Kamica ślinianek

Streszczenie

• Definicja: Tworzenie się kamienia w gruczole ślinowym lub w przewodach gruczołu ślinowego. Powstawanie pod wpływem czynników miejscowych, zaburzenia wydzielania, mikrolitów.
• Epidemiologia: 1 przypadek na 15 000–30 000 osób rocznie.
• Objawy: Miejscowy obrzęk, ból i uczucie ucisku nadw okolicy gruczołemu ślinowymlinowego spowodowane przyjmowaniem pokarmu.
• WynikiBadanie fizykalne: Wyczuwalny palpacyjnie kamień w przewodzie wydalniczymwyprowadzającym lub w samym gruczole.
• Diagnostyka: USG, ewentualnie RM lub TK.
• TerapiaLeczenie: Manipulacja i ewentualnie chirurgiczne usunięcie kamienia.

Informacje ogólne

Definicja

• Tworzenie się kamienia w gruczole ślinowym lub w przewodach gruczołu ślinowego¹
• Istnieją trzy gruczoły ślinowe:
1. ślinianka przyuszna (glandula parotis)
2. ślinianka podżuchwowa (glandula submandibularis)
3. ślinianka podjęzykowa (glandula sublingualis).
• Kamienie najczęściej (80–90%) zlokalizowane są w przewodzie wydalniczymwyprowadzającym ślinianki podżuchwowej.

Epidemiologia

• W angielskim badaniu częstość występowania objawowej kamicy ślinianek wynosiła 1:15 000–1:30 000 mieszkańców rocznie.²
• Tworzenie kamieni stanowi połowę wszystkich chorób gruczołu ślinowego.¹
• Częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet (3:2)³

Etiologia i patogeneza

• Tworzenie kamieni związane jest z zastojem przepływu śliny i następuje w wyniku działania czynników miejscowych, zaburzeń wydzielania, mikrolitów, ewentualnie z udziałem bakterii.
• Równoczesne zapalenie gruczołu nie jest rzadkością, prawdopodobnie w wyniku urazu.
• Ślinianka podżuchwowa ma długi i szeroki kanał wyprowadzający, który może być podatny na zaleganie wydzieliny i odkładanie się kamieni.
• Odwodnienie  i stosowanie leków antycholinergicznych może sprzyjać powstawaniu kamieni.

ICPC-2

• D83 Mund-/Zungen-/Lippenerkrankung

ICD-10

• K11 Choroby gruczołów ślinowych
• K11.5 Kamica ślinianek

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Wyczuwalny obrzęk ślinianek lub ich przewodów wyprowadzających
• W wywiadzie lekarskim obrzęk i ból gruczołów ślinowych, zwykle z obrzękiem podczas przyjmowania pożywienia
• RTG, USG, ewentualnie RM lub TK
• Istotne dla terapii są:
• symptomatologia (bezobjawowa lub z różnymi objawami)
• wielkość, liczba i utrwalenie (ruchome, stałe) kamieni
• lokalizacja (przewód dystalny, obszar wnęki, układ przewodów śródmiąższowych)
• rodzaj przeszkody (kamienie, ciała obce, zwężenie, zdarzenia mieszane)

Diagnostyka różnicowa

• Świnka
• Zapalenie ślinianki
• Zespół Sjögrena/Zaburzenie autoimmunologiczne
• Guzy
• Sarkoidoza

Wywiad lekarski

• Ból i obrzęk, uczucie napięcia nad ślinianką po jedzeniu
• Często powtarzające się zapalenie ślinianki (ostry ból, obrzęk, tkliwość, wydzielina ropna)
• Również ewentualnie tylko bezbolesny obrzęk

Badanie przedmiotowe

• Badanie kliniczneprzedmiotowe z oględzinami i oburęcznym badaniem palpacyjnym gruczołów ślinowych, przewodów wydalniczychwyprowadzających
• Wyczuwalny kamień w przedniej części jamy ustnej (dotyczy kamieni w pobliżu ujścia ślinianki podżuchwowej)
• Prawdopodobnie wyczuwalny kamień w ujściu ślinianki przyusznej na brodzie (najlepiej badać oburęcznie)
• Możliwe wyczuwalne kamienie również w samym gruczole ślinowym

Diagnostyka specjalistyczna

• Sonografia jest poPo badaniu klinicznymprzedmiotowym, sonografia jest metodą obrazowania diagnostycznego z 1.pierwszego wyboru.
• Badanie ultrasonograficzne jest przydatne do wykrywania kamieni oraz do wizualizacji tkanki gruczołowej.
• Wadą sonografii jest niedostateczna ocena głębokiego odcinka ślinianki przyusznej; tutaj jako alternatywę można zastosować rezonans magnetyczny (MRT)/ tomografię komputerową (TK).
• Kamienie można również zobaczyć za pomocą standardowych promieni rentgenowskich; zdjęcia wykonuje się pod różnym kątem, ale niektóre kamienie nie są nieprzepuszczalneprzepuszczalne dla promieni rentgenowskich.
• Sialendoskopia pozwala bezpośrednio uwidocznić przyczynę niedrożności. Możliwość bezpośredniej interwencji (irygacja, ekstrakcja, fragmentacja [laserowa], poszerzenie, podanie leków, biopsja próbki).
• Sialografia: badanie RTG z podaniem środka cieniującego

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Jeśli obrzęk utrzymuje się przez kilka dni, zalecane jest skierowanie do laryngologa.
• Skierowanie jest wskazane również w przypadku choroby nawrotowejnawrotów.
• W praktyce laryngologicznej należy sondować przewód wydalniczywyprowadzający chorego gruczołu sondami do przewodu ślinowego lub plastikowymi cewnikami bez lub ze stymulacją śliny (kwas cytrynowy, kwas askorbinowy, pilokarpina).

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Łagodzenie objawów
• Zapobieganie powikłaniom

Ogólne informacje o terapii leczeniu

• Leczenie polega na manipulacji i ewentualnie chirurgicznym usunięciu i leczeniu infekcji.
• Pacjenci mogą delikatnie masować śliniankę i jej przewód wydalniczywyprowadzający ioraz próbować „wymasować“ kamień.
• Jeśli to możliwe, należy przerwać stosowanie leków antycholinergicznych.

Farmakoterapia

• Sialagogi, czyli substancje stymulujące pracę ślinianek.
• Bromoheksyna i pilokarpina nie są dopuszczone do leczenia kamicy ślinianek.
• Piokarpina jest zatwierdzonawskazana do stosowania w przypadku wywołanej radioterapią suchości w ustach i zespołu Sjögrena.
• Nadal brakuje rozstrzygających badań dotyczących anetoltrytionu, składnika anyżu.³⁴
• Na przykład guma do żucia i ssanie cytryny mogą stymulować wydzielanie śliny.
• Nawodnienie, płyny do płukania jamy ustnej
• Wskazane może być leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne za pomocą leków z grupy NLPZ.

Antybiotykoterapia.

• W przypadku bakteryjnego zapalenia gruczołu ślinowego
• Przed rozpoczęciem leczenia należy pobrać materiał na posiew bakterii.
• W początkowej terapii empirycznej można zastosować aminopenicylinę i inhibitor beta-laktamazy.
• np. amoksycylina + kwas klawulanowy 3 xrazy 0,625 gmg do 3 xrazy 1000 mg doustnie
• alternatywy
• cefalosporyny (np. cefaleksyna 3-4 xrazy 1 g doustnie) 
• klindamycyna (4 xrazy 0,3300 gmg doustnie) 
• flucloxacillinflukloksacylina (3-4 xrazy 1 g doustnie - niedostępna w Polsce), plus metronidazol (3 xrazy 0,4400 gmg doustnie) w razie potrzeby
• Wybór antybiotyku należy dostosować po wyhodowaniuwyniku bakteriibadania bakteriologicznego i antybiogramu.
• Antybiotykoterapia  powinna być stosowana przez 10 dni.
• W bardzo ciężkich przypadkach terapia dożylna (leczenie nie jest stosowane w podstawowej opiece zdrowotnej)

Procedury interwencyjne

• Rozcięcie przejścia z marsupializacją lub bez niej oraz z rekonstrukcją przejścia i bez niego
• Interwencyjna sialendoskopia
• Manipulacje wewnątrzprzewodowe pod kontrolą USG
• Dostęp łączony: Sialendoskopia ślinianki przyusznej i otwarcie ślinianki od zewnątrz
• Pozaustrojowa litotrypsja falą uderzeniową

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

• Zapalenie ślinianki
• Powtarzające się epizody i zaburzenia przepływu śliny mogą prowadzić do obturacyjnego zapalenia ślinianek.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Kamica ślinianek

Ilustracje

K11; K115

kamicaKamica gruczołu ślinowego; tworzenieKamica ślinianki; Tworzenie się kamieni w gruczole ślinowym; zaburzeniaZaburzenia wydzielania; mikrolityMikrolity; śŚlinianka przyuszna; śŚlinianka podżuchwowa; śŚlinianka podjęzykowa; zastZastój śliny; zapalenieZapalenie ślinianki; Sialolithiasis

Kamica ślinianek

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja: Tworzenie się kamienia w gruczole ślinowym lub w przewodach gruczołu ślinowego. Powstawanie pod wpływem czynników miejscowych, zaburzenia wydzielania, mikrolitów.

Medibas Polska (staging)

Kamica ślinianek

/link/9d1dcc56ee88470ca0b8b2a7ec9210a2.aspx

/link/9d1dcc56ee88470ca0b8b2a7ec9210a2.aspx

kamica-slinianek

SiteDisease

Kamica ślinianek

K.Reinhardt@gesinform.de

Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom

pl

pl

pl