Sygnały ostrzegawcze i niebezpieczne choroby wymagające leczenia
Sygnały ostrzegawcze |
Niebezpieczna choroba wymagająca leczenia |
stridor |
niedrożność dróg oddechowych (ciało obce), zachłyśnięcie, zapalenie nagłośni (status szczepienia?) |
objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych |
|
duszność |
podgłośniowe zapalenie krtani, zapalenie nagłośni, zachłyśnięcie (ciało obce), anafilaksja |
trudności w połykaniu, obrzęk gardła, ślinotok |
|
ograniczenie ruchu |
|
obrzęk szyi |
anafilaksja, ropień |
skóra szyi bardzo wrażliwa na dotyk |
ropowica, ropień, podostre zapalenie tarczycy |
wdychanie dymu lub szkodliwych substancji/gazów drażniących |
zatrucie, obrzęk płuc, obrzęk górnych dróg oddechowych, skurcz oskrzeli, zatrucie tlenkiem węgla |
zły ogólny stan fizyczny, wysoka gorączka, rozległe zapalenie gardła |
agranulocytoza, ostra białaczka, nowotwór złośliwy, chłoniak, ropień okołomigdałkowy, zespół Lemierre'a, błonica |
jednostronne zajęcie, jednostronne owrzodzenie, powolny postęp, |
|
rumień dłoniowy, rumień podeszwowy, osutka polimorficzna, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, zapalenie spojówek, brak |
Informacje ogólne
Definicja
- Ból lub dyskomfort w gardle1
- Ostry ból gardła:
Czasczas trwania maksymalnie 14 dni - Przewlekły ból gardła:
CzasCcas trwania>>14 dni
Częstość występowania
- Według niemieckiego badania ból gardła z wynikiem 2,7% jest szóstym najczęstszym powodem konsultacji u lekarzy ogólnych
.2. - Najczęstszymi zakaźnymi przyczynami bólu gardła są (niezależnie od wieku) samoograniczające się infekcje wirusowe gardła.
- Mimo że przyczyny bakteryjne są raczej rzadkie, antybiotyki są przepisywane u ponad 60% pacjentów z bólem gardła
.3.
- Mimo że przyczyny bakteryjne są raczej rzadkie, antybiotyki są przepisywane u ponad 60% pacjentów z bólem gardła
Etiologia
- W przypadku
głównego objawubólu gardła jako głównego objawu, można brać pod uwagę zarówno przyczyny zakaźne, jak i niezakaźne.
Przyczyny zakaźne
- Najczęstszą przyczyną bólu gardła jest infekcja gardła.
Rozmieszczenie patogenówPatogeny wywołującychce chorobę- w ponad 2/3 przypadków patogeny wirusowe, najczęściej rinowirusy
paciorkowcePaciorkowce grupy A (GAS) są przyczyną w około 15–30% przypadków zapalenia gardła u dzieci i 5–10% przypadków u dorosłych zgłaszanychaszających się do lekarzy.
Przyczyny niezakaźne
- Szczególnie w przypadku przewlekłego bólu gardła należy brać pod uwagę przyczyny niezakaźne, ale możliwe są również przyczyny niezakaźne w przypadku ostrego bólu gardła (np. po intubacji).
- Możliwe przyczyny wymieniono poniżej, z
odpowiednipodaną częstością występowania w nawiasach dla odpowiedniego narażenia, choroby lub spożycia.- palenie (70%)
- chrapanie/zespół obturacyjnego bezdechu sennego (17 x częściej niż u osób, które nie chrapią)
- leki
Inhibitorinhibitor konwertazy angiotensyny (nieznany)glukokortykoidyglukokortykosteroidy wziewne (około 2-krotnie zwiększone ryzyko zapalenia gardła w porównaniu z placebo; możliwe zmniejszenie ryzyka poprzez wypłukanie jamy ustnej po zabiegu lub stosowaniu wkładki dystansowej4)
- r
Refluksefluks żołądkowo-przełykowy Popo intubacji (40%)Nadwyrnadwyrężenie głosu, np. nauczyciele lub piosenkarze (60%)Chorobychoroby tarczycy (4–40%)Zespzespół Kawasaki- Czynniki środowiskowe, takie jak np. zanieczyszczenia powietrza (przykład: Po roku od ataku
terrorystycznymterrorystycznego na World Trade Center przy ekstremalnym zapyleniu 62% strażaków skarżyło się na ból gardła, w porównaniu do 3% przed atakiem.5.)
ICD-10
- R07.0 Ból gardła
Diagnostyka różnicowa
Zakażenie górnych dróg oddechowych (przeziębienie)
- Zob. artykuł Przeziębienie
- Wirusowe
- Dyskomfort w nosie i gardle, lekkie trudności w przełykaniu.
- Umiarkowanie osłabiony stan ogólny, rzadko gorączka
WynikiObjawy kliniczne nie są jednoznaczne.
Zapalenie gardła
- Zob. artykuł Zapalenie gardła
- Przeważnie wirusowe, ale możliwe także z powodu Streptococcus pyogenes lub innych bakterii
- Ogólny stan jest stosunkowo dobry, czasami temperatura może być nieznacznie podwyższona.
- Typowym objawem jest przekrwienie gardła i podniebienia miękkiego.
Zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce
- Zob. artykuł Zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce
- Złe samopoczucie i trudności w przełykaniu, często gorączka, ale bez kaszlu6
- Zapalenie migdałków, sporadycznie z ropnym nalotem, miejscowe zapalenie węzłów chłonnych
- Najczęściej dotyka dzieci w wieku od 5 do 15 lat, częstość występowania jest większa w zimie.
Szkarlatyna (Płonica)
- Szkarlatyna jest wywoływana przez indukowaną toksynami odpowiedź immunologiczną na zakażenie paciorkowcem - S. pyogenes.
- Podobnie jak w przypadku innych zapaleń migdałków, zajęte są migdałki.
- W ciągu kilku dni pojawia się typowa, skórna wysypka z plamami wielkości główki szpilki (palpacyjne: papier ścierny) i zaczerwienienie twarzy, z bladością wokół ust i sporadycznie malinowym językiem.
Szkarlatyna, malinowy język
- Po ustąpieniu choroby może wystąpić łuszczenie się dłoni i podeszw stóp.
Mononukleoza
- Zob. artykuł Mononukleoza
- Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV), które często dotyka młodych ludzi.
- Szczyt zachorowalności między 16 a 20 rokiem życia
- Najczęściej przebieg subkliniczny u dzieci
Mononukleoza (Źródło: Wikipedia)
Typowe objawyObjawy to gorączka, zapalenie gardła, zmęczenie i gorszy stan ogólny.- Typowym objawem jest przeważnie symetryczna limfadenopatia. U około połowy osób dotkniętych chorobą na migdałkach tworzą się
blaszkinaloty, a śledziona i wątroba są powiększone. - Typowe wyniki badań laboratoryjnych to limfocytoza i atypowe monocyty w rozmazie krwi. W przypadku podejrzenia dodatnie badanie serologiczne (EBV Ig-M, EBV IgG) może potwierdzić zakażenie. Aby zmniejszyć liczbę wyników fałszywie ujemnych, badania serologiczne powinny być wykonywane dopiero w 2. tygodniu choroby.
- Podczas terapii amoksycyliną u 90% osób rozwija się wysypka plamisto-grudkowa
.7.
Ropień okołomigdałkowy
- Zob. artykuł Ropień okołomigdałkowy
- Początkowo pojawiają się
teobjawysame objawy, cojak przy zwykłym zapaleniu migdałków. - W przebiegu rozwija się szczękościsk, nieświeży oddech i zachrypnięty głos.
- Cechą patognomoniczną jest tzw. zniekształcenie łuku
przegrodypodniebiennego i przesunięcie języczka (asymetryczne podniebienie miękkie).Diagnostykadiagnostyka różnicowa: porażenie językowo-gardłowe.
- Badanie gardła może być utrudnione ze względu na szczękościsk. Występuje wyraźna asymetria migdałków i łuku podniebiennego. Tkanka okołomigdałkowa jest zakażona, obrzęknięta, a
zaatakowanychory migdałek jest przesunięty w stronę zdrową. - Przyczynami są najczęściej GAS, rzadziej beztlenowce takie jak wrzecionowiec.
- W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego należy przeprowadzić szybkie badanie ambulatoryjne w gabinecie laryngologicznym lub dokonać przyjęcia do szpitala.
- Opcje leczenia to nakłucie lub nacięcie ropnia i podanie antybiotyków (aminopenicylina + inhibitor beta-laktamazy)
Zespół Lemierre'a
- Zob. artykuł Zespół Lemierre'a
- Zakażenie jamy ustnej i gardła z tworzeniem się ropni wywołane przez Gram -ujemną, beztlenową pałeczkę Fusobacterium
martwicynecrophorum (najczęściej), objawiające się głównie u nastolatków lub młodych dorosłych. - Bakteria może wywołać zapalenie migdałków.
- Powikłania obejmują zakrzepowe zapalenie żyły szyjnej wewnętrznej i septyczną chorobę zakrzepowo-zatorową.
- Powikłanie to występuje w około 1 na 400 przypadków zapalenia migdałków
.8. - Objawy ostrzegawcze to: złe samopoczucie, szybko narastający dyskomfort w przebiegu choroby i obrzęk szyi
.9
Opryszczkowe zapalenie gardła
- Zob. artykuł Opryszczkowe zapalenie gardła
- Występuje przeważnie u dzieci do 4 roku życia.
- Chorobę wywołują wirusy Coxsackie A, okres inkubacji wynosi 2–9 dni.
- Ostry początek z wysoką gorączką, złym samopoczuciem i trudnościami w przełykaniu
Opryszczkowe zapalenie gardła (James Heilmann, Wikimedia Commons)
- Błona śluzowa gardła jest bardzo
czerwonazaczerwieniona, na podniebieniu (i sporadycznie na migdałkach) tworzą się małe pęcherzyki, a po ich pęknięciu pojawiają się niewielkie owrzodzenia. - Choroba ma charakter samoograniczający się.
Zapalenie nagłośni
- Zob. artykuł Ostre zapalenie nagłośni
- Ostre, zagrażające życiu zakażenie nagłośni krtani, zwykle wywołane przez Haemophilus influenzae.
- Od czasu wprowadzenia szczepień prawie nie ma zachorowań.
- Chore dzieci są mocno wycieńczone i mają gorączkę, duszność, stridor wdechowy i trudności w połykaniu
ze, zwiększonymkszony ślinotokiemlinotok.- Nie chcą się położyć, wolą siedzieć z otwartą buzią i głową wysuniętą do przodu.
Inneinne objawy to drażliwość i niepokój.
- Podejrzewane przypadki są
zgłaszanenatychmiastdo szpitalakierowane inatychmiasttransportowane do szpitala. - Podczas transportu pacjentowi powinien towarzyszyć lekarz przygotowany do intubacji.
Zakażenia oportunistyczne w immunosupresji
- W kontekście immunosupresji często dochodzi do zakażeń oportunistycznych górnych dróg oddechowych.
- Immunosupresja może być jatrogenna (np. chemioterapia lub leki immunosupresyjne w np. przewlekłych chorobach zapalnych jelit) lub spowodowana chorobą (np. HIV).
- Typowe obrazy kliniczne w tych przypadkach to:
Zapalenie błony śluzowej podczas terapii onkologicznej
- Zob. artykuł Radioterapia
- Promieniowanie w okolicy ust/gardła, np. w przypadku raka jamy ustnej i gardła lub duża liczba chemioterapeutyków może wywołać bardzo bolesne uszkodzenie błony śluzowej, co praktycznie uniemożliwia pacjentowi przyjmowanie pokarmów lub płynów doustnie.
Torbiel boczna szyi (torbiel skrzelopochodna)
- Zob. artykuł Torbiele środkowe i boczne szyi
- Torbiele boczne są spowodowane zaburzeniem regresji
przewoduembrionalnejgrasicowo-gardłowegoszczeliny skrzelowej (zatoki szyjnej)10. - Torbiele boczne szyi są często rozpoznawane dopiero po zwiększeniu rozmiaru lub z powodu nawracających infekcji u młodzieży i młodych dorosłych.
- Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego
- W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne
Torbiel środkowa szyi (torbiel przewodu tarczowo-językowego)
- Zob. artykuł Torbiele środkowe i boczne szyi
- Torbiele środkowe są spowodowane zaburzeniem regresji przewodu tarczowo-językowego.
- umiejscowienie między kością gnykową a gruczołem tarczowym
- Nawracający obrzęk/ból pojawiający się na przedniej linii środkowej szyi.
- Druga co do częstości przyczyna obrzęku szyi (po limfadenopatii) u dzieci, ale może ujawnić się także w wieku dorosłym.
- Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego
- W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne
Aspiracja ciała obcego
- Zob. artykuł Połknięte ciało obce
- W szczególności u małych dzieci
- Szczególnie w przypadku ostrego początku bólu bez gorączki
- Stridor wdechowy: Niedrożność górnych dróg oddechowych
- Stridor wydechowy: Niedrożność dolnych dróg oddechowych
Błonica
- Zob. artykuł Błonica
- Zakażenie wywołane przez maczugowce - Corynebacterium diphtheriae, atakujące głównie drogi oddechowe i najczęściej okolice migdałków i gardła.
- Na migdałkach tworzą się przylegające żółtawobiałe lub szare błoniaste naloty przypominające pajęczynę.
- W przypadku próby usunięcia nalotu występuje krwawienie.
- Ogólny stan fizyczny jest zwykle mocno pogorszony.
- Leczenie szpitalne z możliwie najszybszym podaniem antytoksyn i antybiotyków
Choroba Kawasakiego (zespół skórno-śluzówkowo–węzłowy)
- Zob. artykuł
- Ostre zapalenie naczyń średniej wielkości z częstym zajęciem naczyń wieńcowych, zwane również skórno-śluzówkowym zespołem węzłów chłonnych
1011 - Rzadko, dotyczy głównie dzieci poniżej 5 roku życia.
- Charakterystyczne oznaki i objawy to:
- Gorączka utrzymująca się przez co najmniej 5 dni, która nie reaguje na antybiotyki.
- obustronne nieropne zapalenie spojówek
- powiększenie przednich węzłów chłonnych szyjnych
- zaczerwieniona błona śluzowa jamy ustnej, zapalenie jamy ustnej
- zapalenie gardła z malinowym językiem.
- W przebiegu spierzchnięte, zaczerwienione usta, uogólniona, polimorficzna, rumieniowa wysypka z obrzękiem i rumieniem na dłoniach i stopach, później łuszczenie się dłoni.
- W przypadku podejrzeń powinna nastąpić hospitalizacja.
- Terapia z zastosowaniem dożylnych immunoglobulin w połączeniu z kwasem acetylosalicylowym
.
Zapalenie ślinianki
- Zob. artykuł
- Zakaźne lub niezakaźne zapalenie gruczołów ślinowych, obejmujące głównie śliniankę przyuszną.
- Bolesny obrzęk gruczołów
- Ostrym zakażeniom bakteryjnym sprzyja kamica gruczołu ślinowego, zwłaszcza u starszych pacjentów.
- Zakażenia wirusowe są często wywoływane przez wirusy świnki, częściej u dzieci.
- Możliwe jest zajęcie ślinianek
wjakozwiązku zelement zespołemu Sjögrena. ZCzynnikami ryzyka są: zła higiena jamy ustnej lub choroby przewlekłe takie jak cukrzyca lub niewydolność nereksą czynnikami ryzyka.- Obustronne występowanie wskazuje na świnkę, ale obrzęki mogą pojawić się na początku jednostronnie, a kilka dni później po drugiej stronie.
Kamica ślinianek
- Zob. artykuł
- Tworzenie się kamieni w gruczole ślinowym lub jego przewodach
wydalniczychwyprowadzających. - Rzadko, 1 przypadek na 15 000–30 000 mieszkańców rocznie
. - Do czynników sprawczych należą zwężenie przewodów ślinowych, zaburzenia wydzielania oraz zakażenia bakteryjne.
- Bolesny obrzęk i
kolkowyból o charakterze kolkowym pojawiają się podczas jedzenia lub w innych sytuacjach, które stymulują wydzielanie śliny. - Po badaniu klinicznym
ultrasonografia jestmetodą diagnostyki obrazowej pierwszego wyboru jest ultrasonografia. - Leczenie polega na manipulacji i ewentualnie chirurgicznym usunięciu i leczeniu zakażenia.
- Pacjenci mogą delikatnie masować śliniankę i jej przewód
wydalniczywydprowadzający i próbować „wymasować“ kamień.
Inne przyczyny
- Zob. rozdział
Diagnostyka
Ogólne informacje dotyczące diagnostyki
- Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wirusowe.
- W większości przypadków infekcje gardła ustępują samoistnie, rzadko występują powikłania, a objawy są zwykle łagodne lub umiarkowane.
- Dlatego należy unikać nadrozpoznawania i nadmiernego leczenia objawu ból gardła, również w celu ograniczenia stosowania antybiotyków u pacjentów z lekkimi zakażeniami dróg oddechowych.
- Z punktu widzenia diagnostycznego i terapeutycznego szczególne znaczenie ma wykrywanie pacjentów z GAS lub wirusem Epsteina-Barr (EBV).
1112 - Kliniczna diagnostyka różnicowa bólu gardła, zwłaszcza różnicowanie etiologii wirusowej i bakteryjnej, jest trudna.
- Opracowano wiele różnych skal w celu poprawy diagnostyki klinicznej.
Dowody pochodzeniana bakteryjnegopochodzenie bakteryjne lub wirusowegowirusowe
- Klinicznie nie można z całą pewnością odróżnić wirusowego, bakteryjnego lub niezakaźnego zapalenia gardła.
- Na bardziej prawdopodobną genezę bakteryjną wskazują:
- nagły początek bólu gardła
- 5.–15. rok życia
- gorączka
- wysypka jak przy szkarlatynie
- nudności, wymioty, ból brzucha
- zapalenie jamy ustnej i gardła
- wysięki punktowe
zw migdałkówkach podniebiennych - wybroczyny na podniebieniu
- obrzęk
przedniego szyjnegowęzłaów chłonnegoonnych szyjnych przednich - występowanie w zimie i na wiosnę
- wielokrotne zakażenia paciorkowcowe w historii choroby
- Na bardziej prawdopodobną genezę wirusową wskazują:
- zapalenie spojówek
- nieżyt nosa
- kaszel
- biegunka
- chrypka
- dyskretne wrzodziejące zapalenie jamy ustnej
- osutka
Wywiad lekarski
Objawy zakażenia dróg oddechowych?
ZatkanyNiedrożny nos, wyciek z nosa, kichanie, zapalenie spojówek, kaszel i nieco obniżonyone samopoczucie oraz stan ogólny wskazują na wirusową infekcję dróg oddechowych.
Stan ogólny pacjenta?
- Poważne pogorszenie stanu ogólnego jest uznawane za sygnał ostrzegawczy
Trudności z przełykaniem?
- Znaczne trudności w przełykaniu w połączeniu z chrypką, gorączką i
obniżonympogorszonym stanem ogólnym wskazują na bakteryjne zapalenie migdałków. - W przypadku braku możliwości przełykania śliny należy rozważyć niebezpieczne choroby takie jak np. zapalenie nagłośni, ropień okołomigdałowy lub błonica.
Ból ucha?
- Częsty objaw towarzyszący w dolegliwościach gardła, brak możliwości przypisania mu genezy wirusowej lub bakteryjnej
Objawy u dzieci?
- Często mało wyraziste i niespecyficzne
- Odmowa jedzenia, apatia, gorączka i ból brzucha
Badanie przedmiotowe
Ogólne
- Ocena ogólnego stanu fizycznego
- Gardło: ocena wielkości migdałków, koloru, ewentualnych nalotów; zabarwienie błony śluzowej, wybroczyny, asymetria, oznaki obrzęku okołomigdałkowego, szczękościsk
- Zewnętrzna strona szyi: obrzęknięte węzły chłonne, guzy, bolesność palpacyjna
- Sprawdzenie przewodu słuchowego i błony bębenkowej pod kątem bólu ucha; otoskopia.
Kliniczne podejrzenie mononukleozy lub nowotworu złośliwego
- Badanie palpacyjne brzucha (powiększenie wątroby i śledziony)
Kliniczne podejrzenie zakażenia paciorkowcowego
- Zob. także artykuły Zapalenie migdałków
Skale,
- Do określenia prawdopodobieństwa genezy bakteryjnej stosuje się skalę McIsaac (pacjenci 3–14 lat), skalę Centora (pacjenci
>> 14 lat) lub skalę FeverPAIN.
- Mogą być pomocne w podejmowaniu decyzji, ale nie dają możliwości postawienia ostatecznej diagnozy.
- Uwaga: nie mają zastosowania w przypadku
- Skala Centora (pacjenci
>>14 lat): 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź - Skala McIsaaca (pacjenci 3–14 lat): rozszerzona forma skali Centora, w której dodatkowo pyta się o wiek
- poniżej 15
- powyżej 45 lat: – 1 punkt
- poniżej 15
- Skala FeverPAIN: 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
- gorączka w ciągu ostatnich 24 godzin
- migdałki z nalotem
- wizyta u lekarza w ciągu 3 dni od wystąpienia objawów
- silnie zaczerwienione migdałki
- brak kaszlu lub ostrego nieżytu nosa
- Ocena
- skala Centora, skala Mc-Isaaca, skala FeverPAIN:
- przy 3 punktach średnie ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła
- przy 4 lub 4–5 punktach większe ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła
- skala Centora, skala Mc-Isaaca, skala FeverPAIN:
- W przypadku następujących czynników wikłających, powyższe skale nie mają zastosowania i należy stosować indywidualną strategię diagnostyczną i terapeutyczną:
- wiek
- typowa osutka występująca przy szkarlatynie
- przy podejrzeniu zakaźnej mononukleozy
- zakażenie o innym ognisku (zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli itd.)
- w wywiadzie zwiększone ryzyko wystąpienia ostrej gorączki reumatycznej
- np. pochodzenie z obszaru ryzyka
- typowe stany z ciężką immunosupresją
- np.
np.AIDS lub stan po transplantacji
- np.
- wiek
Wymaz
- U pacjentów w każdym wieku <15 lat ze średnim lub wysokim prawdopodobieństwem klinicznym paciorkowcowego zapalenia migdałków gardłowych zastosowanie szybkich testów wydaje się uzasadnione, ponieważ pozwala uniknąć niepotrzebnego zastosowania antybiotyków u dodatkowej liczby dzieci w przypadku negatywnego wyniku szybkiego testu.>przy stosownych przesłankach klinicznych
ZeSzybkie testy ze względu na swoistość wynoszącą 95% (odsetek wyników fałszywie dodatnich wynosi 5%), w każdym razie należy unikać szybkiego testu, nawet u dzieci, jeśli ryzyko kliniczne jest niskie.
Miano antystreptolizyny
- Określenie miana antystreptolizyny nie jest przydatne. Tylko w przypadku podejrzenia choroby wtórnej (gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek) może świadczyć o przebytej infekcji.
Badania uzupełniające
W ramach podstawowej opieki zdrowotnej
- Ogólnie rzecz biorąc,
ocenabólul gardła jest rozpoznaniem klinicznym; jeśli diagnoza jest niepewna, dodatkowe badania są konieczne tylko w indywidualnych przypadkach. - Analiza laboratoryjna nie jest rutynowo zalecana.
- Badanie rozmazu krwi/Różnicowa morfologia krwi
- przy podejrzeniu mononukleozy lub białaczki
- zwiększona liczba atypowych monocytów, prawidłowa liczba granulocytów
- Szybki test na mononukleozę z krwi
- Pozytywnego wyniku należy się spodziewać dopiero po okresie choroby trwającym 1–2 tygodnie.
- Badanie serologiczne na obecność mononukleozy EBV
- Tylko wtedy, gdy ważne jest potwierdzenie rozpoznania, np. wykluczenie białaczki lub przewlekłego przebiegu choroby.
- Test EBV(VCA)-IgM ELISA jest dodatni we wczesnej fazie do 8 tygodnia.
- Test EBV(VCA)-IgG-ELISA jest często dodatni we wczesnej fazie i zwykle utrzymuje się przez całe życie.
- Zob. tabela
Działania i zalecenia
Wskazania do skierowania (do gabinetu laryngologicznego)
- Przy podejrzeniu
ropieńropnia okołomigdałkowykowego - Przy podejrzeniu
rakraka migdałka - Przy podejrzeniu dławicy piersiowej w ramach diagnostyki różnicowej
- Wskazanie do tonsillektomii w nawracającym zapaleniu migdałków (co najmniej 3 udokumentowane medycznie epizody w ciągu ostatnich 6 miesięcy)
- Przewlekły ból gardła
Lista kontrolna dotycząca skierowania
Ból gardła
- Cel skierowania
- Diagnostyka wspomagająca? Leczenie?
- Wywiad lekarski
- Jak długo trwa choroba? Przebieg? Nawracający: jak często?
- Szczególne schorzenia, które sprawiają, że konieczne jest skierowanie?
- Inne istotne choroby? Predyspozycje rodzinne?
- Regularne czy sporadyczne stosowanie leków?
- Skutki?
- Badanie przedmiotowe
- Stan ogólny? Oznaki zakażenia? Wielkość migdałków podniebiennych? Limfadenopatia w gardle?
- Badania uzupełniające
Wskazania do hospitalizacji
- W przypadku duszności lub stridoru wezwać pomoc medyczną w nagłych wypadkach.
- Podejrzenie błonicy
- W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego, jeśli nie jest możliwa ocena ambulatoryjna przez specjalistę tego samego dnia.
- Podejrzenie zespołu Lemierre'a
Terapia
Ogólne informacje o terapii
Wytyczne: Ból gardła
- Wszystkich pacjentów (w wieku ≥ 3 lat) z ostrym bólem gardła (utrzymującym się <14 dni) bez>bez sygnałów ostrzegawczych należy poinformować o następujących kwestiach:
- prawdopodobny przebieg: samoograniczający się, czas trwania dolegliwości ok. 1 tydzień
- niskie ryzyko wystąpienia powikłań ropnych (ropowicy) wymagających leczenia
- leczenie we własnym zakresie (np. płyny, odpoczynek fizyczny, inne środki niefarmakologiczne)
- ocena prawdopodobieństwa obecności bakteryjnego zapalenia migdałków na podstawie wywiadu i wyników badań
- wady i zalety antybiotykoterapii
- skrócenie objawów średnio o 16 godzin
wysokaWysoka wartość wskaźnika NNT (number needed to treat – liczba osób, które trzeba leczyć, aby wystąpił pożądany efekt) wynosząca ok. 200, która pozwala na uniknięcie powikłań ropnych.- ok. 10% reakcji niepożądanych (biegunka, anafilaksja, grzybice) występujących podczas antybiotykoterapii
- na prośbę pacjenta
- Szacowana częstość występowania ostrej gorączki reumatycznej (acute rheumatic fiver - ARF) i ostrego pozakaźnego kłębuszkowego zapalenia nerek (
ASPGNacute post-streptococcal glomerulonephritis - APSGN) w Europie Środkowej jest bardzo niska. Ani pozakaźnemu kłębuszkowemu zapaleniu nerek ani gorączce reumatycznej nie można wyraźnie zapobiec antybiotykoterapią ( osoby predsyponowane gentycznie ujawniają reakcję autoimunizacyjną na infekcję gardła wywołaną przez GAS, antybiotykoterapia – zmniejszenie ekspozycji na antygen )13.
- Szacowana częstość występowania ostrej gorączki reumatycznej (acute rheumatic fiver - ARF) i ostrego pozakaźnego kłębuszkowego zapalenia nerek (
Terapia objawowa
- W celu złagodzenia objawów zaleca się zarówno
pastylkiśrodki niemedyczne, jak ipastylki z lekiemleki zawierające środki miejscowo znieczulające i/lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). - Nie należy zalecać ssania pastylek leczniczych zawierających miejscowe środki antyseptyczne i/lub antybiotyki w celu miejscowego złagodzenia bólu.
- W krótkotrwałej terapii objawowej bólu gardła można zaproponować przyjmowanie ibuprofenu lub naproksenu.
- W terapii przeciwbólowej bólu gardła nie powinny być zwykle stosowane kortykosteroidy.
- Według oceny British Medical Journal istnieją słabe dowody na korzyści płynące z zastosowania pojedynczej dawki doustnej w przypadku ostrego bólu gardła
.1214.- Czas trwania bólu można w ten sposób skrócić średnio o 1 dzień, a po podaniu pojedynczej dawki nie należy na ogół spodziewać się działań niepożądanych.
- zalecana dawka: 10 mg deksametazonu (lub równoważna dawka alternatywnego glikokortykoidu) dla dorosłych
- Według oceny British Medical Journal istnieją słabe dowody na korzyści płynące z zastosowania pojedynczej dawki doustnej w przypadku ostrego bólu gardła
- W przypadku preparatów naturopatycznych lub leków homeopatycznych stosowanych w leczeniu bólu gardła nie ma potwierdzonych dowodów skuteczności na podstawie badań kontrolowanych.
Specyficzna terapia
- Zakażenia paciorkowcowe
Zob.Zobacz również artykuł Zapalenie migdałków, gdzie opisana jest antybiotykoterapia, która może być konieczna.- Jeśli efekt kliniczny zostanie oceniony jako istotny, należy zastosować antybiotykoterapię
.1315 - Zapobieganie następstwom nie jest wskazaniem do antybiotykoterapii
.1416.
- Bezobjawowi nosiciele GAS
- Antybiotykoterapia nie jest konieczna
.1517. - Często u tych pacjentów występuje zakażenie lub kolonizacja szczepami paciorkowców o niskiej zjadliwości, które przyczyniają się do odpowiedniego rozwoju odporności.
- Antybiotykoterapia nie jest konieczna
Zalecenia dla pacjentów
- Ulgę mogą przynieść zimne lub letnie napoje.
- Odpoczynek
- Ograniczenie/Zaprzestanie palenia
Kontrola
- Jeśli stan się pogorszy lub nie poprawi po 3–5 dniach, należy ponownie zasięgnąć porady lekarza.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje




Źródła
Piśmiennictwo
- Vincent MT, Celestin N, Hussain AN. Pharyngitis. Am Fam Physician 2004; 69: 1465-70. American Family Physician
- Laux G, Kühlein T, Gutscher A, et al. Versorgungsforschung in der Hausarztpraxis: Ergebnisse aus dem CONTENT-Projekt 2006 - 2009. München: Urban
&& Vogel, 2010. - Faber MS, Heckenbach K, Velasco E, et al. Antibiotics for the common cold: expectations of Germany’s general population. Eurosurveillance 2010; 15(35): 19655.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20822733/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20822733/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Rachelefsky GS, Liao Y, Faruqi R. Impact of inhaled corticosteroid-induced oropharyngeal adverse events: results from a meta-analysis. Ann Allergy Asthma Immunol 2007; 98(3): 225-38.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17378253/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17378253/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Trends in Respiratory Symptoms of Firefighters Exposed to the World Trade Center Disaster: 2001–2005. Trends in Respiratory Symptoms of Firefighters Exposed to the World Trade Center Disaster: 2001–2005. Environ Health Perspect 2009; 117(6): 975-80.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702416/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702416/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Bisno AL. Acute pharyngitis. N Engl J Med 2001; 344:205-11. New England Journal of Medicine
- Peter J, Ray CG. Infectious mononucleosis. Pediatr Rev 1998;19:276-9. PubMed
- Centor RM. Expand the Pharyngitis Paradigm for Adolescent and Young Adults. Ann Intern Med 2009 Dec 1;151(11); 812-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19949147" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19949147" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Johannesen KM, Bodtger U. Lemierre's syndrome: current perspectives on diagnosis and management. Infect Drug Resist. 2016;9:221-227.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27695351" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27695351" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - McCormack SM, Nicewicz MJ. Torbiel boczna szyi: powikłania i diagnostyka – opis przypadku. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/ciekawe-przypadki/322293,torbiel-boczna-szyi-powiklania-i-diagnostyka-opis-przypadku (dostęp: 5.03.2024).
- Golshevsky D, Cheung M, Burgner D. Kawasaki disease. The importance of prompt recognition and early referral. Australian Family Physician 42 (6), June 2013.
https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2013/July/201307golshevsky.pdf" href="https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2013/July/201307golshevsky.pdf" target="_blank">www.racgp.org.au - Strömberg A, Schwan A, Cars O. Throat carrier rates of beta-hemolytic streptococci among healthy adults and children. Scand J Infect Dis.1988;20(4):411-7.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3194709/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3194709/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Opoka-Winiarska V. Gorączka reumatyczna https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.6.5. (dostęp: 26.02.2024) .
- Aertgeerts B, Agoritsas T, Siemieniuk RAC, et al. Corticosteroids for sore throat: a clinical practice guideline. BMJ 2017; 358: 4090.
https://www.bmj.com/content/358/bmj.j4090" href="https://www.bmj.com/content/358/bmj.j4090" target="_blank">www.bmj.com - De-Meyere M, Mervielde Y, Verschraegen G, Bogaert M. Effect of penicillin on the clinical course of streptococcal pharyngitis in general practice. Eur J Clin Pharmocol 1992; 43: 581-5. PubMed
- ESCMID Sore Throat Guideline Group, Pelucchi C, Grigoryan L et al (2012) Guideline for the management of acute sore throat. Clin Microbiol Infect 18 Suppl 1:1–28. doi: 10.1111/j.1469-0691.2012.03766.x.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22432746" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22432746" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Del Mar C, Glasziou PP, Spinks AB. Antibiotics for sore throat. I: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update software, 2000.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17054126/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17054126/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - McIsaac WJ, Goel V, To T, Low DE. The validity of a sore throat score in family practice. CMAJ 2000; 163:811-5.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11033707/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11033707/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Centor RM, Witherspoon HM, Dalton HP, Brody CE, Link K. The diagnosis of strep throat in adults in the emergency room. Med Decis Mking 1981; 1: 39-46. PubMed
- Hoffmann S. An algorithm for a selective use of throat swabs in the diagnosis of group A streptococcal pharyngo-tonsillitis in general practice. Scand J Prim Health Care 1992; 10: 295 - 300. PubMed
Autorzy
- Tomasz Sobalski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, NZOZ Gabinet Lekarza Rodzinnego w Zielonkach (recenzent)
- Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Lino Witte, dr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt
- Günther Egidi, dr n. med., lekarz rodzinny, Brema (recenzja)
- Jean-François Chenot, prof. dr n. med., lekarz specjalista medycyny ogólnej, Instytut Medycyny Społecznej, Uniwersyteckie Centrum Medyczne Greifswald (recenzja)