Malaria

Streszczenie

• Definicja: Malariamalaria to choroba zakaźna wywoływana przez pierwotniaki z  rodzaju Plasmodium spp. Choroba jestJest przenoszona przez ukąszenie komara Anopheles.
• Epidemiologia: Szacuje szacuje się, że w  2019 roku na malarię zachorowało około 229 milionów ludzi na świecie, 409  000 osób zmarło z  powodu tej choroby.
• Objawy: Zakazakażenie malarią objawia się gorączką o  charakterze napadowym, która w  niektórych przypadkach mogąmoże występować również okresowo. Inne częste objawy to ból głowy, bóle mięśni i  bóle stawów. Nasilone objawy, takie jak objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego lub wstrząs, a  także nieregularne wysokie temperatury mogą wskazywać na malarię tropikalną.
• WynikiBadanie fizykalne: W w zaawansowanym przebiegu choroby mogą oprócz gorączki występować zaburzenia świadomości, splenomegalia, żółtaczka i  hepatomegalia.
• Rozpoznanie: Rozpoznanie rozpoznanie ustala się przez mikroskopowe wykrycie patogenu w  tzw. „grubej kropli” i  w  rozmazie krwi. Badanie należy wykonać u  każdego chorego z  gorączką, który w  ciągu ostatnich 4 miesięcy przebywał na obszarze endemicznego występowania malarii. Podlega zgłoszeniu na formularzu ZLK-1.
• TerapiaLeczenie: Farmakoterapiafarmakoterapia malarii zależy od jej nasilenia (malaria niepowikłana/powikłana). Stosuje się różne leki  w celu zahamowania procesu dojrzewania pasożytów w  erytrocytach. ProfilaktykaIstnieja także różne metody profilaktyki malarii.

Informacje ogólne

Definicja

• Malaria (zimnica) jest najważniejszą zakaźną chorobą podróżnych.
• Malarię wywołują pierwotniaki z  rodzaju Plasmodium spp. przenoszone przez ukąszenie komara Anopheles, który jest aktywny niemal wyłącznie o  zmierzchu i  w  nocy.¹.

Epidemiologia

• Na świecie
  • Malaria jest chorobą endemiczną w  ok. 100 krajach, w  których żyje około 40% (3,4  mld) populacji świata.
    • Najbardziej dotkniętym regionem jest Afryka, w  której występuje około 94% wszystkich przypadków malarii.².
    • Niemal połowę przypadków malarii na świecie odnotowuje się w  zaledwie pięciu krajach: Nigeria (25%), Demokratyczna Republika Konga (11%), Mozambik (5%), Uganda (4%) i  Indie (4%).
    • W  strefach umiarkowanych, np. w  Grecji, występują bardzo rzadkie przypadki malarii autochtonicznej.
  • Szacuje się, że w  2019 roku na malarię zachorowało na świecie około 229  mln osób, a 409  000 osób zmarło z  powodu tej choroby.².
    • Około 67% stanowią dzieci poniżej 5. roku życia. Większość z  nich umiera na malarię mózgową lub niedokrwistość.
• Przypadki zawleczone
  • Co roku około 125 milionów ludzi z  części świata wolnych od malarii podróżuje do obszarów endemicznych. Co najmniej 10  000 z  nich zaraża się malarią.³.
    
    • Liczby te uważa się za niepewne, ponieważ nie ma wiarygodnych informacji na temat zgłaszania i  leczenia przypadków zachorowań w  kraju pobytu.
  • Malaria nieproporcjonalnie częściej dotyka migrantów w  pierwszym lub drugim pokoleniu z  obszarów endemicznych, którzy zarazakażają się podczas odwiedzin u  przyjaciół i  krewnych (Visiting Friends and Relatives, - VFR).⁴.
    
    • częste przyczyny to:
      • lekceważenie ryzyka
      • błędne przekonanie o  trwałej, częściowej odporności na malarię
      • odwiedzanie regionów wiejskich o  wysokim wskaźniku transmisji malarii
    • Lekarze rodzinni powinni zatem skorzystać z okazji i poruszyporuszać kwestię profilaktyki malarii podczas wizyty w  gabinecie.
• W  bardzo rzadkich przypadkach patogeny malarii są również przenoszone poza obszarami ich występowania:
  • przez zakażone komary zawleczone drogą lotniczą lub w  bagażu
  • przez lokalnie występujące komary zarażone od zakażonego człowieka
  • przeniesienie poprzez transfuzję lub przeszczep, ekspozycję laboratoryjną, igły i  strzykawki (np. przy dożylnym zażywaniu narkotyków)
  • z  matki na płód
• Zapadalność w Polsce: 0,11 przypadków na 100 000. W 2022 roku odnotowano 43 przypadki malarii.⁵ 

Etiologia i  patogeneza

Etiologia

• Malarię wywołują pierwotniaki z  rodzaju Plasmodium spp., które dzielą się na pięć gatunków:  
  1. P. falciparum
     • Powoduje najwięcej zakażeń na świecie i  charakteryzuje się największym obszarem występowania.
     • Najczęściej spotykany typ patogenu w  Afryce Subsaharyjskiej, Azji Południowo-Wschodniej i  regionie Pacyfiku. Na Haiti występuje wyłącznie Plasmodium falciparum.
  2. P. vivax
     • Występuje głównie w  Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzie, w  Pakistanie, Indiach, Nepalu, Sri Lance i  Ameryce Środkowej.
     • Na tych obszarach wzrasta również zachorowalność na malarię wywołaną przez Plasmodium falciparum.
  3. P. malariae
     • P. malariae jestJest rozpowszechniony na całym świecie.
  4. P. ovale
     • P. ovale wystWystępuje głównie w  Afryce Zachodniej.
  5. P. knowlesi
     • Obszar występowania P. knowlesi jest ograniczony głównie do Azji Południowo-Wschodniej, ale i  tam ten gatunek jest bardzo rzadki.
• Klinicznie rozróżnia się cztery rodzaje malarii:
  1. Malaria tropikalna
     • wywołana przez zakażenie patogenem P. falciparum
     • często ciężki przebieg, wysoka śmiertelność w  przypadku braku leczenia
  2. Malaria trzeciaczka
     • wywoływana przez P. vivax i  P. ovale.
     • W  większości przypadków przebiega bez zagrażających życiu powikłań, ale często z  ciężkimi objawami.
     • Ze względu na hipnozoity, stadium bytujące w  wątrobie, nawroty mogą wystąpić po kilku tygodniach, a  nawet latach.
  3. Malaria czwartaczka
     • wywoływana przez P. malariae
     • Występuje rzadko i jest na ogół nieszkodliwa. 
     • Ze względu na bardzo wolny cykl namnażania (>>72 godzin) w  tej postaci malarii możliwy jest bardzo długi okres wylęgania.
     • Dodatkowo jeśli czas trwania terapii jest zbyt krótki, mogą wystąpić uporczywe zakażenia lub odległe w  czasie nawroty choroby.
  4. Malaria knowlesi
     • W  Azji Południowo-Wschodniej P. knowlesi, gatunek z  rodzaju PlazmodiumPlasmodium, występujący naturalnie u  makaków (małpy są naturalnym rezerwuarem), może być przenoszony na ludzi i  prowadzić do piorunującego przebiegu choroby.

Patogeneza

• Plazmodia to pasożyty wewnątrzkomórkowe.
• Charakteryzują się dwuetapowym cyklem rozwojowym.
  • cykl w  ludzkim żywicielu
  • i  cykl w  przenoszącym malarię komarze

Cykl życiowy pasożyta

• 

  Komar widliszek wysysający krew
  Samice komara widliszka pobierają niedojrzałe formy pasożyta (gametocyty) wraz z  krwią wysysaną podczas ukąszenia.
• Gametocyty w  komarze przekształcają się w  sporozoity, czyli stadium, które wywołuje zakażenie u  człowieka. Sporozoity są przenoszone na człowieka podczas ukąszenia wraz ze śliną komara.
• W  wątrobie człowieka sporozoity rozwijają się przez podział na tzw. schizonty tkankowe, które dojrzewają w  okresie wylęgania trwającym 1–3 tygodni, a  później pękają, uwalniając merozoity.
  • Liczba merozoitów powstających w  jednym schizoncie tkankowym różni się w  zależności od gatunku PlazmodiumPlasmodium spp. Liczba ta jest największa w  przypadku P. falciparum.
• Merozoity przechodzą z  tkanki wątroby do krwi i  atakują erytrocyty.
  • U  P. vivax i  P. ovale tylko część schizontów rozwija się w  dojrzałe formy z  merozoitami, które następnie okresowo przenikają do krwi.
  • Pozostała część schizontów pozostaje w  swoistej fazie uśpienia w  formie jednokomórkowej przez miesiące lub lata. Na skutek stymulacji (stres, zakażenia), której mechanizm jest jeszcze mało znany, hipnozoity te dojrzewają do schizontów zawierających merozoity, a  następnie prowadzą do nawrotów charakterystycznych dla malarii trzeciaczki.
• W  erytrocytach merozoity ponownie się namnażają i  przekształcają w  tzw. schizonty we krwi. Po kolejnych 48–72 godzinach zakażone erytrocyty rozpadają się, ponownie uwalniając merozoity, które następnie atakują kolejne erytrocyty.
• Niektóre z  nich różnicują się w  erytrocytach w  formy płciowe (gamogonia). Powstają makro- i  mikrogametocyty.
• Makro- i  mikrogamety połkniętepobrane przez komary łączą się w  oocystę, z  której powstają sporozoity mogące zainfekować nowego żywiciela poprzez ślinę.
• Faza erytrocytarna z  inwazją, proliferacją i  pękaniem komórek może powtarzać się niezliczoną ilość razy. Wraz ze wzrostem parazytemii przebieg choroby stopniowo się nasila.

Czynniki predysponujące

• Przebywanie na terenach endemicznych bez (wystarczającej) profilaktyki (leki, ochrona przed komarami)
• Kobiety w  ciąży i  dzieci są szczególnie narażone na zagrażającą życiu malarię tropikalną (P. falciparum).
• Niedobory odporności
  • Odporność wykształca się po wielokrotnych zakażeniach malarią w  dzieciństwie.
  • Odporność bezwzględna jest niemożliwa; odporność nabyta może zaniknąć po kilkuletnim pobycie poza terenem endemicznym.

ICD-10

• B50 Malaria wywołana przez Plasmodium falciparum
• B51 Malaria wywołana przez Plasmodium vivax
• B52 Malaria wywołana przez Plasmodium malariae
• B53 Inna postać malarii potwierdzona parazytologicznie
• B54 Malaria nieokreślona

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Gorączka po pobycie w  rejonie występowania malarii (szczególnie w  pierwszych 4 miesiącach po powrocie)
  • Na malarię może też wskazywać ciężki obraz kliniczny bez gorączki, po pobycie w  rejonie występowania malarii, zwłaszcza jeśli stwierdza się określone zmiany laboratoryjne (hemoliza, małopłytkowość,  niewydolność nerek).
  • ZasadniczoObjawy ani objawy, anii wyniki badańbadania przedmiotowychprzedmiotowego nie są wystarczająco miarodajne, aby rozpoznać malarię wyłącznie na podstawie obrazu klinicznego.⁵⁶.
• Mikroskopowe wykrywanie pasożytów w  rozmazie krwi lub w  „grubej kropli”

Diagnostyka różnicowa

• Gorączka innego pochodzenia po pobycie w  rejonie występowania malarii
  • Choroba przebiegająca z  gorączką, która występuje w  okresie krótszym niż 7 dni od przybycia do obszaru występowania malarii, prawdopodobnie nie jest malarią.
• Swoiste rozpoznania różnicowe mogą obejmować takie choroby jak:
  • grypa
  • zakażenie układu moczowego
  • dur plamisty
  • zakaźne zapalenie wątroby
  • gorączka denga lub inne tropikalne zakażenia wirusowe
  • leptospiroza
  • riketsjoza

Wywiad lekarski

• Gorączka po pobycie na obszarze występowania malarii
• Bóle kończyn, ból głowy i  osłabienie po wzmożonym narażeniu na malarię w  obszarach o  wysokich wskaźnikach transmisji
  • Przy połowicznej immunizacji gorączka może nie występować.
• Informacja o  przyjęciu profilaktyki malarii nie wyklucza malarii.

Zakażenie P. vivax i  P. ovale (malaria trzeciaczka)

• Podczas pierwszego ataku malarii często nie występują jeszcze regularne napady gorączki, gorączka wzrasta i  spada nieregularnie w  ciągu dnia.
• W  ciągu kilku dni rozwijają się regularne epizody gorączki, powtarzające się w  odstępach dwudniowych.
• Po 3–4 godzinach gorączka ponownie ustępuje, dopókia po ok. 48 godzinach nie pojawipojawia się nowy epizod gorączkiczkowy.
• Inne możliwe objawy to osłabienie, ból głowy, zawroty głowy, umiarkowane objawy ze strony układu pokarmowego, bóle mięśni, bóle stawów, bóle pleców i  suchy kaszel.
• Pomiędzy napadami pacjenci mogą czuć się zmęczeni, ale poza tym wydajmogą wydawać się zdrowi.
• Atak malarii trwa zwykle maksymalnie 2 tygodnie, alejednak w  każdej chwili może nastąpić nawrót.

Zakażenie P. malariae (malaria czwartaczka)

• W  obrazie klinicznym dominuje  gorączka  nawracająca w rytmie 72-godzinnym.

Zakażenie P. knowlesi

• Obraz kliniczny charakteryzuje się codziennymi napadami gorączki,  często z  wysoką parazytemią.
• Może wystąpić malaria powikłana.

Zakażenie P. falciparum (malaria tropikalna)

• Często występują osłabienie,  ból głowy  i kończyn oraz nieregularne napady gorączki, a  także biegunki.
• Typ gorączki nie jest kryterium diagnostycznym malarii tropikalnej, ponieważ nie występują regularne napady gorączki.
• Może wystąpić malaria powikłana.

Malaria powikłana

• Malarię uznaje się za powikłaną, gdy występują objawy niewydolności narządów w badaniach badaniu przedmiotowychprzedmiotowym lub laboratoryjnych badaniach biochemicznychlaboratoryjnych lub hiperparazytemia.
• W  malarii powikłanej należy wybrać inną strategię terapeutyczną niż w  malarii niepowikłanej.
• Kryteria malarii powikłanej (spełnione co najmniej 1 kryterium):
  • badania przedmiotowe: zaburzenia świadomości, napady padaczkowe, niewydolność oddechowa, wstrząs lub niedociśnienie, krwotok samoistny, oddawanieskąpomocz moczu <400 ml 24 godziny, zajęcie nerek i hemoglobinuria, wyraźne osłabienie z niemożnością siedzenia, stania ani chodzenia>(oliguria)
  • badania laboratoryjne: hipoglikemia, kwasica lub podwyższenie poziomu mleczanów,  hiperkalemia >>5,5  mmol/l,  kreatynina >>2,5  mg/dl (>>221  mikromol/l) lub szybko rosnącyce poziomstężenie kreatyniny, ciężka niedokrwistość,  bilirubina >>3  mg/dl (50 mikromol/l) z  parazytemią >>100  000/mikrolitrmcl
  • parazytemia P. falciparum >>250  000/mikrolitrmcl (≥5%), P. knowlesi >>100  000/mikrolitrmcl (≥2%)
  • Niezależnie od ww. kryteriów decyzję o  wdrożeniu postępowania i  terapii w  malarii powikłanej podejmuje się przy uwzględnieniu chorób współistniejących, wieku, obrazu klinicznego, przyjmowanych leków lub innych kryteriów diagnostycznych na podstawie wywiadu lekarskiego, badańbadania przedmiotowychprzedmiotowego i  testów laboratoryjnych.

Badanie przedmiotowe

• Skoki gorączki, napadowe lub nie, po pobycie w  rejonie endemicznym malarii
• Przesłanki wskazujące na malarię powikłaną
  • Częstość oddechów?
  • Saturacja?
  • Częstość akcji serca?
  • Ciśnienie tętnicze?
  • Stan świadomości?
  • Deficyty neurologiczne?
  • Źrenice?
  • Żółtaczka?
• Ponadto może wystąpić splenomegalia (około 26% przypadków) i  hepatomegalia (około 14% przypadków).    

Badania uzupełniające

• Wynik diagnostyki powinien być dostępny bezzwłocznie (najlepiej w  ciągu godziny) w  przypadku krytycznie chorych pacjentów z  podejrzeniem malarii, a  w  ciągu kilku godzin w  przypadku pacjentów lżej chorych.

Badanie mikroskopowe „grubej kropli” i  rozmazu krwi

• 

  PlazmodiumPlasmodium falciparum
  Złotym standardem diagnostyki malarii jest mikroskopowe wykrywanie patogenów we krwi (wysoka czułość i  swoistość, niskie koszty) - badanie niedostępne w warunkach POZ w Polsce.
  • Najważniejszymniejszą środkiemmetodą diagnostycznymdiagnostyczną jest badanie mikroskopowe „grubej kropli”. Jest to metoda wzbogacania, w  której kropla krwi włośniczkowej jest barwiona metodą Giemsy bez utrwalania. Gęstość pasożytów jest znacznie wyższa w  porównaniu z  konwencjonalnym rozmazem krwi, co przyczynia się do wysokiej czułości.
  • Cienki rozmaz krwi ma znacznie mniejszą czułość, ale jest bardziej przydatny do różnicowania typów malarii; dlatego oba badania wykonuje się jednocześnie. Krew barwi się metodą Giemsy tak samo jak „grubą kroplę”, ale po uprzednim utrwaleniu.
• Jeśli rozpoznanie jest niejasne, badanie mikroskopowe należy powtarzać codziennie.
  • ZarazBezpośrednio po wystąpieniu objawów klinicznych, gęstość pasożytów we krwi obwodowej może być jeszcze bardzo niska.
  • Wykrycie Plasmodium spp. nie jest rozstrzygające, ponieważ połowicznie immunizowani mieszkańcy terenów endemicznych mogą być klinicznie zdrowymi nosicielami.
  • Z kolei ujemnyUjemny wynik badania nie wyklucza malarii.
• ZasadniczoW w zakażeniach P. falciparum i  P. knowlesi należy zawsze oznaczać gęstość pasożytów (jako liczbę pasożytów/mikrolitr lub jako odsetek zarażonych erytrocytów w  całkowitej liczbie erytrocytów), ponieważ poziom parazytemii decyduje o  wyborze podejścia terapeutycznego.
• Krew można pobierać niezależnie od rytmu gorączkowego.

Szybkie testy (RDT)

• Szybki test diagnostyczny RDT (Rapid Diagnostic Test) opiera się na immunologicznym wykrywaniu antygenów Plasmodium spp. za pomocą przeciwciał monoklonalnych na paskach papierowych (ten typ testu nie jest dostępny w warunkach POZ w Polsce).
• Szybki test jest pomocny w  ukierunkowaniu badania mikroskopowego, jeśli nie jest ono dostępne od ręki.
  • Jeśli wynik szybkiego testu jest dodatni, zwykle można natychmiast rozpocząć terapię i  równolegle realizowawykonać badanie mikroskopowe (z  różnicowaniem gatunku i  oznaczeniem gęstości pasożytów).
  • Jeśli wynik testu jest ujemny, należy jeszcze przeprowadzić badanie mikroskopowe w  celu wykluczenia.
    • W  odosobnionych przypadkach możliwe są zarówno fałszywie ujemne, jak i  fałszywie dodatnie wyniki testu.
    • W związku z tymDlatego szybki test można stosować jako autotest tylko w drodze wyjątkutkowych przypadkach.

Test serologiczny

• Tę metodę diagnostyczną stosuje się rzadko, jest ona w polsce dostępna poza POZ w specjalistycznych laboratoriach. Ma znaczenie tylko w  przypadku podejrzenia wcześniejszego zakażenia malarią.
  • Nie różnicuje ostrego i  wyleczonego zakażenia.
• Przeciwciała mogą być nadal wykrywalne po ponad 10 latach.
• Często występują reakcje krzyżowe., Wynikidlatego wyniki badania należy zatem interpretować z  ostrożnością.

PCR

• W międzyczasie opracowano dobrzeDobrze zwalidowany system do swoistego wykrywania Plasmodium spp.
• ZnajdujeCoraz corazszerzej szersze zastosowaniestosowany w  rutynowej diagnostyce jako uzupełnienie, a  częściowo także alternatywa względem RDT i  badań mikroskopowych.
• Wykonywany jest w Polsce w specjalistycznych laboratoriach.
• Wykrywanie Plasmodium spp. metodą PCR jest wysoce czułe (<1 pasożyt na mikrolitr krwi) i swoiste.>.
• Diagnostyka PCR jest szczególnie interesującaprzydatna w przypadku ustaleńnastepujących specjalnych.przypadkach:
  • różnicowanie gatunków przy niskiej gęstości pasożytów
  • różnicowanie gatunków w  przypadku podejrzenia zakażenia P. knowlesi (morfologia bardzo podobna do P. malariae)
  • wiarygodne wykluczenie zakażenia Plasmodium spp., np. przed przeszczepem narządów
  • wykrywanie markerów oporności

Badania krwi

• Morfologia
  • prawidłowe wartości leukocytów lub umiarkowana leukopenia
  • trombocytopenia  (80% przypadków ostrej malarii)
  • niedokrwistość (w  ok. 30% przypadków)⁶⁷
• W  malarii powikłanej (malaria tropikalna):
  • zwiększone stężenie transaminaz, bilirubiny
  • kwasica mleczanowa (gazometria z  uwzględnieniem równowagi kwasowo-zasadowej)
  • hipoglikemia
  • podwyższony poziom  kreatyniny
  • możliwe objawy koagulopatii ze zużycia (disseminated intravascular coagulation — DIC) (profil krzepnięcia?)
• Poziom CRP  (często podwyższony, ale we wczesnym stadium choroby może być jeszcze prawidłowy)
• Często podwyższony poziom LDH (badanie wykonywane w ramach opieki specjalistycznej)

Inne badania

• Przydatne do dalszego różnicowania malarii powikłanej/niepowikłanej:
  • ilość moczu
  • RTG klatki piersiowej
  • posiewy krwi (współzakażenie bakteryjne?) - badanie wykonywane w ramach opieki specjalistycznej
  • EKG
• PrzyW przypadku zaburzeniachzaburzeń świadomości: TK lub RM głowy (krwawienie śródmózgowe, obrzęk mózgu, przepuklina?)

Wskazania do skierowania do specjalisty/szpitala

• W  trybie pilnym, jeśli podejrzewa się malarię.   
  • Pacjentów należy kierować do placówki, w której wykonuje się badania mikroskopowe „grubej kropli” i  cienki rozmaz krwi.

Obowiązek zgłaszania

• Podejrzenie lub rozpoznanie malarii podlega zgłoszeniu do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego ( na formularzu ZLK-1 (w formie elektronicznej lub papierowej)

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Profilaktyka: zapobieganie zakażeniu
• Terapia: Wyleczeniewyleczenie zakażenia

Ogólne informacje o terapiileczeniu

• TerapiaLeczenie zasadniczo zależy od:
  • rodzaju patogenu (gatunku pierwotniaka)
  • statusu oporności
  • wcześniejszej chemioprofilaktyki
  • obrazu klinicznego (niepowikłany lub powikłany przebieg malarii tropikalnej)
• Malarię trzeciaczkę lub malarię czwartaczkę można zazwyczaj leczyć w  warunkach ambulatoryjnych, jeżeli nie występują liczne czynniki ryzyka ani choroby współistniejące.
• Malarię tropikalną i  malarię knowlesi należy zasadniczo leczyć stacjonarnie.
• Malarię powikłaną należy leczyć na oddziale intensywnej opieki medycznej.
• Jeżeli nie można w  sposób wiarygodny szybko rozpoznać gatunku pierwotniaka, leczenie powinno być takie jak w  przypadku malarii tropikalnej. Różnicowanie gatunków nie powinno opóźniać rozpoczęcia terapii stanu ostrego.
• Dostępne są różne leki na malarię. Wszystkie hamują proces dojrzewania pasożytów w  erytrocytach (działanie schizontobójcze).
• Niepowikłaną malarię zwykle leczy się doustnie.
• W  powikłanej malarii stosuje się leczenie dożylnie.

Farmakoterapia

Terapia złośliwej postaci malarii (P. falciparum lub P. knowlesi)

• W  niepowikłanej malarii tropikalnej bez objawów ciężkiego zakażenia leczeniem z  wyboru jest:
  • artemeter/lumefantryna (80  mg/480  mg; dzień 1.: 2 x  razy w  ciągu 0 i  8 godzin, dzień 2+. i 3.: 2 x  razy na dobę, u  pacjentów z  nadwagą, nieodpornych ewentualnie pięciodniowa terapia jako zastosowanie poza wskazaniami rejestracyjnymi) lub
  • dihydroartemizynina/piperachina (320 (40 mg/ 320 40 mg; <75 kg masy ciała: 3 tabletki na dobę przez 3 dni;>dawkowanie należy dostosować do masy ciała, np. przy 75  kg masy ciała: 4 tabletki na dobę)
  • jako alternatywa: atowakwon/proguanil (1000  mg/400  mg 1 x  raz na dobę przez 3 dni), ale;  nie stosować w  przypadku niepowodzenia wcześniejszej 
     prawidłowo podjętej chemioprofilaktyki atowakwonem/proguanilem
• W  przypadku powikłanej malarii tropikalnej pierwsząleczeniem liniąpierwszego leczeniarzutu, przy odpowiedniej dostępności, jest dożylne podanie:
  • artesunatu (2,4  mg/kg masy ciała jako bolus przez około 5 minut dożylnie w  godzinach 0, 12, 24, 48 i  72)
  • w  wyjątkowych przypadkach (np. alergie): chininy (dawka nasycająca: 20  mg dichlorowodorku chininy/kg masy ciała dożylnie przez 4 godziny, dawka podtrzymująca: co 8 godzin 10  mg dichlorowodorku chininy/kg masy ciała co 8 godzin dożylnie, każdorazowo przez 4 godziny)⁷⁸
  • po terapii pozajelitowej wymagana jest doustna terapia uzupełniająca, analogicznie do terapii malarii niepowikłanej
• W  regionach Azji Południowo-Wschodniej wzrasta liczba szczepów P. falciparum opornych na artemizynę (artemeter/artesunat). Aby przeciwdziałać temu problemowi, dlatego w  regionach dotkniętych chorobą prowadzone są obecnie badania nad skojarzoną terapią trójlekową zawierającą artemizynę.

TerapiaLeczenie łagodnej postaci malarii (P. ovale, P. vivax, P. malariae)

• Malaria trzeciaczka (P. ovale, P. vivax): artemeter/lumefantryna, dihydroartemizynina/piperachina lub atowakwon/proguanil w  takich samych dawkach jak w  malarii tropikalnej (patrz wyżej); należy pamiętać, że jest to- zastosowanie poza wskazaniami rejestracyjnymi. (off-label)
  
  • Alternatywnie w  pojedynczych przypadkach można zastosować chlorochinę lub hydroksychlorochinę (uwaga: wysoki wskaźnik oporności!)
  • W  przypadku malarii trzeciaczki należy potem podaćnastępnie, jako profilaktykę nawrotów, zastosować prymachinę (P. vivax: 0,5  mg bazy/kg masy ciała 1 x  raz na dobę przez 14 dni; P. ovale 0,25  mg bazy/kg masy ciała 1 x  raz na dobę przez 14 dni).
    • Przed podaniem wykluczyć  niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (oznaczenie enzymatyczne EDTA z  krwi - badanie wykonywane w ramach opieki specjalistycznej).
• Malaria czwartaczka (P. malariae): dihydroartemizynina/piperachina analogiczne do niepowikłanej malarii tropikalnej
  • alternatywnie atowakwon/proguanil, w  indywidualnych przypadkach: chlorochina lub
    hydroksychlorochina
  • Ponieważ w  przypadku P. malariae nie występują hipnozoity, leczenie uzupełniające prymachiną nie jest konieczne.

Krótka informacja: leki stosowane w  terapii malarii

• Artesunat
• Preparat wytwarza  Guilin Pharmaceutical Factory, Guangxi, Chińska Republika Ludowa; firma ta uzyskała w  2010 roku certyfikat „WHO Drug Prequalification Programme”. Można go również uzyskać za pośrednictwem firm importowych w  ramach programów humanitarnych.
• brak zmiany dawki w  niewydolności nerek, w  trakcie hemofiltracji lub hemodializy lub w  niewydolności wątroby 
• działania niepożądane: reakcje gorączkowe, nudności i  wymioty, biegunka, przemijająca retikulocytopenia,  neutropenia i  hemoliza wymagająca transfuzji do 4 tygodni po zakończeniu terapii
  • Zaleca się kontrolną morfologię krwi po 14 dniach i  po 28 dniach.
• Atowakwon/proguanil
• działania niepożądane: nudności i  wymioty, ból brzucha, biegunka, kaszel, niekiedy odwracalny wzrost transaminaz
• Interakcjeinterakcje: metoklopramid, ryfampicyna, ryfabutyna i  doksycyklina mogą obniżać stężenie atowakwonu. Proguanil może nasilać przeciwzakrzepowe działanie kumaryn.
• Przeciwwskazaniaprzeciwwskazania: klirens kreatyniny poniżej 30  ml/min
• Artemeter/lumefantryna:
• Aby poprawić wchłanianie lumefantryny w  jelicie, lek należy przyjmować z  mlekiem lub innymi tłustymi pokarmami.⁷⁸.
• działania niepożądane: ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia snu, kołatanie serca, ból brzucha
• Interakcjeinterakcje: prawdopodobne przy jednoczesnym podawaniu substancji, które są również metabolizowane przez CYP3A4; substancji wydłużających odstęp QTc.
• Przeciwwskazania: m.in.: wydłużenie odstępu QTc lub przyjmowanie leków, które mogą wydłużać odstęp QTc, zaburzenia elektrolitowe, objawowe zaburzenia rytmu serca w  wywiadzie itp.
• dihydroartemizynina-Dihydroartemizynina/piperachina
  
  • Przyjmować na pustynie wcześniej niż 3 godziny od spożycia ostatniego posiłku. Nie należy spożywać żoadnych posiłądekków w okresie 3 godzin po podaniu każdej z dawek.
  • działania niepożądane: niedokrwistość, ból głowy, wydłużenie odstępu QT, zaburzenia rytmu serca, astenia, gorączka, objawy ze strony układu oddechowego, dyskomfort w  jamie brzusznej, drgawki mózgowe, kaszel, nudności i  wymioty, niekiedy odwracalny wzrost transaminaz
  • Interakcjeinterakcje: leki wydłużające odstęp QTc, szczególną ostrożność należy zachować podczas stosowania teofiliny.
  • Przeciwwskazaniaprzeciwwskazania: wydłużenie odcinka QTc, objawowe zaburzenia rytmu serca lub klinicznie istotna bradykardia w  wywiadzie, jakakolwiek choroba serca predysponująca do wystąpienia zaburzeń rytmu
    • W  trakcie terapii zasadnewskazane są kontrolne badania EKG.
• Prymachina
  • działania niepożądane: nudności i  wymioty; niedokrwistość hemolityczna przy niedoborze dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (dlatego przed podaniem prymachiny należy wykluczyć niedobór G6PD)
  • Przeciwwskazaniaprzeciwwskazania: ciąża, laktacja i  dzieci poniżej 1. roku życia
• Chlorochina
• działania niepożądane: przeważnie nieznaczne, możliwe nudności i  wymioty, bardzo rzadko objawy neuropsychiatryczne lub zaburzenia móżdżkowe
• Przeciwwskazaniaprzeciwwskazania: łuszczyca, porfiria
• z powodu częstej oporności, stosowana tylko wybranych regionach świata⁹
• Chinina
  • W  ciężkich zaburzeniach czynności wątroby lub niewydolności nerek dawkę podtrzymującą należy zmniejszyć o  30%.
  • Zmniejszyć dawkę o połowę, jeJeśli odstęp QTc zwiększy się o  więcej niż 25% wartości wyjściowej lub do >>500  ms, należy zmniejszyć dawkę o połowę.
  • liczne działania niepożądane: hipoglikemia hiperinsulinemiczna, szum w  uszach, zaburzenia słuchu i  widzenia, nudności, działanie toksyczne na wątrobę, nerki i serce⁹, zaburzenia rytmu serca (dodatkowe skurcze nadkomorowe i  komorowe, bradykardia zatokowa, częstoskurcz komorowy), rzadko dodatnia hemoliza w  teście Coombsa, trombocytopenia, zapalenie naczyń, ziarniniakowe zapalenie wątroby, rozwój obrzęku płuc
    • Podczas terapii wskazane jest ścisłe monitorowanie stężenia glukozy we krwi i  kontrolne badania EKG.

Inne terapie

• Zalecenia dotyczące dawkowania w  terapii malarii u  dzieci lub u  kobiet w  ciąży można znaleźć w  wytycznych  Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Tropikalnej i Zdrowia Międzynarodowego: Malaria — diagnostyka i terapia(S1 Deutsche Gesellschaft für Tropenmedizin und Internationale Gesundheit:  Malaria, Diagnostik und Therapie (Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Tropikalnej i Zdrowia Międzynarodowego: Malaria — diagnostyka i terapia).¹⁰
• Środki wspomagające mają kluczowe znaczenie dla rokowania w  przypadku malarii powikłanej:
  • Obniżanie gorączki: paracetamol, bez ASA ze względu na hamowanie agregacji płytek, zasadniczo należy unikać NLPZ (ryzyko wrzodu żołądka wywołanego stresem).
  • Niedokrwistoniedokrwistość: przetoczenie erytrocytów od Hb <7 g dl (><4,3 mmol l), uwzględnić choroby współwystępujące.><4,3 mmol/l (<6,9 g/dl), uwzględnić choroby współwystępujące.
  • Zaburzenia hemostazy: podstawowa heparynizacja nie jest wskazana. Podawanie osocza świeżo mrożonego (FFP), świeżej krwi lub 
     koncentratów płytek krwi jest rzadko konieczne.
  • mózgowe napady drgawek: pochodne benzodiazepiny
  • niedobór płynów: ostrożne uzupełnianie płynów (uwaga: niebezpieczeństwo obrzęku płuc!)
  • ostra niewydolność nerek: wskazania do dializy na „ostro” w  powikłanej malarii analogiczne od innych chorób
  • obrzęk płuc: wskazanie do wentylacji możliwie wcześnie przy ukierunkowaniu na zbilansowaną gospodarkę wodno-elektrolitową w  celu zapewnienia odpowiedniej perfuzji ogólnoustrojowej
  • Należy rozważyć jednoczesne występowanie sepsy bakteryjnej i  w  razie potrzeby stosować empiryczną antybiotykoterapię dożylną.
  • Początkowo zaleca się codzienne kontrole EKG, aby wykryć arytmie lub zmiany w  odstępie QTc wywołane lekami i móc odpowiednio je odpowiednio leczyć.

Zapobieganie

Ogólne

• O  ryzyku zachorowania na malarię decyduje czas pobytu,i miejsce pobytu, pora roku oraz częstość występowania i  potencjał zakaźny komarów Anopheles jako wektorów zakażenia.
• Podróżni, którzy są w  grupie zwiększonego ryzyka narażenia na malarię (podróżujący przez długi okres; podróżni odwiedzający rodzinę/przyjaciół) lub w  grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia ciężkiego przebiegu malarii (kobiety w  ciąży, dzieci, osoby w  wieku <5 lat, podróżni w wieku>>65 lat, złożone choroby współistniejące, immunosupresja, wrodzony brak śledziony) powinni zasięgnąć porady specjalistów w  zakresie medycyny tropikalnej/medycyny podróży.

Ochrona przed ukąszeniami komarów

• Ryzyko narażenia jest największe w  okresie od zachodu do wschodu słońca. W  tym czasie należy zakrywać całe ciało jasną odzieżą, a  odsłonięte części ciała dodatkowo zabezpieczyć środkiem odstraszającym komary (z DEET ikarydyną lub ikarydynąDEET - syntetyczny repelent: N,N-dimetylo-m-toluamid).
• Dobrą ochronę przed ukąszeniami komarów zapewnia impregnowanie odzieży permetryną.
• W  nocy należy stosować moskitiery impregnowane pyretroidami (permetryna, deltametryna lub podobne).
  • Wykazano, że konsekwentne i  prawidłowe stosowanie impregnowanych moskitier znacznie zmniejsza zachorowalność wśród dzieci na obszarach endemicznych dla malarii⁸¹¹, a  także zmniejsza ich śmiertelność dzieci.⁹¹².
• Pokoje hotelowe z  klimatyzacją często są wolne od komarów.

Chemioprofilaktyka

• Chemioprofilaktyka ma na celu przede wszystkim zapobieganie malarii tropikalnej.   
  • Nie zapobiega skutecznie rozwojowi hipnozoitów, dlatego po chemioprofilaktyce możliwe są nawroty malarii trzeciaczki.
• Nie zapewnia całkowitej ochrony przed zakażeniem malarią; należy zawsze rozważyć możliwe działania niepożądane na tle rzeczywistego ryzyka zakażenia.
• Decyzję o  profilaktyce malarii lekarze powinni podejmować indywidualnie w  oparciu o  konkretny cel podróży, porę podróży, czas trwania i  charakter podróży.
• Profilaktyka farmakologiczna malarii obejmuje przede wszystkim następujące środki:
  • Atowakwonatowakwon/proguanil
  • meflochina
  • Doksycyklinadoksycyklina
• Zalecenia dotyczące poszczególnych leków opierają się głównie na ich profilu korzyści i  ryzyka, a  nie na działaniu ochronnym.

Atowakwon/proguanil

• Zwykle dobry profil tolerancji
• Schemat podawania: 1 tabletka (250/100  mg) na dobę (>40 kgu masyosób z masą ciała powyżej 40 kg), 1–2 dni przed podróżą i  do 7 dni po podróży
• Najdroższy wariant
• Dopuszczone do stosowania u  dzieci o  masie ciała co najmniej 11  kg.
• Przeciwwskazane w  ciąży

meflochinaMeflochina

• Korzystna alternatywa przy uwzględnieniu przeciwwskazań i  możliwości wystąpienia działań niepożądanych
  • Konieczne jest sporządzenie paszportu pacjenta.
• Działania niepożądane: możliwy związek ze zwiększoną częstością występowania objawów psychiatrycznych, takich jak koszmary senne, lęk, depresja, pobudzenie i  dezorientacja.
  
  • W  przypadku wystąpienia objawów należy przerwać przyjmowanie meflochiny i  zasięgnąć porady lekarza.
• Meflochiny nie należy stosować u  pacjentów z  depresją, uogólnionymi zaburzeniami lękowymi, psychozą, schizofrenią lub innymi zaburzeniami psychicznymi, aktualnie lub w wywiadzie, a  także u  pacjentów z  padaczką.
• W  większości przypadków działania niepożądane ujawniają się po 3. dawce, dlatego profilaktyczne przyjmowanie należy rozpocząć 2–3 tygodnie przed planowanym wyjazdem, aby mieć pewność, że preparat jest dobrze tolerowany.
• Lek jest dopuszczony do stosowania dzieci od masy ciała co najmniej 5  kg. DostTabletki dostępne są tabletki w  jednym wariancie dawki;, tabletkidlatego trzebaw razie potrzeby należy je podzielić.
• Lek można stosować w  II i  III trymestrze ciąży, chociaż jej bezpieczeństwo jest przedmiotem dyskusji, a ze względu na działania niepożądane może być źle tolerowana.⁹
• Obecnie nie jest dostępna w Polsce.

Doksycyklina

• Zwykle dobry profil tolerancji
• Należy unikać stosowania tego leku w  przypadku silnej ekspozycji na słońce ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji fototoksycznych (<3%).><3%).
• Lek jest dopuszczonyDopuszczona do stosowania od 8. roku życia.
• Należy unikać stosowania doksycykliny w  ciąży i  podczas karmienia piersią.
• Schemat podawania: 1–2 dni przed podróżą i  do 4 tygodniutygodnia po podróży

Dawkowanie

• Atowakwon-proguanil (250  mg/100  mg)
  • dorośli lub dzieci o  masie ciała >>40  kg: 1 tabletka na dobę
  • Leczenie rozpoczyna się 1 dzień przed podróżą do kraju, w  którym występuje malaria, i  kończy się po upływie 1 tygodnia od powrotu.  
• Atowakwon-proguanil (62,5  mg/25  mg)
  • dzieci 11–20  kg: 1 tabletka na dobę
  • dzieci 20–30  kg: 2 tabletki na dobę
  • dzieci 30–40  kg: 3 tabletki na dobę
  • Leczenie rozpoczyna się 1 dzień przed podróżą do kraju, w  którym występuje malaria, i  kończy się po upływie 1 tygodnia od powrotu.
• Meflochina (250  mg)
  • dorośli >>45  kg: 250  mg (1 tabletka) na tydzień
  • dzieci 30–45  kg: 187,5  mg (3/4 tabletki) na tydzień
  • dzieci 20–30  kg: 125  mg (1/2 tabletki) na tydzień
  • dzieci 5–20  kg: 62,5  mg (1/4 tabletki) na tydzień
  • W idealnej sytuacji należy rozpocząć przyjmowanie leków na 3 tygodnie, a najpóźniej — na 1 tydzień przed wyjazdem i kontynuować ich przyjmowanie do 4 tygodni po wyjeździe.
• Doksycyklina (100  mg)
  • dzieci: <8 lat: przeciwwskazana>
  • dzieci2,2 8–10mg/kg latm.c., (<36 kg): 1 2 tabletki na dobę>
  • dziecimaksymalnie 11–13100 lat (<50 kg): 3 4 tabletki na dobę>mg
  • młodzież od 13. roku życia i dorośli (>>50  kg): 1 tabletka na dobę
  • Leczenie rozpoczyna się w dniu przyjazdu na teren, na którym występuje malaria, i kończy się 4 tygodnie po jego opuszczeniu.

Profilaktyka malarii w  okresie ciąży

• W czasie ciąży istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia malarii powikłanej. Malaria tropikalna może również doprowadzić do poronienia lub porodu przedwczesnego.
• Chemioprofilaktyka nie zapewnia całkowitej ochrony przed chorobą, dlatego kobietom w ciąży należy odradzać podróże na tereny endemicznego występowania malarii, jeśli nie jest to absolutnie konieczne.
• Jeśli ciężarna mimo wszystko zdecyduje się na taką podróż, należy zastosować chemioprofilaktykę.
• Jako działanie profilaktyczne zaleca się stosowanie meflochiny od 1I. trymestru ciąży.
• Atowakwon/proguanil: dotychczas brak wystarczających danych dotyczących stosowania w ciąży, stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią w ostateczności po ścisłym przeanalizowaniu ryzyka.

Profilaktyka malarii w okresie karmienia piersią

• Leki stosowane w profilaktyce malarii przedostają się do mleka matki tylko w niewielkich ilościach.
• Stężenie leków w mleku matki jest zbyt niskie, aby uchronić dziecko przed malarią.

Profilaktyka malarii u dzieci

• Połączenie atowakwon/proguanil dopuszczono do stosowania w profilaktyce u dzieci o masie ciała powyżej 11  kg.
• Meflochina nie jest odpowiednia dla dzieci o masie ciała poniżej 5  kg i przed ukończeniem 3.  miesiąca życia.
• Doksycyklina może być przepisywana dzieciom od 98.  roku życia.

Samoleczenie w nagłych wypadkach

• W wypadku podróży w rejony, na których ryzyko wystąpienia malarii tropikalnej jest na tyle niskie, że nie zaleca się stosowania profilaktyki farmakologicznej (ryzyko między 1:10  000 a 1:50  000), można w razie konieczności wdrożyć samoleczenie awaryjne (tzw. stand-by emergency treatment — SBET).
• Dotyczy to jednak tylko pobytów w miejscach, w których nie można dotrzeć do punktu pomocy medycznej w ciągu 48 godzin od wystąpienia gorączki.
• Samoleczenie należy zastosować, jeśli nagle wystąpiła gorączka i istnieje podejrzenie zakażenia malarią. Ponieważ gorączka często ma również inne przyczyny, samoleczenie nie powinno oznaczać rezygnacji z badania lekarskiego i wyjaśniania objawów przez przeszkolony personel medyczny.
• W samoleczeniu malarii tropikalnej stosuje się następujące leki:
  • artemeter/lumefantryna: początkowo 4  tabletki (80/480  mg), następnie 4  tabletki po 8, 24, 36, 48, 60 godzinach
  • Atowakwon/proguanil: każdorazowo 4  tabletki (1000/400  mg) w dawce pojedynczej przez 3 kolejne dni

Szczepionka

• Jedyna dotychczas zatwierdzona szczepionka — RTS,S/AS01 — uzyskała w 3. fazie badań skuteczność na poziomie 26–50%.
  • W dniu 06.10.2021 WHO zaleciła powszechne stosowanie tej szczepionki przeciwko P. falciparum u dzieci w wieku 5 miesięcy i starszych, które mieszkają w Afryce Subsaharyjskiej oraz w innych regionach o umiarkowanym lub wysokim wskaźniku transmisji P. falciparum (4 dawki).¹⁰¹³.
• Nowa szczepionka R21 z silniejszym adiuwantem, opracowana przez Oxford University, osiągnęła w 2. fazie badań skuteczność w ochronie przed chorobą na poziomie 76% u dzieci (musi być podana domięśniowo 3 razy, a dawka przypominająca po 1 roku)¹³
• Szczepienie na malarię obecnie nie jest dostępne w Polsce.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• W większości przypadków pierwsze objawy zakażenia P. falciparum występują w ciągu 3 miesięcy od powrotu z terenów endemicznego występowania malarii.
• Jeśli objawy pojawiają się później, prawie zawsze oznacza to zakażenie P. vivax, P. ovale lub P. malariae.¹¹¹⁴.

Ogólne

• Patogen P. falciparum wywołuje (stosunkowo często) malarię powikłaną z wysoką śmiertelnością. Pozostałe 4 zarodźcegatunki zakażające ludzi powodują zwykle tylko łagodną postać choroby.
  • W rzadkich przypadkach zakażenie P. vivax lub P. knowlesi może również doprowadzić do zagrożenia życia.

Okres wylęgania¹²¹⁵

• P. falciparum: średnio 12 dni (7–15 dni)
• P. vivax oraz P. ovale: średnio 13–14 dni (12–18 dni), czasem znacznie dłużej (<10–12 miesięcy)><10–12 miesięcy)
• P. malariae: średnio 34 dni (18–40 dni)
• P. knowlesi: co najmniej 1 tydzień (niewielkie doświadczeniewiadczenia kliniczne)

Naturalny przebieg choroby

• Przy zakażeniu P. vivax lub P. ovale nawroty choroby mogą pojawiać się jeszcze przez kilka lat (do 2 lat w wypadku P. vivax oraz do 5 lat w wypadku P. ovale) od pierwszego zakażenia.
• Gatunek P. malariae może wywoływać nawroty choroby nawet po kilkudziesięciu latach od zarażenia, ale nie powstają u niego hipnozoity. Ze względu na możliwość wystąpienia bardzo niskiej parazytemii istnieją doniesienia o okresach latencji wynoszących aż do 40 lat do wystąpienia objawów.  
• Zakażeniu P. knowlesi towarzyszy szybka parazytemia, a ryzyko wystąpienia ciężkiego przebiegu choroby jest wysokie.
• Nawet w niepowikłanym przebiegu malarii tropikalnej, w ciągu kilku tygodni od zakończenia terapii poziom Hb może spaść o 1–2  g/dl, dlatego dalsze postępowanie zależy od poziomu Hb po terapiileczeniu oraz od ewentualnego występowania chorób współistniejących. Poziom Hb, obniżony z powodu rozwoju malarii, zwykle wyrównuje się do 28. dnia.

Powikłania

• Do możliwych powikłań malarii i jej formy powikłanej należą:
  • malaria mózgowa z zaburzeniami neurologicznymi, drgawki z powodu obrzęku mózgu, krwawienie mózgowe, wgłębienie mózgu
  • niedokrwistość hemolityczna
  • ARDS (acute respiratory distress syndrome)
  • ostra martwica cewek nerkowych i niewydolność nerek
  • ostra martwica części centralnych zrazików z żółtaczką, bez niewydolności wątroby
  • kwasica mleczanowa i hipoglikemia
  • wstrząs i niewydolność wielonarządowa
  • samoistny krwotok i koagulopatia ze zużycia (DIC)
  • sepsa wtórna wywołana przez bakterie Gram-ujemne
  • wtórne zapalenie płuc  

Rokowanie

• W malarii o łagodnym przebiegu rokowanie jest dobre.
• U osób nieuodpornionych, które nie są leczone lub których leczenie jest nieodpowiednie, śmiertelność wywołana P. falciparum (malaria tropikalna) wynosi 20%.
  • Ryzyko wystąpienia ciężkiego przebiegu choroby jest zwiększone głównie u małych dzieci, kobiet w ciąży oraz u osób starszych, a także u osób z chorobami współistniejącymi.
  • Na rokowanie w malarii tropikalnej korzystnie wpływają wczesne rozpoznanie i szybkie rozpoczęcie leczenia. W pojedynczych przypadkach chorzy mogąmoże jednakdojśc umrzećdo jużzgonu nawet w ciągu 24 godzin.
  • Śmiertelność w ciężkim przebiegu malarii tropikalnej wywołanej przez P. falciparum z poważnymi powikłaniami jest bardzo wysoka, mimo nowoczesnego leczenia pod intensywnym nadzorem lekarskim.

Informacje dla pacjentów

O  czym należy poinformować pacjentów?

• Malaria to groźna choroba, która może doprowadzić do śmiercizgonu w ciągu kilku godzin.
• Działania profilaktyczne zmniejszają ryzyko zakażenia.
  • Należą do nich:
    • profilaktyka ekspozycji
    • Chemioprofilaktykachemioprofilaktyka
    • samoleczenie awaryjne
• Jeśli w trakcie pobytu na terenie endemicznego występowania malarii i do 3 miesięcy od powrotu z takiego rejonu wystąpią zaburzenia gorączkoweczka, należy jak najszybciej udać się do lekarza w celu wykluczenia potencjalnego zakażenia malarią.
  • W podróż należy zabrać termometr.
• Zakażeni pacjenci powinni zostać poinformowani, że we wszystkich formach malarii w ciągu kilku tygodni lub miesięcy od zakończenia leczenia, może dojść do nawrotów, dlatego w wypadku nawrotu gorączki należy natychmiast ponownie zgłosić się do lekarza.

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• Malaria

Ilustracje



Plazmodium falciparum

spp.



Widliszek żywiący się krwią (fot.: James Gathany, PHIL – CDC)

Źródła

Piśmiennictwo

1. Greenwood BM, Bojang K, Whitty CJM, Targett GAT. Malaria. Lancet 2005; 365: 1487-98. PubMed
2. World Health Organization. Malaria. WHO, 2021.  https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/malaria" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/malaria" target="_blank">www.who.int
3. World Health Organization. International travel and Health. WHO. 2017  http://www.who.int/ith/2017-ith-chapter7.pdf?ua=1" href="http://www.who.int/ith/2017-ith-chapter7.pdf?ua=1" target="_blank">www.who.int
4. Smith AD, Bradley DJ, Smith V et al. Imported malaria and high risk groups: observational study using UK surveillance data 1987-2006. BMJ 2008; 337: 120.  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18599471"
5. Choroby href="http://wwwzakaźne i zatrucia w Polsce w 2022 roku.ncbi Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH.nlm wwwold.nihpzh.gov/pubmed/18599471" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.govpl
6. Taylor SM, Molyneux ME, Simel DL, Meshnick SR, Juliano JJ. Does this patient have malaria? JAMA 2010; 304: 2048-56. PubMed
7. Eriksson B, Hellgren U, Rombo L. Changes in erythrocyte sedimentation rate, C-reactive protein and hematological parameters in patients with acute malaria. Scand J Infect Dis. 1989;21(4):434-41. PubMed
8. Guidelines for the treatment of malaria. Second edition. WHO. March 2010.  https://www.paho.org/hq/dmdocuments/2011/WHO_Treatment_Guidelines_Olumense
9. Rykowska D, Dorosz M, Wanke-Rytt M.pdf" href="https://Leki przeciwmalaryczne. Medycyna Praktyczna (dostęp 31.10.2023) www.pahomp.org/hq/dmdocuments/2011/WHO_Treatment_Guidelines_Olumensepl
10. S1 Deutsche Gesellschaft für Tropenmedizin und Internationale Gesundheit: Malaria, Diagnostik und Therapie (Niemieckie Towarzystwo Medycyny Tropikalnej i Zdrowia Międzynarodowego: Malaria — diagnostyka i terapia).pdf" target="_blank">www.pahodtg.org
11. Abdulla S, Schellenberg JA, Nathan R, Mukasa O, et al. Impact on malaria morbidity of a programme supplying insicticide treated nets in children aged under 2 years in Tanzania: community cross sectional study. BMJ 2001; 322: 270-3. PubMed
12. Lengeler C. Insecticide-treated bed nets and curtains for preventing malaria.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15106149/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15106149/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
13. WHO: WHO recommends groundbreaking malaria vaccine for children at risk. 06.10.2021 (letzter Zugriff am 07.10.2021).  https://www.who.int/news/item/06-10-2021-who-recommends-groundbreaking-malaria-vaccine-for-children-at-risk" href="https://www.who.int/news/item/06-10-2021-who-recommends-groundbreaking-malaria-vaccine-for-children-at-risk" target="_blank">www.who.int
14. Lalloo DG, Hill CR. Preventing malaria in travellers. BMJ 2008; 336: 1362-6.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18556317/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18556317/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
15. White NJ. Malaria, Manson´s Tropical Diseases. 23rd edition, Elsevier-Saunders. 2013. p 532-601.
16. Datoo MS, Natama, HM, Somé A, et al. High Efficacy of a Low Dose Candidate Malaria Vaccine, R21 in 1 Adjuvant Matrix-M™, with Seasonal Administration to Children in Burkina Faso. Preprints with The Lancet 2021.  https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00943-0/fulltext" href="https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00943-0/fulltext" target="_blank">www.thelancet.com

Autorzy

• Elżbieta Kryj-Radziszewska, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, pediatra, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent)
• Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
• Kristine Scheibel, drDr n. med., specjalista medycyny ogólnej, Norderney
• Birgit Wengenmayer, drDr n. med., lekarz rodzinny, Fryburg

B50; B51; B52; B53; B54

Malaria; malaria; plasmodium; vivax; falciparum; ovale; b50 malaria orsakad av plasmodium falciparum; b51 malaria orsakad av plasmodium vivax; b52 malaria orsakad av plasmodium malariae

InfektionZakażenie mit Protozoenenpierwotniakami; Protozoen-InfektionInfekcja pierwotniakowa; Malaria-InfektionZakażenie malarią; Infektion mit Malaria; MückeZimnica; MückenstichKomary; Ukłucie komara; Plasmodium vivax; Plasmodium malariae; Plasmodium ovale; Plasmodium knowlesi; Plasmodium falciparum; AutochthoneZarodziec Malaria-Infektionsierpowaty; Falciparum-Malaria;Zarodziec Knowlesi-Malariamałpi; Malaria tropicaautochtoniczna; Malaria tertianatropikalna; Malaria quartana; Fieber; Fieberschübe; Erythrozytäre Phase; Sporozoiten; Merozoiten; Hypnozoiten; Rhythmisches Wechselfieber; Zerebrale Malaria; Hirnödem; Hämolytische Anämie; RDTtrzeciaczka; Malaria-Prophylaxe czwartaczka; Gorączka; Ataki gorączki; Faza erytrocytarna; Sporozoity; Merozoity; Hipnozoity; Naprzemienne ataki gorączki; Malaria-Chemoprophylaxe mózgowa; Obrzęk mózgu; Niedokrwistość hemolityczna; Profilaktyka malarii; Chemioprofilaktyka malarii

Malaria

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja: Malariamalaria to choroba zakaźna wywoływana przez pierwotniaki z  rodzaju Plasmodium spp. Choroba jestJest przenoszona przez ukąszenie komara Anopheles. Epidemiologia: Szacuje szacuje się, że w  2019 roku na malarię zachorowało około 229 milionów ludzi na świecie, 409  000 osób zmarło z  powodu tej choroby.

Medibas Polska (staging)

Malaria

/link/e250383be02343b199bc37c80ab3e0b3.aspx

/link/e250383be02343b199bc37c80ab3e0b3.aspx

malaria

SiteDisease

Malaria

K.Reinhardt@gesinform.de

Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom

pl

pl

pl