Objawy chorobowealarmowe alarmoweoraz czynniki ryzyka i sytuacjazwiązane klinicznaz (odwracalnenimi przyczyny)sytuacje kliniczne wymagające pilnego leczenia
Objawy alarmowe/czynniki ryzyka |
Sytuacja kliniczna |
Omdlenie |
|
Ból w klatce piersiowej |
|
Obrzęk naczynioruchowy
Pokrzywka |
|
Stridor (świst wdechowy) |
|
Gorączka >38,5°C |
|
Trudności w mówieniu |
|
Krwioplucie |
|
Sinica
|
|
Wysokie ryzyko żylnej choroby zakrzepowo- zatorowej (okołooperacyjne, okołoporodowe, w przebiegu choroby nowotworowej) |
|
Rozpoznana choroba wieńcowa, czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych |
|
Kołatania serca |
|
Wieloletnie nadużywanie nikotyny |
|
Wdychanie dymu lub szkodliwych substancji/gazów drażniących |
|
Informacje ogólne
Definicja
- Często stosowana jest definicja Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Klatki Piersiowej (American Thoracic Society – ATS)
:1-2: - Subiektywne doświadczenie trudności w oddychaniu, na które składają się różne jakościowo doznania o zmiennym nasileniu.
- Odbiór tego doznania zależy od wielu czynników fizjologicznych, psychologicznych, społecznych oraz środowiskowych i może prowadzić do wtórnych reakcji fizjologicznych i zmian w zachowaniu.
- Ten artykuł dotyczy duszności u dorosłych, zob. również artykuły uzupełniające Problemy z oddychaniem w dzieciństwie oraz Problemy z oddychaniem u noworodków.
Epidemiologia
- Jeden z najczęściej zgłaszanych objawów zarówno w praktyce lekarza rodzinnego, jak i na Izbie Przyjęć/w SOR.
GJeden z głównywnychpowpowodódwwizytywizyt w praktyce lekarza rodzinnego - dotyczy 1–4% pacjentów.3- W praktyce lekarza rodzinnego 10% pacjentów zgłasza duszność występującą podczas chodzenia po płaskim terenie, a 25% chorych zgłasza duszność podczas bardziej intensywnego wysiłku, np. podczas wchodzenia po schodach.3
- Odsetek
osób chorujących,chorych zgłaszających duszność wzrasta wraz z wiekiem, największą częstość występowania odnotowuje się u osób w wieku 55–69 lat.4 - Przyczyn duszności może być bardzo wiele, jednak w większości przypadków jest ona wynikiem kilku najczęściej występujących chorób.
Oto najczNajczęstsze przyczyny duszności w praktyce lekarza rodzinnego:3:- ostre zapalenie oskrzeli (24,7%)
Jeśli czas trwania wynosi >7–10 dni, na skutek nadkażenia może rozwinąć się spastyczne zapalenie oskrzeli.- ostre zakażenie górnych dróg oddechowych (9,7%)
- inne zakażenie dróg oddechowych, zapalenie płuc (6,5%)
- astma oskrzelowa (5,4%)
- POChP (5,4%)
- niewydolność serca (5,4%)
- nadciśnienie (4,3%)
. - Duszność przewlekła znacznie częściej występuje u osób:
- płci żeńskiej
- rozwiedzionych/samotnych
- o niskich
dochodówdochodach - o niskiej aktywności fizycznej
Znaczenie prognostyczne
- Duszność jest ważnym czynnikiem prognostycznym
:dotyczącym5: - jakości życia
- stanu funkcjonalnego
- śmiertelności (np. w przypadku POChP, chorób serca)
.
Mechanizmy powstawania duszności
- Duszność powstaje w wyniku integracji przez mózg informacji pochodzących z mięśni oddechowych, ściany klatki piersiowej, dróg oddechowych/płuc i ciśnień parcjalnych gazów oddechowych.
- Bodźce z różnych receptorów są przewodzone czuciowymi włóknami dośrodkowymi przez rdzeń przedłużony do brzuszno-
czeczęści wzgórza i kory czuciowej mózgu - to droga wzgórzowo- - mechanoreceptory mięśni oddechowych, naczyń
ui serca - chemoreceptory tętnicy szyjnej stymulowane spadkiem pO2 (hipoksja), wzrostem pCO2 (hiperkapnią) lub kwasicą
- Druga droga to droga podwzgórzowa - włóknami nerwu błednego przewodzi bodźce z receptorów J w oskrzelach i z mechanoreceptorów płuc, przez rdzeń przedłużony do ciała migdałowatego i środkowo-
- Duszność nie jest równoznaczna z niedotlenieniem (hipoksją) lub niewydolnością oddechową.
- Duszność występuje również w przypadku prawidłowej gazometrii krwi tętniczej.
- I odwrotnie: ciężka hipoksja może wystąpić bez odczuwania duszności.
Klasyfikacja duszności
- Duszność może być klasyfikowana według różnych kryteriów.3
Przebieg w czasie
- Ostra duszność a duszność przewlekła
- Przewlekła duszność jest definiowana jako trudności w oddychaniu utrzymujące się dłużej niż 1 miesiąc.8
napadowa aDuszność staładusznośćlub napadowazaleZależna od pory dnia (np. napadowa duszność nocna)
Okoliczności wystąpienia
- W spoczynku
- Podczas wysiłku fizycznego
- W sytuacji stresującej
- W określonych pozycjach ciała (np. w pozycji leżącej = ortopnoe, w pozycji pochylonej do przodu =
bendopneabendopnoe, nasilająca się w pozycji siedzącej lub stojącej = platypnoe) - W przypadku ekspozycji na niektóre czynniki (np. na alergeny,
zanieczyszczeniapyły)
Przyczyny
- Schorzenia układu oddechowego
- Schorzenia układu sercowo-naczyniowego
- Przyczyny sercowo-płucne
- Przyczyny psychiczne
- Inne (np. anemia
, Słaba wydolnośc wysiłkowa z powodu braku aktywności fizycznej itp.)
Jak pacjent opisuje duszność
- Duszność nie jest jednorodnym odczuciem, pacjenci zatem bardzo różnie ją opisują:
Czuję, że mój oddech jest szybki.Nie mogę wydychać powietrza.- Nie mogę złapać powietrza.
Mój oddech jestMam płytki.Muszęwłożyć więcej wysiłku w oddychanieoddech.- Oddychanie jest bardziej uciążliwe.
MamCzuję,uczucie duszeniaże się duszę.- Mam uczucie ściskania w klatce piersiowej.
- Brakuje mi powietrza.
- Czuję, że brakuje mi tchu.
- Nie nabieram wystarczająco dużo powietrza.
- Mam uczucie ucisku w
klatkaklatcepiersiowapiersiowej. - Mam uczucie zatykania w klatce piersiowej.
Mój oddech jestMam ciężki oddech.OddychamGorzejinaczejmi się oddycha.
Ocena nasilenia duszności
- Istnieją różne metody i skale do oceny nasilenia duszności.2,9
- Za pomocą wizualnej skali analogowej (Visual Analog Scale – VAS) pacjenci mogą zaznaczać na pasku stopień nasilenia duszności.
- Skala duszności Borga mierzy duszność odczuwaną w ciągu ostatnich 24 godzin w zakresie od 1
–do 10. - Zmodyfikowany brytyjski kwestionariusz medyczny (Modified British Medical Research Council – mMRC) służy do oznaczania stopnia nasilenia duszności w odniesieniu do wysiłku fizycznego w skali 5-punktowej, stosowany zwłaszcza u chorych na POChP.7
- Patrz tabela Klasyfikacja objawów w POChP:
Kwestionariuszkwestionariusz mMRC. - Klasyfikacja zaproponowana przez Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne (New York Heart Association – NYHA) dzieli wydolność wysiłkową u pacjentów z niewydolnością serca (z dusznością jako objawem wiodącym) na 4 stopnie.
- Jednolita ocena ciężkości duszności nie przyjęła się jeszcze w opiece ambulatoryjnej; do podejmowania decyzji klinicznych wystarcza zwykle rozróżnienie przez lekarza łagodnej, umiarkowanej lub ciężkiej duszności.9
ICD-10
- R06 Zaburzenia
oddechuoddychania - R06.0 Duszność
- R06.1
Świst krtaniowyStridor - R06.2 Sapanie
- R06.3 Oddychanie okresowe
- R06.4 Hiperwentylacja
- R06.5 Oddychanie przez usta
- R06.8 Inne i nieokreślone zaburzenia oddychania
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa ostrej duszności
- Ostra duszność jest zwykle objawem bardzo niepokojącym
pacjentai może być wynikiem chorób stanowiącychzagrazagrożenie dla życia.3 - Częste przyczyny to: astma, zaostrzenie POChP, ostry zespół wieńcowy, tachyarytmia z niewydolnością serca lub zatorowość płucna, ale istnieje wiele rozpoznań
różnicowych, które należy wykluczyć w diagnostyce różnicowej.9-10
Przyczyny kardiologiczne
- Wstrząs kardiogenny
ostryOstry zespół wieńcowyzdekompensowanaZdekompensowana niewydolność sercazapalenieZapalenie mięśnia sercowegoprzePrzełom nadciśnieniowytachyarytmiaTachyarytmiazwZwężenia zastawekniewydolnoNiewydolność zastawek (np. infekcyjne zapalenie wsierdzia)pPęknięcie mięśnia brodawkowategozapalenieZapalenie osierdzia/tamponada serca
Przyczyny związane z naczyniami płucnymi
Przyczyny płucne
ostreOstre zapalenie oskrzeli- Astma oskrzelowa
napad astmatyczny zaostrzenieZaostrzenie POChPzapalenieZapalenie płucsepsaSepsa/ARDSobrzObrzęk płucrakRak oskrzela/przerzutyPrzerzuty w płucachzachZachłyśnięciewysiWysięk opłucnowyodmaOdma opłucnowastStłuczenie/uraz płuc
Przyczyny psychiczne
hiperwentylacjaHiperwentylacjaatakiAtaki paniki
Przyczyny hematologiczne
Przyczyny endokrynologiczne
niedroNiedrożność dróg oddechowych
ciaCiało obceanafilaksjaAnafilaksjaobrzObrzęk naczynioruchowyzapalenieZapalenie nagłośnidysfunkcjaDysfunkcja strun głosowych (paradoksalne ruchy zamykające fałdy głosowe)
Przyczyny farmakologiczne
npNp. tikagrelor (duszność jest częstym działaniem niepożądanym leku)
Przyczyny toksykologiczne (zatrucie)
tlenekTlenek węglazwiZwiązki fosforoorganicznesalicylanySalicylany
Diagnostyka różnicowa przewlekłej duszności
- Duszność jest definiowana jako przywlekła, jeśli utrzymuje się przez
>ponad 4 tygodnie.8 - Najczęstsze przyczyny przewlekłej duszności to astma oskrzelowa, POChP, przewlekła niewydolność serca, śródmiąższowe choroby płuc, zapalenie płuc oraz zaburzenia psychiczne.3
SzerokaKonieczna jest szeroko zakrojona diagnostyka różnicowa.8-9
Przyczyny kardiologiczne
- Przewlekła niewydolność serca spowodowana przez:
kardiomiopatiakardiomiopatięchorobachorobę wieńcowacową- nadciś
nieniowanieniowąchorobachorobę serca - choroby zastawek serca
arytmiaarytmię- choroby osierdzia
- wady wrodzone serca.
Przyczyny związane z naczyniami płucnymi
nadciNadciśnienie płucne, pierwotnetętniczenadciśnienie płucne (PAH-pulmonary arterial hypertension - PAH)- prowadzące potencjalnie do powstania serca płucnego (cor pulmonale)
Przyczyny płucne
- POChP
astmaAstma oskrzelowaśŚródmiąższowe choroby płucchorobyChoroby opłucnejrakRak oskrzela/przerzutyPrzerzuty do płuc, lymphangitis carcinomatosa11rozstrzenieRozstrzenie oskrzeli
Siedzący tryb życia
otyOtyłość/
Przyczyny mięśniowo-szkieletowe
kifozaKifoza/kifoskolioza
Przyczyny otorynolaryngologiczne
poraPorażenie strun głosowychzwZwężenie tchawicy (stan po intubacji)
Przyczyny hematologiczne
Przyczyny endokrynologiczne
Przyczyny metaboliczne
Przyczyny nerwowo-mięśniowe
dystrofieDystrofie mięśniowestwardnienieStwardnienie zanikowe boczne (ALS)poraPorażenie nerwu przeponowego
Przyczyny psychogenne
zaburzeniaZaburzenia lękowezaburzeniaZaburzenia somatyzacyjne
Diagnostyka
Wywiad lekarski
ElementCzas czasuwystępowania duszności
- Nagła (ostry zespół wieńcowy OZW, zatorowość płucna, tachyarytmia, odma opłucnowa, hiperwentylacja, atak paniki, ciało obce)
- Szybko narastająca (zapalenie płuc, aspiracja, kwasica metaboliczna)
- Napadowa (astma oskrzelowa, zaostrzenie POChP)
- Wolno narastające/przewlekła (niewydolność serca, POChP, śródmiąższowa choroba płuc, nowotwory/przerzuty, anemia)
- Sezonowa, zmienna w poszczególnych dniach (astma)
- Nocna w pozycji leżącej (ortopnoe - niewydolność serca
, POChP)[Reid, Ch. wewnętrzne Davidson]
Stopień nasilenia
- Lekki/umiarkowany/ciężki
- Ocena za pomocą skal (skala VAS, skala Borga, skala mMRC, klasyfikacja NYHA)
- Patrz tabela Klasyfikacja objawów w POChP:
Kwestionariuszkwestionariusz mMRC.
Czynniki wyzwalające12
- Związek z wysiłkiem, obciążeniem
- Narażenie na alergeny/zanieczyszczenia (środowiskowe/zawodowe)
Objawy towarzyszące
- Kaszel (POChP, zapalenie płuc, śródmiąższowe choroby płuc, rak oskrzela/
- Odkrztuszanie plwociny (POChP, zapalenie płuc, rozstrzenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie oskrzeli, niewydolność serca)12
- Gorączka (zapalenie płuc, zaostrzenie POChP)
- Ból/ucisk w klatce piersiowej (ostry zespół wieńcowy, zapalenie płuc/zapalenie opłucnej, zatorowość płucna, nadciśnienie płucne, rozwarstwienie aorty, tamponada serca)
- Kołatania serca (arytmia)
- Zawroty głowy (zwężenie zastawki, niedociśnienie/wstrząs)
- Parestezje palców
,wokółi ust (hiperwentylacja) - Krwioplucie (rak oskrzela/
- Ból głowy (przełom nadciśnieniowy, hiperkapnia)11
- Jednostronny obrzęk kończyny dolnej (zatorowość płucna)
- Obustronne, ciastowate obrzęki kończyn
dolnychidolnych (niewydolność serca) - Przyrost masy ciała (niewydolność serca)
- Utrata masy ciała (nowotwór złośliwy, POChP)
- Osłabienie siły mięśniowej, objawy neurologiczne (myasthenia gravis, stwardnienie zanikowe boczne, zespł Gullian i Barrego)12
- Świsty wydechowe (astma, POChP, rozstrzenie oskrzeli, niewydolnoś
cć serca)12
Czynniki ryzyka chorób serca i płuc
- Palenie
- Nadciśnienie tętnicze
- Hipercholesterolemia
- Cukrzyca
- Narażenie na alergeny, zanieczyszczenia
Wywiad chorobowy
- Choroby kardiologiczne
PłucneChoroby dróg oddechowych- Psychiczne
OtorynolaryngologiaOtorynolaryngologiczne- Alergologiczne
- Hematologiczne/
Onkologiczneonkologiczne - Endokrynologiczne
- Nerwowo-mięśniowe
Wywiad rodzinny
- Choroby sercowo-
- Żylna choroba zakrzepowo-
Zakrzepicazakrzepica żył głębokich (ZŻG)Zatorowozatorowość płucna (ZP) - Alergie
Leki
- Beta-blokery
- Tikagrelor
- Amiodaron
i wiele innych (zob. też#.pneumotox.com)
Badanie przedmiotowe
- W przypadku ostrej duszności podstawowym zadaniem lekarzy
pierwszegopodstawowejkontaktuopieki zdrowotnej jest rozpoznanie stanu bezpośredniego zagrożenia pacjenta.9 - W tych przypadkach badanie fizykalne koncentruje się na parametrach życiowych (ciśnienie tętnicze, częstotliwość rytmu serca, częstość
akcji serca i oddychaniaoddechów, saturacja i temperatura ciała), a także na wykrywaniu niedrożności dróg oddechowych.9
Podstawowe parametry
- Ciśnienie tętnicze/
- Temperatura ciała
- Saturacja
- Liczba oddechów
Świadomość
- Pogorszenie kontaktu?
- Splątanie?
Stan psychiczny
Ogólna budowa ciała
- Otyłość?
- Kacheksja?
Skóra/Bbłony śluzowe
- Bladość?
- Sinica?
- Poszerzenie żył szyjnych?
- Zimne poty?
Szyja
- Wole?
Klatka piersiowa
- Beczkowata klatka piersiowa?
- Wzmożona praca dodatkowych mięśni oddechowych?
- Asymetria ruchów oddechowych?
Oddychanie
- Przyspieszone oddychanie
,/tachypnoe? - Ortopnoe (duszność w pozycji leżącej)
? Duszność podczas rozmowy?- Oddech Kussmaula (kwasica metaboliczna)?
- Stridor?
- Świsty wdechowe/
- Rzężenia?
Kończyny
- Obrzęki?
- Żylaki?
- Objawy przewlekłej niewydolności żylnej?
- Atrofia mięśni?
- Palce pałeczkowate?
Kręgosłup
- Kifoza?
- Skolioza?
Opukiwanie: P płuca13
wypukWypuk stłumiony (płyn w opłucnej, płatowe zapalenie płuca)?wypukWypuk bębenkowy, nadmiernie jawny (odma opłucnowa/ rozedma płuc)?wypukWypuk jawny (prawidłowe płuca, przewlekłe zapalenie oskrzeli)
Opukiwanie: Jamajama brzuszna
wypukWypuk stłumiony (wodobrzusze)?
Palpacja
- Objaw wątrobowo-szyjny (niewydolność serca prawokomorowa)?
- Hepatomegalia (niewydolność prawokomorowa)?
- Ból przy palpacji łydki (zakrzepica)?
Osłuchiwanie: Ppłuca
- Szmer oddechowy
osłabionyściszony, ewentualnie nieobecny (rozedma, wysięk opłucnowy, odma opłucnowa, nasilona obturacja)? - Wydłużony wydech (astma oskrzelowa, POChP)?
- Świsty wydechowe (astma oskrzelowa, POChP)?
- Tarcie opłucnej (zapalenie opłucnej, wysięk opłucnowy)?
- Szmer oskrzelowy (zapalenie płuc)?
„Mokre“ rzRzężenia12- drobnobańkowe tzw. trzeszczenia (zapalenie płuc,
)? „Suche“ rzężenia (POChP)?Trzeszczenia (, włóknienie płuc)?- grubobańkowe (np. rozstrzenie oskrzeli)
- drobnobańkowe tzw. trzeszczenia (zapalenie płuc,
Osłuchiwanie: Serceserce
- Tachykardia/bradykardia?
ArytmiaNiemiarowość?- 3. ton serca (niewydolność serca lewokomorowa)?
- Szmery skurczowe/
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
- Wywiad lekarski i badanie przedmiotowe prowadzą do prawidłowego rozpoznania u
ok.około 2/3 pacjentów. - Często konieczne są badania dodatkowe - ich wybór zależy od
wiodącychobrazuobjawów oraz diagnostyki różnicowejklinicznego.
EKG
- Zaburzenia rytmu
- Ostry zawał mięśnia sercowego (STEMI)
- Cechy niedokrwienia
- Cechy przerostu mięśnia sercowego
- Cechy przeciążenia prawej komory serca
- Prawidłowe EKG nie wyklucza choroby serca, ale czyni ją mniej prawdopodobną.
- Zob. także artykuł EKG:
Listalista kontrolna i EKG:Zmianyzmiany załamka P, zespołu QRS i odcinka ST.
RTG klatki piersiowej
- Zapalenie płuc
- Rozedma
- Objawy zastoju w krążeniu płucnym
- Rak oskrzela/płuca
- Wysięk opłucnowy
- Niedodma
- Odma opłucnowa
PowiększeniePoszerzenie sylwetki serca- Cechy nadciśnienia płucnego
- Poszerzenie śródpiersia (limfadenopatia, guzy śródpiersia)
Pulsoksymetria
- Służy do nieinwazyjnej oceny zawartości tlenu we krwi
- Norma: 95-98%
- O niewydolności oddechowej świadczą wartości <90%.
Badania laboratoryjne
- Podstawowe badania laboratoryjne:
Morfologiamorfologia krwi- CRP
- eGFR, kreatynina
Prpróby wątroboweElektrolityelektrolityGlukozaglukoza- TSH
GazometriaJeśli brak możliwości oznaczenia gazometrii: pulsoksymetria- Inne badania, w zależności od diagnostyki różnicowej:
Troponinatroponina (OZW) - badanie niedostępne w POZ- ocena ryzyka ostrego zespołu wieńcowego na podstawie charakteru objawów podmiotowych, wieku i płci
.;Ocenaocena dynamicznego wzrostu stężenia troponiny (po 3 godzinach) - Zob. też artykuł Ból w klatce piersiowej.
- D-dimery (zatorowość płucna) - badanie niedostępne w POZ
- Kliniczne prawdopodobieństwo zatorowości płucnej powinno być oceniane za pomocą skali Wellsa
-(przed oznaczeniem D-dimerów). - Zob. też artykuł Zatorowość płucna.
Wysokawysokaujemnejujemna wartość predykcyjna D-dimerów: przy małym i pośrednim prawdopodobieństwie klinicznych i ujemnych D-dimerach zatorowość płucna wykluczona- NT-proBNP, BNP (niewydolność serca)
- Wysoka negatywna wartość predykcyjna - wykluczenie niewydolności serca jako przyczyny duszności
,
Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa
- W przypadku podejrzenia choroby wieńcowej
jako choroby podstawowej
USG
WPozwala na ustalenie w krótkim czasie wstępnego rozpoznania u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową przy wykorzystaniu protokołu BLUE, jeszcze przed wykonaniem badań rentgenowskich.14- Ultrasonografia płuc u pacjenta z dusznością umożliwia:
- wykluczenie odmy opłucnowej
- ocenę stopnia upowietrznienia płuc (rozpoznanie obrzęku płuc)
- rozpoznanie niedodmy (np. w przypadku
podejrzeniazapaleniaPpłuc) - uwidocznienie i ocenę objętości płynu w
jamiejamach opłucnowejucnowych Ocena żyły głównej dolnej (niewydolność serca)
Spirometria
- Przede wszystkim do wykrywania zaburzeń wentylacji o typie obturacji
- Wskaźnik Tiffeneau
FEV1FEV1/FVC <70%/ - Badanie odwracalności (próba rozkurczowa) w przypadku obturacji
- Więcej informacji na temat spirometrii można znaleźć również w artykule POChP.
24-godzinny pomiar ciśnienia tętniczego (ABPM)
- Przede wszystkim przy rozpoznanym nadciśnieniu tętniczym
Dodatkowe konsultacje specjalistyczne
Echokardiografia
- Ocena skurczowej i rozkurczowej funkcji lewej komory, skurczowej funkcji prawej komory serca
UwagaUWAGA: Niewydolność serca może występować również z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory (Heart Failure with Preserved Ejection Fraction – HFpEF).- Wykrywanie i
ocenianieocena ciężkości niedomykalności zastawek - Objawy nadciśnienia płucnego
TK klatki piersiowej
- Należy wykonać
to badaniew przypadku ostrej duszności i klinicznie wysokiego prawdopodobieństwa zatorowości płucnej lub niskiego do umiarkowanego prawdopodobieństwa i dodatnich D-dimerów. - W przypadku duszności przewlekłej – potwierdzenie zmian strukturalnych w płucach, jeśli wcześniejsza diagnostyka, w tym RTG klatki piersiowej, nie przyniosła wyjaśnienia.
Spirometria/pletyzmografiaPletyzmografia
- Szczegółowa diagnostyka obturacyjnych i restrykcyjnych zaburzeń wentylacji
- Badanie transferu płucnego dla tlenku węgla (TLCO, dyfuzji)
Do rozważenia spirometryczna próba prowokacyjna (z użyciem metacholiny) w przypadku podejrzeniaastmy oskrzelowej
Spiroergometria
- Różnicowanie między sercowymi i płucnymi przyczynami upośledzenia wydolności wysiłkowej
Test 6-minutowego marszu
- Ocena zdolności wysiłkowej poprzez rejestrację dystansu marszu, uzupełniona pomiarami ciśnienia tętniczego, tętna i saturacji O2 w spoczynku i podczas wysiłku.
Scyntygrafia wentylacyjno-perfuzyjna
- W razie podejrzenia przewlekłego zakrzepowo-zatorowego nadciśnienia płucnego (CTEPH)
Bronchoskopia
- Możliwość uzyskania
potwierdzeniemateriałuhistopatologicznegozrozpoznaniadróg oddechowych (popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe lub biopsja guza) na potrzeby dalszej diagnostyki
MR serca
- Wykrywanie zmian w mięśniu sercowym (zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatie)
Koronarografia
- Cewnikowanie
naczynnaczyń wieńcowych w celu wykrycia choroby wieńcowej, ostrych zespołów wieńcowych.;Kwalifikacjakwalifikacja do leczenia przezskórnego (angioplastyki) - Cewnikowanie prawej części serca i tętnicy płucnej w celu potwierdzenia oraz ilościowego określenia nadciśnienia płucnego (złoty standard w ocenie hemodynamiki)
Tomografia naczyń wieńcowych
- Wykrywanie choroby wieńcowej
Dalsze postępowanie i zalecenia
Skierowanie do szpitala
- W przypadku wystąpienia objawów stanu zagrożenia życia, pogorszenia parametrów życiowych i/lub
zaburzeniazaburzeń świadomości9 Do zadań lekarzy rodzinnych należy rozpoznanie "odwracalnego niebezpiecznego przebiegu choroby".9
Skierowanie do specjalisty
- W przypadku przewlekłej duszności o niewyjaśnionej przyczynie, mimo wykonania podstawowej diagnostyki klinicznej i badań uzupełniających
Lista kontrolna przy skierowaniu chorego
- Cel skierowania
Proszę o dalszą diagnostykędiagnostyka przewlekłej duszności,chorypo przeprowadzeniu podstawowej diagnostyki w ramach POZ- Wywiad lekarski
- ostra/napadowa/przewlekła duszność
Stopiestopień nasilenia- związek z wysiłkiem
- inne czynniki ryzyka
Objawyobjawy towarzysząceWywiadwywiad rodzinny- stosowane leki
- Badanie przedmiotowe
- stan świadomości, stan psychiczny
- ciśnienie tętnicze/tętno, częstość oddechów, temperatura, saturacja
- skóra, błony śluzowe - bladość, sinica
- wyniki osłuchiwania serca i płuc
- obecność obrzęków (jedno lub obustronnych)
- Badania uzupełniające
- badania laboratoryjne:
Morfologiamorfologia krwi, CRP, eGFR/, kreatynina, elektrolity, próby wątrobowe,Glukozaglukoza, TSH,gazometria; ew.NT-proBNP, D-dimery, troponina - EKG, EKG wysiłkowe
- RTG klatki piersiowej
- spirometria
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

Źródła
Piśmiennictwo
- American Thoracic Society. Dyspnea. Mechanisms, assessment and management: a consensus statement. Am J Respir Crit Care Med 1999; 159: 321–340. www.ncbi.nlm.nih.gov
- American Thoracic Society. An Official American Thoracic Society Statement: Update on the Mechanisms, Assessment, and Management of Dyspnea. Am J Respir Crit Care Med. 2012;185(4):435-52 www.thoracic.org
- Berliner D, Schneider N, Welte T, et al. The differential diagnosis of dyspnoea. Dtsch Arztebl Int 2016; 113: 834–45. www.aerzteblatt.de
- Karnani NG, Reisfield GM, Wilson GR. Evaluation of chronic dyspnea. Am Fam Physician 2005; 71: 1529-37. PubMed
- Laviolette L, Laveneziana P. Dyspnoea: a multidimensional and multidisciplinary approach. Eur Respir J 2014; 43: 1750-1762. doi:10.1183/09031936.00092613 DOI
- Zahorska-Markiewicz B, Małecka-Tendera E, Olszanecka-Glinianowicz M, Chudek J. Patofizjologia kliniczna. Podręcznik dla studentów medycyny. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2017.
- Palange Paolo, Rohde Gernot. ERS Handbook of Respiratory Medicine. : Latimer Trend & Co. , 2019. reader.ersjournals.com
- Wahls SA. Causes and evaluation of chronic dyspnea. Am Fam Physician 2012; 86: 173-80. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Hauswaldt J, Blaschke S. Dyspnoe. Internist 2017; 58: 925–936. doi:10.1007/s00108-017-0276-2 DOI
- Zoorob RJ, Campbell JS. Acute dyspnea in the office. Am Fam Physician 2003; 68: 1803-10. PubMed
- Ralston SH, Strachan MWJ, Penman ID, Hobson RP. Davidson Choroby Wewnętrzne Tom 1. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2020.
- Szczeklik A, Gajewski P. Interna Szczeklika
2022.:Medycyna Praktyczna, 2022.www.mp.pl - Bickley L
,. (red. Gaciong Z, Jędrusik P.) Bates - Kieszonkowy przewodnik po badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Termedia. Poznań: Termedia, 2014. - Olesiewicz T, Knapp M, Tycińska A. et al. Zastosowanie ultrasonografii przezklatkowej płuc w różnicowaniu kardiologicznych i niekardiologicznych przyczyn duszności. Folia Cardiologica 2017; 12(5): 459-466. journals.viamedica.pl
Autorzy
AleksandraMateuszBełz-CiszewskaSzmidt, lekarz,spcjalistaspecjalistachoróbmedycynywewnętrznychrodzinnej, Uniwersytet Medyczny wtrakcieBiałymstokuspecjalizacji(recenzent)- Sławomir
choróbChlabicz,pProf. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białucymstoku (redaktor) - Michael Handke, Prof. Dr. med., Facharzt für Innere Medizin, Kardiologie und Intensivmedizin, Freiburg i. Br.
- Frank Peters-Klimm, Prof. Dr. med., Facharzt für Allgemeinmedizin und Innere Medizin, Universitätsklinikum Heidelberg (Review)