Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Ból gardła

Sygnały ostrzegawcze i niebezpieczne choroby wymagające leczenia

Sygnały ostrzegawcze

Niebezpieczna choroba wymagająca leczenia

stridor

niedrożność dróg oddechowych (ciało obce), zachłyśnięcie, zapalenie nagłośni (status szczepienia?)

objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

zapalenie opon mózgowych

duszność

podgłośniowe zapalenie krtani, zapalenie nagłośni, zachłyśnięcie (ciało obce), anafilaksja

trudności w połykaniu, obrzęk gardła, ślinotok

zapalenie nagłośni, anafilaksja

ograniczenie ruchu szczękiżuchwy, niepełne otwarcie ust, przesunięcie podniebienia miękkiego

ropień okołomigdałkowy

obrzęk szyi

anafilaksja, ropień

skóra szyi bardzo wrażliwa na dotyk

ropowica, ropień, podostre zapalenie tarczycy

wdychanie dymu lub szkodliwych substancji/gazów drażniących

zatrucie, obrzęk płuc, obrzęk górnych dróg oddechowych, skurcz oskrzeli, zatrucie tlenkiem węgla

zły ogólny stan fizyczny, wysoka gorączka, rozległe zapalenie gardła

agranulocytoza, ostra białaczka, nowotwór złośliwy, chłoniak, ropień okołomigdałkowy, zespół Lemierre'a, błonica

jednostronne zajęcie, jednostronne owrzodzenie, powolny postęp, spoużywanie nikotyny i/lub alkoholu

rak migdałka

rumień dłoniowy, rumień podeszwowy, osutka polimorficzna, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, zapalenie spojówek, brak mechanizmureakcji działaniana antybiotykówantybiotyki

choroba Kawasakiego

Informacje ogólne

Definicja

  • Ból lub dyskomfort w gardle1
  • Ostry ból gardła: Czasczas trwania maksymalnie 14 dni
  • Przewlekły ból gardła: CzasCcas trwania > >14 dni  

Częstość występowania

  • Według niemieckiego badania ból gardła z wynikiem 2,7% jest szóstym najczęstszym powodem konsultacji u lekarzy ogólnych.2.
  • Najczęstszymi zakaźnymi przyczynami bólu gardła są (niezależnie od wieku) samoograniczające się infekcje wirusowe gardła.
    • Mimo że przyczyny bakteryjne są raczej rzadkie, antybiotyki są przepisywane u ponad 60% pacjentów z bólem gardła.3.

Etiologia

  • W przypadku głównego objawu bólu gardła jako głównego objawu, można brać pod uwagę zarówno przyczyny zakaźne, jak i niezakaźne.

Przyczyny zakaźne

  • Najczęstszą przyczyną bólu gardła jest infekcja gardła.
  • Rozmieszczenie patogenówPatogeny wywołującychce chorobę
    • w ponad 2/3 przypadków patogeny wirusowe, najczęściej rinowirusy
    • paciorkowcePaciorkowce grupy A (GAS) są przyczyną w około 15–30% przypadków zapalenia gardła u dzieci i 5–10% przypadków u dorosłych zgłaszanychaszających się do lekarzy.

Przyczyny niezakaźne

  • Szczególnie w przypadku przewlekłego bólu gardła należy brać pod uwagę przyczyny niezakaźne, ale możliwe są również przyczyny niezakaźne w przypadku ostrego bólu gardła (np. po intubacji).
  • Możliwe przyczyny wymieniono poniżej, z odpowiednipodaną częstością występowania w nawiasach dla odpowiedniego narażenia, choroby lub spożycia.
    • palenie (70%)
    • chrapanie/zespół obturacyjnego bezdechu sennego (17 x częściej niż u osób, które nie chrapią)
    • leki
      • Inhibitorinhibitor konwertazy angiotensyny (nieznany)
      • glukokortykoidyglukokortykosteroidy wziewne (około 2-krotnie zwiększone ryzyko zapalenia gardła w porównaniu z placebo; możliwe zmniejszenie ryzyka poprzez wypłukanie jamy ustnej po zabiegu lub stosowaniu wkładki dystansowej4)
  • rRefluksefluks żołądkowo-przełykowy  (10%)
  • Popo intubacji (40%)
  • Nadwyrnadwyrężenie głosu, np. nauczyciele lub piosenkarze (60%)
  • Chorobychoroby tarczycy (4–40%)
  • Zespzespół Kawasaki  (prawie zawsze)
  • Czynniki środowiskowe, takie jak np. zanieczyszczenia powietrza (przykład: Po roku od ataku terrorystycznymterrorystycznego na World Trade Center przy ekstremalnym zapyleniu 62% strażaków skarżyło się na ból gardła, w porównaniu do 3% przed atakiem.5.)

ICD-10

  • R07.0 Ból gardła

Diagnostyka różnicowa

Zakażenie górnych dróg oddechowych (przeziębienie)

  • Zob. artykuł Przeziębienie
  • Wirusowe
  • Dyskomfort w nosie i gardle, lekkie trudności w przełykaniu.
  • Umiarkowanie osłabiony stan ogólny, rzadko gorączka
  • WynikiObjawy kliniczne nie są jednoznaczne.

Zapalenie gardła

  • Zob. artykuł Zapalenie gardła
  • Przeważnie wirusowe, ale możliwe także z powodu Streptococcus pyogenes lub innych bakterii
  • Ogólny stan jest stosunkowo dobry, czasami temperatura może być nieznacznie podwyższona.
  • Typowym objawem jest przekrwienie gardła i podniebienia miękkiego.

Zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce

  • Zob. artykuł Zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce
  • Złe samopoczucie i trudności w przełykaniu, często gorączka, ale bez kaszlu6
  • Zapalenie migdałków, sporadycznie z ropnym nalotem, miejscowe zapalenie węzłów chłonnych
  • Najczęściej dotyka dzieci w wieku od 5 do 15 lat, częstość występowania jest większa w zimie.

Szkarlatyna (Płonica)

  • Szkarlatyna jest wywoływana przez indukowaną toksynami odpowiedź immunologiczną na zakażenie paciorkowcem - S. pyogenes.
  • Podobnie jak w przypadku innych zapaleń migdałków, zajęte są migdałki.
  • W ciągu kilku dni pojawia się typowa, skórna wysypka z plamami wielkości główki szpilki (palpacyjne: papier ścierny) i zaczerwienienie twarzy, z bladością wokół ust i sporadycznie malinowym językiem.
    Scharlach, Himbeerzunge.jpg
    Szkarlatyna, malinowy język
  • Po ustąpieniu choroby może wystąpić łuszczenie się dłoni i podeszw stóp.

Mononukleoza

  • Zob. artykuł Mononukleoza
  • Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV), które często dotyka młodych ludzi.
  • Szczyt zachorowalności między 16 a 20 rokiem życia
  • Najczęściej przebieg subkliniczny u dzieci
    Mononucleosis1.jpg
    Mononukleoza (Źródło: Wikipedia)
  • Typowe objawyObjawy to gorączka, zapalenie gardła, zmęczenie i gorszy stan ogólny.
  • Typowym objawem jest przeważnie symetryczna limfadenopatia. U około połowy osób dotkniętych chorobą na migdałkach tworzą się blaszkinaloty, a śledziona i wątroba są powiększone.
  • Typowe wyniki badań laboratoryjnych to limfocytoza i atypowe monocyty w rozmazie krwi. W przypadku podejrzenia dodatnie badanie serologiczne (EBV Ig-M, EBV IgG) może potwierdzić zakażenie. Aby zmniejszyć liczbę wyników fałszywie ujemnych, badania serologiczne powinny być wykonywane dopiero w 2. tygodniu choroby.
  • Podczas terapii amoksycyliną u 90% osób rozwija się wysypka plamisto-grudkowa.7.

Ropień okołomigdałkowy

  • Zob. artykuł Ropień okołomigdałkowy
  • Początkowo pojawiają się teobjawy same objawy, cojak przy zwykłym zapaleniu migdałków.
  • W przebiegu rozwija się szczękościsk, nieświeży oddech i zachrypnięty głos.
  • Cechą patognomoniczną jest tzw. zniekształcenie łuku przegrodypodniebiennego i przesunięcie języczka (asymetryczne podniebienie miękkie).
    • Diagnostykadiagnostyka różnicowa: porażenie językowo-gardłowe.
  • Badanie gardła może być utrudnione ze względu na szczękościsk. Występuje wyraźna asymetria migdałków i łuku podniebiennego. Tkanka okołomigdałkowa jest zakażona, obrzęknięta, a zaatakowanychory migdałek jest przesunięty w stronę zdrową.
  • Przyczynami są najczęściej GAS, rzadziej beztlenowce takie jak wrzecionowiec.
  • W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego należy przeprowadzić szybkie badanie ambulatoryjne w gabinecie laryngologicznym lub dokonać przyjęcia do szpitala.
  • Opcje leczenia to nakłucie lub nacięcie ropnia i podanie antybiotyków (aminopenicylina + inhibitor beta-laktamazy)

Zespół Lemierre'a

  • Zob. artykuł Zespół Lemierre'a
  • Zakażenie jamy ustnej i gardła z tworzeniem się ropni wywołane przez Gram -ujemną, beztlenową pałeczkę Fusobacterium martwicynecrophorum (najczęściej), objawiające się głównie u nastolatków lub młodych dorosłych.
  • Bakteria może wywołać zapalenie migdałków.
  • Powikłania obejmują zakrzepowe zapalenie żyły szyjnej wewnętrznej i septyczną chorobę zakrzepowo-zatorową.
  • Powikłanie to występuje w około 1 na 400 przypadków zapalenia migdałków.8.
  • Objawy ostrzegawcze to: złe samopoczucie, szybko narastający dyskomfort w przebiegu choroby i obrzęk szyi.9

Opryszczkowe zapalenie gardła

  • Zob. artykuł Opryszczkowe zapalenie gardła
  • Występuje przeważnie u dzieci do 4 roku życia.
  • Chorobę wywołują wirusy Coxsackie A, okres inkubacji wynosi 2–9 dni.
  • Ostry początek z wysoką gorączką, złym samopoczuciem i trudnościami w przełykaniu
    Herpangina2016.jpg
    Opryszczkowe zapalenie gardła (James Heilmann, Wikimedia Commons)
  • Błona śluzowa gardła jest bardzo czerwonazaczerwieniona, na podniebieniu (i sporadycznie na migdałkach) tworzą się małe pęcherzyki, a po ich pęknięciu pojawiają się niewielkie owrzodzenia.  
  • Choroba ma charakter samoograniczający się.

Zapalenie nagłośni

  • Zob. artykuł Ostre zapalenie nagłośni
  • Ostre, zagrażające życiu zakażenie nagłośni krtani, zwykle wywołane przez Haemophilus influenzae.  
  • Od czasu wprowadzenia szczepień prawie nie ma zachorowań.
  • Chore dzieci są mocno wycieńczone i mają gorączkę, duszność, stridor wdechowy i trudności w połykaniu ze, zwiększonymkszony ślinotokiemlinotok.
    • Nie chcą się położyć, wolą siedzieć z otwartą buzią i głową wysuniętą do przodu.
    • Inneinne objawy to drażliwość i niepokój.
  • Podejrzewane przypadki są zgłaszanenatychmiast do szpitalakierowane i natychmiast transportowane do szpitala.
  • Podczas transportu pacjentowi powinien towarzyszyć lekarz przygotowany do intubacji.

Zakażenia oportunistyczne w immunosupresji

  • W kontekście immunosupresji często dochodzi do zakażeń oportunistycznych górnych dróg oddechowych.
  • Immunosupresja może być jatrogenna (np. chemioterapia lub leki immunosupresyjne w np. przewlekłych chorobach zapalnych jelit) lub spowodowana chorobą (np. HIV).
  • Typowe obrazy kliniczne w tych przypadkach to:

Zapalenie błony śluzowej podczas terapii onkologicznej

  • Zob. artykuł Radioterapia
  • Promieniowanie w okolicy ust/gardła, np. w przypadku raka jamy ustnej i gardła lub duża liczba chemioterapeutyków może wywołać bardzo bolesne uszkodzenie błony śluzowej, co praktycznie uniemożliwia pacjentowi przyjmowanie pokarmów lub płynów doustnie.

Torbiel boczna szyi (torbiel skrzelopochodna)

  • Zob. artykuł Torbiele środkowe i boczne szyi
  • Torbiele boczne są spowodowane zaburzeniem regresji przewoduembrionalnej grasicowo-gardłowegoszczeliny skrzelowej (zatoki szyjnej)10.
  • Torbiele boczne szyi są często rozpoznawane dopiero po zwiększeniu rozmiaru lub z powodu nawracających infekcji u młodzieży i młodych dorosłych.
  • Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego
  • W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne

Torbiel środkowa szyi (torbiel przewodu tarczowo-językowego)

  • Zob. artykuł Torbiele środkowe i boczne szyi
  • Torbiele środkowe są spowodowane zaburzeniem regresji przewodu tarczowo-językowego.
    • umiejscowienie między kością gnykową a gruczołem tarczowym
  • Nawracający obrzęk/ból pojawiający się na przedniej linii środkowej szyi.
  • Druga co do częstości przyczyna obrzęku szyi (po limfadenopatii) u dzieci, ale może ujawnić się także w wieku dorosłym.
  • Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego
  • W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne

Aspiracja ciała obcego

  • Zob. artykuł Połknięte ciało obce
  • W szczególności u małych dzieci
  • Szczególnie w przypadku ostrego początku bólu bez gorączki
  • Stridor wdechowy: Niedrożność górnych dróg oddechowych
  • Stridor wydechowy: Niedrożność dolnych dróg oddechowych

Błonica 

  • Zob. artykuł Błonica
  • Zakażenie wywołane przez maczugowce - Corynebacterium diphtheriae, atakujące głównie drogi oddechowe i najczęściej okolice migdałków i gardła.
  • Na migdałkach tworzą się przylegające żółtawobiałe lub szare błoniaste naloty przypominające pajęczynę.
  • W przypadku próby usunięcia nalotu występuje krwawienie.
  • Ogólny stan fizyczny jest zwykle mocno pogorszony.
  • Leczenie szpitalne z możliwie najszybszym podaniem antytoksyn i antybiotyków

Choroba Kawasakiego (zespół skórno-śluzówkowo–węzłowy)

  • Zob. artykuł  Choroba Kawasakiego
  • Ostre zapalenie naczyń średniej wielkości z częstym zajęciem naczyń wieńcowych, zwane również skórno-śluzówkowym zespołem węzłów chłonnych1011
  • Rzadko, dotyczy głównie dzieci poniżej 5 roku życia.
  • Charakterystyczne oznaki i objawy to:
    • Gorączka utrzymująca się przez co najmniej 5 dni, która nie reaguje na antybiotyki.
    • obustronne nieropne zapalenie spojówek
    • powiększenie przednich węzłów chłonnych szyjnych
    • zaczerwieniona błona śluzowa jamy ustnej, zapalenie jamy ustnej
    • zapalenie gardła z malinowym językiem.
  • W przebiegu spierzchnięte, zaczerwienione usta, uogólniona, polimorficzna, rumieniowa wysypka z obrzękiem i rumieniem na dłoniach i stopach, później łuszczenie się dłoni.
  • W przypadku podejrzeń powinna nastąpić hospitalizacja.
  • Terapia z zastosowaniem dożylnych immunoglobulin w połączeniu z kwasem acetylosalicylowym.

Zapalenie ślinianki

  • Zob. artykuł  Zapalenie ślinianki
  • Zakaźne lub niezakaźne zapalenie gruczołów ślinowych, obejmujące głównie śliniankę przyuszną.
  • Bolesny obrzęk gruczołów
  • Ostrym zakażeniom bakteryjnym sprzyja kamica gruczołu ślinowego, zwłaszcza u starszych pacjentów.
  • Zakażenia wirusowe są często wywoływane przez wirusy świnki, częściej u dzieci.
  • Możliwe jest zajęcie ślinianek wjako związku z element zespołemu Sjögrena.
  • ZCzynnikami ryzyka są: zła higiena jamy ustnej lub choroby przewlekłe takie jak cukrzyca lub niewydolność nerek są czynnikami ryzyka.
  • Obustronne występowanie wskazuje na świnkę, ale obrzęki mogą pojawić się na początku jednostronnie, a kilka dni później po drugiej stronie.

Kamica ślinianek

  • Zob. artykuł  Kamica ślinianek
  • Tworzenie się kamieni w gruczole ślinowym lub jego przewodach wydalniczychwyprowadzających.
  • Rzadko, 1 przypadek na 15 000–30 000 mieszkańców rocznie.
  • Do czynników sprawczych należą zwężenie przewodów ślinowych, zaburzenia wydzielania oraz zakażenia bakteryjne.
  • Bolesny obrzęk i kolkowy ból o charakterze kolkowym pojawiają się podczas jedzenia lub w innych sytuacjach, które stymulują wydzielanie śliny.
  • Po badaniu klinicznym ultrasonografia jest metodą diagnostyki obrazowej pierwszego wyboru jest ultrasonografia.
  • Leczenie polega na manipulacji i ewentualnie chirurgicznym usunięciu i leczeniu zakażenia.
  • Pacjenci mogą delikatnie masować śliniankę i jej przewód wydalniczywydprowadzający i próbować „wymasować“ kamień.

Inne przyczyny

Diagnostyka

Ogólne informacje dotyczące diagnostyki

  • Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wirusowe.
  • W większości przypadków infekcje gardła ustępują samoistnie, rzadko występują powikłania, a objawy są zwykle łagodne lub umiarkowane.
  • Dlatego należy unikać nadrozpoznawania i nadmiernego leczenia objawu ból gardła, również w celu ograniczenia stosowania antybiotyków u pacjentów z lekkimi zakażeniami dróg oddechowych.
  • Z punktu widzenia diagnostycznego i terapeutycznego szczególne znaczenie ma wykrywanie pacjentów z GAS lub wirusem Epsteina-Barr (EBV).1112
  • Kliniczna diagnostyka różnicowa bólu gardła, zwłaszcza różnicowanie etiologii wirusowej i bakteryjnej, jest trudna.
    • Opracowano wiele różnych skal w celu poprawy diagnostyki klinicznej.

Dowody pochodzeniana bakteryjnegopochodzenie bakteryjne lub wirusowegowirusowe

  • Klinicznie nie można z całą pewnością odróżnić wirusowego, bakteryjnego lub niezakaźnego zapalenia gardła.
  • Na bardziej prawdopodobną genezę bakteryjną wskazują:
    • nagły początek bólu gardła
    • 5.–15. rok życia
    • gorączka
    • wysypka jak przy szkarlatynie
    • nudności, wymioty, ból brzucha
    • zapalenie jamy ustnej i gardła  
    • wysięki punktowe zw migdałkówkach podniebiennych
    • wybroczyny na podniebieniu
    • obrzęk przedniego szyjnego węzłaów chłonnegoonnych szyjnych przednich
    • występowanie w zimie i na wiosnę
    • wielokrotne zakażenia paciorkowcowe w historii choroby
  • Na bardziej prawdopodobną genezę wirusową wskazują:

Wywiad lekarski

Objawy zakażenia dróg oddechowych?

  • ZatkanyNiedrożny nos, wyciek z nosa, kichanie, zapalenie spojówek, kaszel i nieco obniżonyone samopoczucie oraz stan ogólny wskazują na wirusową infekcję dróg oddechowych.

Stan ogólny pacjenta?

  • Poważne pogorszenie stanu ogólnego jest uznawane za sygnał ostrzegawczy  i powinno wskazywać na niebezpieczny przebieg, któremu można zapobiec.

Trudności z  przełykaniem?

Ból ucha?

  • Częsty objaw towarzyszący w dolegliwościach gardła, brak możliwości przypisania mu genezy wirusowej lub bakteryjnej

Objawy u dzieci?

Badanie przedmiotowe

Ogólne

  • Ocena ogólnego stanu fizycznego
  • Gardło: ocena wielkości migdałków, koloru, ewentualnych nalotów; zabarwienie błony śluzowej, wybroczyny, asymetria, oznaki obrzęku okołomigdałkowego, szczękościsk
  • Zewnętrzna strona szyi: obrzęknięte węzły chłonne, guzy, bolesność palpacyjna
  • Sprawdzenie przewodu słuchowego i błony bębenkowej pod kątem bólu ucha; otoskopia.

Kliniczne podejrzenie mononukleozy lub nowotworu złośliwego

  • Badanie palpacyjne brzucha (powiększenie wątroby i śledziony)

Kliniczne podejrzenie zakażenia paciorkowcowego

Skale,

  • Do określenia prawdopodobieństwa genezy bakteryjnej stosuje się skalę McIsaac (pacjenci 3–14 lat), skalę Centora (pacjenci >> 14 lat) lub skalę FeverPAIN.
    • Mogą być pomocne w podejmowaniu decyzji, ale nie dają możliwości postawienia ostatecznej diagnozy.
    • Uwaga: nie mają zastosowania w przypadku  czynników wikłających  (patrz poniżej)!
  • Skala Centora (pacjenci >>14 lat): 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
    • brak  kaszlu
    • gorączka > > 38°C (również w wywiadzie)  
    • silnie obrzęknięte i obłożone nalotem migdałki (wysięki)
    • obrzpowiękniętekszone i bolesne przednie węzły chłonne szyjne przednie
  • Skala McIsaaca (pacjenci 3–14 lat): rozszerzona forma skali Centora, w której dodatkowo pyta się o wiek
    • poniżej 15  lat: + 1 pkt  
    • powyżej 45 lat: – 1 punkt
  • Skala FeverPAIN: 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
    • gorączka w ciągu ostatnich 24 godzin
    • migdałki z nalotem
    • wizyta u lekarza w ciągu 3 dni od wystąpienia objawów
    • silnie zaczerwienione migdałki
    • brak kaszlu lub ostrego nieżytu nosa
  • Ocena
    • skala Centora, skala Mc-Isaaca, skala FeverPAIN:
      • przy 3 punktach średnie ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła
      • przy 4 lub 4–5 punktach większe ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła
  • W przypadku następujących czynników wikłających, powyższe skale nie mają zastosowania i należy stosować indywidualną strategię diagnostyczną i terapeutyczną:
    • typowe stany z ciężką immunosupresją
      • np. np.  AIDS lub stan po transplantacji

Wymaz

  • U pacjentów w każdym wieku <15 lat ze średnim lub wysokim prawdopodobieństwem klinicznym paciorkowcowego zapalenia migdałków gardłowych zastosowanie szybkich testów wydaje się uzasadnione, ponieważ pozwala uniknąć niepotrzebnego zastosowania antybiotyków u dodatkowej liczby dzieci w przypadku negatywnego wyniku szybkiego testu.>przy stosownych przesłankach klinicznych
    • ZeSzybkie testy ze względu na swoistość wynoszącą 95% (odsetek wyników fałszywie dodatnich wynosi 5%), w każdym razie należy unikać szybkiego testu, nawet u dzieci, jeśli ryzyko kliniczne jest niskie.

Miano antystreptolizyny

Badania uzupełniające

W  ramach podstawowej opieki zdrowotnej

  • Ogólnie rzecz biorąc, ocena lul gardła jest rozpoznaniem klinicznym; jeśli diagnoza jest niepewna, dodatkowe badania są konieczne tylko w indywidualnych przypadkach.
  • Analiza laboratoryjna nie jest rutynowo zalecana.
  • Badanie rozmazu krwi/Różnicowa morfologia krwi
    • przy podejrzeniu mononukleozy lub białaczki
    • zwiększona liczba atypowych monocytów, prawidłowa liczba granulocytów
  • Szybki test na mononukleozę z krwi
    • Pozytywnego wyniku należy się spodziewać dopiero po okresie choroby trwającym 1–2 tygodnie.
  • Badanie serologiczne na obecność mononukleozy EBV
    • Tylko wtedy, gdy ważne jest potwierdzenie rozpoznania, np. wykluczenie białaczki lub przewlekłego przebiegu choroby.
    • Test EBV(VCA)-IgM ELISA jest dodatni we wczesnej fazie do 8 tygodnia.
    • Test EBV(VCA)-IgG-ELISA jest często dodatni we wczesnej fazie i zwykle utrzymuje się przez całe życie.
    • Zob. tabela  Ból gardła, badanie serologiczne w kierunku mononukleozy EBV.

Działania i  zalecenia

Wskazania do skierowania (do gabinetu laryngologicznego)

  • Przy podejrzeniu ropieńropnia okołomigdałkowykowego
  • Przy podejrzeniu rakraka migdałka
  • Przy podejrzeniu dławicy piersiowej w ramach diagnostyki różnicowej
  • Wskazanie do tonsillektomii w nawracającym zapaleniu migdałków (co najmniej 3 udokumentowane medycznie epizody w ciągu ostatnich 6 miesięcy)
  • Przewlekły ból gardła

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Ból gardła

  • Cel skierowania
    • Diagnostyka wspomagająca? Leczenie?
  • Wywiad lekarski
    • Jak długo trwa choroba? Przebieg? Nawracający: jak często?
    • Szczególne schorzenia, które sprawiają, że konieczne jest skierowanie?
    • Inne istotne choroby? Predyspozycje rodzinne?
    • Regularne czy sporadyczne stosowanie leków?
    • Skutki?
  • Badanie przedmiotowe
    • Stan ogólny? Oznaki zakażenia? Wielkość migdałków podniebiennych? Limfadenopatia w gardle?
  • Badania uzupełniające

Wskazania do hospitalizacji

  • W przypadku duszności lub stridoru wezwać pomoc medyczną w nagłych wypadkach.
  • Podejrzenie błonicy
  • W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego, jeśli nie jest możliwa ocena ambulatoryjna przez specjalistę tego samego dnia.
  • Podejrzenie zespołu Lemierre'a

Terapia

Ogólne informacje o terapii

Wytyczne: Ból gardła

  • Wszystkich pacjentów (w wieku ≥ 3 lat) z ostrym bólem gardła (utrzymującym się <14 dni) bez>bez sygnałów ostrzegawczych należy poinformować o następujących kwestiach:
    • prawdopodobny przebieg: samoograniczający się, czas trwania dolegliwości ok. 1 tydzień
    • niskie ryzyko wystąpienia powikłań ropnych (ropowicy) wymagających leczenia
    • leczenie we własnym zakresie (np. płyny, odpoczynek fizyczny, inne środki niefarmakologiczne)
    • ocena prawdopodobieństwa obecności bakteryjnego zapalenia migdałków na podstawie wywiadu i wyników badań
    • wady i zalety antybiotykoterapii
      • skrócenie objawów średnio o 16 godzin
      • wysokaWysoka wartość wskaźnika NNT (number needed to treat – liczba osób, które trzeba leczyć, aby wystąpił pożądany efekt) wynosząca ok. 200, która pozwala na uniknięcie powikłań ropnych.
      • ok. 10% reakcji niepożądanych (biegunka, anafilaksja, grzybice) występujących podczas antybiotykoterapii
    • na prośbę pacjenta
      • Szacowana częstość występowania ostrej gorączki reumatycznej (acute rheumatic fiver - ARF) i ostrego pozakaźnego kłębuszkowego zapalenia nerek (ASPGNacute post-streptococcal glomerulonephritis - APSGN) w Europie Środkowej jest bardzo niska. Ani pozakaźnemu kłębuszkowemu zapaleniu nerek ani gorączce reumatycznej nie można wyraźnie zapobiec antybiotykoterapią ( osoby predsyponowane gentycznie ujawniają reakcję autoimunizacyjną na infekcję gardła wywołaną przez GAS, antybiotykoterapia – zmniejszenie ekspozycji na antygen )13.

Terapia objawowa

  • W celu złagodzenia objawów zaleca się zarówno pastylkiśrodki niemedyczne, jak i pastylki z lekiemleki zawierające środki miejscowo znieczulające i/lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
  • Nie należy zalecać ssania pastylek leczniczych zawierających miejscowe środki antyseptyczne i/lub antybiotyki w celu miejscowego złagodzenia bólu.
  • W krótkotrwałej terapii objawowej bólu gardła można zaproponować przyjmowanie ibuprofenu lub naproksenu.
  • W terapii przeciwbólowej bólu gardła nie powinny być zwykle stosowane kortykosteroidy.
    • Według oceny British Medical Journal istnieją słabe dowody na korzyści płynące z zastosowania pojedynczej dawki doustnej w przypadku ostrego bólu gardła.1214.
      • Czas trwania bólu można w ten sposób skrócić średnio o 1 dzień, a po podaniu pojedynczej dawki nie należy na ogół spodziewać się działań niepożądanych.
      • zalecana dawka: 10 mg deksametazonu (lub równoważna dawka alternatywnego glikokortykoidu) dla dorosłych
  • W przypadku preparatów naturopatycznych lub leków homeopatycznych stosowanych w leczeniu bólu gardła nie ma potwierdzonych dowodów skuteczności na podstawie badań kontrolowanych.

Specyficzna terapia

  • Zakażenia paciorkowcowe
    • Zob.Zobacz również artykuł Zapalenie migdałków, gdzie opisana jest antybiotykoterapia, która może być konieczna.
    • Jeśli efekt kliniczny zostanie oceniony jako istotny, należy zastosować antybiotykoterapię.1315 
    • Zapobieganie następstwom nie jest wskazaniem do antybiotykoterapii.1416.
  • Bezobjawowi nosiciele GAS
    • Antybiotykoterapia nie jest konieczna.1517.
    • Często u tych pacjentów występuje zakażenie lub kolonizacja szczepami paciorkowców o niskiej zjadliwości, które przyczyniają się do odpowiedniego rozwoju odporności.  

Zalecenia dla pacjentów

Kontrola

  • Jeśli stan się pogorszy lub nie poprawi po 3–5 dniach, należy ponownie zasięgnąć porady lekarza.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Ilustracje

Tonsillitis.jpg
Zapalenie migdałków (Źródło: Wikipedia)
Mononucleosis1.jpg
Mononukleoza (Źródło: Wikipedia)
Scharlach, Himbeerzunge.jpg
Szkarlatyna, malinowy język
Herpangina2016.jpg
Opryszczkowe zapalenie gardła (James Heilmann, Wikimedia Commons)

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Vincent MT, Celestin N, Hussain AN. Pharyngitis. Am Fam Physician 2004; 69: 1465-70. American Family Physician
  2. Laux G, Kühlein T, Gutscher A, et al. Versorgungsforschung in der Hausarztpraxis: Ergebnisse aus dem CONTENT-Projekt 2006 - 2009. München: Urban && Vogel, 2010.
  3. Faber MS, Heckenbach K, Velasco E, et al. Antibiotics for the common cold: expectations of Germany’s general population. Eurosurveillance 2010; 15(35): 19655.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20822733/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20822733/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Rachelefsky GS, Liao Y, Faruqi R. Impact of inhaled corticosteroid-induced oropharyngeal adverse events: results from a meta-analysis. Ann Allergy Asthma Immunol 2007; 98(3): 225-38.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17378253/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17378253/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Trends in Respiratory Symptoms of Firefighters Exposed to the World Trade Center Disaster: 2001–2005. Trends in Respiratory Symptoms of Firefighters Exposed to the World Trade Center Disaster: 2001–2005. Environ Health Perspect 2009; 117(6): 975-80.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702416/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702416/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Bisno AL. Acute pharyngitis. N Engl J Med 2001; 344:205-11. New England Journal of Medicine
  7. Peter J, Ray CG. Infectious mononucleosis. Pediatr Rev 1998;19:276-9. PubMed
  8. Centor RM. Expand the Pharyngitis Paradigm for Adolescent and Young Adults. Ann Intern Med 2009 Dec 1;151(11); 812-5.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19949147" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19949147" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Johannesen KM, Bodtger U. Lemierre's syndrome: current perspectives on diagnosis and management. Infect Drug Resist. 2016;9:221-227.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27695351" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27695351" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. McCormack SM, Nicewicz MJ. Torbiel boczna szyi: powikłania i diagnostyka – opis przypadku. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/ciekawe-przypadki/322293,torbiel-boczna-szyi-powiklania-i-diagnostyka-opis-przypadku (dostęp: 5.03.2024).
  11. Golshevsky D, Cheung M, Burgner D. Kawasaki disease. The importance of prompt recognition and early referral. Australian Family Physician 42 (6), June 2013.  https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2013/July/201307golshevsky.pdf" href="https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2013/July/201307golshevsky.pdf" target="_blank">www.racgp.org.au
  12. Strömberg A, Schwan A, Cars O. Throat carrier rates of beta-hemolytic streptococci among healthy adults and children. Scand J Infect Dis.1988;20(4):411-7.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3194709/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3194709/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Opoka-Winiarska V. Gorączka reumatyczna https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.6.5. (dostęp: 26.02.2024) .
  14. Aertgeerts B, Agoritsas T, Siemieniuk RAC, et al. Corticosteroids for sore throat: a clinical practice guideline. BMJ 2017; 358: 4090.  https://www.bmj.com/content/358/bmj.j4090" href="https://www.bmj.com/content/358/bmj.j4090" target="_blank">www.bmj.com
  15. De-Meyere M, Mervielde Y, Verschraegen G, Bogaert M. Effect of penicillin on the clinical course of streptococcal pharyngitis in general practice. Eur J Clin Pharmocol 1992; 43: 581-5. PubMed
  16. ESCMID Sore Throat Guideline Group, Pelucchi C, Grigoryan L et al (2012) Guideline for the management of acute sore throat. Clin Microbiol Infect 18 Suppl 1:1–28. doi: 10.1111/j.1469-0691.2012.03766.x.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22432746" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22432746" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  17. Del Mar C, Glasziou PP, Spinks AB. Antibiotics for sore throat. I: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update software, 2000.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17054126/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17054126/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  18. McIsaac WJ, Goel V, To T, Low DE. The validity of a sore throat score in family practice. CMAJ 2000; 163:811-5.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11033707/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11033707/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  19. Centor RM, Witherspoon HM, Dalton HP, Brody CE, Link K. The diagnosis of strep throat in adults in the emergency room. Med Decis Mking 1981; 1: 39-46. PubMed
  20. Hoffmann S. An algorithm for a selective use of throat swabs in the diagnosis of group A streptococcal pharyngo-tonsillitis in general practice. Scand J Prim Health Care 1992; 10: 295 - 300. PubMed

Autorzy

  • Tomasz Sobalski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, NZOZ Gabinet Lekarza Rodzinnego w Zielonkach (recenzent)
  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Lino Witte, dr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt
  • Günther Egidi, dr n. med., lekarz rodzinny, Brema (recenzja)
  • Jean-François Chenot, prof. dr n. med., lekarz specjalista medycyny ogólnej, Instytut Medycyny Społecznej, Uniwersyteckie Centrum Medyczne Greifswald (recenzja)
R070
HalsschmerzenBól gardła; SchmerzenderBól Halsw gardle; SchmerzenDyskomfort imw Halsgardle; Beschwerden im RachenPaciorkowiec; StreptokokkenZakażenie paciorkowcami; StreptokokkeninfektionStreptococcus; Angina; GAS; EpsteinWirus Epsteina-Barr-Virus; EBV; MononukleoseMononukleoza; Infektion der oberen AtemwegeSzkarlatyna; AtemwegsinfektionZakażenie górnych dróg oddechowych; viralerInfekcja Infektdróg oddechowych; PharyngitisInfekcja wirusowa; GastroösophagealerInfekcja Refluxbakteryjna; TonsillitisZapalenie gardła; MandelentzündungRefluks żołądkowo-przełykowy; Zapalenie migdałków; Błonica; Choroba Kawasakiego; Opryszczkowe zapalenie gardła; Ropień okołomigdałkowy
Ból gardła
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Ból lub dyskomfort w gardle1 Ostry ból gardła: Czasczas trwania maksymalnie 14 dni Przewlekły ból gardła: CzasCcas trwania > >14 dni    Według niemieckiego badania ból gardła z wynikiem 2,7% jest szóstym najczęstszym powodem konsultacji u lekarzy ogólnychlnych2.2
Medibas Polska (staging)
Ból gardła
/link/5ef8142393d64016b2a168b795921a70.aspx
/link/5ef8142393d64016b2a168b795921a70.aspx
bol-gardla
SiteProfessional
Ból gardła
K.Reinhardt@gesinform.de
Klive.Reinhardt@gesinformcom#magda.delabecka@gmail.com
pl
pl
pl