Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae

Streszczenie

  • Definicja: Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae, bakterię pozbawioną ściany komórkowej.
  • Epidemiologia: Przyczyna ok. 10% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
  • Objawy: Powolny rozwój objawów, często łagodnych, charakteryzujących się uporczywym kaszlem.
  • Badanie fizykalne: Często brak zmian osłuchowych.
  • Diagnostyka: Wymaz z nosogardła z wykryciem mykoplazm metodą PCR.
  • Leczenie: Lekiem z wyboru jest doksycyklina, alternatywnie makrolidy lub fluorochinolony.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae, bakterię pozbawioną ściany komórkowej
  • Mycoplasma pneumoniae jest czynnikiem wywołującym różne zakażenia układu oddechowego, w tym zapalenie płuc, zakażenia górnych dróg oddechowych i zapalenie tchawicy.1
  • Historycznie należy do grupy tak zwanych „atypowych” zapaleń płuc.
    • Termin ten jest nadal używany, ale obecnie zapalenia płuc są klasyfikowane inaczej (pozaszpitalne, szpitalne lub nabyte podczas intensywnego leczenia immunosupresyjnego).

Epidemiologia

  • Zapadalność
    • Mycoplasma pneumoniae powoduje ok. 10% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
  • Wiek
    • Najczęściej chorują dzieci, młodzież i młodzi dorośli.
  • Podział według płci
    • brak istotnych różnic między płciami2
  • Występowanie sezonowe
    • wzrost zakażeń w lecie i wczesną jesienią3

Etiologia i patogeneza

Patogeny

  • Mykoplazmy są bardzo małymi bakteriami bez sztywnej ściany komórkowej i dlatego nie można ich uwidocznić w barwieniu metodą Grama.
  • Występowanie wszechobecne, bakteria kolonizuje organizmy roślinne, zwierzęce i ludzkie.
  • Mycoplasma pneumoniae jest jednym z ponad 12 gatunków bakterii z rodzaju Mycoplasma, które zostały zidentyfikowane u ludzi.
  • Patogeny fakultatywne, możliwa jest kolonizacja bezobjawowa.
  • Patogen pierwotnie oporny na wszystkie beta-laktamy

Transmisja

  • Przenoszenie drogą kropelkową
  • Stosunkowo wysoka zaraźliwość, zakażenia stwierdza się u maksymalnie 40% osób z kontaktu domowego z pacjentem zerowym
  • Możliwość rozprzestrzeniania się epidemii, częstość występowania w szkołach i jednostkach wojskowych może dochodzić do 70%.

Patogeneza

  • Przyleganie do powierzchni nabłonka
  • Poprzez przyleganie do nabłonka rzęskowego dróg oddechowych z upośledzoną funkcją oczyszczania śluzówki
  • Stymulacja prozapalna przez egzotoksynę
  • Uszkodzenie komórek w wyniku odpowiedzi immunologicznej neutrofilów
  • Procesy autoimmunologiczne są prawdopodobnie przyczyną powikłań pozapłucnych.
    • U około 50% pacjentów rozwijają się zimne aglutyniny w klasie IgM, będące przyczyną rozwoju anemii hemolitycznej .

Badanie kliniczne

Czynniki predysponujące

  • Środowisko z licznymi bliskimi kontaktami

ICD-10

  • J15.7 Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Brak cech klinicznych, radiograficznych ani laboratoryjnych specyficznych dla mykoplazmy.
  • Diagnoza oparta na wynikach badań laboratoryjnych

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Często przebieg podostry ze stopniowym rozwojem objawów
  • Złe samopoczucie, ból głowy, ból mięśni
  • Gorączka (rzadko wysoka)
  • Uporczywy kaszel, może utrzymywać się tygodniami.
    •  możliwy ból w klatce piersiowej spowodowany silnym kaszlem
  • Ból gardła, Ból ucha
  • Rzadko duszność

Badanie przedmiotowe

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Badania laboratoryjne

  • U pacjentów z łagodnym zapaleniem płuc, którzy mogą być leczeni ambulatoryjnie, diagnostyka mikrobiologiczna nie jest zwykle konieczna.
Podstawowe badania laboratoryjne
  • Parametry stanu zapalnego
    • CRP, OB lekko podwyższone u większości pacjentów3
      • W ciężkim przebiegu mogą być znacznie podwyższone.3
    • często prawidłowa liczba leukocytów
      • w cięższym przebiegu również leukocytoza
  • LDH
    • Może być podwyższone w ciężkim przebiegu.3
Wykrywanie Mycoplasma pneumoniae
  • Badanie metodą reakcji łańuchowej polimerazy (polymerase chain reaction - PCR)
    • obecnie metoda z wyboru
    • wymaz z jamy nosowo-gardłowej do pobrania materiału
  • Test serologiczny
    • obecnie o drugorzędnym znaczeniu
    • badania serologiczne na początku i w trakcie przebiegu choroby: IgM zwykle na początku ujemne, serokonwersja po 1–2 tygodniach
  • Posiew
    • hodowla patogenów trudna i czasochłonna (6–15 dni)
Wykrywanie zimnych aglutynin
  • Występowanie u ok. 50% pacjentów

RTG klatki piersiowej

  • Typowy naciek śródmiąższowy o strukturze siateczkowatej
  • Możliwy wysięk opłucnowy (5–20%)

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadkach o łagodnym przebiegu możliwe leczenie przez lekarza rodzinnego. W przypadku ciężkiego przebiegu lub powikłań konieczne leczenie w warunkach szpitalnych.

Leczenie

Cele leczenia

  • Wyleczenie infekcji
  • Skrócenie przebiegu choroby

Ogólne informacje o leczeniu

  • Często łagodny, samoograniczający się przebieg
  • Zasady antybiotykoterapii empirycznej zapalenia płuc znajdują się w artykule Zapalenie płuc.
  • W rzadszych, ciężkich przebiegach choroby, jeśli to możliwe, wykrywanie patogenów z celowaną antybiotykoterapią

Antybiotykoterapia 

  • Lekiem pierwszego wyboru dla dorosłych i dzieci powyżej 9. roku życia jest doksycyklina. W przypadku zapalenia płuc leczenie trwa 10-14 dni.
  • Alternatywy
    • Makrolidy
      • azytromycyna 500 mg 1 raz dziennie przez 3 dni (lub 5-dniowy schemat z 500 mg w dniu 1. i 250 mg w dniach 2.–5.)
      • klarytromycyna 250 mg 2 razy na dobę (przy ciężkich zakażeniach 500 mg 2 razy na dobę)
      • erytromycyna 500 mg 4 razy na dobę
    • fluorochinolony
      • moksifloksacyna 400 mg 1 raz dziennie przez 5–7 dni
      • lewofloksacyna 500 mg1–2 razy na dobę przez 5–7 dni
      • Przy stosowaniu fluorochinolonów należy wziąć pod uwagę stosunek ryzyka do korzyści ze względu na działania toksyczne:
        • unikanie stosowania u sportowców
        • unikanie stosowania u pacjentów w podeszłym wieku (>80 lat), zwłaszcza z osłabioną sprawnością mózgu
        • unikanie stosowania przy jednoczesnej steroidoterapii ogólnoustrojowej
        • unikanie stosowania u pacjentów z tętniakiem aorty
        • szczególna ostrożność w przypadku współistniejących ciężkich chorobach serca (monitorowanie)
  • Antybiotyki beta-laktamowe są nieskuteczne.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

Przebieg i rokowanie

  • Przebieg przeważnie łagodny z bardzo dobrym rokowaniem
  • Możliwe pojedyncze przypadki ciężkiego przebiegu, przy czym jeszcze nie zidentyfikowano wyraźnych czynników ryzyka pacjenta.
  • Śmiertelność w zapaleniu płuc wywołanym przez Mycoplasma pneumoniae jest bardzo niska.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  • Hryniewicz W, Albrecht P, Radzikowski A. (red). Narodowy program ochrony antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. (dostęp: 26.11.2023). antybiotyki.edu.pl
  1. Thibodeau KP, Viera AJ. Atypical pathogens and challenges in community-acquired pneumonia. Am Fam Physician 2004; 69: 1699-706. PubMed
  2. Bono M. Mycoplasmal Pneumonia. Medscape, updated Dec 28, 2018. emedicine.medscape.com
  3. Waites K, Xiao L, Liu Y, et al. Mycoplasma pneumoniae from the Respiratory Tract and Beyond. Clin Microbiol Rev 2017; 30: 747-809. doi:10.1128/CMR.00114-16 DOI
  4. Gardiner SJ, Gavranich JB, Chang AB. Antibiotics for community-acquired lower respiratory tract infections secondary to Mycoplasma pneumoniae in children. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Jan 8;1:CD004875. DOI: 10.1002/14651858.CD004875.pub5 DOI

Autorzy

  • Katarzyna Nessler, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Joondalup Health Campus, Emergency Department, Zachodnia Australia (recenzent)
  • Adam Windak, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Michael Handke, Prof. dr hab. med., specjalista chorób wewnętrznych, kardiologii i intensywnej terapii, Freiburg im Breisgau
J157
Mykoplazmy; Mycoplasma pneumoniae; Zapalenie płuc; Pozaszpitalne zapalenie płuc; Zakażenie dolnych dróg oddechowych; Atypowe zapalenie płuc; Doksycyklina; Makrolidy; Fluorochinolony
Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae, bakterię pozbawioną ściany komórkowej. Epidemiologia: Przyczyna ok. 10% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
Medibas Polska (staging)
Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae
/link/a6e2a19a2bf244a1a6acd5f46b21159f.aspx
/link/a6e2a19a2bf244a1a6acd5f46b21159f.aspx
zapalenie-pluc-wywolane-przez-Mycoplasma-pneumoniae
SiteDisease
Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#stinaa.baranowska@gmailkardymowicz@bonnierhealthcare.compl
pl
pl
pl