Zapalenie kącików ust

Streszczenie

• Definicja: OpisowaOpisowe diagnostykarozpoznanie zapalnych zmian skórnych zmian zapalnychokolicy kącików ust o różnegonej pochodzeniaetiologii.
• Epidemologia :Częstość występowania 0,7% w populacji ogólnej.
• Objawy: Bolesne pękanie wokolicy kącikachcików ust.
• Wynikibadanie fizykalne: Szczeliny w kąciku ust z towarzyszącym rumieniem.
• Diagnostyka: Diagnoza kliniczna. W przypadku przebiegu opornego na leczenie należy przeprowadzić diagnostykę laboratoryjną w kierunku niedoborów (np. żelaza i witaminy z grupy B).
• TerapiaLeczenie: Większość przypadków ma charakter zakaźny, dlatego też w okresie próbnymwmpirycznie stosuje się preparaty przeciwgrzybicze, w razie potrzeby uzupełnione o preparaty z antybiotykamiprzeciwbakteryjne.

Informacje ogólne

Definicja

• Synonimy: Kkątowe zapalenie warg, perlèche (francuski: pourlècher = oblizywać wargi)zajady¹, Zapalenie drożdżakowateakowe zapalenie kątów ust, leniwe kąciki
• Opisowa diagnostyka skórnych zmian zapalnych kącików ust różnego pochodzenia.²
• Zajady:Opisowe Ogólnyrozpoznanie terminzaplanych dla pęknięćzmian skóryrnych kącików miejscach,ust kto róreżnej się ruszająetiologii²

Częstość występowania

• Częstość występowania 0,7% w populacji ogólnej²
  • rozkład dwuszczytowy (częsty u dzieci i od 3. do 6. dekady życia)
• Zbliżone wskaźniki występowania u obu płci¹

Etiologia i patogeneza

• GenezaEtiologia wieloczynnikowa, z czynnikami miejscowymi i systemowymiogólnoustrojowymi, które często występują łącznie.¹

Czynniki lokalnemiejscowe

• Przyczyny zakaźne
  • Najczęstsza przyczyna: Drobnoustrojedrobnoustroje chorobotwórcze są wykrywalnewykrywane w 50–80% przypadków.²
  • głównie Candica albicans³
    • szczególnie w przypadku cukrzycy, na poprzezskutek zwiększonekszonego stężenieenia glukozy w ślinie²
  • częściej w przypadku osłabionegoabienia układu odpornościowego, np. w trakcie chemioterapii lub w AIDS
• Przyczyny alergiczne
  • kontaktowe zapalenie skóry odpowiedzialne jest za około 1/4 przypadków, wywołane np. poprzez:przez²:
    • nikiel (dlau pacjentów z aparatami ortodontycznymi), pastę do zębów, kosmetyki
• Powtarzające się wzorcezachowania zachowańprowadzące zdo podrażnieniemnienia okolicy kącików ust, w tym:2
  • ssanie kciuka, oblizywanie warg, nadmierne używanie nici dentystycznej
• Przyczyny anatomiczne
  • Warianty anatomiczne, które prowadzą do zwiększonego gromadzenia śliny w kącikach ust, np. :²
    • źle dopasowane protezy
    • retrognacja (tyłożuchwie morfologiczne) z wadami zgryzu zębów
    • zmniejszonyzmniejszone turgornapięcie skóry z powodu znacznej utraty masy ciała, wieku lub palenia papierosów
    • makroglosja (25% pacjentów z trisomią 21 cierpi na kątowe zapalenie warg)

Czynniki systemoweogólnoustrojowe

• Niedożywienie
  • nawet u 25% pacjentów brakniedobór żelaza lub witamin z grupy B2B²
  • Niedobór kwasu foliowego jest również jest związany z zapaleniem kątów warg.¹
• Choroby ogólnoustrojowe¹
  • kserostomia jako czynnik wyzwalający dolegliwości ze strony jamy ustnej, często w cukrzycy lub zespole Sjögrena
    
    • zwiczększonestsze oblizywanie ust w celu ich nawilżenia
  • przewlekłe zapalne choroby jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
  • toczeń rumieniowaty krążkowy 

Patogeneza

• Ślina zbieragromadzi się w kącikach ust.
• ZmiękczenieMaceracja skóry z tworzeniem się szczelin
• Wtórne zakażenie drożdżakami i/lub gronkowcami

Czynniki predysponujące

• Palenie tytoniu¹
• CzynnikiInne czynniki predysponujące
  
  • atopowe zapalenie skóry i łojotokowe zapalenie skóry
  • nadmiernegonadmierne wydzielaniawydzielanie śliny
  • niedożywienie (np. niedobór żelaza)
  • choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca
  • niedokrwistość
  • niedobór odporności
  • leki, zwłaszcza immunosupresyjne
  • upośledzoneledzenie zamykaniezamykania ust, szczególnie nieprawidłowe ułożenie (wargi, zębów, języka)
  • mechaniczne rozciąganie, np. intubacja, badaniabadanie stomatologiczne

ICD-10

• K13.0 Choroby warg włącznie z: kątowym zapaleniem warg

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie kliniczne na podstawie wywiadu i wynikówbadania badań przedmiotowychprzedmiotowego
• Celem jest ustalenie przyczyny kątowego zapalenia warg w celu umożliwienia odpowiedniejodpowiedniego terapiileczenia.

Diagnostyka różnicowa

• WypryskKontaktowe wargowyzapalenie skóry z podrażnienia
  • U dzieci ostrowyraźnie ograniczone do miejsc, do których można dotrzesięgnąć językiem.
    

    Opryszczka zwykła wargowa
• Atopowe zapalenie skóry
  • W przeciwieństwie do dość ostrowyraźnie zarysowanegoograniczonego wyprysku wargowego, zazwyczaj rozciąga sięga na policzki.
• Zapalenie skóry wokół ust
  • klasycznietypowo przy długotrwałym zewnetrznym stosowaniu tłustych środkglikokortykosteroidów zewnętrznych
  • najczNajczęściej stwierdzane są monomorficzne, zlewające się grudki.

Liszaj płaski w jamie ustnej

• • typowo: zagłębienie w bezpośrednim obszarzesąsiedztwie czerwonejbrzegu krawędziczerwieni wargiwargowej
• Opryszczka wargowa
• Liszaj płaski nadżerkowy

Wywiad lekarski

• Samoistne pojawienie się zaczerwienienia i bolesnegobolesnych pękaniaknięć w okolicy kącikachcików ust.
• Stan uzębienia: Noszenie protezy? Higiena jamy ustnej? Używanie nici dentystycznej?
• Zawód/środki higieny: długotrwałe noszenie maskimaseczki?
• Inne choroby: anemianiedokrwistość, niewydolnoniedobory odporność immunologicznaci, cukrzyca?
• Palenie tutoniu: używanie tytoniu do żucia?
• Spożywanie alkoholu
• Choroby skóry: egzemawyprysk atopowaatopowy, łuszczyca, liszaj płaski?
• Alergie: wyprysk?
• Leki: stosowanie preparatów miejscowych? lekiLeki powodujące kserotomię , np. leki przeciwcholinergiczneantycholinergiczne?
• Dieta: oznakaobjawy niedożywienia?
• ZachowaniaZaburzenia defekacyjnedotyczące wypróżnień: wskazania do leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelit?

Badanie przedmiotowe

• 

  Zapalenie kącików ust
  Bolesne szczeliny w kącikach ust
• Oznaka Objawy niedokrwistości?
  • blady kolorbladość skóry
  • blade spojówki
• Badanie jamy ustnej i, w razie potrzeby, ocena protez zębowych
  • dopasowanie protezy?
  • oznakaobjawy złej higieny jamy ustnej?
  • zmiany wewnątrzustne, np. afty (oznaka objaw choroby Behçeta, szczególnie u pacjentów pochodzeniapochodzacych bliskowschodniegoz Bliskiego Wschodu).

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

• WDiagnostyka raziemikrobiologiczna potrzebynie Wymazjest nadostępna obecność grzybów ipraktyce bakteriilekarza rodzinnego.²⁴
• Jeśli objawy nie ustępują po 2–3 tygodniach pomimo skojarzonego leczenia miejscowego przeciwgrzybiczego/antybiotykowego:przeciwbakteryjnego²:
  • badania laboratoryjne uwzględniające hemoglobinę, żelazo, kwas foliowy, witaminę B2/B6/B12 i cukierstężenie glukozy we krwi na czczo

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Skierowanie do gabinetuporadni dermatologicznegodermatologicznej
  • w przypadku dolegliwości opornych na leczenie
• Skierowanie do praktykiporadni stomatologicznej
  • w przypadku źle dopasowanej protezy

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Łagodzenie dolegliwości bólowych i dyskomfortu
• Leczenie przyczynychoroby podstawowej

Ogólne informacje o terapiileczeniu

• Większość przypadków zma etiologię zakaźną genezą; zaleca się leczenie próbne miejscowymi lekami przeciwgrzybiczymi lub w razie potrzeby antybiotykami.¹
• TerapiaLeczenie skierowana na przyczynęprzyczynowe, zwłaszcza w przypadku nawracających dolegliwości

Zalecenia dla pacjentów

• Zapewnienie dobrej higieny jamy ustnej
  • optymalne dopasowanie i higieniczne czyszczenie protez zębowych
• Rzucenie Zaprzestanie palenia
• Unikanie oblizywania warg
• Pacjenci przyjmujący sterydyglikokortykosteroidy wziewnie powinni przepłukiwać usta po inhalacji.
• W przypadku kserotomii - żucie gumy lub słodyczyssanie cukierków w celu pobudzenia przepływuwydzielania śliny
• Unikanie substancji, które mogą wywołać alergię kontaktową 
• Regularne osuszanie kącików ust chusteczką
• Smarowanie kącików ust naparemmaścią zzawierającą szałwiiwię
  • Garbniki sprawiają, że skóra jest mniej wrażliwa.

Farmakoterapia

• W przypadku Candida albicans (najczęstsza przyczyna)
  
  • terapia miejscowa za pomocą np.preparatów kremu zawierającego nystatynęnystatyny, 2 x/drazy na dobę przez 2 tygodnie (w Polsce dostępne w postaci zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej lub jako składnik leków recepturowych)^1-2
  • często w maściach w połączeniu z cynkiemmaścią z tlenkiem cynku (działanie wysuszające)
• W przypadku Staphylococcus aureus
  • terapia miejscowa za pomocą np. kremumaści zawierającegocej mupirocynę, 3-4 x/drazy na dobę przez 1-2 tygodnie^1-2
• GlukokortykoidyGlikokortykosteroidy stosowane miejscowo
  • Mogą dodatkowo zmniejszyć stan zapalny, np. hydrokortyzon w postaci 1% kremu ​​2-3 x/drazy na dobę przez 1-2 tyg.^1-2

W przypadku niedożywienia

• W razie potrzeby Wyrwyrównanie niedoboru żelaza lub witamin

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Zazwyczaj szybkie gojenie
  • Zalecana jest kontrola po 2 tygodniach w celu ponownej oceny przyczyny i dostosowaniamodyfikacji terapiileczenia w przypadku utrzymywania się dolegliwości.¹

Powikłania

• Zakażenia wtórne
• Przebiegi przewlekłe lub nawracające

Rokowanie

• Kandydoza dobrze reaguje na leki przeciwgrzybicze.
• Pojedynczy epizod orokuje dobrym rokowaniudobrze, ale nawroty są częste, zwłaszcza jeśli przyczyna nie jest nieodpowiednio leczona.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Kątowe zapalenie warg (zajady)

Ilustracje

Zapalenie czerwieni wargowej

Opryszczka zwykła wargowa

Liszaj płaski (jama ustna)

Zapalenie kącików ust