Definicja: Zakażenie układu moczowo-płciowego bakterią Mycoplasma genitalium, przenoszone drogą płciową.
Epidemiologia: Wydaje się, że jest rzadszą niż Chlamydia przyczyną zapalenia cewki moczowej, zapalenia szyjki macicy i zapalenia narządów miednicy. M. genitalium wykrywa się w 6–50% przypadków zakaźnego zapalenia cewki moczowej i w 10–30% przypadków zapalenia szyjki macicy.
Objawy: Zazwyczaj przebieg bezobjawowy; ewentualnie wydzielina z cewki moczowej, dysuria, ból w dolnej części jamy brzusznej.
WynikiBadanie fizykalne: Ewentualnie wydzielina z cewki moczowej, u mężczyzn zapalenie żołędzi i napletka.
Diagnostyka: Bakterię można wykryć w moczu z pierwszego strumienia testem wykonywanym techniką NAAT (amplifikacji kwasów nukleinowych). Ewentualnie uzupełniająco: wymaz z cewki moczowej, pochwy i szyjki macicy.
TerapiaLeczenie: Leczenie azytromycyną, a następnie w razie potrzeby moksyfloksacyną (uwaga na przeciwwskazania i profil ryzyka fluorochinolonów!). Lek zastępczyalternatywny w przypadku oporności na makrolidy: prystynamycyna.
Informacje ogólne
Cały rozdział oparto na tych źródłach literaturowych.
Definicja
Bakteria Mycoplasma genitalium została po raz pierwszy wyizolowana w 1980 roku w próbkach pochodzących z układu moczowo-płciowego i uznana za potencjalny patogen.
Zakażenie zazwyczaj zakażenie przebiega bezobjawowo, ale mogą mu towarzyszyć objawy ze strony układu moczowo-płciowego.
Epidemiologia
OgPopulacja ogólna populacja
W badaniach dotyczących częstości występowania w populacji ogólnej, niezależnie od objawów, wykazano:1
częstość występowania 1,3% w krajach o wysokim poziomie dochodu na mieszkańca i 3,9% w krajach o niskim dochodzie na mieszkańca
u kobiet w ciąży: 0,9 %
W zapaleniu cewki moczowej
M. genitalium wykrywa się w 6–50% przypadków zakaźnego zapalenia cewki moczowej .
15–20% przypadków zapalenia cewki moczowej niewywołanych przez gonokoki
20–25% przypadków zapalenia cewki moczowej niewywołanych przez Chlamydia
około 30% przypadków uporczywych lub nawracających zapaleń cewki moczowej
W zapaleniu cewki moczowejM. genitaliummoże być jedynym patogenem, ale często współwystępuje zChlamydia (zarówno (ukobiet, jak i umężczyzn).2.
W norweskim laboratorium w ramach badania przekrojowego oceniono 950 próbek nadesłanych przez lekarzy rodzinnych w celu diagnostyki Chlamydia. Próbki te dodatkowo badano w kierunku Mycoplasma genitalium metodą PCR.3.
Częstość występowania M. genitalium wynosiła 2,0%, aChlamydia — 10,0%.
U mężczyzn częstość występowania M. genitalium iChlamydia wynosiła odpowiednio 4,0% i 15,1%, a u kobiet — 1,4% i 8,4%.
M. genitalium może prawdopodobnie wywołać PID u niektórych zakażonych kobiet.
Wydaje się jednak, że jest to rzadsze niż w przypadku Chlamydia.
W badaniu w USA w 21% przypadków bezobjawowej waginozy bakteryjnej u młodych kobiet (15–25 lat) wykryto Mycoplasma genitalium.
U 1 na 5 kobiet bakteria była nadal obecna w badaniu kontrolnym po upływie roku.4.
Etiologia i patogeneza
Drobnoustroje z rodziny Mycoplasmataceae są prymitywnymi bakteriami z niewielką ilością genów zaangażowanych w procesy biosyntezy.
Bakteria ta występuje wewnątrzkomórkowo i jest jedną z najmniejszych wolno żyjących form bakterii. Izolacja z posiewu jest wyjątkowo trudna.5.
Od innych bakterii odróżnia ją brak ściany komórkowej6. Dzięki temu nie jest niewrawrażliwa na penicylinę i cefalosporynę.
Wszystko wskazuje na to, że M. genitalium przenosi się drogą płciową równie skutecznie jak Chlamydia trachomatis.
Obecnie patogen ten uznaje się za przyczynę zakażenia przenoszonego drogą płciową niezależnie od Chlamydia trachomatis.
Czynniki predysponujące
Kontakt seksualny z osobą zakażoną
ICD-10
N34 Zapalenie cewki moczowej i zespół cewki moczowej
N34.1 Nieswoiste zapalenie cewki moczowej
N34.2 Inne zapalenie cewki moczowej
N34.3 Zespół cewki moczowej, nieokreślony
N37.0 Zapalenie cewki moczowej w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
R36 Wydzielina z cewki moczowej
N48 Inne zaburzenia prącia
N48.1 Zapalenie żołędzi prącia i napletka
N72 Zapalenie szyjki macicy
N73 Inne choroby zapalne miednicy u kobiet
N74 Choroba zapalna miednicy u kobiet w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Dodatni wynik testu techniką amplifikacji kwasów nukleinowych (NAAT) (PCR lub amplifikacja wspomagana transkrypcją) na obecność Mycoplasma genitalium
Bakteria ta jest trudna do wyhodowania w badaniu przesiewowym.
Obecnie dostępne są multipleksowe platformy laboratoryjne do badań w czasie rzeczywistym, które umożliwiają np. wykrywanie C. trachomatis, N. gonorrhoeae iM. genitalium w tej samej próbce.
Diagnostyka różnicowa
Zapalenie cewki moczowej wywołane przez Chlamydia (mężczyźni, kobiety)
WysokieDuży rozpowszechnienieodsetek zakażeń wykazano wśród pracownic seksualnych, a utrzymujące się zakażenie M. genitalium wskazuje, że jest to zakażenie przenoszone drogą płciową.8.
Zakażone kobiety zgłaszają zwiększoną ilość wydzieliny z pochwy (upławy); możliwymi wskaźnikamina zakażeniaenie smogą częstośwskazywać występowania bólu podczas stosunku seksualnego oraz silniejszy zapach wydzieliny z pochwy.9.
Jak dotąd nie udowodniono w sposób zadowalającyjednoznaczny związku między M. genitalium a zakażeniem górnych dróg rodnych z możliwymi późnymi następstwami, takimi jak niepłodność i przewlekłe bóle miednicy.
U mężczyzn
Zakażenie M. genitalium może powodować objawy zapalenia cewki moczowej, takie jak dysuria oraz obecność wydzielinawydzieliny.10.
Choroba może również prowadzić do przewlekłego, uporczywego lub nawracającego zapalenia cewki moczowej.11.
U mężczyzn zwykle zapalenie żołędzi i napletka (balanoposthitis)15
Ewentualnie wydzielina z pochwy, choć rzadko jej przyczyną są Mycoplasma. Należy to jednak wziąć pod uwagę w przypadku wydzielinyupławow z pochwy opornejopornych na leczenie.
Badania uzupełniające
W pierwszej kolejności należy wykonać badanie techniką NAAT w kierunku Chlamydia i ewentualnie posiew w kierunku rzeżączki.
badanie i ewentualnie leczenie partnerów seksualnych1718
w przypadku zakażenia objawowego — wszystkich partnerów seksualnych z ostatnich 8 tygodni
w przypadku zakażenia bezobjawowego — wszystkich partnerów seksualnych z ostatnich 6 miesięcy
Wysyłka
na podłożu transportowym przeznaczonychprzeznaczonym do Chlamydia
Dalsze badania
w razie potrzeby podstawowe badania laboratoryjne, np. markery stanu zapalnego
TerapiaLeczenie
Cel terapiileczenia
Eliminacja mikrobówbakterii
Ogólne informacje o terapiileczeniu
Doświadczenia kliniczne i badania wskazują, że azytromycyna skuteczniej niż doksycyklina i erytromycyna eliminuje M. genitalium1819, ale; wykazano równieżjednak, iże nawet pojedyncza dawka azytromycyny może wywołać oporność.
Farmakoterapia
Ostrzeżenie dotyczące fluorochinolonów
Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w stosowaniu fluorochinolonów (np. moksyfloksacyny): szczególna ostrożność u osób w podeszłym wieku oraz u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek; Nienie łączyć z kortykosteroidami glikokortykosteroidami. Niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w zakażeniach o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu.
Zapalenie cewki moczowej i zapalenie szyjki macicy15,1920
Azytromycyna: 1 x 500 mg 1 raz na dobę w dniu 1., następnie 250 mg x 1 raz na dobę w dniach 2–5
Zaleca się kontrolę po 3–5 tygodniach.
W przypadku dodatniego wyniku testu NAAT w kierunku M. genitalium 4–5 tygodni po leczeniu azytromycyną:
moksyfloksacyna 400 mg tabletki x 1 raz na dobę przez 7–10 dni
Doksycyklina, lek pierwszego wyboru w nieswoistym zapaleniu cewki moczowej, prowadzi do częstszego niepowodzenia leczenia w porównaniu zazytromycyną.2021.
W badaniu prowadzonym z Holandii wykazano, że 30% bakterii wykształca mutacje oporności na makrolidy w genie 23sRNA, co w niektórychjest przypadkachprzyczyną skutkuje niepowodzeniemniepowodzenia leczenia makrolidami.2122.
W skaliNa międzynarodowejświecie odnotowuje się szybko rosnącą oporność na azytromycynę i moksyfloksacynę.2223.
Jedyny lek rezerwowyalternatywny naw wielooporneprzypadku patogenywieloopornych patogenów: prystynamycyna
Taylor-Robinson D, Jensen JS. Mycoplasma genitalium: from Chrysalis to multicolored butterfly. Clin Microbiol Rev 2011; 24: 498-514. doi: 10.1128/CMR.00006-11 DOI
Uusküla A, Kohl PK. Genital mycoplasmas, including Mycoplasma genitalium, as sexually transmitted agents. Int J STD AIDS 2002; 13: 79-85. PubMed
Anagrius C, Loré B, Jensen JS. Mycoplasma genitalium: prevalence, clinical significance, and transmission. Sex Transm Infect 2005; 81: 458-62. PubMed
Cohen CR, Nosek M, Meier A et al. Mycoplasma genitalium infection and persistence in a cohort of female sex workers in Nairobi, Kenya. Sex Transm Dis 2007; 34: 274-9. PubMed
Korte JE, Baseman JB, Cagle MP et al. Cervicitis and genitourinary Symptoms in women culture positive for Mycoplasma genitalium. Am J Reprod Immunol 2006; 55: 265-75. PubMed
Leung A, Eastick K, Haddon LE et al. Mycoplasma genitalium is associated with symptomatic urethritis. Int J STD AIDS 2006; 17: 285-8. PubMed
Wikström A, Jensen JS. Mycoplasma genitalium: a common cause of persistent urethritis among men treated with doxycycline. Sex Transm Infect 2006; 82: 276-9. PubMed
Eickhoff JH, Firmodt-Moller N, Walter S et al. A double-blind, randomized, controlled multicentre study to compare the efficacy of ciprofloxacin with pivampicillin as oral therapy for epididymitis in men over 40 years of age. Br J Urol Int 1999; 84: 827-34. PubMed
Krieger JN, Riley DE, Roberts MC et al. Prokaryotic DNA sequences in patients with chronic idiopathic prostatitis. J Clin Microbiol 1996; 34: 3120-8. PubMed
Taylor-Robinson D, Gilroy CB, Horowitz S et al. Mycoplasma genitalium in the joints of two patiens with arthritis. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1994; 13: 1066-9. PubMed
Horner PJ, Blee K, Falk L et al. 2016 European guideline on the management of non-gonococcal urethritis. Int J STD AIDS 2016; 27(11):928-37. PMID: 27147267 PubMed
Jensen JS, Björnelius E, Dohn B et al. Comparison of first void urine and urogenital swab specimens for detection of Mycoplasma genitalium and Chlamydia tracomatis by polymerase chain reaction in patients attending a sexually transmitted disease clinic. Sex Transm Dis 2004; 31: 499-507. PubMed
Jensen JS. Mycoplasma genitalium: the aetiological agent of urethritis and other sexually transmitted diseases. J Eur Acad Dermatol Venereol 2004; 18: 1-11. PubMed
Moi H, Reinton N, Moghaddam A. Mycoplasma genitalium in women with lower genital tract inflammation. Sex Transm Infect 2009; 85: 10-14. PubMed
Mena LA, Mroczkowski TF, Nsuami M, Martin DH. A randomized comparison of azithromycin and doxycycline for the treatment of mycoplasma genitalum-positive urethritis in men. Clin Infect Dis 2009; 48: 1649-54. PubMed
Hjorth SV, Bjornelius E, Lidbrink P et al. Sequence-based typing of Mycoplasma genitalium reveals sexual transmission. J Clin Microbiol 2006; 44: 2078-83. PubMed
Taylor-Robinson D. The role of mycoplasmas in non-gonococcal urethritis: a review. Yale J Biol Med 1983; 56: 537-43. PubMed
Falk L, Fredlund H, Jensen JS. Signs and symptoms of urethritis and cervicitis among women with or without Mycoplasma genitalium or Chlamydia trachomatis infection. Sex Transm Infect 2005; 81: 73-80. PubMed
Manhart LE, Critchlow CW, Holmes KK et al. Mucopurulent cervicitis and Mycoplasma genitalium. J Infect Dis 2003; 187: 650-7. PubMed
Uno M, Deguchi T, Komeda H et al. Mycoplasma genitalium in the cervices of Japanese women. Sex Transm Dis 1997; 24: 284-6. PubMed
Falk L, Fredlund H, Jensen JS. Tetracycline treatment does not eradicate Mycoplasma genitalium. Sex Transm Infect 2003; 79: 318-9. PubMed
Johannisson G, Enström Y, Löwhagen GB et al. Occurrence and treatment of Mycoplasma genitalium in patients visiting STD clinics in Sweden. Int J STD AIDS 2000; 11: 324-6. PubMed
Autorzy
Anna Grzeszczuk, Prof. Dr hab. n.med., specjalista chorób zakaźnych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
Thomas M. Heim, lekarz medycyny, dziennikarz naukowy, Freiburg
Definicja: Zakażenie układu moczowo-płciowego bakterią Mycoplasma genitalium, przenoszone drogą płciową. Epidemiologia: Wydaje się, że jest rzadszą niż Chlamydia przyczyną zapalenia cewki moczowej, zapalenia szyjki macicy i zapalenia narządów miednicy. M. genitalium wykrywa się w 6–50% przypadków zakaźnego zapalenia cewki moczowej i w 10–30% przypadków zapalenia szyjki macicy.