Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego

Streszczenie

  • Definicja: Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego jest powikłaniem powierzchownego zapalenia ucha zewnętrznego z rozsiewem na sąsiednie tkanki miękkie i struktury kostne. W większości przypadków występujedotyczy immunosupresjapacjentów z immunosupresją i/lub źle kontrolowanakontrolowaną cukrzycacukrzycą. Występuje zapalenie kości skroniowej i sąsiednich kości podstawy czaszki. Patogenem jest najczęściej Pseudomonas aeruginosa.
  • Częstość występowania: Jest rzadkim powikłaniem zapalenia ucha zewnętrznego.
  • Objawy: Typowy obraz kliniczny przedstawia oporne na leczenie zapalenie ucha zewnętrznego, ból, gnijącyropny wyciek z ucha, ziarniny w przewodzie słuchowym i częściowo odsłoniętą kość. Jeśli rozprzestrzeni się na podstawę czaszki, może dojść do porażenia nerwów czaszkowych.
  • WynikiBadanie fizykalne: Zmiany zapalne w kanale słuchowym, ból, czasem dolegliwości ze strony stawu skroniowo-żuchwowego i objawy ogólne.
  • Diagnostyka: Diagnostyka Szpital,szpitalna obejmuje: badania laboratoryjne, biopsja.biopsję, Obrazowanieobrazowanie za pomocą CT/MRI i PET, ewentualnie Scyntygrafiascyntygrafii.  
  • TerapiaLeczenie: Miejscowe leczenie przewodu słuchowego i długotrwałe systemowe podawanie antybiotyków skuteczneskutecznych wobec Pseudomonas. Współczynnik śmiertelności nadal nie jest niskiwysoki, arokowanie determinują choroby współistniejące również determinują rokowanie.

Informacje ogólne

Definicja

  • Martwicze (złośliwe) zapalenie ucha zewnętrznego
    • NazywanyNazywane jest również złośliweliwym zapaleniezapaleniem ucha zewnętrznego, ponieważ jest stanem potencjalnie zagrażającycym życiu.
    • Jest to destrukcyjne zapalenie przewodu słuchowego z następowym zapaleniem części skalistej kości skroniowej.
    • Występuje głównie u starszych pacjentów z cukrzycą lub w stanie immunosupresji.
  • Choroba ta jest uważana za powikłanie  zapalenia ucha zewnętrznego.
    • Zapalenie ucha zewnętrznego jest zwykle łagodne, na powierzchniobejmuje skóry przewodu słuchowego,. ale uU osób z upośledzonym układem odpornościowym może rozprzestrzeniać się i niszczyć chrząstkę i kości.1
  • Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego jest zazwyczaj bakteryjną chorobą zakaźną.2
    • Najczęstszym patogenem jest Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus.
    • Występuje zapalenie kości skroniowej i sąsiednich kości podstawy czaszki.
    • Powikłania wewnątrzczaszkowe prowadzą do wysokiej śmiertelności.  

Częstość występowania

  • Częstość występowania zapalenia ucha zewnętrznego w ciągu całego życia wynosi 10%.
    • W przypadku łagodnych przebiegów najczęściej dotyczy toU dzieci w wieku szkolnym, prawdopodobnie dlatego, że zajęcia w wodzie sąchoroba najczęstsześciej ma łagodny przebieg (w tej grupie wiekowej. wystepwanie choroby wiąże się z zajęciami w wodzie)
  • Martwicze (złośliwe) zapalenie ucha zewnętrznego jest znacznie rzadsze.
  • Dokładna częstość występowania nie jest znana.
  • ZwiCzększonaściej czchorują męstośćżczyźni, uosoby osób starszychstarsze (>powyżej 60. latroku życia) z cukrzycą, u osóbosoby zakażonych one HIV oraz u pacjentówpacjenci w immunosupresji.
  • RCiepły i wilgotny klimat również zwiększonaksza częstotliwość  w ciepłym i wilgotnym klimacie
  • Częściej u mężczyznzachorowań.
  • Opisano pojedyncze przypadki u dzieci z ciężkim niedoborem odporności (ostra białaczka, stan po przeszczepie szpiku kostnego).

Etiologia i  patogeneza

  • Zwykle poprzedzone jest ostrym lub, częściej, przewlekłym zapaleniem ucha zewnętrznego.
  • Zakażenie może rozprzestrzenić się do chrząstki kanałuprzewodu słuchowego i dotrzeć do ślinianki przyusznej, otaczających tkanek miękkich, stawu skroniowo-żuchwowego i części skalistej kości skroniowej (część kości skroniowej; pars petrosis ossis temporalis) przez drobne szczeliny (szczeliny Santoriniego), gdzie mogąmoże powodować zapalenie kości.1
  • W ponad 90% zapalenie ucha zewnętrznego jest spowodowane przez bakterie.
    • Najcznajczęstszymi patogenami sąściej: Pseudomonas aeruginosa (22-62%) i
    •  Staphylococcus aureus (11–34 %).
    • Częste są również zakażenia wielobakteryjne.
    • W martwiczym zapaleniu ucha środkowego Pseudomonas aeruginosa jest odpowiedzialna w >ponad 90% martwiczych zapaleń ucha środkowego.
  • W przewlekłym  zapaleniu ucha zewnętrznego jako przyczynę należy również brać pod uwagę zakażenia grzybicze również muszą być brane pod uwagę jako przyczyna.
    • Typowetypowe patogeny: to Aspergillus (60–90%) i
    •  Candida species (10-40 %).
    • Czynnikami predysponującymi są: długotrwała antybiotykoterapia, immunosupresja oraz cukrzyca.
  • W martwiczym zapaleniu ucha zewnętrznego najczęstszą bakterią jest Pseudomonas aeruginosa (> >90% przypadków).
    • Opisano również zakażenia gatunkami Aspergillus i Proteus, Candida species, Staphylococcus aureus i S. epidermidis.
  • W 90 % przypadków martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego występuje cukrzyca.2
    • Cukrzyca powoduje zmniejszenie perfuzji mikronaczyniowej, a stan tenco dodatkowo pogłębia zapalenie naczyń wywołane przez Pseudomonas.
    • Cukrzyca wpływa również na funkcję granulocytów i zwiększa pH woskowiny w przewodach słuchowych.
    • Te czynniki, wraz z wrażliwością P. aeruginosa na niskie wartości pH, osłabiają obronęmechanizmy obronne organizmu przed zakażeniem.

Czynniki predysponujące

ICD-10

  • H60 Zapalenie ucha zewnętrznego
    • H60.2 Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Rozpoznanie stawia się na podstawie badania przedmiotowego, ew. wyników badań laboratoryjnych i obrazowych.
  • Otoskopia potwierdza rozpoznanie zapalenia ucha zewnętrznego, ale może jeszcze nie potwierdzić jego rozległości.
  • ŁagodnaW ostrym zapaleniu ucha zewnętrznego może wystąpić gorączka do 39°C, może również wystąpić w kontekście ostrego zapalenia ucha zewnętrznego,a znacznie podwyższona temperatura wskazuje na rozszerzenie infekcji poza przewód słuchowy.
  • Wywiad i wyniki badania fizykalnego prowadzą do wstępnego rozpoznania.
    • ZwłaszczaDotyczy to szczególnie przypadków przypadku zapalenia ucha zewnętrznego, które nie ulega poprawie.
    • Na martwicze zapalenie ucha zewnętrznego chorują osoby starsze z cukrzycą  lub w stanie immunosupresji, rzadko dzieci.
  • TK kości skroniowej i scyntygrafia dająpozwalaja dostarczyć dokładniejszeadniejszych informacjeinformacji ona temat rozległości choroby.
    • W przypadku podejrzenia martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego należykonieczna przyjąćjest choregohospitalizacja do szpitalapacjenta!

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Zaczyna się jako oporne na leczenie  zapalenie ucha zewnętrznego
  • Otalgia   (ból ucha) 
    • gorzejwiększe nasilenie niż typowew zapalenietypowym zapaleniu ucha zewnętrznego
    • Ból często pojawia się w nocy.
    • Promieniuje na staw szczękowyskroniowo-żuchwowy i powoduje ból podczas żucia.  
    • Utrzymująca się gorączka > >39°C, ale (może również nie występować u pacjentów starszych i w stanie immunosupresji!)
  • Ropny wyciek z ucha
  • Czasowy Okresowy ból głowy
  • Bóle tkanki miękkiej pomiędzy uchem a stawem skroniowo-żuchwowym, ból przy poruszaniu szczęką
  • Możliwe są dysfagia, chrypka oraz dysfunkcja nerwu twarzowego z zaawansowanym rozsiewemszerzeniem się i zapaleniem kości podstawy czaszki.
    • PacjenciMoże ciwystąpić mają również czasami szyjną szyjna limfadenopatięlimfadenopatia, szczękościsk (zablokowaną szczękę) lub nadmiernąnadmierna stymulacjęstymulacja żwaczy.

Badanie przedmiotowe

  • Zmiany zapalne przewodu słuchowego i objawy ogólne
    • Typowa jest tkanka ziarninowa na połączeniu chrzęstno-kostnym przewodu słuchowego zewnętrznego.
    • UwagaUWAGA: Ten objaw może nie występować u pacjentów poddanych immunosupresji!
  • Ból wydaje się nieproporcjonalny do powierzchownie widocznych objawów.
    • Szczególnylnie silny ból występuje w przejściu od żuchwy do wyrostka sutkowatego (rozprzestrzenianie się infekcji do tkanek miękkich między uchem a stawem szczękowymskroniowo-żuchwowym).
  • ParaliPorażenie nerwów czaszkowych/nerwu twarzowego
  • Błona bębenkowa jest zazwyczaj nienaruszona.
  • Dezorientacja i stany splątania z udziałemzapalnym zajęciem wewnątrzczaszkowym!

Badania uzupełniające w  praktyce lekarza rodzinnego

  • Hb, OB, CRP, leukocyty, glukoza, kreatynina
    • OB  i/lub  CRP są zwykle podwyższone i dlatego- mogą być również wykorzystywane jako wskaźnik odpowiedzi na terapię.
      • OB wynosi średnio 80-90 mm/h, a normalizacja może zająć miesiące.
    • Wartości leukocytów są często prawidłowe lub tylko nieznacznie podwyższone, zwykle bez przesunięcia w lewo.
  • Posiew wydzieliny z ucha; wykrycie Pseudomonas aeruginosa w >ponad 90% przypadków.

Diagnostyka specjalistyczna

PróbkaBadania tkankihistopatologiczne

  • Biopsja tkanki ziarninowej

Diagnostyka obrazowa

  • Do dokładnego określenia rozprzestrzeniania się zakażenia na struktury kostne niezbędne są techniki obrazowania.
  • Za złoty standard w badaniach obrazowych w diagnostyce bakteryjnego zapalenia kości   części skalistej kości skroniowej uważa się połączenie badań statycznych i czynnościowych.
    • w przypadku dostępności pozytonowej tomografiatomografii emisyjnej z użyciem fluorodeoksyglukozy/obrazowania rezonansu magnetycznego (FDG-PET/MRI) oraz
    • dodatkowo tomografii komputerowej wysokiej rozdzielczości (TK)
  • W dzieciństwie martwicze zapalenie ucha zewnętrznego występuje niezwykle rzadko; w tym przypadku, jeśli to możliwe, należy preferować badanie RM.
  • TK
    • Określa lokalizację i rozprzestrzenianie się.3
    • Lokalizacja w pozaszkieletowych strukturach kostnych stała się rzadka, odkąd dostępna stała sięjest odpowiednia antybiotykoterapia.
    • Zmiany patologiczne pojawiają się późno, przynajmniej 1/3 minerałustruktury kostnegokostnej musi zostać zniszczona, zanim zmiany będą widoczne radiologicznie, i ustępują znacznie później (po poprawie stanu).
  • Rezonans magnetyczny   
    • Uzupejako uzupełnianienie badania TK.4
    • Jest bardziej odpowiedni niż TK, jeśli podstawa czaszki jest już zajęta.5
  • AlternatywnaAlternatywnie scyntygrafia
    • Jest to czuła, ale niespecyficzna procedura badawcza.
    • Może lokalizować procesy patologiczne, ale dostarcza niewiele informacji jakościowych.
    • Tc-99mwiąże się z osteoklastami i osteoblastami, a zastosowanie tej substancji daje pozytywny wynik scyntygrafii, nawet w gojeniu się kości, co powoduje, że metoda ta jest słabo przystosowanaprzydatna dow obserwacji.
    • Ga 67jest wchłaniany przez makrofagi i komórki układu siateczkowo-śródbłonkowego, co czyni wykorzystaniebadanie z wykorzystaniem tej substancji metodą czułą na aktualnie zachodzące procesy infekcyjne.

Wskazania do skierowania do specjalisty/szpitala

  • W przypadku uporczywego uciążliwego zapalenia ucha zewnętrznego należy uzyskawystawić skierowanie do gabinetuporadni laryngologicznegolaryngologicznej.
  • W przypadku podejrzenia martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego należylekarz przeprowadzićrodzinny hospitalizacjękieruje pacjenta do hospitalizacji w trybie pilnym, zwłaszcza w przypadku wyraźnych objawów ogólnych i podejrzenia zajęcia podstawy czaszki.

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Wyleczenie zakażenia

Ogólne informacje o terapiileczeniu

  • Zalecana jest  specyficzna dla patogenuantybiotykoterapia  pozajelitowa lub doustna przez co najmniej 4–6 tygodni zgodnie z antybiogramem.
    • Czas trwania terapiileczenia powinien obejmować minimum okres 3–4 tygodni do momentu rewaskularyzacji kości.
    • WZłoty najlepszymstandard: przypadkuleczenie terapia prowadzona jestprowadzone po wykonaniu badania wymazu i odpowiedniego antybiogramu.
    • Jeśli antybiogram nie jest jeszcze dostępny, należy rozpocząć empiryczną antybiotykoterapię przeciwko Pseudomonas aeruginosa w zależności od ciężkości obrazu klinicznego.
  • Należy podać antybiotyki skuteczne wobec Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus (np. chinolony).
  • Leczenie wspomagające martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego obejmuje:
    • optymalizację terapii leczenia cukrzycy
    • korygowanie niedoborów odporności (jeśli to możliwe)
    • terapięleczenie miejscowąmiejscowe kanałuprzewodu słuchowego
    • operacjęleczenie chirurgiczne w niektórych przypadkach (np. tworzenie się ropni, martwica tkanek/tkanka martwa).

Farmakoterapia

Leczenie systemowe

  • Antybiotyki, które naleNależy zastosowastosować to  antybiotyki,  które są skuteczne wobec Pseudomonas.
    • najlepiej zgodnie ze schematem oporności
    • Bakteria ta jest oporna na wiele powszechnie stosowanych antybiotyków.
    • Pseudomonas jest zwykle wrażliwy na chinolony, aminoglikozydy, ceftazydym, aztreonam, karbapenemy, piperacylinę/tazobaktam i ciprofloksacynę.
    • KoniecznaKonieczne może być terapia łączonaleczenie dwoma antybiotykami.
  • TerapiaLeczenie powinnapowinno trwać co najmniej 4 tygodnie, ale czasjego jejdługość trwania musi byćnależy indywidualnie dostosowanydostosować w oparciu o diagnostykę kliniczną, laboratoryjną i obrazową.

TerapiaLeczenie miejscowamiejscowe

  • Dokładne czyszczenie i dezynfekcja kanałuprzewodu słuchowego
  • Miejscowe stosowanie antybiotyków i środków antyseptycznych
  • TkankaUsuwanie martwiczatkanki musi zostać usunięta.martwiczej
  • Początkowo może być konieczne stosowanie zawierających antybiotyki gazików lub kompresów w kształcie pasków.
  • W pierwszej kolejności należy zastosować antybiotyk skuteczny wobec Pseudomonas, który w razie potrzeby należy wymienić zgodnie zez schematem opornościantybiogramem.
  • Miejscowe stosowanie chinolonów nie podlega ograniczeniom w stosowaniu.

Leczenie chirurgiczne

  • Rozległe resekcje w okolicygranicach otobazytkanki zdrowej nie poprawiają rokowania.
  • Sekwestry i ropnie kości powinny być leczone chirurgicznie, ale bardziej rozleg
    • Rozległe interwencje mogwiążą przynieśćsię skutekz odwrotnyryzykiem dopowikłań zamierzonego,ze ponieważwzględu na narażająenie zdrowązdrowej kośćci na zakażenie.

Zapobieganie

  • Pacjenci, którzy są predysponowani do (martwiczego) zapalenia ucha zewnętrznego, powinni być poinformowani, aby nie uszkadzać skóry przewodu słuchowego (np. np. poprzez dotykaniedrażnienie), ponieważ drobne urazy skóry mogą stać się wrotami wejścia dla bakterii.
    • Woskowina, który utrzymujeutrzymująca wartość pH w zakresie kwaśnym, oraz nabłonek samooczyszczający się z przewodu słuchowego, chronią przed zakażeniami bakteryjnymi.
  • Personel medyczny powinien również zachować ostrożność podczas używania instrumentów w kanale słuchowym.
  • Ostre lub przewlekłe zapalenie ucha zewnętrznego powinno być odpowiednio leczone, zanim rozwinie się martwicze zapalenie ucha zewnętrznego.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • W pewnych niesprzyjających warunkach dochodzi do przejściecia od łagodnego/powierzchniowego do złośliwego martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego

Powikłania

  • Rozprzestrzenianie się zakażenia na kość skroniową, podstawę czaszki i wewnątrzczaszkowo
  • Przy rozprzestrzenianiu się wzdłuż podstawy czaszki może dojść do uszkodzenia ucha wewnętrznego, niewydolnościi/lub nerwów czaszkowych, zakrzepicy żył zatokowych, zapalenia opon mózgowych i ropni mózgu.
  • Powikłaniami długotrwałego leczenia antybiotykami są:

Rokowanie

  • Uszkodzenie nerwów czaszkowych ma niekorzystne rokowanie.
  • Śmiertelność bakteryjnego zapalenia kości części skalistej kości skroniowej  w martwiczym zapaleniu ucha zewnętrznego wynosi 10–21%.
    • ŚmierćDo następujezgonu dochodzi zwykle w wyniku powikłań wewnątrzczaszkowych, takich jak zakrzepica zatoki esicyesowatej.
  • Zwiększona śmiertelność występujema miejsce, jeśli występują co najmniej 2 z poniższychszej wymienionych czynników:
  • Niekorzystny wpływ na rokowanie mają również istniejące wcześniej choroby współistniejące.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Karaman E, Yilmaz M, Ibrahimov M, et al. Malignant otitis externa. J Craniofac Surg 2012; 23: 1748-51. pmid:23147298  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=23147298[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=23147298[uid]" target="_blank">PubMed
  2. Handzel O, Halperin D. Necrotizing (malignant) external otitis. Am Fam Physician 2003; 68: 309-12. PubMed
  3. Peleg U, Perez R, Raveh D, et al. Stratification for malignant external otitis. Otolaryngol Head Neck Surg 2007; 137: 301. pmid:17666260  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=17666260[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=17666260[uid]" target="_blank">PubMed
  4. Al-Noury K, Lotfy A. Computed tomography and magnetic resonance imaging findings before and after treatment of patients with malignant external otitis. Eur Arch Otorhinolaryngol 2011; 268: 1727-34. pmid:21400256  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=21400256[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=21400256[uid]" target="_blank">PubMed
  5. Ismail H, Hellier WP, Batty V. Use of magnetic resonance imaging as the primary imaging modality in the diagnosis and follow-up of malignant external otitis. J Laryngol Otol 2004; 118: 576. pmid:15318971  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=15318971[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=15318971[uid]" target="_blank">PubMed

Autorzy

  • Michał Sutkowski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ „Medycyna Rodzinna” w Osuchowie (recenzent)
  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Caroline Beier, dr med., specjalista ds. medycyny ogólnej, Hamburg
H60; H602
øregang; Nekrotiserende ekstern otitt
GehörgangPrzewód słuchowy zewnętrzny; OtitisZapalenie externaucha zewnętrznego; OEZłośliwe zapalenie ucha zewnętrznego; AOE; COE; OEM; Otitis externa maligna; nekrotisierendMartwicze; Pseudomonas aeruginosa; StaphylokokkusStaphylococcus aureus; Staph aureusChinolony; ChinoloneFluorchinolony; FluorchinoloneZapalenie kości; OsteitisZapalenie szpiku; OsteomyelitisPorażenie nerwu czaszkowego; HirnnervenlähmungNiedowład twarzy; FazialispareseNerw twarzowy; Nervus facialisCukrzyca; Diabetes mellitus; ImmunsupressionImmunsupresja; HIV; OtitisZapalenie mediaucha środkowego; MastoiditisZapalenie wyrostka sutkowatego; ParotitisNagminne zapalenie przyusznic; TrismusSzczękościsk; KiefersperreBóle; SchmerzenPodstawa czaszki; SchädelbasisNerwy czaszkowe; Hirnnerven;Wyciek Otorrhöz ucha
Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego jest powikłaniem powierzchownego zapalenia ucha zewnętrznego z rozsiewem na sąsiednie tkanki miękkie i struktury kostne. W większości przypadków występujedotyczy immunosupresjapacjentów z immunosupresją i/lub źle kontrolowanakontrolowaną cukrzycacukrzycą. Występuje zapalenie kości skroniowej i sąsiednich kości podstawy czaszki. Patogenem jest najczęściej Pseudomonas aeruginosa.
Medibas Polska (staging)
Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego
/link/4b588b0d366a4c6cb177c830e35d34d5.aspx
/link/4b588b0d366a4c6cb177c830e35d34d5.aspx
martwicze-zapalenie-ucha-zewnetrznego
SiteDisease
Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego
K.Reinhardt@gesinform.de
Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom
pl
pl
pl