UtrzymującePrzetrwałe sięzaburzenia równowagi (przetrwałe posturalno-percepcyjne zawroty głowy - PPPD)
Streszczenie
Definicja: Przewlekłe, ale zmienneo zmiennym przebiegu zawroty głowy, które nasilają się wraz z przyjmowaniem pionowej postawy, złożonymi odczuciamibodźcami sensorycznymi i ruchami ciała.
Częstość występowania: Częstość występowania nieznana, ale prawdopodobnie rzadka.
Objawy: Zawroty głowy, uczuciepoczucie niestabilności w postawie wyprostowanej.
WynikiBadanie fizykalne: Wyniki badańbadania klinicznychogólnego i neurologicznychneurologicznego są zazwyczaj prawidłowe. Czasami deficyty przedsionkowe.
Diagnostyka: SpecyficzneSwoiste kryteria diagnostyczne oparte na typowych objawach i wynikach badania.
Przewlekłe zawroty głowy, charakteryzujące się nasileniem zawrotobjawów głowy w postawie wyprostowanej, wpod wpływem złożonej percepcjistymulacji sensorycznej oraz przy czynnych lub biernych ruchach ciała, trwajutrzymujące się co najmniej 3 miesiące.
Dawniej nazywana między innymi posturalnymi zawrotami głowy z fobią lub przewlekłymi, czynnościowymi zawrotami głowy.
Częstość występowania
Brak jednoznacznych danych na temat częstotliwości
W jednym z przeprowadzonych badań przeprowadzonych w specjalistycznej klinice częstość występowania wynosiła 15–20% u pacjentów kierowanych z powodu objawów przedsionkowych.1
Jedynie łagodne napadowe pozycyjnepołożeniowe zawroty głowy byłoy częstsze w tym badaniu.
Częstość występowania 3–12 miesięcy po ostrej chorobie przedsionkowej ocenia się na ok. 25%.1
Według międzynarodowych wieloośrodkowych badań z Holandii, Wielkiej Brytanii i USA 80% wszystkich pacjentów z przewlekłymi objawami zawrotówzawrotami głowy jest leczonych w gabineciepraktyce lekarza ogólnegorodzinnego.2-3
Etiologia i patogeneza
Przyczyna nie jest dokładnie znana, ale istnieje kilka teorii.
Według jednej z teoriinich, ostre epizody zawrotów głowy uruchamiają mechanizmy kompensacyjne w układzie przedsionkowym (oczywzrok, propriocepcja i narząd przedsionkowy).
Następnie zwiększona uwaga skierowana na kontrolę postawy i wzroku może uruchomić błędne koło niepewności postawy i chodu, napięcia, lęku i zachowań unikających.
Czynniki predysponujące
Ostry zespół przedsionkowy
tj. uporczywe zawroty głowy z oczopląsem spontanicznym i zwykle nudności, wymioty, skłonność do upadków i nietolerancja ruchu
H81.9 Zaburzenia układu przedsionkowego, nieokreślone
zespół zawrotów głowy BNO.
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Do rozpoznania PPPD muszą być spełnione wszystkie kryteria:1
Zawroty głowy (dizziness) (ale nie układowe zawroty głowy - vertigo) lub niestabilność postawy/głowy są odczuwane przez co najmniej 3 miesiące przez większość dni:
Objawy utrzymują się przez długi czas (godziny), ale ich nasilenie może być różne.
Objawy nie muszą być ciągłe przez cały dzień.
Uporczywe objawy występują bez konkretnego czynnika wyzwalającego, ale mogą być nasilone przez 3 czynniki:
wyprostowanawyprostowaną postawapostawę
aktywny lub pasywnybierny ruch ciała, bez odniesienia do określonego kierunku lub pozycji
ekspozycjaekspozycję na ruchome bodźce wizualne lub złożone bodźce wzrokowe wzory wizualne.
Zaburzenie to jest spowodowanepoprzedzone np. epizodem zawrotów głowy, niestabilności postawy/chodu lub problemów z równowagą. (np. ostre, epizodyczne lub przewlekłe zespoły przedsionkowe, inne zaburzenia neurologiczne lub zdrowotne albo psychologiczne czynniki stresowe).
Jeśli przyczyna wyzwalająca jest ostra lub polega na zaburzeniu epizodycznym, to w miarę postępu objawy stają się przewlekłe, jak opisano w punkcie 1.
Jeśli przyczyną wyzwalającą jest przewlekły zespół chorobowy, objawy mogą rozwijać się powoli i stopniowo narastać.
Objawy prowadzą do znacznego dyskomfortu i ograniczeń funkcjonalnychfunkcjonowania.
Objawów nie można lepiej wyjaśnić żadną inną diagnozprzyczyną.
Typowo uporczywe, zmienne zawroty głowy o zmiennym przebiegu, które nasilają się przy przyjęciu wyprostowanej postawy ciała, aktywnym lub pasywnymbiernym ruchu ciała i ekspozycji na złożone bodźce wzrokowe (patrz rozdział Kryteria diagnostyczne).
Wcześniej zwykle epizod wyzwalający z ostrymi zawrotami głowy
Jeśli objawy utrzymują się, mogą rozwinąć się objawy towarzyszące, takie jak zaburzenia widzenia, zmęczenie, problemyzaburzenia poznawcze oraz nudności.
Pacjenci mogą mieć uczucie spadania bez obiektywnego wykrycia nierzaburzeń równowagi.
Badanie przedmiotowe
Badanie kliniczneogólne i neurologiczne w większości przypadków bez zastrzeżeń.
Czasami nieprawidłowe wyniki badania układu przedsionkowego
patologicznynieprawidłowy wynik testu HINNTS (test impulsowypchnięcia głowy, (testoceny HINTSoczopląsu i skośnego ustawienia gałek ocznych)
LeczenieWyleczenie, ewentualnie łagodzenie objawówzawrotów głowy
Poprawa jakości życia
Ogólne informacje o terapiileczeniu
Leczenie polega na:
kompleksowej edukacji na temat choroby
rehabilitacji przedsionkowej
oraz, w razie potrzeby, terapii poznawczo-behawioralnej.
Ważne punkty w rozmowie z pacjentami:
szacunek
akceptacja dolegliwości i ograniczeń funkcjonalnych pacjenta
refleksja
rozmowa z pacjentami na temat ich dolegliwości i ich skutków w życiu codziennym.
uzyskaniepoznanie perspektywy pacjenta, poznanie jego myśli i obaw.
reatrybucja (zmiana przekonań) i rehabilitacja
Edukacja pacjentów podkreślajaca, że zawroty głowy to dobrze znana i powszechna dolegliwość oraz że istnieją jasne kryteria diagnostyczne.
Objaśnienie tła i mechanizmu etiologicznego.: Jestjest to zaburzenie czynnościowe, a nie choroba psychologicznapsychiczna czy czysto somatyczna.
rozmowa o możliwościach leczenia i rokowaniachrokowaniu
Rehabilitacji przedsionkowa może prowadzić do znacznej poprawy.
Dla niektórych pacjentów pomocna jest terapia poznawczo-behawioralna jako uzupełnienie rehabilitacji przedsionkowej.4
Zalecenia dla pacjentów
W razie potrzeby samodzielniesamodzielne prowadzenie rehabilitacji przedsionkowej.
Farmakoterapia
Brak skutecznych opcji leczenia farmakologicznego
Uważa się, że leki przeciwwymiotne lub leki na chorobę lokomocyjną przedłużają czas trwania objawów poprzez utrzymanie kompensacji.
Według niektórych badań (brak RCT), niskiemałe dawki SSRI lub SNRI mogą mieć pozytywny wpływ, nawet jeśli nie ma współistniejącej choroby psychicznej.5
MechanizmZe względu na mechanizm działania, efekty po 8–12 tygodniach leczenia
Inne terapiemetody leczenia
Rehabilitacja przedsionkowa
Rehabilitacja przedsionkowa opiera się na ćwiczeniach.6
Ćwiczenia polegają na ruchach oczu, głowy i ciała, a ich celem jest przeciwdziałanie uczuciuzawrotów głowy i braku równowagi.
Ćwiczenia rozpoczyna się ostrożnie, a następnie powoli zwiększa się ich intensywność. Zaleca się codzienne wdrażanie przez okres 6–12 tygodni.
Niektórzy pacjenci robią to samodzielnie lub z pomocą fizjoterapeutów.
W badaniu przeprowadzonym w gabinetachpraktykach lekarzy rodzinnych, internetowa terapia rehabilitacji przedsionkowej, ewentualnieopcjonalnie z uzupełniającą fizjoterapią, prowadziła do istotnie lepszegowiększego złagodzenia objawów po 3 i po 6 miesiącach niż terapia konwencjonalna.7
Ćwiczenia
Ruchy głowy
pochylenie się do tyłu i do przodu
zginanie sięw na bokibok od ramienia do ramienia
obracanie głowy na jedną ze stron
wykonywanie z oczami otwartymi i z oczami zamkniętymi
wykonywanie w stanie spoczynku i w ruchu.
Ruchy gałek ocznych
podczas poruszania ciałem utrzymanie wzroku w różnych kierunkach.
Przetaczanie ciała z boku na bok w pozycji leżącej
W pozycji siedzącej pochylanie głowy w kierunku podłogi.
Uniesienie się z pozycji leżącej do stojącej.
Stanie ze złączonymi nogami.
Stanie na jednej nodze.
Stanie z czubkiem stopy przy pięcie.
Chodzenie w kółko po nierównym podłożu, połączone z ćwiczeniami utrwalajstabilizującymi głowę i wzrok.
Zapobieganie
Odpowiednie leczenie ostrych zawrotów głowy i wczesne wdrożenie terapii rehabilitacji przedsionkowej prawdopodobnie zapobiegniezapobiega rozwojowi PPPD.
Definicja: Przewlekłe, ale zmienneo zmiennym przebiegu zawroty głowy, które nasilają się wraz z przyjmowaniem pionowej postawy, złożonymi odczuciamibodźcami sensorycznymi i ruchami ciała. Częstość występowania:Częstość występowania nieznana, ale prawdopodobnie rzadka.