Definicja: Trwałe uszkodzenie słuchu jest skutkiem uszkodzenia ślimaka i nerwu słuchowego. Utrata słuchu spowodowana hałasem jest formą neurogennej utraty słuchu.
Częstość występowania: Utrata słuchu spowodowana latamidługotrwałą (lata lub dekadamidekady) ekspozycjiekspozycją na hałas ma zwykle charakter zawodowy. Ubytek słuchu spowodowany hałasem jest najczęstszą chorobą zawodową. Dzięki profilaktyce częstość występowania ubytków słuchu spowodowanych hałasem powoli się zmniejsza.
Objawy: Stopniowa i trwała utrata słuchu, zwłaszcza w zakresie wysokich częstotliwości, ew. szum w uszach.
WynikiBadanie fizykalne: PierwsząPierwsze rzeczą,objawy ktto utrudniony odbiórązauważasz,szeptu jesti utrata słuchu przy szeptaniu lub mówieniu głosemmowy.
Diagnostyka: Audiometria, w razie potrzeby ocena miejsca pracy.
TerapiaLeczenie: Ostre uszkodzenia spowodowane hałasem często ulegają samoograniczeniu przy odpowiednim leczeniu. W przypadku przewlekłych uszkodzeń spowodowanych hałasem, zapewnienie aparatów słuchowych. Brak dostępnego leczenia przyczynowego, ew. konieczne mogą być dostosowania w miejscu pracy.
Informacje ogólne
O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł został oparty na tych źródłach.1-4
Definicja
Hałas
Dźwięk słyszalny (np. hałas maszyny, dźwięk, huk, głośna muzyka, zakłócający dźwięk mowy), który może wpływać na zdrowie ludziczłowieka – czyli fizyczne i psychiczne samopoczucie.
Jednak haHałas nie tylko powoduje uszkodzenie słuchu, ale także w ujęciu ogólnym zagraża zdrowiu w ogóle i utrudnia pracę we wszystkich obszarach życia zawodowego.
Naranarażenie na bardzokrótkotrwały wysokiehałas poziomyo dźwiwysokim natękużeniu (140>130 dB lub więcej) może spowodować utratę słuchu lub głuchotę już po kilku minutach.
Jest to spowodowane uszkodzeniem komórekelementu wucha wewnętrznego - narządu Cortiego. Zdarza się, że przy ostrym urazie akustycznym dochodzi do pęknięcia błosowychony w ślimakubębenkowej.
Ubytek słuchu spowodowany hałasem
Głuchota neurosensoryczna spowodowana przewlekłym narażeniem na hałas (najczęściej w pracy) – jest więcokreślana jednymjako zprzewlekły urazówakustycznychakustyczny.
Jeżeli hałas o dużym natężeniu (> 85>80 dB) oddziałuje na narząd słuchu przez długi czas, tj. kilka godzin dziennie przez wiele lat, dochodzi do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia narządu słuchu.
Trwałe uszkodzenie przez hałas występuje, gdy komórki czuciowe w ślimaku obumierają z powodu przeciążenia hałasem. Stan ten jest klasyfikowany jako neurogenny niedosłuch.
Uszkodzenia spowodowane hałasem powodują utratę słuchu w zakresie wysokich częstotliwości, a później także w zakresie niższych częstotliwości.
Dopuszczalna wartość hałasu w miejscu pracy wynosi 85 dB.
W normalnych warunkach narząd słuchuchu może wytrzymać tak wysoką ciągłą ekspozycję na hałas do 8 godzin bez uszkodzenia.
Ubytek słuchu spowodowany hałasem jako choroba zawodowa
Utrata słuchu spowodowana latamidługotrwałą (lata lub dekadamidekady) ekspozycjiekspozycją na hałas ma zwykle charakter zawodowy.
Pracownicy, którzy są narażeni na hałas o narażeniu na hałas o natężeniu dobowym 8580 dB lub większym, powinni podlegać profilaktycznym działaniom BHP oraz regularnie zgłaszać się na badania kontrolne.
Częstość występowania
Przy około 7 nowych przypadkach na 100 000 mieszkańcosówb rocznie, utrata słuchu spowodowana hałasem jest najczęściej rozpoznawaną chorobą zawodową.
Według danych GUS, w 2011 r. w Polsce w warunkach zagrożenia hałasem pracowało 199 000 osób, co stanowiło więcej niż 1/3 ogólnej liczby pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi środowiska pracy.5
Dzięki wprowadzonym działaniom zapobiegawczym zmniejsza się częstotliwość narażenia osób na hałas w miejscu pracy.
Etiologia i patogeneza
Formy narażenia na hałas
Szum impulsowy
np. przez wystrzały lub eksplozje
Podczas strzelania sportowego możliwy jest poziom hałasu do 170 dB (A).
Nagłe upośledzenie słuchu o charakterze ślimakowym, często jednostronne, któremu zazwyczaj towarzyszą szumy uszne.
Jest bardziej szkodliwy niż hałas ciągły w odniesieniu do rozwoju ubytku słuchu.
Ostry uraz akustyczny może również prowadzić do przewlekłego ubytku słuchu, zwłaszcza przy powtarzających się ekspozycjach.
Uszkodzenie błony bębenkowej może spowodować ostrą, ale tymczasową utratę słuchu. Dotyczy to zwłaszcza uszkodzeń po urazach ciśnieniowych. Wówczas niedosłuch może mieć charakter mieszany.
Długotrwałe narażenie na hałas
Może prowadzić do trwałej utraty słuchu, początkowo w zakresach wysokich częstotliwości, później także w zakresach niższych. Jest to niedosłuch typu ślimakowego, obustronny i symetryczny.
Głośna muzyka
Zagrożeni są profesjonalni muzycy i bywalcy klubów.
Ryzyko utraty słuchu spowodowanej hałasem jest ponad 3 razy większe u zawodowych muzyków niż uw przeciętnej populacji.56
Patofizjologia
Udział patomechanizmów
mechaniczne uszkodzenie narządu Cortiego
niedokrwienie ślimaka
ekscytotoksyczność w ślimaku
wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, taki jak synaptopatia słuchowa i utrata komórek w obszarze zasilania nerwu ślimakowego
Ubytek słuchu po urazie akustycznym
PoczątkowoW tylkoprzypadku przejścioweostrego osłabienieurazu akustycznego występuje pogorszenie słuchu zi szum szumamiuszny, usznymiktóry zwykle dotyczy jednego ucha.
W razie wystąpienia takich objawów po narażeniu na hałas o dużym natężeniu, należy pilnie zgłosić się na SOR. Wczesna hospitalizacja i drętwieniemszybkie wwdrożenie uszach
Regeneracjaleczenia słuchu po ostrym urazie akustycznym może trwać nawet kilka tygodni.
Większość tej regeneracji następuje w ciągu pierwszych 48 godzin po urazie. Jeśli pozostanie wyraźny ubytek słuchu, to szanse na całkowite wyleczenie w późniejszym czasie smają niewielkiekluczowe znaczenia dla rokowania.
Stopień ryzyka uszkodzenia słuchu przez hałas zależy od poziomu hałasu, czasu jego trwania i możliwości odpoczynku.
Federalna agencja odpowiedzialna za wdrażanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w Stanach Zjednoczonych (Occupational Safety and Health Administration(- OSHA) formułuje następujące limity dla maksymalnego tolerowanego poziomu hałasu:
Czas trwania 16 godzin: 85 dB (A)
Czas trwania 8 godzin: 90 dB (A)
Czas trwania 6 godzin: 92 dB (A)
Czas trwania 4 godzin: 95 dB (A)
Czas trwania 3 godzin: 97 dB (A)
Czas trwania 2 godzin: 100 dB (A)
Czas trwania 1,5 godzin: 102 dB (A)
Czas trwania 1 godzina: 105 dB (A)
Czas trwania < 30 minut: 110 dB (A)
Czas trwania < 15 minut: 115 dB (A)
W Polsce najwyższe dopuszczalne natężenie hałasu, w odniesieniu do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, wynosi 85 dB.8
Czynniki predysponujące
Predyspozycje genetyczne
Osobnicza podatność na hałas zależna od czynników zewnętrznych i wewnętrznych9
Wiek
Głuchota starcza i ubytek słuchu spowodowany hałasem w połączeniu mogą się wzajemnie wzmacniać.
Ponadto nie mabrak wyraźnej różnicy między osobami starszymi i młodszymi w zakresie podatności na ubytki słuchu wywołane hałasem.
Łączne narażenie na hałas i substancje chemiczne, np. rozpuszczalniki organiczne, metale ciężkie, gazy duszące, pestycydy 9
U 90% wszystkich pacjentów z nagłym czuciowo-nerwowym ubytkiem słuchu nie można zidentyfikować przyczyny organicznej pomimo szeroko zakrojonych badań.3
Wywiad lekarski
Ubytek słuchu spowodowany hałasem rozwija się powoli, często ekspozycja trwa 10 lat lub dłużej, zanim pojawi się ubytek słuchu.
W początkowej fazie osobyubytek dotkniętesłuchu tymjest problememzauważalny w niewielkim stopniu zauważają ubytek słuchu, ponieważ nie wpływa on na zakres mowy pomiędzy 500 a 2000 Hz.
Zwykle, problem ten jesta rozpoznawany dopiero wtedy, gdy mowa przestaje być rozumiana w głośnym otoczeniu.
Znacznie obniżona zdolność do odbierania wysokich,jasnych głosdźwieków
Ewentualnie po dodatkowej ekspozycji na hałas - utrzymujące się szumy uszne, które się utrzymują
Badanie przedmiotowe
Ubytek słuchu w głosie szepczącym lub mówiącym
W większości przypadków ubytek słuchu jest symetryczny w uszkodzeniach spowodowanych hałasem zawodowym.
Test Webera
Umieść wibrujący kamerton na czubku głowy osoby badanej.
Brak lateralizacji słyszanego dźwięku, jeśli ubytek słuchu jest mniej więcej taki sam w obu uszach.
Próba Rinnego
Najpierw umieść wibrujący kamerton na wyrostku sutkowym. Jeśli dźwięk nie jest już słyszalny przez przewodnictwo kostne, należy przytrzymać kamerton przed uchem osoby badanej.
Pozytywna próba Rinnego, kanał powietrzny jest słyszalny najlepiej: Wskazujewskazuje na głuchotę neurosensoryczną.
Uzupełniające badania lekarskie w zakresie laryngologii
Otoskopia pneumatyczna
Pokazuje normalnieprawidłowo wyglądającą i ruchomą błonę bębenkową.
Pierwszą rzeczą, którą wykrywa audiometria, jest utratapogorszenie słyszenia w wysokich częstotliwościciach, maksymalnie na poziomie 4000–6000 Hz. Po długotrwałym narażeniu na hałas, słuch jest również upośledzony w niższych częstotliwościach.
We wczesnej fazie typowa jest zmiana progu słuchu 1–2 dni po ekspozycji na hałas.
Wskazania do skierowania do specjalisty
WyjaśnienieDiagnostyka zakresu i genezypatogenezy uszkodzenia słuchu
Przy ostrym urazie akustycznym leczenie glikokortykosteroidami ogólnoustrojowo.
Zalecenia dla pacjentów
Unikać hałasu lub stosować ochronę słuchu.
Zatyczki przeciwhałasowe są dostępne w aptekach i drogeriach.
Specjalne zatyczki do uszu, np. dla muzyków, mogą być wykonane z pożądanym tłumieniem w specjalistycznym sklepie z aparatami słuchowymi.
Inne terapiemetody leczenia
Aparat słuchowy
Ewentualnie inne urządzenia wspomagające w domu, jeśli słuch jest bardzo słaby.
Zapobieganie
Pomiar hałasu przez zakładową służbę zdrowia lub inspekcję pracy
Ograniczenie hałasu, i/lub narażenie się na hałas tylko tak długo, jak to absolutnie konieczne,. wWskazane razie potrzebyjest stosowanie ochronyindywidualnych uszuochronników słuchu przy braku możliwości zmniejszenia natężenia hałasu metodami technicznymi i organizacyjnymi.10
Udowodniono, że takie działanie prowadzi do mniejszej ilości uszkodzeń spowodowanych hałasem.
Wydaje się, że sesjeedukacja szkoleniowew dotyczącezakresie prawidłowego używania zatyczek do uszu może być pomocna w działaniach zmniejszających narażenie na hałas. Wciąż jednak brakuje danych długoterminowych.611
Coroczna audiometria zalecana dlaU osób narażonych na hałas zalecana jest audiometria wykonywana raz w roku.
W przypadku wystąpienia oznak narastających uszkodzeń spowodowanych hałasem, należy przenieść poszkodowanego na stanowisko pracy o niższym poziomie hałasu.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Długotrwałe narażenie na hałas osłabia słuch w dłuższym okresie czasu, natomiast ostre uszkodzenie wspowodowane hałasieasem może prowadzić do nagłego ubytku słuchu.
Przewlekłe uszkodzenia spowodowane hasłasemuchu rozwijają się przy stałej ekspozycji na hałas, zwłaszcza w ciągu pierwszych 1015 lat ekspozycji.9
Powikłania
EfektySkutki fizjologiczne, np. wzrost ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
Skutki psychologiczne, np. zmniejszenie uwagi i koncentracji
MożeMogą zwiększyć poziom błędów i ryzyko wypadków oraz.
Wpływają negatywnie na wydajność pracy.
Długotrwała ekspozycja na hałas wywołuje stres, zaburza sen i może powodować zmęczenie.
Le TN, Straatman LV, Lea J, Westerberg B. Current insights in noise-induced hearing loss: a literature review of the underlying mechanism, pathophysiology, asymmetry, and management options. J Otolaryngol Head Neck Surg 2017; 46: 41. PMID: 28535812 PubMed
Schink T, Kreutz G, Busch V, et al. Incidence and relative risk of hearing disorders in professional musicians. Occup Environ Med 2014; 71: 472-6. PMID: 24790053 PubMed
Kołodziejczyk E, Leśniak GJ.nih Hałas w środowisku pracy musi być pod kontrolą, (dostęp 24.gov/entrez/query11.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=24790053[uid]"2023) href="http://www.ncbiprawo.nlmpl
Katarzyna Milewska, lekarz, Wojewodzki Szpital Zespolony im. J. Śniadeckiego w Białymstoku, Oddział Otolaryngologii i Chirurgii Szczękowo-Twarzowej (recenzent)
Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
Thomas M. Heim, lekarz medycyny, dziennikarz naukowy, Fryburg
Definicja: Trwałe uszkodzenie słuchu jest skutkiem uszkodzenia ślimaka i nerwu słuchowego. Utrata słuchu spowodowana hałasem jest formą neurogennej utraty słuchu.