Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Chrypka

Informacje ogólne

Definicja

  • Chrypka (dysfonia) to zmiana w głosie.1
  • Może wystąpić afonia (utrata głosu), fonastenia (osłabienie głosu) i dysfonia (zaburzenia głosu, np. zmiana barwy czy częstotliwości).
  • W większości przypadków jest to ostra chrypka, która zwykle ma charakter łagodny i ustępujący, ale przewlekła chrypka może być również objawem poważnej choroby (np. raka krtani).2

Epidemiologia

  • Każdego roku ok. 77 osób na 1000 zgłasza chrypkę.2
  • Szczególnie narażone są osoby starsze oraz osoby, które obciążają fałdy głosowe, np. nauczyciele czy śpiewacy.

Czynniki predysponujące

Etiologia i patofizjologia

Sygnały alarmowe (tzn. "red flags")

ICD-10

  • J04.0 Ostre zapalenie krtani
  • R49 Zaburzenia głosu
    • R49.0 Dysfonia/Chrypka

Diagnostyka różnicowa

Ostre zapalenie krtani (dorośli)

  • Najczęstszą przyczyną jest zakażenie, głównie wirusowe, rzadziej bakteryjne, często w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych.3
  • Ostre zapalenie krtani w większości przypadków ustępuje samoistnie w ciągu 10 dni. Po 4 tygodniach objawy powinny ustąpić.1-2
  • Gruźlica krtani jest rzadkim (ok. 1%) objawem gruźlicy pozapłucnej.

Podgłośniowe zapalenie krtani u dzieci (pseudokrup)

  • Podgłośniowe zapalenie krtani u niemowląt i małych dzieci (pseudokrup) to zakażenie górnych dróg oddechowych, często wywołane przez wirusy RSV, adenowirusy lub wirus paragrypy.
  • Objawy są spowodowane ogólnym zapaleniem i obrzękiem błony śluzowej znajdującej się bezpośrednio pod fałdami głosowymi.
  • Obrzęk w mniejszym lub większym stopniu blokuje przepływ powietrza przez tchawicę, powodując chrypkę, stridor wdechowy, szczekający kaszel i trudności w oddychaniu.
  • Stres i szybki oddech nasilają objawy.
  • Gorączka jest zwykle umiarkowana, występuje niewielkie pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.
  • Często szybka poprawa dzięki oddychaniu chłodnym powietrzem.

Przewlekłe zapalenie krtani

  • Przyczyny przewlekłego zapalenia krtani z przewlekłą chrypką:
    • długotrwałe przeciążenie głosu
    • nadużywanie tytoniu i alkoholu4 
    • refluks żołądkowo-przełykowy5
      • Przewlekły stan zapalny błony śluzowej gardła prowadzi do tzw. choroby refluksowej krtani i gardła, której wiodącymi objawami są ból gardła i chrypka.
      • objaw chrypki może być "maską krtaniową choroby refluksowej"6
    • schorzenia alergiczne dróg oddechowych
    • leki
      • głównie steroidy wziewne7

Prezbifonia

  • Fizjologiczne procesy starzenia, takie jak zanik tkanek, zmniejszenie masy mięśniowej, zwiększone nacieki tłuszczowe, zmiany zwyrodnieniowe chrząstek, zapalenie stawów i osłabienie oddechu, mogą prowadzić do zmian w jakości głosu, w tym jego wysokości i mocy.8
  • Jest częstą przyczyną chrypki u osób starszych
    • u ok. 25% osób powyżej 65 roku życia

Przyczyny urazowe

  • Jatrogenna chrypka spowodowana uszkodzeniem fałdów głosowych podczas intubacji
  • Bezpośredni uraz krtani spowodowany kopnięciem lub uderzeniem

Nowotwory łagodne

  • Polipy fałdu głosowego to łagodne nowotwory fałdów głosowych.
    • w większości jednostronne
    • czynniki predysponujące to  palenie i intensywne używanie głosu („guzki śpiewacze”).
    • Polipy są łatwo zauważalne w laryngoskopii pośredniej.
  • Torbiele fałdu głosowego powstają w wyniku niedrożności przewodów gruczołów śluzowych.
  • Ziarniniak fałdu głosowego jest częstą przyczyną chrypki po intubacji.
    • Samoistna poprawa.
  • Polipy fałdów głosowych, ziarniniaki kontaktowe i wrzody, torbiele fałdów głosowych i brodawczaki mogą prowadzić do kaszlu, gdy osiągną pewien rozmiar.

Nawracające porażenia

  • Uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego powoduje porażenie wewnętrznych mięśni krtani.
  • Porażenie fałdów głosowych może być jednostronne lub obustronne.
  • Większość jednostronnych przypadków jest wynikiem uszkodzenia nerwu wstecznego podczas operacji (np. operacji tarczycy, odcinka szyjnego kręgosłupa lub klatki piersiowej), intubacji oraz zajęcia nowotworowego śródpiersiowa lub szczytu płuca.2
  • Również rak tarczycy może powodować chrypkę poprzez ucisk nerwu.

Dysfonia spastyczna

  • Dysfonia spastyczna (= dystonia spastyczna, dysfonia krtaniowa, skurcz aparatu mowy) to dystonia ogniskowa z mimowolnymi skurczami mięśni krtani.
  • Dokładna nerwowo-mięśniowa przyczyna dystonii spastycznej jest wciąż nieznana, podejrzewa się zaburzenia neuroprzekaźników.1
  • Może to prowadzić do przejściowej chrypki lub zaniku głosu.
  • Zastrzyki z toksyny botulinowej mogą osłabić skurcze.9

 Nowotwór złośliwy krtani, rak krtani

  • Chrypka może być wiodącym objawem raka krtani .
    • Zdolność fałdów głosowych do drgań jest upośledzona, a przemieszczenie może powodować utrudnienie przepływu powietrza ze stridorem wdechowym.
  • W większości przypadków jest to rak płaskonabłonkowy.
  • Inne możliwe objawy to kaszel, krwioplucie, globus pharyngeus, ból krtani i trudności w połykaniu.1

Choroby neurologiczne

Choroba ogólnoustrojowa

  • Kilka chorób ogólnoustrojowych z zakresu reumatologii i endokrynologii może prowadzić do chrypki, a w niektórych przypadkach choroba ogólnoustrojowa może również bezpośrednio wpływać na krtań: np. dna moczanowa, sarkoidoza lub amyloidoza.1,11

Leki

  • Różne leki mogą powodować chrypkę:1
    • steroidy wziewne
    • inhibitor ACE z powodu przewlekłego kaszlu
    • leki moczopędne lub przeciwhistaminowe ze względu na odwodnienie błon śluzowych
    • bisfosfoniany ze względu na przewlekłe podrażnienie fałdów głosowych 
    • leki przeciwkrzepliwe mogą powodować krwiaki w okolicach fałdów głosowych.
    • statyny12

Przyczyny psychiczne

  • Ostry lub przewlekły stres, ciężkie przeżycia psychiczne, lęk lub depresja mogą prowadzić do upośledzenia głosu, a nawet jego utraty.

Dysfunkcja strun głosowych (DSG)

  • Przyczyną DSG jest napadowa wdechowa obturacja krtani (przypominająca astmę) spowodowana jej nadreaktywnością.
  • Dysfonii towarzyszy napadowa duszność ze stridorem.

Wywiad lekarski

Badanie przedmiotowe

Dalsze badania diagnostyczne

  • Ew. Rtg klp
  • W razie potrzeby Hb, leukocyty, OB, CRP
  • Laryngoskopia, bezpośrednia lub pośrednia do kontroli fałdów głosowych
  • Ew. TK lub RM w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej

Środki i zalecenia

Uwagi

  • Chrypka, która nie ustępuje całkowicie w ciągu 4 tygodni powinna być wyjaśniona przez specjalistę.
  • Skierowanie do dalszej diagnostyki powinno nastąpić również w przypadku istniejącego wcześniej podejrzenia nowotworu złośliwego.

Lista kontrolna dla skierowania

chrypka

  • Cel skierowania
    • Diagnostyka potwierdzająca? Leczenie? Inne?
  • Wywiad lekarski
    • Od jak dawna utrzymuje się chrypka? Rozwój? Czy jest jakieś prawdopodobne wyjaśnienie – infekcja, przeciążenie głosu, inne?
    • Inne objawy towarzyszące – trudności w połykaniu, krwioplucie, utrata masy ciała, inne?
    • Inne istotne choroby? Predyspozycje rodzinne? Palenie – ile? Alkohol? Inne narażenia?
    • Regularnie lub aktualnie przyjmowane leki?
    • Konsekwencje – praca, środowisko społeczne, inne?
  • Badanie przedmiotowe
    • Stan ogólny? Objawy zakażenia? Limfadenopatia szyjna?
    • Laryngoskopia pośrednia − guz, objawy niedowładu fałdów głosowych?
  • Badania uzupełniające

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Krtań, anatomia
Krtań, anatomia

Źródła

Piśmiennictwo

  1. House SA, Fisher EL. Hoarseness in Adults. Am Fam Physician. 2017 Dec 1;96(11):720-728. PMID: 29431404. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Stachler RJ, Francis DO, Schwartz SR. Clinical Practice Guideline: Hoarseness (Dysphonia) (Update). Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Mar;158(1_suppl):S1-S42. doi: 10.1177/0194599817751030. Erratum in: Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Aug;159(2):403. PMID: 29494321. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Caserta MT. Acute Laryngitis. Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases. 2015;760-761.e1. doi:10.1016/B978-1-4557-4801-3.00060-6 www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Jetté ME, Dill-McFarland KA, Hanshew AS, Suen G, Thibeault SL. The human laryngeal microbiome: effects of cigarette smoke and reflux. Sci Rep. 2016 Oct 24;6:35882. doi: 10.1038/srep35882. PMID: 27775059; PMCID: PMC5075886. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Hutnik R, Zlatopolsky A, Mehraban-Far S, Alrassi J, McMillan N, Amadi C, Fujita K, Mortensen M. Laryngopharyngeal reflux: Comparing improvements in reflux symptom index with reflux finding score. Am J Otolaryngol. 2020 Nov-Dec;41(6):102730. doi: 10.1016/j.amjoto.2020.102730. Epub 2020 Sep 12. PMID: 32956939. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów - Chirurgów Głowy i Szyi. Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie laryngologii. Postępy w chirurgii głowy i szyi/Advances in Head and Neck Surgery. 2008;7(1):27-40. www.termedia.pl
  7. Gallivan GJ, Gallivan KH, Gallivan HK. Inhaled corticosteroids: hazardous effects on voice–an update. J Voice 2007; 21: 101–111. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Pontes P, Brasolotto A, Behlau M. Glottic characteristics and voice complaint in the elderly. J Voice 2015; 19: 84-94. pmid:15766853 PubMed
  9. Biello A, Volner K, Song SA. Laryngeal Botulinum Toxin Injection. 2021 Jun 30. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 33620810. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Trail M, Fox C, Ramig LO, et al. Speech treatment for Parkinson's disease. NeuroRehabilitation 2005; 20: 205-221. pmid:16340101 PubMed
  11. Bartels H, Dikkers FG, van der Wal JE, Lokhorst HM, Hazenberg BP. Laryngeal amyloidosis: localized versus systemic disease and update on diagnosis and therapy. Ann Otol Rhinol Laryngol 2004; 113: 741–8. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Hamdan AL, Khalifee E, Al Souky N, . The Prevalence of Dysphonia and Dysphagia Symptoms in Patients on Statin Therapy. J Voice. 2020 Nov;34(6):930-933. doi: 10.1016/j.jvoice.2019.06.012. Epub 2019 Jul 30. PMID: 31375400. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
J040; R49; R490
chrypka; zanik głosu; afonia; utrata głosu; fonastenia; osłabienie siły głosu; dysfonia; zaburzenia kształtowania głosu; infekcja górnych dróg oddechowych; nadwyrężenie głosu; przeciążenie głosu; długoletni palacze; zapalenie krtani; polip fałdu głosowego; guzki śpiewacze; nałogowe palenie; nowotwór złośliwy krtani; rak krtani; dysfunkcja strun głosowych; DSG; VCD; vocal cord dysfunction
Chrypka
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Chrypka (dysfonia) to zmiana w głosie.1 Może wystąpić afonia (utrata głosu), fonastenia (osłabienie głosu) i dysfonia (zaburzenia głosu, np. zmiana barwy czy częstotliwości).
Medibas Polska (staging)
Chrypka
/link/16216687cd5146be8c3187525ce358c1.aspx
/link/16216687cd5146be8c3187525ce358c1.aspx
chrypka
SiteProfessional
Chrypka
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#stinaa.baranowska@gmailkardymowicz@bonnierhealthcare.compl
pl
pl
pl