Definicja: FilariozaFilariozy to chorobachoroby pasożytniczaytnicze wywoływanaywane przez nicienie z rodziny FilariidaeFilariaidae, którare atakujeatakują układ limfatyczny ludzi i zwierząt.
Epidemiologia: ponadPonad 51 milionów ludzi na świecie jestchoruje zarażonychna filariozą limfatyczną.
Objawy: Różne w zależności od gatunku i miejsca wystąpienia; możliwy jest przebieg ostry lub przewlekły, któremu często towarzyszą epizody gorączkowe i zapalenie kanałównaczyń limfatycznych. Możliwyliwe są również przebiegzarażenia bezobjawowyo przebiegu bezobjawowym.
WynikiBadanie fizykalne: MogąMoże obejmować zapalenie naczyń chłonnych, limfadenopatię i reakcje pseudoalergiczne. W postaci przewlekłej dochodzi do powstania wodniaka, obrzęku limfatycznego lub słoniowacizny.
Diagnostyka: Metody diagnostyczne obejmują wykrycie mikrofilarii we krwi, badanie antygenoweserologiczne - wykrywanie antygenów oraz, w razie potrzeby, badanie ultrasonograficzne.
TerapiaLeczenie: Obecnie zalecane leki to dietylokarbamazyna, iwermektyna i albendazol.
Informacje ogólne
Definicja
FilariozaFilariozy to nazwagrupa nadana rchorobóżnym chorobomb wywoływanymywanych przez robaki obłe - nicienie pasożytnicze z rodziny Filariaidae, które mogą występować u ludzi i zwierząt. FilariozaW jestorganizmie wywoczływana przezowieka nicienie z- rodzinyformy Filariidae.dojrzałe Choroba(filarie) taoraz wplarwy (mikrofilarie) bytują gływaównie między innymi naw układadzie limfatycznylimfatycznym, krwi i innych tkankach.
filariozy jam ciała (Mansonella perstans, Mansonella ozzardi)
PrzeniesienieW powodująprzypadku filarioz limfatycznych do zarażenia dochodzi poprzez ukąszenia kilku gatunków komarów.
Terminologia
nicienie = nitkowce
mikrofilarie = larwy
Epidemiologia
Częstość występowania
W 2018 r. ponad 51 milionów ludzi na świecie było zarażonych nicieniami z rodziny Filariaidae wywołującymi filarioząę limfatyczną.12.
Na świecie zagrożonych tą chorobą są 863 miliony ludzi.
WHO uważa filariozę limfatyczną za drugą najważniejszą przyczynę niepełnosprawności na świecie po trądzie.
Jest rozpowszechniona w tropikachkrajach tropikalnych i subtropikachsubtropikalnych, 2/3 przypadków występuje w Azji.23.
Zapadalność
Szacuje się, że każdego roku zaraża się około 1 miliona osób, a głównymi ofiarami sąwnie dzieci.23.
Ponieważ do zakazarażenia dochodzi zwykle tylko podczas dłuższych pobytów w regionach endemicznych, zakazarażenia wśród turystów są bardzo rzadkie.
Etiologia i patogeneza
Nicienie z rodziny FilariidaeFilariaidae
Choroba jest wywoływana przez trzy różne rodzaje filarii (nicieni)12:
Wuchereria bancrofti (w 90% przypadków)
Brugia malayi
Brugia timori
Wuchereria bancrofti
JestPsożyt jest szeroko rozpowszechniony w tropikachkrajach tropikalnych i subtropikachsubtropikalnych na północ i na południe od równika.
OkresowoCzłowiek jest jedynym żywicielm ostatecznym.
Aktywność nocna mikrofilarii: w ciągu dnia we krwi wykrywalne są nieliczne mikrofilarie, w nocy ich liczba wzrasta.
Brugia malayi
przeważająceWystępuje rozmieszczeniegłównie w Azji Południowo-Wschodniej.34
Brugia timori
wystWystępuje na wyspach południowo-wschodniej Indonezji.
Cykl zakażenia
JakoWektorami wektory działajest kilka gatunków komarów.
Do zakazarażenia komara dochodzi poprzez połknięcie larw (mikrofilarii) podczas ssania krwi zawierającej formy larwalne nicieni - mikrofilarie.
Larwy dojrzewają w krwiobiegu komarów.
Jeśli odpowiedni żywiciel zostanie następnie ukąszony, również może zostać zarażony.
W organizmie żywiciela dojrza(np. człeowieka) larwy w ciągu kilku miesięcy przekształcają się w postaci dorosłe robaki (nicienie z nadrodzinyrodziny FilariidaeFilariaidae), które mogą przetrwać 6–8, (wa niektórych źródłachnawet do 10) lat w powierzchownych lub głębokich naczyniach limfatycznych lub węzłach chłonnych alboi wotaczających ichje pobliżutkankach.12.
Dorosłe filariesamice plącząpo siękopulacji parami w węzłach chłonnych i naczyniach limfatycznych, głównie w kończynach dolnych i wewnątrz jamy brzusznej.
Robaki wytwarzajprodukują miliony żywych larw (- mikrofilarii), które krążących we krwi.12.
Mikrofilarie są wykrywalne we krwi 6–12 miesięcy po zakazarażeniu.23.
Infestacja układu limfatycznego
Zmiany patologiczne w naczyniach limfatycznych stanowią reakcję immunologiczną żywiciela zaatakowanego przez dorosłe lub wciąż rozwijające się robaki.34.
Reakcje zapalne i tworzenie ziarniniaków prowadzą do okluzji naczyń limfatycznych, ale sameponadto dorosłe robaki również stanowipowodują przeszkodę dlautrudnienie przepływu chłonki.23.
Może też dojść do nadkażeń bakteryjnych lub grzybiczych.
Czynniki predysponujące
Pobyty w regionach endemicznych
Występowanie w rodzinierodzinne sugeruje, że współistniejącą przyczyną rozwoju obrzęku limfatycznego jest czynnik genetyczny.
Badania wykazują zwiększoną skłonność do rozwoju stanu przewlekłego u pacjentów z polimorfizmem endoteliny 1 i receptora TNF II.45.
ICD-10
B74 Filarioza
B74.0 Filarioza wywołana przez Wuchereria bancrofti
B74.1 Filarioza wywoływana przez Brugia malayi
B74.2 Filarioza wywołana przez Brugia timori
B74.3 Loaoza
B74.4 Mansoneloza
B74.8 Inne filariozy
B74.9 Filarioza, nieokreślona
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Typowy wywiad lekarski
Wykrywanie żywych larw w badaniu mikroskopowym rozmazu krwi za pomocą mikroskopii
Okres wylęgania wynosi zwykle 8–16 miesięcy, ale może być dłuższy u pacjentów, którzy nadal mieszkają w regionie endemicznym.
Wiele zakazarażeń przebiega bezobjawowo niezależnie od obecności mikrofilarii.
W zależności od rodzaju nicieni i miejsca ukąszenia komara filarioza wywołuje różne objawy. Objawy mogą być ostre lub przewlekłe.
Ostry przebieg (ostre zapalenie naczyń i węzłów chłonnych)
Epizody gorączkowe (gorączka filariowa) z zapaleniem lub bez zapalenia naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych, występujące w nieregularnych odstępach czasu i trwające kilka dni
Zapalenie naczyń i węzłów chłonnych zwykle rozprzestrzenia się w dół od zaatakowanego węzła chłonnego, podczas gdy bakteryjne zapalenie naczyń chłonnych rozprzestrzenia się w górę.12.
Naczynia chłonne są wyczuwalne palpacyjnie jako bolesne pasma.
U osób podróżnikówujących i osób krótko przebywających na terenach endemicznych, mogą wystąpić reakcje pseudoalergiczne, takie jak pokrzywka, wysypka skórna lub eozynofilia, a także zapalenie naczyń chłonnych i zapalenie węzłów chłonnych.23.
Przebieg przewlekły
Przewlekłe uszkodzenie układu limfatycznego prowadzi do:
wyraźnego obrzęku limfatycznego kończyn lub okolicy klatki piersiowej
Zmiany te często prowadzą do deformacji dotkniętych chorobą obszarów ciała; zprowadzi towarzyszącąto imdo stygmatyzacjąinwalidztwa, wysokimi kosztami leczenia, ograniczeniemograniczenia zdolności do pracy, stygmatyzacji, wysokich kosztów leczenia i znacznie obniżonąonej jakością życia.12.
Chyluria (limfa w moczu) występuje, gdy limfa wycieka przez ściany rozszerzonych naczyń limfatycznych do dróg moczowych.
Często towarzyszą im epizodyobjawy ostregoostrej zapaleniainfekcji, niejednokrotnie wywołanegoanej przez patogeny oportunistyczne.34.
Przebieg subkliniczny
Według WHO większość zakazarażeń przebiega bezobjawowo.12.
W tym przypadku typowe objawy kliniczne są nieobecne; ponadto mikrofilarie są wykrywalne w tkankach, ale nie we krwi.
Tropikalna eozynofilia płucna
W przypadku tej choroby mikrofilarie Wuchereria bancrofti lub Brugia malayi są obecne w płucach, ale nie we krwi.
W większości przypadków chorują osoby, które tylko przez krótki czas przebywały na terenach endemicznych.23.
Typowe są epizodyczne nocne napady kaszlu z odksztuszaniem niewielkiej ilości plwociny, duszność, nieznacznaniewysoka gorączka, mała ilość plwociny, hipereozynofilia, wysokie miano przeciwciał antyfilariowych i wysokiepodwyższone stężenie IgE, a także rozproszonerozsiane zmiany lub wzmożony rysunek oskrzeli w badaniu RTG.
Pacjenci reagują na dietylokarbamazynę (4–6 mg/kg m.c. doustnie 1–0–0 przez 21 dni).
Nawroty wymagają ponownego podania dietylokarbamazyny w dawce do 1 x 12 mg/kg dietylokarbamazynym.c. 1 raz na dobę przez okres do 30 dni.
Nieleczona choroba postępujeprowadzi do przewlekłego zwłóknienia płuc.
Badania uzupełniające
Wykrywanie aktywnego zakazarażenia odbywa się poprzez:
wykrycie mikrofilarii we krwi (lub w wydzielinie wodniaka jądra)
testy antygenowe
badanie ultrasonograficzne z bezpośrednim wykrywaniem robaków
Pacjenci z regionów nieendemicznych mogą wykazywać wyraźne reakcje zapalne bez potwierdzonej obecności mikrofilarii.
Wykrywanie larw
Mikrofilarie mogą być wykryte najwcześniej po 2–3 miesiącach,ale zwykle(zazwyczaj dopiero po znacznie dłuższym czasie).
Zgodnie z cyklem nocnym największą liczbę mikrofilarii stwierdza się często we krwi między godziną 22.00 a 2.00 w nocy. Odpowiada to okresowi głównej aktywności wektorów.
Tylko niektóre podgatunki nie wykazują tej okresowości.23.
O określonej porze pobiera się antykoagulowane próbki krwikrew (najlepiej z płatka ucha) na antykoagulant, przechowuje się jeją w temperaturze pokojowej i następnego dnia rano bada pod kątem obecności żywych larw w preparacie płynnym zbarwionym użyciem barwnikametodą Giemsy.
Ilościowe oznaczanie antygenu za pomocą testu immunoenzymatycznego (ELISA)
Dostępne są szybkie testy (tylko pod kątem Wuchereria bancrofti).23.
Test serologiczny
Jeśli jest dostępny, można wykonać test serologiczny na obecność Wuchereria bancrofti.
Przy negatywnym wyniku testu można praktycznie wykluczyć trwające lub wyleczone zakazarażenie; zdarzają się natomiast wyniki fałszywie pozytywne.
Może występować eozynofilia,.
Ewentualne zajęcie nerek z (mikro)hematurią i białkomoczem aż do rozwoju zespołu nerczycowego56
Badanie USG wysokiej częstotliwości pokazuje dorosłe żywe robaki w mosznie, naczyniach limfatycznych i piersi. Nicienie wykazują tendencję do ciągłego ruchu, co opisano jako objaw „tańca nicieni”.67.
W diagnostyce różnicowej można wykorzystać limfangiografię i scyntygrafię,.
Histologia
węzły chłonne: włóknienie, niedrożność i kanały boczne
skóra w przypadku słoniowacizny: rogowacenie nadmierne, akantoza, włóknienie, tkanka tłuszczowa i limfatyczna45
W razie potrzeby konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne.
Leczenie zalecane jest również osobom bezobjawowym, gdyż zazwyczaj zmiany subkliniczne są już widoczne.
Farmakoterapia
Dietylokarbamazyna (DEC)
6 mg/kg mc m.c. doustnie przez 12 dni, możliwa jest również dawka jednorazowa, ale charakteryzuje się mniejszą skutecznością.34.
Prowadzi do szybkiego zabicia mikrofilarii we krwi, ale jestdziała powolnapowoli lub niewystarczająco skutecznaskutecznie w zwalczaniu dorosłych robaków.
Do wyleczenia może być koniecznekoniecznych kilka cykli leczenia po 12 dni (3 x 2 mg/kg m.c. 3 razy na dobę po posiłkach).
stopniowe zwiększanie początkowo niskiej dawki przez 3–4 dni34
Śmierć mikrofilarii lub dorosłych robaków może powodować reakcje immunologiczne.
Mogą one mieć charakter miejscowy (zapalenie węzłów chłonnych, ropnie, owrzodzenia) i/lub ogólnoustrojowy (gorączka, ból głowy, mialgie, zawroty głowy, zmęczenie i inne reakcje alergiczne).
Ewentualnie może być konieczne podanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.
Stosowana rzadziej, zwykle w połączeniu z inną substancją czynną.
Dawkowanie: 100 mg 2 x 100 mg razy na dobę doustnie przez 4–6 (czasem 8) tygodni34
Wolniejsza śmierć nicieni może zmniejszyć działania niepożądane terapii.
W celu zabicia pozostałych makrofilarii pod koniec cyklu terapeutycznego często dodaje się pojedynczą dawkę albendazolu (400 mg) i DEC (6 mg/kg).
WOpublikowano jednymwyniki badaniubadania pojedynczaklinicznego, w którym jednorazowa dawka kombinacji trzech preparatów łącznie (DEC, iwermektyny i albendazolu) doprowadziła do wyleczenia w 96% przypadków po 1 roku, 2 i 3 latach.78.
Inne terapie
OgInne zalecenia ogólne środki zalecane to odpoczynek, antybiotyki przeciwko wtórnym zakażeniom, elewacjawysokie ułożenie kończyn, elastyczne pończochy i bandaże uciskowe przy obrzękach kończyn dolnych, jak również suspensorium mosznowe w przypadku zapalenia jąder i zapalenia najądrzy.
Fizjoterapia w celu utrzymania zdolnosprawności motorycznychruchowej
Może być leczona przez wytworzenie połączeń limfatyczno-żylnych i chirurgiczne usuwanie nadmiaru podskórnej tkanki tłuszczowej i łącznej, a także drenaż elewacyjny i limfatyczny.
Zapobieganie
Pod przewodnictwem WHO wprowadzonoprowadzi na całym świecie programy mające na celu wyeliminowanie filariozy limfatycznej.12.
Od rozpoczęcia programu w 2000 r. roku, na całym świecie rozdystrybuowano już 8,6 mld skumulowanych dawek chemioprofilaktyki.
Zalecane są roczne odstępy między terapiami.
Podawane substancje czynne: albendazol, iwermektyna lub dietylokarbamazyna, pojedynczopodawane w monoterapii lub w połączeniu, w zależności od rozprzestrzenienia regionalnego rozprzestrzenienia pasożytów.12.
Definicja: FilariozaFilariozy to chorobachoroby pasożytniczaytnicze wywoływanaywane przez nicienie z rodziny FilariidaeFilariaidae, którare atakujeatakują układ limfatyczny ludzi i zwierząt. Epidemiologia: ponadPonad 51 milionów ludzi na świecie jestchoruje zarażonychna filariozą limfatyczną.