Informacje ogólne
Definicja
- Swędząca wysypka w wyniku miejscowej reakcji na przywry, które próbują wniknąć w ludzką skórę podczas kąpieli w słodkiej wodzie.
- Przy pierwszej ekspozycji miejscowo swędzące
bąblepęcherzyki w miejscach, gdzie larwy próbują wniknąć przez skórę.
- Przy pierwszej ekspozycji miejscowo swędzące
WystPrzy powtórnym kontakcie występuje uczuleniepo wcześniejszym kontakcie.U tych osób moMoże rozwinąć się uogólniona wysypka plamisto-grudkowa od 10 do 24 godzin po ponownej ekspozycji na cerkarię.
Epidemiologia
- Patogen występuje często w wodach słodkich, gdy temperatura wody wzrasta do 20°C w gorące i słoneczne dni.
- Na całym świecie obserwuje się coraz większą inwazję zbiorników wodnych przez cerkarie.
- Ponieważ cerkariowe zapalenie skóry często występuje na obszarach uprawy ryżu, jest uważane za chorobę zawodową wśród osób uprawiających ryż1.
Etiologia i patogeneza
- Przywry z rodzaju Schistosoma (np. Trichobilharzia, ok. 100 gatunków)1: głównym żywicielem
robakapasożyta jest ptactwo wodne (kaczki), żywicielami pośrednimi są ślimaki.- Jaja
robakówpasożyta dostają się do wodypoprzezzptasieptasimiodchodyodchodami. - W wodzie wylęgają się z nich larwy
(mirazidia), które dostają się do niektórych gatunków ślimaków. - W ślimaku larwa rozwija się w
sporocystę:sporocyste,toktóra z kolei daje początek nowym sporocystom,zaktórychnastępniepowstajerozwija się kolejne pokolenie larw (cerkarii). - W upalne, słoneczne dni cerkarie pozostają na powierzchni wody i próbują dostać się do krwioobiegu ptactwa wodnego przez naczynia krwionośne w płetwiastych łapach
ptactwa wodnego. - Potrafią aktywnie poruszać się do przodu i reagować na zmieniające się warunki świetlne (np. cień ptaka wodnego).1
.
- Jaja
- U ludzi cerkarie mogą wnikać w skórę na głębokość kilku milimetrów. Penetracja w głąb skóry jest kontrolowana przez enzymy histolityczne i zależy od różnych czynników (np. liczby wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na powierzchni skóry).2
. - Człowiek jest przypadkowym żywicielem.
- Cerkarie giną szybko, ale mogą powodować miejscowe reakcje alergiczne.
- Możliwość przenikania cerkarii do organizmu u osób z obniżoną odpornością jest przedmiotem dyskusji.1
. - Ponieważ cerkarie występują głównie w płytkiej wodzie, zarażają przede wszystkim dzieci.
ZakaZarażenie nie jest przekazywane z człowieka na człowieka.- Sporadycznie cerkarie znajdowano również w wodzie morskiej, a głównym żywicielem były ptaki morskie.
Czynniki predysponujące
- Pływanie w słodkiej wodzie, gdy temperatura wody wynosi powyżej 20°C w upalne, słoneczne dni.
ICD-10
- B65.3 Zapalenie skóry cerkariowe
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Swędząca wysypka skórna po kąpieli w słodkiej wodzie na częściach ciała odkrytych podczas kąpieli.
Diagnostyka różnicowa
- Trombikuloza: pokrzywka pod obcisłym strojem kąpielowym
- Zapalenie skóry wywołane przez larwy parzydełkowców: pokrzywkowa osutka pod strojem kąpielowym wywołana przez larwy parzydełkowca Linuche unguiculata; przy kąpielach w słonej wodzie (Atlantyk)
- Pokrzywka
Wywiad lekarski
- U większości ludzi pierwszy kontakt wyzwala łagodne dolegliwości.
- W miejscach, w których larwy dostają się do skóry, po upływie kilku minut do kilku godzin od wyjścia z wody mogą pojawić się grudki i
bąblepęcherzyki. - Przy powtarzającym się narażeniu u osób uczulonych może wystąpić reakcja alergiczna związana z uogólnioną swędzącą i plamistą wysypką skórną.
- Uogólniona reakcja występuje
ok.około 10–24 godzin po ekspozycji. - Intensywność wysypki jest zróżnicowana, ale u niektórych pacjentów może mieć ciężki przebieg.
- Wysypka utrzymuje się 10–20 dni.
- Uogólniona reakcja występuje
- Infestacja wieloma cerkariami może powodować objawy ogólne, takie jak obrzęk węzłów chłonnych, gorączka lub nudności.3
.
Badanie przedmiotowe
- Swędząca i plamista wysypka po kąpieli w słodkiej wodzie
, w izolowanych: miejscowychobszarachlub uogólniona.ZMiejscowemiejscowejzmianywysypkiskórnewyłączone swystepująobszaryjedynie w okolicach ciałazakryteodkrytychprzez strojepodczas kąpielowepieli.
Dalsza diagnostyka
- Zwykle nie przeprowadza się dalszej diagnostyki.
- W badaniach laboratoryjnych zwykle stwierdza się eozynofilię i podwyższone stężenie IgE.4
. - Po wyjęciu ślimaków z wody i przeniesieniu ich do szklanki z wodą po kilku dniach można w wodzie wykryć mikroskopowo cerkarie.
TerapiaLeczenie
Ogólne informacje o terapiileczeniu
- W razie potrzeby można zastosować leczenie w celu łagodzenia objawów.
Farmakoterapia
- Ewentualnie podawanie leków przeciwhistaminowych i/lub kremów, które zawierają glikokortykosteroidy.
- Na przykład: krem z hydrokortyzonem 0,5–1%, cetyryzyna w tabletkach 10 mg 1
x/raz na dobę
Zapobieganie
- Obecność cerkarii w wodach kąpieliska nie musi oznaczać zakazu kąpieli, ale należy poinformować kąpiących się o chorobie i związanych z nią zagrożeniach.
- Środki ochrony indywidualnej
- Prysznic bezpośrednio po kąpieli może spłukać cerkarie ze skóry.
- Nie należy przebywać zbyt długo w skażonym zbiorniku wodnym.
- Kilka krótszych okresów przebywania w wodzie zmniejsza ryzyko zarażenia cerkariami.
- Po kąpieli ciało dokładnie osuszyć ręcznikiem (mechaniczne usunięcie i wysuszenie cerkarii).
- W
zarażonychzbiornikachwodachgdzie występują cerkarie należypreferowawybierać obszary z wiatrem od strony lądu, głęboką wodą lub lekkimi prądami. - Należy preferować wody, gdzie jest mało ślimaków (kamieniste dno) i ptaków wodnych.
- Wodoodporne środki przeciwsłoneczne z ochroną przed meduzami zmniejszają ryzyko przeniknięcia cerkarii przez skórę.5
. - Dobrą ochronę zapewniają również wodoodporne środki przeciwsłoneczne zawierające lek niklozamid.5
.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Jest to łagodna choroba o samoograniczającym się przebiegu, samoistnie ustępująca
i niegroźna, która ulega wyleczeniupo około 10–20 dniach.
Powikłania
BakteryjneNadkażeniazakażenie nałożonebakteryjne1
Rokowanie
- Dobre
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

Cerkariowe zapalenie skóry: uogólniona reakcja po wcześniejszym uczuleniu

Cerkariowe zapalenie skóry (świąd pływaków)
Źródła
Piśmiennictwo
- Paul M. Wysypka pływaków. Interna - mały podręcznik. Medycyna praktyczna.(dostęp 13.11.2023) mp.pl
- Horák P, Mikeš L, Lichtenbergová L, Skála V, Soldánová M, Brant SV. Avian Schistosomes and Outbreaks of Cercarial Dermatitis. Clinical Microbiology Reviews. 2015;28(1):165-190.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4284296/" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4284296/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Haas W, Häberlein S 2009. Penetration of cercariae into the living human skin: Schistosoma mansoni vs. Trichobilharzia szidati. Parasitol Res 105:1061–1066.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19543747/" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19543747/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Kolářová L, Horák P, Skírnisson K, Marečková H, Doenhoff M 2013. Cercarial dermatitis, a neglected allergic disease. Clin Rev Allergy Immunol 45:63–74.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22915284/" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22915284/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Lichtenbergová L, Kolbeková P, Kouřilová P, Kašný M, Mikeš L, Haas H, Schramm G, Horák P, Kolářová L, Mountford AP 2008. Antibody responses induced by Trichobilharzia regenti antigens in murine and human hosts exhibiting cercarial dermatitis. Parasite Immunol 30:585–595.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19067839/" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19067839/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Wulff C, Haeberlein S, Haas W. Cream formulations protecting against cercarial dermatitis by Trichobilharzia. Parasitol Res 2007; 101: 91-7. PubMed
Autorzy
- Anna Grzeszczuk, Prof. dr hab. n. med., Uniwersytet medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Marlies Karsch-Völk, dr n. med., specjalistka ds. medycyny ogólnej, Monachium
- Susanne Schlesinger, lekarz w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej, Fryburg Bryzgowijski