkach ambulatoryjnych.
  • Leczenie zachowawcze i/lub chirurgiczne pozwala na zachowanie kończyny w >90% przypadków.
  • Leczenie należy ukierunkować na potencjalnie modyfikowalne czynniki ryzyka, takie jak nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, palenie papierosów oraz podwyższony wskaźnik BMI, a celem powinno być odpowiednia kontrola metaboliczna cukrzycy.
    • W zależności od wieku i celu terapii, poziom HbA1c powinien wynosić od 6,5 do 8,5%.

Dalsze postępowanie

  • Pacjentów należy zaliczyć do grupy wysokiego ryzyka nawrotu powikłań w obrębie stóp i wymagają oni dokładnych badań kontrolnych stóp prowadzonych nie rzadziej niż co 3 miesiące.
    • Szkolenie pacjentów w zakresie samodzielnego rozpoznawania nawrotu choroby

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Monofilament
Monofilament: Włókno należy przykładać pionowo do skóry i przytrzymać przez ok. 2 sekundy, przyciskając do powierzchni skóry. Należy dociskać tak mocno, aby włókno się wygięło. Pacjent nie powinien widzieć, kiedy i gdzie jest ono przykładane. Unikać obszaru z twardą skórą.
Charcot-Fuß_Grad_0,_aktives_Stadium._Klinisches_Bild.jpg
Stopa Charcota, stadium 1
Charcot_arthropathy_clinical_examination.jpg
Stopa Charcota, lewa
Diabetic_Charcot_Foot_Deformity.jpg
Stopa Charcota (Źródło: Wikimedia commons, Charcots fot. Wikimedia commons: dzięki uprzejmości dr Muzammila Irshada; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabetic_Charcot_Foot_Deformity.jpg).

Źródła

Wytyczne

  • Araszkiewicz A, Bandurska-Stankiewicz E, Borys S et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr Top Diabetes, 2023; 3: 1–140. ptdiab.pl 1
  • Mastalerz-Migas A, Czupryniak L, Fabian W, et al. Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Lekarz POZ. 2022;8(4):229-252. termedia.pl 7

Piśmiennictwo

  1. Araszkiewicz A, Bandurska-Stankiewicz E, Borys S et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr Top Diabetes, 2023; 3: 1–140. ptdiab.pl
  2. Koblik T. "Neuroosteoartropatia Charcota" w Moczulski D., Czupryniak L. (red.) Wielka Interna Diabetologia. medical tribune, 2023. podyplomie.pl
  3. Popławska-Kita A. "Stopa cukrzycowa" w Kaszuba A., Szepietowski J., Adamski Z. (red.) Dermatologia geriatryczna T.2. Lublin: Wydawnictwo CZELEJ, 2016, s. 329-343. czelej.com.pl
  4. Rogers LC, Frykberg RG, Armstrong DG, et al. The Charcot Foot in Diabetes. J Am Podiatr Med Assoc 2011; 101(5): 437-46. meridian.allenpress.com
  5. Petrova NL, Foster AV, Edmonds ME. Calcaneal bone mineral density in patients with Charcot neuropathic osteoarthropathy: differences between Type 1 and Type 2 diabetes. Diabet Med 2005; 22: 756-61. PubMed
  6. Jeffcoate WJ, Game F, Cavanagh PR. The role of proinflammatory cytokines in the cause of neuropathic osteoarthropathy (acute Charcot foot) in diabetes. Lancet 2005; 366: 2058-61. PubMed
  7. Mastalerz-Migas A, Czupryniak L, Fabian W, et al. Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Lekarz POZ. 2022;8(4):229-252. www.termedia.pl
  8. Jones KB, Maiers Yelden KA, Marsh JL et al. Ankle fractures in patients with diabetes mellitus. J Bone Joint Surg Br 2005; 87: 489-95. PubMed
  9. Holstein P, Lohmann M, Bitsch M et al. Achilles tendon lengthening, the panacea for plantar forefoot ulceration? Diabetes Metab Res Rev 2004; 20: 37-40. PubMed
  10. Koblik T. Wczesne wykrywanie stopy cukrzycowej. Diabetologia Praktyczna 2008; 9(1): 48-53. journals.viamedica.pl
  11. Fabrin J, Larsen K, Holstein PE. Long-term follow-up in diabetic Charcot feet with spontaneous onset. Diabetes Care 2000; 23: 796-800. PubMed
  12. Larsen K, Fabrin J, Holstein PE. Incidence and management of ulcers in diabetic Charcot feet. J Wound Care 2001; 10: 323-8. PubMed
  13. Rajbhandari SM, Jenkins RC, Davies C, Tesfaye S. Charcot neuroarthropathy in diabetes mellitus. Diabetologia. 2002;45(8):1085-1096. doi:10.1007/s00125-002-0885-7 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  14. Chantelau E, Richter A, Schmidt Grigoriadis P et al. The diabetic charcot foot: MRI discloses bone stress injury as trigger mechanism of neuroarthropathy. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2006; 114: 118-23. PubMed
  15. Baglioni P, Malik M, Okosieme OE. Acute Charcot foot. BMJ 2012; 344: e1397. BMJ (DOI)
  16. Pinzur MS, Lio T, Posner M. Treatment of Eichenholtz stage I Charcot foot arthropathy with a weightbearing total contact cast. Foot Ankle Int 2006; 27: 324-9. PubMed
  17. Hastings MK, Sinacore DR, Fielder FA et al. Bone mineral density during total contact cast immobilization for a patient with neuropathic (Charcot) arthropathy. Phys Ther 2005; 85: 249-56. PubMed
  18. Jones KB, Maiers Yelden KA, Marsh JL et al. Ankle fractures in patients with diabetes mellitus. J Bone Joint Surg Br 2005; 87: 489-95. PubMed
  19. Holstein P, Lohmann M, Bitsch M et al. Achilles tendon lengthening, the panacea for plantar forefoot ulceration? Diabetes Metab Res Rev 2004; 20: 37-40. PubMed
  20. Fabrin J, Larsen K, Holstein PE. Long-term follow-up in diabetic Charcot feet with spontaneous onset. Diabetes Care 2000; 23: 796-800. PubMed
  21. Larsen K, Fabrin J, Holstein PE. Incidence and management of ulcers in diabetic Charcot feet. J Wound Care 2001; 10: 323-8. PubMed

Autorzy

  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum (recenzent)
  • Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum (redaktor)
  • Lino Witte, dr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt
M146
fotsår; Diabetes; charcot-fot; fotdeformitet; Charcotfot; diabetesfot
Neuropatyczna osteoartropatia cukrzycowa; Neurosteoartropatia Charcot; Neuroartropatia; Neuroosteoartropatia; Zespół stopy cukrzycowej; Artropatia Charcota; stopa neuropatyczna Charcota; DNOAP; Neuropatia cukrzycowa; Okołostawowe złamania naprężeniowe; Deformacja stopy; Deformacje stóp; Cukrzyca; Malum perforans
Stopa Charcota, stopa cukrzycowa
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Rzadka, szczególna postać stopy cukrzycowej, z bezbolesnym, niezapalnym uszkodzeniem kości i stawów w wyniku neuropatii. Epidemiologia: 7–10 nowych przypadków rocznie na 100 000 osób.
Medibas Polska (staging)
Stopa Charcota, stopa cukrzycowa
/link/1410789349e0447a8c8bc80278be2950.aspx
/link/1410789349e0447a8c8bc80278be2950.aspx
stopa-charcota-stopa-cukrzycowa
SiteDisease
Stopa Charcota, stopa cukrzycowa
K.Reinhardt@gesinform.de
m.marczewska@konsylium24.pl
pl
pl
pl