Informacje ogólne
Definicja
- Małżowina uszna jest częścią ucha zewnętrznego i składa się z chrząstki pokrytej skórą.
- W związku z tym wszystkie choroby skóry również pojawić się na uchu.
Celem tego rozdziału jest omówienie niektórych szczególnie specyficznych chorób małżowiny usznej, w tym chorób zapalnych, wad rozwojowych, urazów i nowotworów.
Anatomia
- Małżowina uszna składa się z elastycznej chrząstki pokrytej skórą.
Jedynie pPłatek ucha jest pozbawiony chrząstki i składa się z dobrze ukrwionej tkanki tłuszczowej.- Małżowina uszna służy jako lejek dźwiękowy, kierując fale dźwiekowe do przewodu słuchowego.
ICD-10
- A46 Róża
- B02.8 Półpasiec z innymi powikłaniami
- C44 Inne nowotwory złośliwe skóry
- C44.2 Skóra ucha i zewnętrznego przewodu słuchowego
- H60.0 Ropień ucha zewnętrznego
- H61 Inne
chorobyzaburzenia ucha zewnętrznego- H61.0 Zapalenie ochrzęstnej ucha zewnętrznego
- L57.0 Rogowacenie związane z promieniowaniem słonecznym
- L82
RogowacenieBrodawka łojotokowa (rogowacenie łojotokowe, seborrheic keratosis) - T14 Uraz nieokreślonej okolicy ciała
- T14.8
UrazInne urazy nieokreślonejczęściokolicy ciała
- T14.8
Diagnostyka różnicowa
Zmiany wrodzone
- Wady rozwojowe małżowiny usznej mogą występować samodzielnie lub jako część zespołu.
- Mogą wystąpić zarówno drobne nieprawidłowości, takie jak odstające ucho, jak i poważne wady rozwojowe z połowiczą mikrosomią i mikrocją (małżowina szczątkowa); nasilenie wady niekoniecznie koreluje ze zdolnością słyszenia.1
WyrostkiPrzeduszneusznewyrostki skórne2 to guzki, które pojawiają się dodatkowo na uchu. Jest to rzadka wada wrodzona, niekiedy rodzinna lub występująca w ramach zespołów chorobowych, która zwykle postrzegana jest jedynie jako zaburzenie kosmetyczne.- W ramach terapii dostępne są środki chirurgiczne, takie jak
epitetyimplanty zakotwiczone w kości jako substytut małżowiny usznej.1
urazyUrazy
- Bezpośredni uraz ucha (wypadek samochodowy, przekłucie, ugryzienie) może doprowadzić do oddzielenia lub rozerwania małżowiny usznej, tępy uraz (uderzenie) powoduje powstanie krwiaka
na uchu(krwiak małżowiny usznej).23 - Nawracający krwiak małżowiny usznej może prowadzić do trwałej deformacji małżowiny usznej (ucho kalafiorowate).
34 - Można wykonać odciążenie przez nakłucie, nacięcie lub drenaż,
alejednak wiąże się to z ryzykiem nadkażenia.34-45 - Jeśli małżowina uszna jest całkowicie oderwana, można podjąć próbę replantacji lub ponownego
umieszczeniaodtworzenia.
Oparzenia, odmrożenia
PonieważZe względu na umiejscowienie, uszysą bardzo wyeksponowane,są szczególnie podatne na uszkodzenia spowodowane zimnem,aleulegają takżeulegająpoparzeniom.
Choroby zapalne małżowiny usznej
Róża
- Ostre miejscowe zakażenie bakteryjne skóry, któremu zwykle towarzyszy gorączka i dreszcze, z typowym ostrym zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem.
- Patogenami są paciorkowce beta-hemolizujące, głównie z grupy A (Streptococcus pyogenes), rzadziej z grup B, C i G.
- Często występuje obrzęk węzłów chłonnych.
- W przypadku róży ucha wskazana jest pozajelitowa antybiotykoterapia:
- penicylina G
3(benzatynowa)x dziennie 102-4 mlnjm dożylnie lubj.m. 4xrazydzienniena5 mln jmdobę dożylnie przez 7–10 dni lub przez ok. 5–7 dni, a następnie doustne podanie penicyliny V (fenoksymetylowa) zwykle 3-4 mln j.m. na dobę w 3 dawkach podzielonych zamiana na cefuroksym dożylnie (3 x 0,75-1,5 g)w przypadku braku odpowiedzi na penicylinę po 1–3 dniach - zmiana na cefuroksym dożylnie (0,75-1,5 g 3 razy na dobę)- w przypadku uczulenia na penicylinę
- 1. wybór: klindamycyna
(300-600 mg 3x 0,3-0,6 grazy dziennie przez 7–10 dni) - 2. wybór: moksyfloksacyna
(1 mg400 mg)1 raz na dobę - 3. wybór: klarytromycyna (500 mg g 2
xrazy0,5nag dzienniedobę dożylnie) lub roksytromycyna 150 mg12xrazy0,3nag dzienniedobę doustnie)
- 1. wybór: klindamycyna
- penicylina G
Zapalenie ucha zewnętrznego
- Zapalenie
naskskórkary i tkanki podskórnej przewodu słuchowego zewnętrznego wywołane przez bakterie, grzyby, alergie lub substancje o działaniu degeneracyjnym i toksycznym. - Zapalenie
tomoże rozprzestrzenić się na małżowinę uszną. - Możliwym powikłaniem jest
- W tym przypadku konieczna jest długotrwała, systemowa antybiotykoterapia
- Czasami wskazane jest chirurgiczne oczyszczenie zmienionych chorobowo miejsc.
- Przewlekłe zapalenie ucha zewnętrznego ma często charakter niebakteryjny np. atopowe zapalenie skóry lub łuszczyca i często dotyczy obu stron.
- Jeśli miejscowa terapia lekami przeciwgrzybiczymi, roztworami zawierającymi
steroidyglikokortykosteroidy lub takrolimusem nie jest wystarczająca, skuteczna może być terapia sterydowa doustna.
Zapalenie ochrzęstnej
- Zapalenie,
którezwyklerozprzestrzeniabakteryjne, rozprzestrzeniające się na chrząstkę ucha, zwykle bakteryjne, nazywa się zapalenie ochrzęstnej. - Przyczyną jest często uraz, przekłucie lub nadkażenie krwiaka małżowiny usznej,
aleczęstonieprzyczynamożnajestustalić przyczynyniejasna. - Objawy
to: bolesny obrzęk i zaczerwienienie małżowiny usznej, z towarzyszącym częstotowarzyszy temu zapaleniezapaleniem węzłów chłonnych, gorączkaczkączenieczeniem. - Istnieje ryzyko powstania ropnia z destrukcją chrząstki i trwałymi deformacjami małżowiny usznej.
TerapiaLeczenie:- piperacylina/tazobaktam
3 x4,5 g:3 razy na dobę - ceftazydym
+ klindamycyna 3 x2 g+3 razy na dobę plus klindamycyna 600 mg 3xrazy0,6nagdobę - cefepim 2 g 2
xrzy2nagdobę - w przypadku alergii na beta-laktamy
- ciprofloksacyna 400 mg 2
xrazy0,4nagdobę - lewofloksacyna 400 mg 2
xrazy0,4nagdobę
- ciprofloksacyna 400 mg 2
- piperacylina/tazobaktam
- Europejska Agencja Leków zaleciła ograniczenia stosowania fluorochinolonów: Szczególna ostrożność u osób w podeszłym wieku oraz u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. Brak możliwości łączenia z kortykosteroidami. Niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w łagodnych i umiarkowanych zakażeniach.
Półpasiec uszny
- Jeśli zakażenie półpaścem rozprzestrzenia się na obszar nerwów czaszkowych VII i VIII, dochodzi do zajęcia uszu z możliwymi
- Na małżowinach usznych i wokół nich można zauważyć typowe bolesne pęcherze na zaczerwienionej skórze.
- Półpasiec uszny jest uważany za powikłany przebieg zakażenia półpaścem i powinien być leczony terapią skojarzoną polegającą na dożylnym podawaniu acyklowiru i systemowych
kortykosteroidglikokortykosteroidów oraz odpowiednim leczeniem przeciwbólowym, w zależności od ciężkości zakażenia.
Guzy małżowiny usznej
- Wyrostki/guzy/guzki małżowiny usznej mogą być mylone z innymi strukturami, takimi jak torbiele naskórkowe, włókniaki
- Również brodawki łojotokowe mogą być zlokalizowane na uchu.
- Dzięki swojemu wyeksponowanemu położeniu małżowina uszna jest często miejscem lokalizacji
- Podczas badania skóry w ramach profilaktyki raka skóry należy więc zawsze sprawdzić również uszy.
- Zmiany są często łatwiejsze do wyczucia niż do zobaczenia i pojawiają się w postaci szorstkich, łuszczących się, jasnych do czerwonobrązowych grudek i blaszek.
- Złośliwym guzem na małżowinie usznej może być rak podstawnokomórkowy lub rak płaskonabłonkowy.
- Lokalizacja na uchu jest jednym z najważniejszych czynników prognostycznych dla
przerzutów.
- Lokalizacja na uchu jest jednym z najważniejszych czynników prognostycznych dla
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Róża małżowiny usznej
Źródła
Piśmiennictwo
- Braun T, Hempel JM, Berghaus A: Developmental disorders of the ear in children and adolescents—conservative and surgical treatment options. Dtsch Arztebl Int 2014; 111(6): 92–7
https://www.aerzteblatt.de/archiv/153770/Entwicklungsstoerungen - Martini A, Calzotari F, Sensi A. Genetic syndrome involving hearing Int. J. Pediatr. Otorholaryngol. 2009; Dec:73, Suppl 1:S2-
des12 cms-Ohres-bei-Kindern-und-Jugendlichen" href="https://wwwpl.aerzteblattbonnierhealthcare.de/archiv/153770/Entwicklungsstoerungen-des-Ohres-bei-Kindern-und-Jugendlichen" target="_blank">www.aerzteblatt.deno - Leybell I. Auricular hematoma drainage. Medscape, last updated May 2018
https://emedicine.medscape.com/article/82793-overview" href="https://emedicine.medscape.com/article/82793-overview" target="_blank">emedicine.medscape.com - Mudry A, Pirsig W. Auricular hematoma and cauliflower deformation of the ear: from art to medicine. Otol Neurotol 2009; 30: 116-20. PubMed
- Giles WC, Iverson KC, King JD, Hill FC, Woody EA, Bouknight AL. Incision and drainage followed by mattress suture repair of auricular hematoma. Laryngoscope 2007; 117: 2097-9. PubMed
Autorzy
- Michał Sutkowski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ Medycyna Rodzinna w Osuchowie (recenzent)
- Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Monika Lenz, lekarz rodzinny, Neustadt am Rübenberge