Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Utrata słuchu

Sygnały ostrzegawcze i niebezpieczne choroby wymagające leczenia

Sygnały ostrzegawcze

Niebezpieczna choroba wymagająca leczenia

ostry deficyt neurologiczny

zaburzenia czuwania, niedowłady

udar mózgu, krwotok wewnątrzczaszkowy

zawroty głowy

choroba Menière'a, ostre zapalenie błędnika, półpasiec uszny, nerwiak nerwu słuchowego, w przypadku zaburzeń oczopląsu: ostre uszkodzenie pnia mózgu lub móżdżku (udar mózgu), krwotok podpajęczynówkowy

uraz ucha (w tym uraz czaszkowo-mózgowy, uraz ciśnieniowy) z krwawieniem z ucha, zawrotami głowy

uszkodzenie ucha wewnętrznego i/lub środkowego oraz błony bębenkowej

wysypka skórna

pęcherzyki w przewodzie słuchowym

półpasiec uszny

ciało obce w uchu

perforacja błony bębenkowej, zakażenie, krwawienie

Informacje ogólne

Definicja

  • Upośledzenie słuchu lub utrata słuchu odnosi się do ograniczenia zdolności słyszenia z różnych powodów.
    • Nasilenie ubytku słuchu (niedosłuch) jest zmienne i waha się od niewielkiego zaburzenia do całkowitej głuchoty.
    • Objawy towarzyszące np. ból ucha, szumy uszne oraz zawroty głowy są zależne od przyczyny.
  • W zależności od lokalizacji uszkodzenia rozróżnia się:1
  • Istnieje wiele przyczyn wrodzonego lub nabytego ubytku słuchu.
  • W krajach uprzemysłowionych zaburzenia słuchu należą do najczęstszych chorób wpływających na jakość życia oraz życie zawodowe i społeczne.
    • W większości przypadków możliwa jest skuteczna opieka np. za pomocą aparatów słuchowych lub implantów ślimakowych.

Częstość występowania

  • Wzrost częstości występowania ubytków słuchu wraz z wiekiem2
    • Lekki ubytek słuchu:
      • 6% (k) i 7% (m) w wieku 18–29 lat
      • 29% (k) i 34% (m) w wieku powyżej 65 lat
  • Zaburzenia słuchu w dzieciństwie
    • Przede wszystkim chodzi o tymczasową głuchotę przewodzeniową (10–30% w pierwszych 3 latach życia).
    • Młodzi ludzie coraz częściej cierpią na ubytek słuchu
      • również z powodu zachowań związanych z wypoczynkiem (narażenie na hałas)
    • Zob. także artykuł Ubytek słuchu u dzieci
  • Częstość występowania ostrego ubytku słuchu
    • częstość występowania 160–400/100 000 rocznie
    • szczyt częstotliwości około 50 roku życia

Zagadnienia diagnostyczne

Stopień ubytku słuchu

  • Siła fal dźwiękowych (poziom ciśnienia akustycznego) mierzona jest w decybelach (dB).
    • Wzrost o 20 dB odpowiada dziesięciokrotnemu wzrostowi ciśnienia akustycznego.
  • Próg słyszalności: Poziom ciśnienia akustycznego, który jest ledwie dostrzegalny.
    • Próg słyszalności jest zależny od częstotliwości (najbardziej czuły przy 2–5 kHz).
    • Specyficzny dla częstotliwości próg słyszalności można określić dla każdego ucha za pomocą testów słuchu.
  • Przy zdrowym słuchu człowiek może odbierać dźwięki o częstotliwości 20–20 000 Hz.3
    • Podczas mówienia częstotliwość wynosi od 500 do 4000 Hz.
    • Normalny próg słuchu dla człowieka wynosi 0–20 dB.
  • Stopień ciężkości ubytku słuchu wg WHO według progu słyszenia w głównych częstotliwościach mowy (0,5–4 kHz),
    • słuch normalny (0): próg słyszenia 25 dB i lepszy
    • lekki ubytek słuchu (1): próg słyszenia 26–40 dB
    • umiarkowany ubytek słuchu (2): próg słyszenia 41–60 dB
    • głęboki ubytek słuchu (3): próg słyszenia 61–80 dB
    • resztki słuchowe lub głuchota (4): próg słyszenia > 81 dB

Różnicowanie ubytków słuchu

  • Pierwotne zróżnicowanie w zależności od lokalizacji zaburzeń:
    • głuchota przewodzeniowa
    • głuchota neurosensoryczna (SES)
    • niedosłuch nerwowy i ośrodkowy (w kontekście chorób neurologicznych).
  • Dalsze różnicowanie zaburzeń słuchu:
    • jednostronnie lub dwustronnie
    • ostre lub powoli postępujące
    • przejściowe lub trwałe
    • wrodzone lub nabyte

Głuchota przewodzeniowa

  • Zaburzenia w obszarze struktur przewodzących dźwięk w przewodzie słuchowym zewnętrznym i/lub uchu środkowym3
    • utrudniając w ten sposób przenoszenie dźwięku do płynów ucha wewnętrznego
  • Częstymi przyczynami są: niedrożność przez woskowinę lub ciała obce, perforacja błony bębenkowej, zapalenie ucha środkowego, otoskleroza, perlak, nowotwory lub zaburzenia łańcucha kosteczek słuchowych w wyniku urazu.
  • U dzieci zaburzenia przewodzenia to najczęściej przejściowe zaburzenia słuchu (np. zaburzenia wentylacji przewodu lub zapalenie ucha środkowego)

Głuchota neurosensoryczna

  • Przeniesienie drgań perylimfy wywołanych przez dźwięk na impuls nerwowy odbywa się w narządzie Cortiego ucha wewnętrznego.
  • Zaburzenia w obszarze ślimaka ucha wewnętrznego (utrata słuchu w uchu wewnętrznym) lub nerwu przedsionkowo-ślimakowego3
    • co ogranicza przekazywanie sygnałów dźwiękowych do mózgu
    • odbiorczy ubytek słuchu: zajęcie ślimaka i nerwu słuchowego
  • Rodzaje ślimakowego ubytku słuchu (ubytek słuchu w uchu wewnętrznym)
    • ubytek słuchu w uchu wewnętrznym w zakresie wysokich dźwięków
      • Utrata funkcji zewnętrznych (ubytek słuchu do ok. 50 dB) i/lub wewnętrznych komórek rzęsatych (od ubytku słuchu ok. 60 dB)
    • ubytek słuchu w uchu wewnętrznym w zakresie niskich dźwięków
      • często zmienny
      • nadmiar endolimfy (wodniak ślimaka)
    • ubytek słuchu w uchu wewnętrznym w zakresie średnich dźwięków
      • Patogeneza słabo zbadana
      • np. np. zaburzenia krążenia z niedotlenieniem narządu Cortiego
    • pantonalny ubytek słuchu w uchu wewnętrznym
      • np. np. spowodowany zaburzeniami krążenia w ślimaku
    • Głuchota lub ubytek słuchu w uchu wewnętrznym graniczący z głuchotą
      • np. np. z powodu okluzji naczyniowej
  • Niedosłuch odbiorczy może być wrodzony lub nabyty.
  • Rodzaje centralnego ubytku słuchu są rzadsze.
    • Zaburzenia spowodowane uszkodzeniem przewodu słuchowego lub kory słuchowej
    • np. np. przez guzy mózgu lub udar

Utrata słuchu (ostry idiopatyczny czuciowo-nerwowy ubytek słuchu)

  • Jednostka z ostrą, przeważnie jednostronną dysfunkcją ucha wewnętrznego z głuchotą neurosensoryczną,
  • Etiologia i patogeneza są w dużej mierze niewyjaśnione.
    • patomechanizmy brane pod uwagę: zaburzenia naczyniowe, zakażenia, zaburzenia regulacji komórkowej

Powód konsultacji

Konsultacja

  • Subiektywny ubytek słuchu
  • Zmniejszona zdolność rozumienia mowy
    • często po raz pierwszy w sytuacjach z utrudnionych warunkach (np. szum w tle, kilka osób mówiących w tym samym czasie, odległość)
  • Objawy towarzyszące
  • Zaburzenia słuchu zauważone w środowisku społecznym

Konsekwencje ubytku słuchu4

  • Ograniczenia w sferze prywatnej i zawodowej
    • przede wszystkim poprzez zaburzoną komunikację
  • Obniżenie jakości życia
  • Przetwarzanie poznawcze i zaburzenia funkcjonalne
  • Izolacja społeczna
  • Zmniejszona pewność siebie
  • Utrata indywidualnej niezależności
  • Depresja
  • Negatywny wpływ na przebieg innych chorób (geriatrycznych), np. demencja, ryzyko upadku

Niebezpieczne choroby wymagające leczenia

  • Niedosłuch/głuchota u dzieci z zaburzeniami rozwoju językowego
  • Postępujące, uleczalne choroby (np.  otoskleroza)
  • Choroby mózgu, choroby neurologiczne (np. guzy, udar)
  • Konsekwencje zawodowe, społeczne i związane z jakością życia, którym można zapobiec dopasowując aparaty słuchowe

ICD-10

  • H90 Ubytek słuchu spowodowany głuchotą przewodzeniową lub sensoryczną
    • H90.0 upośledzenie słuchu przewodzeniowe obustronne
    • H90.1 upośledzenie słuchu przewodzeniowe jednostronne bez upośledzenia słuchu po stronie przeciwnej
    • H90.2 upośledzenie słuchu przewodzeniowe, nieokreślone
    • H90.3 upośledzenie słuchu czuciowo-nerwowe obustronne
    • H90.4 upośledzenie słuchu czuciowo-nerwowe jednostronne bez upośledzenia słuchu po stronie przeciwnej
    • H90.5 upośledzenie słuchu czuciowo-nerwowe, nieokreślone
    • H90.6 upośledzenie słuchu mieszane przewodzeniowe i czuciowo-nerwowe obustronne
    • H90.7 upośledzenie słuchu mieszane przewodzeniowe i czuciowo-nerwowe jednostronne bez upośledzenia słuchu po stronie przeciwnej
    • H90.8 upośledzenie słuchu mieszane przewodzeniowe i czuciowo-nerwowe, nieokreślone
  • H91 Inne ubytki słuchu
    • H91.0 upośledzenie słuchu ototoksyczne
    • H91.1 gluchota starcza
    • H91.2 idiopatyczne upośledzenie słuchu
    • H91.3 głuchoniemota niesklasyfikowana gdzie indziej
    • H91.8 inne określone postacie upośledzenia słuchu
    • H91.9 ubytek słuchu, nieokreślony

Diagnostyka różnicowa

Głuchota przewodzeniowa

Niedrożność przewodu słuchowego zewnętrznego

Zapalenie ucha zewnętrznego

  • Ostre zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego,
    • częste u dzieci i młodzieży, zwłaszcza po pływaniu
  • Objawy dyskomfortu z silnym bólem, swędzeniem, wydzieliną z ucha (wyciek z ucha), zaczerwienieniem przewodu słuchowego i utratą słuchu
  • Terapia objawowa i lekami stosowanymi miejscowo

Surowicze zapalenie ucha środkowego (Seromukotympanum)

  • Ucho środkowe i błona bębenkowa z drenażem
    Ucho środkowe i błona bębenkowa z drenażem
    Nagromadzenie płynu w uchu środkowym (wysięk tympaniczny) bez objawów ostrej infekcji
    • Może wystąpić po ostrym zapaleniu ucha środkowego lub w związku z innymi chorobami.
    • w przypadku utrzymującej się niedrożności przewodu słuchowego, np. przez przerost migdałków („polipy”)
    • zwiększona częstość występowania w wadach rozwojowych podniebienia i przewodu np. wady rozszczepowe lub trisomia 21
    • Dzieci chorują częściej ze względu na uwarunkowania anatomiczne i podatność na infekcje.
      • u 10–30% dzieci w wieku od 1 do 3 lat występuje przejściowy wysięk tympanalny z zaburzeniami przewodzenia.
  • Dolegliwości kliniczne
    • przeważnie tępe uczucie ucisku w uchu i często obustronna utrata słuchu
    • ubytek słuchu w całym zakresie częstotliwości do 40 dB
    • zazwyczaj brak bólu lub gorączki
  • Diagnoza na podstawie otoskopii, tympanometrii i audiometrii
  • Wysoki wskaźnik samoistnego gojenia się
    • wstawianie drenów jako opcja leczenia

Ostre zapalenie ucha środkowego (zapalenie ucha środkowego)

  • Najczęstsza przyczyna przewodzeniowego ubytku słuchu u dzieci5
  • Dolegliwości kliniczne
    • ból ucha, często po przeziębieniu
    • stan ogólny nieznacznie pogorszony, ewentualnie gorączka
    • W przypadku perforacji błony bębenkowej ból początkowo ustępuje i wydziela się wydzielina ropna
  • Otoskopia wykazuje przekrwioną, wypukłą błonę bębenkową
  • W zależności od przebiegu, początkowo obserwacja lub antybiotykoterapia

Przewlekłe zapalenie ucha środkowego

  • Najczęstsza przyczyna trwałego przewodzeniowego ubytku słuchu
  • Dwie postacie przewlekłego zapalenia ucha środkowego:
    1. Mezotympanalne zapalenie ucha (przewlekłe ropienie błony śluzowej)
      • w razie potrzeby leczenie chirurgiczne (tympanoplastyka)
    2. Epitympanalne zapalenie ucha (perlak, przewlekłe ropienie kości)
  • Ubytek słuchu różnego stopnia (30–60 dB)
    • w obu przypadkach przez osłabienie, zniszczenie lub ograniczenie ruchomości błony bębenkowej i łańcucha kosteczek słuchowych
  • Operacja z usunięciem stanu zapalnego i rekonstrukcją łańcucha kosteczek słuchowych jako opcja leczenia,
    • alternatywnie kompensacja ubytku słuchu za pomocą aparatów słuchowych

Pęknięcie błony bębenkowej

  • Może mieć charakter urazowy np. przedmiotem penetrującym) lub być powikłaniem zapalenia ucha środkowego.5
    • W przypadku zranienia przez ciało obce często dochodzi do jednoczesnego uszkodzenia łańcucha kosteczek słuchowych.
  • Jako leczenie zwykle wystarcza pokrycie perforacji.
    • w przypadku większej perforacji konieczna może być tympanoplastyka.

 Otoskleroza)

  • Choroba z procesami przebudowy kości i ograniczeniem ruchomości strzemiączka
    • Prowadzi do postępującego niedosłuchu przewodzeniowego w zakresie niskich częstotliwości do 40 dB.
  • Najczęstsza przyczyna głuchoty przewodzeniowej u dorosłych bez wcześniejszej choroby ucha środkowego5
    • Częstość występowania 0,3–0,4% ze szczytem zachorowań między 15 a 40 rokiem życia
  • Terapia mikrochirurgiczna z wysokim wskaźnikiem powodzenia w przypadku utraty słuchu

Inne przyczyny

  • Zaburzenia wentylacji przewodów
  • Wady rozwojowe przewodu słuchowego zewnętrznego
    • np. np. atrezja lub mikrocja przewodu słuchowego (wada małżowiny usznej)5
      • w przypadku obustronnej atrezji przewodu słuchowego zaopatrzenie w aparaty słuchowe na przewodnictwo kostne
      • operacyjne otwarcie przewodu słuchowego najwcześniej od 5 roku życia.
  • Urazy ciśnieniowe
    • przez nagłą, silną zmianę ciśnienia powietrza (np. np. nurkowanie, spadochroniarstwo) bez wyrównania ciśnienia przez przewód słuchowy5
    • Stopniowe zmiany (wspinaczka górska, podróż samolotem) również mogą prowadzić do dyskomfortu.
  • Guzy przewodu słuchowego zewnętrznego
  • Urazowe uszkodzenia twarzy i głowy obejmujące kanał słuchowy

Głuchota neurosensoryczna

Wrodzone zaburzenia słuchu

  • Dziedziczne zaburzenia słuchu mogą występować jako część chorób syndromicznych (30%) lub niesyndromicznych (70%).
    • niesyndromiczny, dziedziczny ubytek słuchu często spowodowany mutacją w genie koneksyny (białko transbłonowe komórek rzęsatych)
    • Należy wyróżnić przed-, około- lub poporodowe nabyte zaburzenia słuchu, często pochodzenia infekcyjnego, toksycznego lub urazowego.
  • Częstość występowania wrodzonego czuciowo-nerwowego ubytku słuchu wynosi 1–2 na 1000 żywych urodzeń.5
  • Oznaki ubytku słuchu u dzieci
    • mniejsza ilość wydawanych dźwięków przez dziecko po wczesnym okresie intensywnego gaworzenia
    • ograniczona zdolność do kontaktu
    • brak reakcji na stymulację akustyczną
    • Nieleczona grozi zaburzeniem rozwoju języka.
  • Wczesne wykrywanie poprzez powszechne badania słuchu noworodków (Universal Newborn Hearing Screening– UNHS)
    • poprzez obiektywne procedury audiometryczne
    • wykrywanie ubytków słuchu od 35 dB i odpowiednie leczenie
    • U około 30% wrodzony niedosłuch postępuje w dzieciństwie, dlatego należy przeprowadzać regularne badania kontrolne.
  • Wczesne leczenie interdyscyplinarne z odpowiednią opieką (np. implanty ślimakowe) oraz działania na rzecz rozwoju słuchu i języka

Uszkodzenia spowodowane hałasem

  • Narażenie na hałas w pracy i w czasie wolnym jest jedną z najczęstszych przyczyn nabytych wad słuchu.
    • także ostatnio coraz częściej wśród dzieci i młodzieży (zachowania w czasie wolnym)
  • Ostra ekspozycja na hałas często prowadzi do tymczasowej utraty słuchu z szumami usznymi 
    • uraz akustyczny: krótka ekspozycja na dźwięk o bardzo wysokim poziomie (> 140 dB)
    • uraz po eksplozji: dłuższy wzrost ciśnienia
  • Przewlekłe narażenie na hałas prowadzi do postępującego ubytku słuchu w zakresie wysokich częstotliwości i ewentualnie szumów usznych (ubytek słuchu wywołany hałasem).
    • Hałas powoduje mechaniczne uszkodzenia komórek rzęsatych w ślimaku.
    • Czas trwania i natężenie hałasu mają decydujący wpływ na rozmiar uszkodzenia.
    • Utrata słuchu spowodowana hałasem jest najczęściej rozpoznawaną chorobą zawodową (40%).
  • Za rozpoznaniem przemawiają typowe wzorce w audiometrii:
    • obustronny ubytek słuchu w najbardziej czułym zakresie słyszalności (3–6 kHz, tzw.) obniżenie C5)
    • utrata wysokich częstotliwości, przy długotrwałym narażeniu również zmniejszenie zdolności słyszenia w niskich częstotliwościach.
  • Terapia
    • wysoki wskaźnik samoistnego gojenia po ostrych uszkodzeniach słuchu spowodowanych hałasem
    • leczenie przewlekłych uszkodzeń spowodowanych hałasem za pomocą aparatów słuchowych
    • zapobieganie poprzez ochronę słuchu i unikanie narażenia na hałas5

Głuchota starcza (utrata słuchu u osób starszych)

  • Obustronny niedosłuch występujący od 5–6 dekady życia.
    • Dotyczy to około 40% osób w wieku powyżej 65 lat.
  • Przyczyną jest uszkodzenie ucha wewnętrznego, a zwłaszcza komórek rzęsatych w narządzie Cortiego.3
    • patogeneza wieloczynnikowa z fizjologicznymi procesami starzenia się (np. uszkodzenia mikronaczyń)
    • zmiany nie tylko w uchu wewnętrznym, ale w prawie wszystkich strukturach narządu słuchu
  • Ubytek słuchu zwykle obustronny i powoli postępujący3
    • Na początku upośledzony jest zwłaszcza zakres wysokich częstotliwości, a tym samym różnicowanie różnych głosów.
    • możliwe towarzyszące dzwonienie w uszach (szum uszny) lub wrażliwość na hałas (nadwrażliwość słuchu)
  • Objawowe leczenie ubytków słuchu poprzez odpowiednią opiekę
    • aparaty słuchowe lub implant ślimakowy w zależności od utraty rozumienia mowy

Utrata słuchu (ostry idiopatyczny czuciowo-nerwowy ubytek słuchu)

  • Nagły początek, zwykle jednostronny ubytek słuchu bez wyraźnej przyczyny6
    • tylko w rzadkich przypadkach jednoczesna, obustronna manifestacja
    • ubytek słuchu różnego stopnia (aż do głuchoty)
    • etiologia nadal w dużej mierze niejasna
      • Brane są pod uwagę naczyniowe, infekcyjne i komórkowe mechanizmy uszkodzeń.
  • Dolegliwości kliniczne
    • nagły, zwykle jednostronny ubytek słuchu
    • jednoczesne dzwonienie w uszach/szum uszny (do 85%) i obwodowe zawroty głowy (do 30%)
    • upośledzenie słuchu kierunkowego
    • ograniczenia w rozumieniu mowy
    • nadwrażliwość na hałas
    • uczucie ucisku w zajętym uchu
  • Rozpoznanie tylko po wykluczeniu innych obrazów klinicznych z ostrym ubytkiem słuchu
  • Utrata słuchu nie jest nagłym przypadkiem, który musi być natychmiast leczony.
    • Diagnoza i leczenie zależą od:
      • zakresu ubytku słuchu
      • objawów towarzyszących
      • wcześniejszych uszkodzeń
      • subiektywnego dyskomfortu psychicznego.
    • Próba terapii systemowymi, wysokimi dawkami glikokortykoidów może pozytywnie wpłynąć na odzyskanie słuchu i jest zalecana jako terapia podstawowa.
  • Wskaźniki samoistnego wyleczenia z całkowitą remisją u około 50% chorych.
    • Rokowanie jest bardzo zmienne i zależy od stopnia zaawansowania ubytku słuchu
    • korzystne rokowanie w przypadku łagodnych ubytków słuchu oraz ubytków słuchu w zakresie niskich lub średnich częstotliwości

Choroba Menière'a

  • Napady zawrotów głowy z towarzyszącymi objawami akustycznymi5
    • Częstość występowania 5/10 000, najczęściej między 40 a 60 rokiem życia.
  • Przyczyną choroby jest nadmiar endolimfy (wodniak ślimaka) w uchu wewnętrznym.5
  • Dolegliwości kliniczne
    • zawroty głowy, utrata słuchu, szum uszny, skłonność do upadków i oczopląs
    • charakterystyczne słuchowe objawy towarzyszące
      • uszkodzenie słuchu i szum uszny
      • przed napadem ewentualnie ucisk w uchu lub zaburzenia słuchu (objawy będące zwiastunem choroby u 30%)
    • Napady utrzymujące się przez kilka minut do godzin
      • nagły początek, a następnie stopniowa poprawa
      • często powtarzające się ataki i powolna poprawa w ciągu 1 dnia do kilku dni.
  • Terapia w czasie napadu (leki przeciwwymiotne), w razie potrzeby profilaktyka lekami, np. z betahistyną

Substancje ototoksyczne

  • Leki5
    • najczęściej ostry, toksyczny odbiorczy ubytek słuchu
    • Leki, które mogą dawać działania niepożądane:
      • antybiotyki np. aminoglikozydy
      • leki przeciwgruźlicze, np. np. streptomycyna
      • leki chemioterapeutyczne, np. cisplatyna
      • Leki moczopędne, np. furosemid
      • odwracalny odbiorczy ubytek słuchu po podaniu dużych dawek salicylanów5
  • Narkotyki np. kokaina, heroina, tytoń, alkohol
  • Narażenie zawodowe,
    • Metale ciężkie, np. rtęć, ołów, arsen
    • Rozpuszczalniki, np. benzeny
    • Związki fluoru, siarki i tetrachlorku węgla

Nerwiak osłonkowy nerwu przedsionkowego (neuroma akustyczna)

  • Łagodny i zwykle wolno rosnący guz wywodzący się z komórek Schwanna nerwu przedsionkowo-ślimakowego (VIII).
    • najczęstszy guz w kącie mostowo-móżdżkowym i najczęstsza przyczyna nerwowej utraty słuchu
      • częstość występowania 1/100 000/rok
    • najczęściej jednostronna manifestacja
  • Dolegliwości kliniczne
    • początkowo bezobjawowe, w przebiegu postępujące zaburzenia słuchu, szum uszny, zawroty głowy oraz sporadycznie porażenie nerwu twarzowego
    • ubytek słuchu głównie w zakresie wysokich częstotliwości z ograniczonym upośledzeniem rozróżniania mowy (95% osób dotkniętych tym problemem)5
  • Potwierdzenie rozpoznania za pomocą badań obrazowych mózgu (RM ze środkiem kontrastowym)
    • w razie potrzeby dalsza diagnostyka słuchu i równowagi
  • Strategie leczenia obejmują obserwację, radioterapię i różne zabiegi chirurgiczne.

Inne przyczyny

Wywiad lekarski

  • Charakterystyka ubytku słuchu
    • stopień subiektywnego ubytku słuchu
    • zajęte ucho (jednostronnie lub dwustronnie)
    • początek i przebieg czasowy (ostry lub przewlekle postępujący)
    • określony czynnik wywołujący (np. uszkodzenie spowodowane hałasem lub uraz)
  • Skutki utraty słuchu
    • rozumienie mowy i upośledzenie mowy (zwłaszcza w trudnych warunkach akustycznych)
    • ograniczenie słyszenia kierunkowego
    • ograniczenia w codziennym życiu społecznym i zawodowym
    • wywiad z osobami trzecimi: częste zadawanie pytań, zwiększanie głośności, zachowanie unikowe (wycofanie społeczne)
    • u dzieci: rozwój językowy
  • Możliwe objawy towarzyszące
  • Wcześniejsze stany chorobowe lub choroby ogólnoustrojowe
  • Przyjmowane leki
    • np. np. antybiotyki ototoksyczne, środki chemioterapeutyczne, diuretyki
  • Narażenie zawodowe na rozpuszczalniki, metale ciężkie lub hałas
  • Wywiad rodzinny
  • U dzieci przede wszystkim wywiad z rodzicami
    • Podejrzenia rodziców dotyczące ubytku słuchu powinny być traktowane poważnie.
    • Kwestionariusze dla rodziców oceniające rozwój przedjęzykowy i językowy

Utrata słuchu (ostry idiopatyczny czuciowo-nerwowy ubytek słuchu)

  • Dolegliwości w większości jednostronne, tylko w wyjątkowych przypadkach dwustronne
  • Dolegliwości w kolejności częstości występowania
    • ostry subiektywny ubytek słuchu
    • szum uszny
    • uczucie ucisku w uchu
    • zawroty głowy
    • nadwrażliwość słuchowa/podwrażliwość słuchowa/dysakuzja
    • mrowienie wokół małżowiny usznej (dysestezja okołouszna)
  • Możliwe objawy towarzyszące
    • zaburzenia lękowe
    • nieodpowiednie radzenie sobie z chorobą
    • dalsze upośledzenia psychosomatyczne
    • obniżenie jakości życia

Badanie przedmiotowe

  • Badanie fizykalne
    • ogólne badanie fizyczne i parametry życiowe (ciśnienie tętnicze)
    • badanie głowy i szyi
    • ewentualnie orientacyjne badanie neurologiczne
  • Badanie ucha i otoskopia
  • Próba stroikowa3
    • wykonanie obu testów z wibrującym kamertonem (256 lub 512 Hz)
    • próba Webera3
      • Umieść kamerton na linii środkowej czaszki i zapytaj pacjenta, gdzie odbierany jest dźwięk.
      • głuchota neurosensoryczna: lateralizacja w kierunku zdrowego ucha
      • głuchota przewodzeniowa: lateralizacja w kierunku chorego ucha
      • obustronny ubytek słuchu: niewielka wartość informacyjna
    • próba Rinnego3
      • Kamerton umieszcza się na wyrostku sutkowym (przewodnictwo kostne), a gdy dźwięk nie jest już odbierany, trzyma się je przed przewodem słuchowym (przewodnictwo powietrzne).
      • próba Rinnego pozytywna (przewodzenie powietrza jest postrzegane jako lepsze): normalny słuch lub głuchota neurosensoryczna
      • próba Rinnego ujemna (przewodnictwo kostne jest lepiej odbierane): wskazanie na głuchotę przewodzeniową
    • Zob. też artykuł Uszkodzenia spowodowane hałasem.
  • Badanie orientacyjne słuchu3
    • np. np. testy szeptania i pocierania palcami lub testy słuchu online
      • wada: przybliżone oszacowanie, niestandaryzowane
    • przeprowadzenie testu szeptanego
      • sprawdzenie w odległości mniej więcej długości ramienia za badaną osobą (poza polem widzenia) i z zakryciem niebadanego ucha.
      • szeptanie kombinacji trzech liter lub cyfr, które pacjenci powinni być w stanie powtórzyć przy normalnym słuchu.

Badania uzupełniające

  • Niezbędna diagnostyka w przypadku ostrego idiopatycznego czuciowo-nerwowego ubytku słuchu (utrata słuchu)
    • pogłębiony wywiad ogólny i specjalistyczny
    • stan laryngologiczny
    • pomiar ciśnienia tętniczego
    • mikroskopia ucha
    • badanie słuchu (kamerton, audiogram dźwiękowy)
    • tympanometria
    • wstępne badanie przedsionkowe
  • W indywidualnych przypadkach przydatna jest dalsza diagnostyka.
    • np. np. emisja otoakustyczna (OAE), badania obrazowe, diagnostyka laboratoryjna, badania interdyscyplinarne (np. w zakresie neurologii, chorób wewnętrznych, ortopedii, genetyki człowieka).

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej

  • Diagnostyka laboratoryjna
    • Badania laboratoryjne mają zwykle drugorzędne znaczenie.
    • zastosowanie celowe, np. w przypadku podejrzenia przyczyny metabolicznej lub zakaźnej

Diagnostyka specjalistyczna

  • stan laryngologiczny
  • mikroskopia ucha
  • tympanometria
  • Audiometria,
    • audiometria progu tonalnego
      • wyznaczanie progu słyszenia dla przewodnictwa powietrznego i kostnego
      • charakterystyka ubytku słuchu według częstotliwości
        w hercach (Hz) i według wielkości w decybelach (dB)
    • audiometria mowy
      • sprawdzanie rozumienia mowy w zależności od natężenia dźwięku bez lub z hałasem w tle (np. jednosylabowy test słowny)
      • w przypadku głuchoty przewodzeniowej poprawa rozumienia wraz ze wzrostem głośności (w przeciwieństwie do czuciowo-nerwowego ubytku słuchu).
      • również do sprawdzania poprawy słuchu po terapii
    • procedury ponadprogowe
  • Obiektywne procedury audiometryczne
    • procedury istotne dla diagnostyki, zwłaszcza u dzieci
    • emisje otoakustyczne (OAE)7
      • pomiar własnych fal dźwiękowych w kanale słuchowym ucha
      • ocena funkcji zewnętrznych komórek rzęsatych (zwykle zajętych głównie w głuchocie neurosensorycznej)
      • stosowana jako automatyczna procedura w badaniach przesiewowych słuchu noworodków.
    • audiometria odpowiedzi elektrycznych (ERA)
      • np. np. słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (BERA)
      • pomiar wczesnych słuchowych potencjałów wywołanych (FAEP) drogi słuchowej aż do pnia mózgu
    • audiometria impedancyjna
  • Badania obrazowe
    • wyjaśnienie patologii w obrębie ślimaka, wyrostka sutkowatego i ucha środkowego, nerwu słuchowego, kąta mostowo-móżdżkowego i przewodu słuchowego
    • z reguły wykonuje się tomografię komputerową/cyfrową tomografię wolumentryczną oraz rezonans magnetyczny części skalistej kości skroniowej
    • badania obrazowe niezbędne przed wszczepieniem implantu ślimakowego lub wszczepialnego aparatu słuchowego (np. tomografia komputerowa części skalistej kości skroniowej o wysokiej rozdzielczości)
  • W razie potrzeby sprawdzenie i optymalizacja aparatów słuchowych
  • W razie potrzeby ocena psychologiczna i psychiatryczna
  • W razie potrzeby poradnictwo i diagnostyka genetyczna człowieka w przypadkuwczesnodziecięcego niedosłuchu

Działania i zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku uszkodzenia słuchu lub utraty słuchu należy zasięgnąć porady lekarza laryngologa.
  • W przypadku specyficznych objawów towarzyszących skierowanie do odpowiednich specjalistów (np. do neurologa w przypadku zawrotów głowy)
  • W przypadku nagłego, wyraźnego lub szybko postępującego ubytku słuchu skierowanie do poradni laryngologicznej.

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Utrata słuchu

  • Cel skierowania
    • diagnostyka? terapia? inne?
  • Wywiad lekarski
    • Kiedy po raz pierwszy pojawiły się objawy? ostry czy stopniowy ubytek słuchu? rozwój? narażenie na hałas?
    • oba uszy zajęte? objawy towarzyszące: szum uszny, zawroty głowy, ból ucha, inne?
    • inne istotne choroby? predyspozycje rodzinne?
    • przyjmowanie leków regularnie czy doraźnie?
    • wpływ na: kontakty społeczne, izolacja, rozwój językowy u dzieci?
  • Badanie przedmiotowe
  • Badania uzupełniające
    • stan laryngologiczny
    • ewentualnie audiometria, tympanometria
    • ewentualnie badanie obrazowe mózgu

Wskazania do hospitalizacji

  • Ostry jednostronny lub obustronny poważny ubytek słuchu upośledzający komunikację lub całkowity ubytek słuchu
  • Utrata słuchu z postępem lub niewystarczającym powodzeniem w ramach leczenia ambulatoryjnego, jeśli możliwe są inne opcje leczenia stacjonarnego.
  • Ostry ubytek słuchu z przeciwstronną głęboką utratą słuchu lub głuchotą
  • Zanik słuchu z obiektywnymi towarzyszącymi objawami przedsionkowymi
  • Choroby współistniejące, ograniczone do ciężkich, np. współistniejące choroby wewnętrzne w zakresie układu sercowo-naczyniowego, metabolicznego, neurologicznego lub psychiatrycznego
  • Szczególne względy zawodowe (np. muzyk)

Terapia

  • Leczenie zależy od stopnia i przyczyny uszkodzenia lub utraty słuchu.1
    • W wielu przypadkach możliwa jest terapia przyczynowa (np. zakażenia wysięk tympanalny, nerwiak akustyczny).
    • Ewentualnie celem terapeutycznym jest rehabilitacja ubytku słuchu.
  • W nieskomplikowanych przypadkach, w razie potrzeby może mieć miejsce leczenie przez lekarza pierwszego kontaktu.
  • Postępowanie chirurgiczne1
    • np. np w przypadku chorób ucha środkowego, takich jak otoskleroza lub perlak
  • Udostępnianie aparatów słuchowych8
    • rehabilitacja trwałych ubytków słuchu (np. głuchota starcza) w celu poprawy lub przywrócenia zdolności słyszenia
      • duża liczba dostępnych wariantów, np. urządzenia wewnątrzuszne lub zauszne oraz chirurgicznie wszczepiane aparaty słuchowe zakotwiczone w kości
      • Prowadzi do poprawy jakości życia związanej ze zdrowiem według metaanalizy Cochrane.8
    • Binauralne dopasowanie aparatów słuchowych jest standardem medycznym w większości przypadków.
    • wskazania do rehabilitacji słuchu przy użyciu aparatów słuchowych po przeprowadzeniu badania laryngologicznego zgodnie z wytycznymi dotyczącymi aparatów i urządzeń pomocniczych
      • dodatkowa laryngologiczna opinia lekarska o powodzeniu opieki
  • Dostarczanie implantów ślimakowych,
    • implant do bezpośredniej stymulacji nerwu słuchowego (nerw przedsionkowo-ślimakowy; VIII) w przypadkach ciężkiego ubytku słuchu lub głuchoty
      • Warunkiem koniecznym jest sprawność funkcjonalna nerwu słuchowego i przewodu słuchowego.
      • implant zwykle za uchem, pod skórą w łożu kostnym
      • możliwe umiejscowienie jednostronne lub dwustronne (jednoczesna lub sekwencyjna)
    • wskazanie: ubytki słuchu z możliwością przewidzenia lepszego słyszenia i rozumienia mowy przy zastosowaniu implantów ślimakowych niż aparatów słuchowych
      • Starsi pacjenci odnoszą również korzyści w zakresie rozumienia mowy i jakości życia.
    • implantacja w wyspecjalizowanych ośrodkach z opieką interdyscyplinarną
      • następnie długoterminowa opieka z dostosowaniem do indywidualnego rozwoju słuchu przez placówkę zapewniającą opiekę

Terapia zaniku słuchu

  • Terapia zaniku słuchu prowadzona jest w trybie ambulatoryjnym lub stacjonarnym, w zależności od indywidualnego przypadku.
  • Pierwotne leczenie ostrego idiopatycznego czuciowo-nerwowego ubytku słuchu
    • systemowa, wysokodawkowa terapia glikokortykoidami po rozważeniu działań niepożądanych
    • terapia glikokortykoidami śródtkankowymi
      • ewentualnie jako leczenie podstawowe (unikanie ogólnoustrojowych działań niepożądanych)
      • lub w przypadku niewystarczającego powodzenia początkowego leczenia systemowego
  • Obecnie brak rekomendacji dla:
    • leków rozszerzających naczynia i reologicznych (np. roztwory zawierające HES)
    • oksygenacji hiperbarycznej
    • terapii przeciwwirusowej

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Isaacson JE, Vora NM. Differential diagnosis and treatment of hearing loss. Am Fam Physician 2003; 68: 1125-32. PubMed
  2. Shargorodsky J, Curhan SG, Curhan GC, Eavey R. Change in prevalence of hearing loss in US adolescents. JAMA 2010; 304: 772-8. PubMed
  3. Bagai A, Thavendiranathan P, Detsky AS. Does this patient have hearing impairment?. JAMA 2006; 295: 416-28. PubMed
  4. Dalton DS, Cruickshanks KJ, Klein BE, Klein R, Wiley TL, Nondahl DM. The impact of hearing loss on quality of life in older adults. Gerontologist 2003; 43: 661-8. PubMed
  5. Lasak JM, Allen P, McVay T, Lewis D. Hearing loss: diagnosis and management. Prim Care. 2014 Mar;41(1):19-31. doi: 10.1016/j.pop.2013.10.003 Epub 2013 Nov 18. Review. PubMed PMID: 24439878 www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Stachler RJ, Chandrasekhar SC, Archer SM, et al. Clincial practice guideline: Sudden hearing loss. Otolaryngol Head Neck Surg 2012; 146: S1-S35. oto.sagepub.com
  7. Engdahl B, Tambs K, Borchgrevink HM, Hoffman HJ. Otoacoustic emissions in the general adult population of Nord-Trøndelag, Norway: III. Relationships with pure-tone hearing thresholds. Int J Audiol 2005; 44: 15-23. PubMed
  8. Ferguson MA, Kitterick PT, Chong LY, Edmondson-Jones M, Barker F, Hoare DJ. Hearing aids for mild to moderate hearing loss in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Sep 25;9:CD012023. doi: 10.1002/14651858.CD012023.pub2 Review. PubMed PMID: 28944461 www.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Jonas Klaus, lekarz w trakcie specjalizacji, neurologia, Freiburg im Breisgau
H90; H900; H901; H902; H903; H904; H905; H906; H907; H908; H91; H910; H911; H912; H913; H918; H919
Schwerhörigkeit; Hypakusis; Verlust der Hörfähigkeit; Konduktiver Hörverlust; Neurogener Hörverlust; Gemischter Hörverlust; Hörsturz; Tinnitus; Lärmschaden; Seröse Otitis; Seromukotympanon; Okkulsion des Gehörgangs; Otosklerose; Morbus Menière; Presbyakusis; Altersschwerhörigkeit; Oxotoxische Medikamente; Chronische Otitis media; Cholesteatom; Aminoglykoside; Akustikusneurinom; Hörstörung; Akuter sensorineuraler Hörverlust; Hörsturz; Hypakusis; Hörminderung; Hörschaden; Schwerhörigkeit; Schallleitungsschwerhörigkeit; Schallempfindungsschwerhörigkeit; sensorineurale Schwerhörigkeit; sensorineuraler Hörverlust; zentrale Hörminderung; Audiometrie; BERA; OAE; Knalltrauma; Explosionstrauma; Lärmbelastung; Altersschwerhörigkeit; Ototoxizität; Hörgerät; Cochlea-Implantat; CI; Akuter Hörverlust
Utrata słuchu
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Upośledzenie słuchu lub utrata słuchu odnosi się do ograniczenia zdolności słyszenia z różnych powodów. Nasilenie ubytku słuchu (niedosłuch) jest zmienne i waha się od niewielkiego zaburzenia do całkowitej głuchoty. Objawy towarzyszące np. ból ucha, szumy uszne oraz zawroty głowy są zależne od przyczyny.
Medibas Polska (staging)
Utrata słuchu
/link/493f077494b543a8b0910b7c9c54863d.aspx
/link/493f077494b543a8b0910b7c9c54863d.aspx
utrata-sluchu
SiteProfessional
Utrata słuchu
K.Reinhardt@gesinform.de
Ka.Reinhardt@gesinformkardymowicz@bonnierhealthcare.depl
pl
pl
pl