Kamica dróg moczowych (urolithiasis)

Streszczenie

• Definicja: złogi w  drogach moczowych powstają, gdy substancje rozpuszczone w  moczu przekraczają swój próg rozpuszczalności.
• Częstość występowania: chorobowość około 5 %.
• Objawy: typowy napad kolki to nagły, jednostronny, silny, spastyczny ból w  okolicy boku/okolicy lędźwiowej. Promieniuje do pachwiny lub moszny.
• WynikiBadanie badańfizykalne: krwiomocz (makrohematuria), pulsujący ból nadw nerkamiokolicy nerek, zwiększone parcie na mocz, możliwe zatrzymanie moczu
• Diagnostyka: hematuria, badania obrazowe (USG, RTG, TK).
• Leczenie: uśmierzenie bólu, zwiększonekszenie przyjmowanieprzyjmowania płynów, usuwanie kamieni falą uderzeniową (ESWL), zabiegi endoskopowe lub chirurgiczne, rozpoczęcie metafilaktyki.

Informacje ogólne

Definicja

• ZObecność złogiogów (konkrementykonkrementów) w  drogach moczowych
• Kamienie mogą się tworzyć lub odkładać na całym przebiegu układu moczowego.

Częstość występowania

• Zapadalność na kamicę nerkową na całym świecie wynosi 8  przypadków na 1000 dorosłych w  skali rocznej.¹.
• Zgodnie z  wynikami badań przeprowadzonych w  Niemczech chorobowość populacji utrzymuje się na poziomie 4,7%.².  
• Ryzyko nawrotu wynosi 50–80%.
• Ta chorobaChoroba częściej dotyka mężczyzn.
• Kamienie moczowe pojawiają się najczęściej u  osób w  średnim wieku.
• Istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne.
• Około 1%  wszystkich epizodów kamicy nerkowej dotyka dzieci poniżej 18. roku życia.   
  • Częstość kamicy nerkowej u dzieci szacuje się na 1-5% w krajach rozwiniętych do nawet 15% w krajach rozwijających się.³
  • W Polsce około 23-43% dzieci z kamicą to pacjenci poniżej 1. roku życia⁴
  • Istnieje endemiczna postać kamieni nerkowych u  dzieci, która jest szczególnie rozpowszechniona na Bliskim Wschodzie i  w  Afryce Północnej.

Etiologia i  patogeneza

• Jeśli sole nie mogą całkowicie rozpuścić się w  moczu, krystalizują i  początkowo tworzą małe grudki, które z  czasem mogą przekształcić się w  większe złogi.
• Kamienie nerkowe są zróżnicowane w  zależności od ich składu chemicznego:
  • kamienie szczawianowo-wapniowe (>>80%)
  • kamienie fosforanowo-wapniowe do 5%
  • kamienie struwitowe 5–10%
  • kamienie moczanowe 10%
  • kamienie ksantynowe lub cystynowe do 1%
• Ich przyczyna jest na ogół wieloczynnikowa.
  • pHNa moczurozpuszczalność kamieni wpływa napH rozpuszczalnośćmoczu.
  • Zmniejszonezmniejszone spożycie płynów lub obfite pocenie się
  • Choroby metaboliczne, takie jak pierwotna i  wtórna nadczynność przytarczyc, pierwotna hiperoksaluria i  nerkowa kwasica cewkowa, mogą prowadzić do powstawania kamieni nerkowych.
  • Nieswoiste zapalenia jelit lub stan po
     zabiegu chirurgicznym w  obrębie jelit może prowadzić do zespołu złego wchłaniania tłuszczu, który sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych.
  • Dieta ma wpływ na powstawanie kamieni nerkowych.
  • Brakbrak aktywności fizycznej (wskutek unieruchomienia uwalnia się wapń z  kości)
  • Nieprawidnieprawidłowości anatomiczne w  drogach moczowych³⁵
  • Niedroniedrożność miedniczki nerkowej
  • Wodonerczewodonercze miedniczki nerkowej lub kielichów nerkowych
  • Uchyuchyłek kielicha nerkowego
  • Nerkanerka podkowiasta
  • Ureteroceleureterocele
  • Refluksrefluks pęcherzowo-moczowodowy
  • Zwzwężenie cewki moczowej
  • Rozszerzenierozszerzenie kanalików (rdzenna torbielowatość nerek)
  • Predyspozycjepredyspozycje genetyczne
  • Kamicakamica idiopatyczna u  20–40%
• Około 80% kamieni to kamienie wapniowe.
  • Hiperkalciuria, możliwe przyczyny:
    • zwiZwiększone wchłanianie wapnia w  jelicie; kamienieprowadzi do zwiększonego stężenia wapnia w moczu. Kamienie składają się ze szczawianu wapnia lub fosforanu wapnia; co prowadzi do zwiększonego stężenia wapnia w moczu.
    • Nadczynnonadczynność przytarczyc: zwiększone wchłanianie wapnia w  jelitach i  odwapnienie kości
    • Unieruchomienieunieruchomienie: zwiększona resorpcja wapnia
    • Zwiększone przyjmowanie sodu z  pożywieniem: prowadzi do zwiększonego wydalania wapnia przez nerki. Stężenie sodu w  moczu jest podwyższone.
    • Zwiększona ilość białka lub kwasów w  pożywieniu: prowadzi do utraty masy kostnej wywołanej białkiem i  zwiększonego wydalania wapnia przez nerki; w  moczu jest wykrywalne podwyższone stężenie jonów amonowo-żelazowych i  siarczanów, niskie pH i  niskie stężenie cytrynianu.
  • Hipocytraturia, możliwe przyczyny:
    • Kwasica cewkowa (typ dystalny): prowadzi do zaburzeń kwasowo-zasadowych w  nerkach; stężenie cytrynianu w moczu jest zbyt niskie, a pH zbyt wysokie; kamienie składają się z  fosforanu wapnia, stężenie cytrynianu w moczu jest zbyt niskie, a pH zbyt wysokie.
    • Hipokalcemiahipokalcemia
    • Dietadieta wysokobiałkowa, wzbogacona
  • Hiperoksaluria, możliwe przyczyny:
    • Dieta bogata w  szczawiany: kamienie składają się ze szczawianu wapnia, dlatego w  moczu stwierdza się zwiększone stężenie szczawianów.
    • ZaburzeniaChoroby jelit z  zaburzeniami wchłaniania tłuszczów: prowadzą do ograniczonego powstawania kompleksów szczawianów i  szczawianu wapnia.
    • zwiększona produkcja szczawianów z  endogennego źródła spowodowana pierwotną hiperoksalurią
• kamienieKamienie powstałe z  kwasu moczowego
  • Powstające przy niskim pH lub hiperurykozurii sole moczanowe są wydalane, wskutek czego tworzą się kamienie moczanowe.
  • Hiperurykozuria, możliwe przyczyny:
    • Wysokie spożycie puryn: Prowadziprowadzi do zwiększonej produkcji i  wydalania sodu i  moczanów z  moczem.
    • Inneinne możliwe wyjaśnienia toprzyczyny: zespoły mieloproliferacyjne, defekty enzymów, leki moczopędne, genetycznie uwarunkowane przyczyny zwiększonego wydalania przez nerki.
• Kamienie cystynowe
  • Tworzą się przy cystynurii spowodowanej wrodzonymi defektami enzymatycznymi, co skutkuje utratą aminokwasów przez nerki. W moczu można wykryć zwiększoną ilość cystyny.
  • Kamienie cystynowe stanowią około 1% wszystkich kamieni nerkowych u  dorosłych.⁴⁶.
• Kamienie zakażone (struwitowe)
  • Spowodowane przez organizmy rozkładające mocznik, powodujące wytwarzanie amoniaku i  wodorowęglanów.
  • Kamienie składają się z  fosforanu magnezowo-amonowego lub apatytu węglanowego. Wysokie pH moczu, ropomocz i  wykrywane w  posiewie organizmy rozkładające mocznik, jak bakterie (Proteus mirabilis, i Klebsiella).
• Objawy kamicy nerkowej zależą od umiejscowienia i  wielkości kamieni, a  nie od ich składu chemicznego.
• Małe kamienie zwykle nie powodują żadnych objawów i  mogą zostać wypłukanewydalone z  moczem.
• Jeśli kamień utknie w układziedrogach moczowymmoczowych, może to prowadzipowodować do kłującegocy bólul (kolkikolka nerkowejnerkowa), występowanie krwi w  moczu, zwiększonejkszoną potrzebypotrzebę oddawania moczu, a  nawet zatrzymaniazatrzymanie moczu.
• W  efekcie może dojść do zapalenia miedniczek nerkowych lub nawet niewydolności nerek.⁴⁶.

Czynniki predysponujące  

• Spożycie małej ilości płynów i obfita obfite potliwośćpocenie się prowadzą do zmniejszenia diurezy.
• Brak aktywności fizycznej
• Nadwaga⁵⁷
• Zaburzenia metabolizmu kwasu moczowego są przyczyną ok. 25% wszystkich kamieni nerkowych.
  • RyzykoDna moczanowa podwaja ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych u  mężczyzn podwaja dna moczanowa.⁶⁸.
• Pacjenci z  ileostomią, chorobą Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają zwiększoną skłonność do tworzenia kamieni szczawianowych.
• Spośród chorób hiperkalcemicznych najważniejsza jestto pierwotna nadczynność przytarczyc (5% wszystkich pacjentów z  powikłaną, nawrotową kamicą nerkową).
• Unieruchomienie i  konieczność leżenia w  łóżku przez ponad 1–2  tygodnie
• Infekcje dróg moczowych
• Predyspozycje anatomiczne

ICD-10

• N20 Kamica nerki i  moczowodu
  • N20.0 Kamica nerki
  • N20.1 Kamica moczowodu
  • N20.2 Kamica nerki z  kamicą moczowodu
  • N20.9 Kamica moczowa, nie określona
• N21 Kamień w obrębie dolnych dróg moczowych
  • N21.0 Kamica pęcherza moczowego
  • N21.1 Kamień w  cewce moczowej
  • N21.8 Inne postacie kamicy dolnych dróg moczowych
  • N21.9 Kamica dolnych dróg moczowych, nieokreślona
• N22 Kamica dróg moczowych w  przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
  • N22.0 Kamica moczowa w przebiegu schistosomatozy [bilharcjozy] (B65.-)
  • N22.8 Kamica dróg moczowych w  przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Typowo w  wywiadzie typowo występuje kolkowy ból w  boku/okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pachwiny, z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami oraz wyraźnaną potrzebapotrzebą ruchu, któremu towarzyszą nudności i wymioty,  w  połączeniu z  wrażliwością na opukiwanie w  okolicy nerek i  krwiomoczem.
• Rozpoznanie należy potwierdzić za pomocą diagnostyki obrazowej (USG lub TK).⁷⁹.
• Mogą wystąpić klinicznie nieme kamienie, które są wykrywane przypadkowo na zdjęciu RTG lub USG.

Diagnostyka różnicowa

• Ostry brzuch²
• Kamica pęcherzyka żółciowego
• Zespół jelita drażliwego
• Ostra niedrożność jelita (ileus)
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek
• Zapalenie uchyłków
• Zapalenie wyrostka robaczkowego
• Zapalenie trzustki
• Ciąża pozamaciczna
• Skręcona torbiel jajnika
• Dolegliwości pochodzące od kręgosłupa
• Zapalenie płuc
• Tętniak aorty  
• Zawał serca
• Uzależnienie od substancji psychoaktywnych

Wywiad lekarski

Typowy wywiad lekarski

• Nagłe pojawienie się jednostronnego kolkowego bólu w  okolicy nerek lub boku.  
• Ból jest często bardzo silny (ból rozdzierający ból) i  może promieniować do narządów płciowych.
• Nie wszyscy pacjenci odczuwają silny ból. Niektórzy odczuwają tylko nieprzyjemne uczucie mrowienia w  okolicy nerek bez promieniowania (bólul nerek).
• Nudności i  wymioty.
• Potrzeba ruchu (poruszanie się uśmierza ból)
• Krwiomocz
• Mogą wystąpić klinicznie nieme kamienie, które są wykrywane przypadkowo na zdjęciu RTG lub USG.

Identyfikacja przyczyny i  czynników predysponujących

• Przebyta kamica nerkowa z  licznymi kamieniami i  częstymi epizodami występowania kamieni nerkowych
• Zabiegi chirurgiczne?
• Wiek w  momencie pierwszego ataku kamicy moczowej
• Predyspozycje dziedziczne?
• Zawód
• Aktywność fizyczna
• Choroby współistniejące
  • inne choroby układu moczowego
  • dna moczanowa lub hiperurykemia
  • choroba jelit o  podłożu zapalnym (nieswoiste zapalenie jelit)
  • Cukrzycacukrzyca
  • długotrwałe unieruchomienie
  • Nadwaganadwaga
  • zespół metaboliczny
  • Nowotwnowotwór
  • przewlekła choroba nerek.
• Przyjmowane leki
• Wywiad dotyczący spożywanej żywności
• Wywiad dotyczący spożywanych płynów

Badanie przedmiotowe

• Objawy kamicy nerkowej zależą od umiejscowienia i  wielkości kamieni, a  nie od ich składu chemicznego.
• Badanie palpacyjne okolicy nerki i  jamy brzusznej
• Triada kolkowegoobjawów: kolkowy bólul w  boku.okolicy lędźwiowej, widzocznegowidzoczne w USG poszerzeniaposzerzenie układudróg kanalikowegomoczowych oraz krwinkomoczukrwinkomocz  jest niemal patognomoniczna dla kamicy moczowej.
• Gorączka wskazująca na powikłaną infekcję
• Sepsa
  • możliwe objawy sepsy: gorączka, tachykardia, hipotensja

BadanieBadania uzupełniające, ewentualnie w  gabinecie urologicznym

• Należy wykonać badaniabadanie ogólne moczu/test paskowy pod kątem:
  • hematurii (w przypadku 80% przypadków), zakażenia, pH moczu, białkomoczu (testy paskowe)
  • posiew bakteriologiczny – szczególnie w  przypadku gorączki
  • w  razie potrzeby badanie mikroskopowe celem wykrycia wałeczków i  kryształków: istotne są szczawiany, fosforany/trifosforany, moczany, cystyny.
• Badania laboratoryjne: elektrolity (Na, K, Ca), kwas moczowy, kreatynina, białko C-reaktywne (CRP), morfologia krwi bez rozmazu, układ krzepnięcia (INR PT, czas kefalinowy)
• W przypadku nawracających kamieniachkamieni i  podejrzeniu kamicy nerkowej, należy sprawdzić następujące parametry:
  • fosfataza alkaliczna, potas, wapń, fosforany, moczany, chlor, magnez i  stężenie kreatyninykreatynina.

Dobowa zbiórka moczu  

• W  celu poszerzenia diagnostyki metabolicznej należy wykonać badanie krwi oraz dwukrotne badanie moczu z  dobowej zbiórki (w ramach opieki specjalistycznej).
  • Badania te oceniają wydalanie w  moczu substancji litogennych i  hamujących.

Badanie złogów

• W  przypadku każdego kamienia nerkowego lub moczowodowego należy przeprowadzić analizę kamienia.
• Polega ona na badaniu składu chemicznego kamienia, co może być pomocne przy wyborze metody leczenia chirurgicznego, jak również farmakologicznego.
• Do analizy kamieni moczowych wykorzystuje się takie metody jak spektroskopia w  podczerwieni, dyfrakcja rentgenowska i  mikroskopia polaryzacyjna.

Diagnostyka obrazowa

• U  pacjentów z  podejrzeniem kamicy w  drogach moczowych, po zebraniu wywiadu i  badaniu przedmiotowym, należy przeprowadzić diagnostykę obrazową równolegle z  badaniami laboratoryjnymi. 
• Badanie USG
  • USG to badanie obrazowe pierwszego wyboru zarówno w  stanie ostrym, jak i  w diagnostyce ogólnej i  pooperacyjnej.
  • W  przypadku kamieni moczowodowych zwykle uwidacznia się jedynie niedrożność dróg moczowych.
• Standardowe badanie RTG
  • Badanie rentgenowskie nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i  prostaty (badanie dróg moczowych) bez kontrastu może być pomocne w diagnostyceprzypadku kamicyzłogów nieprzepuszczajacych promienie rentgenowskie, określeniu nieprzepuszczalności dla promieni rentgenowskich oraz w badaniach kontrolnych w przypadku złogów nieprzepuszczających promieni rentgenowskich.
• TK (w ramach opieki specjalistycznej lub SORu)
  • KolejnTomografia komputerowa bez kontrastu powinna być  kolejną standardową metodą diagnostyczną przy podejrzeniu kamieni w moczowodzie powinna być tomografia komputerowa bez kontrastu ze moczowodzieze względu na wysoką czułość i  swoistość.
  • Tomografia komputerowa z  kontrastem dostarcza informacji na temat anatomii i  funkcji układu moczowego oraz patologii wtórnych.
    • Zastosowanie protokołu obrazowania z  niską dawką promieniowania nie powoduje zmniejszonej czułości wykrywania kamieni moczowych w  porównaniu ze standardową dawką.⁸¹⁰.
• Pielografia (ureteropielografia) - w ramach opieku specjalistycznej
  • Należy wykonać, gdy istnieją wskazania do urostomii.
  • W  przypadku wykrycia zakażenia, należy unikać podwyższeniawzrostu ciśnienia w  układzie kanalików nerkowych poprzez podanie środka cieniującego (ryzyko przecieku z  późniejszą urosepsą).
• Rezonans magnetyczny i  scyntygrafia nerek nie sodgrywają istotneistotnej roli w rutynowej diagnostyce kamicy moczowej.

Wskazania do hospitalizacji

• Jeśli objawy kliniczne i  wyniki badań wskazują na ropne zapalenie nerek/urosepsę (niedrożność dróg moczowych w  połączeniu z  infekcją), pacjenta należy bezzwłocznie skierować do szpitala w celu leczenia.
• Jeśli występują trudności w opanowaniu bólu w  warunkach ambulatoryjnych

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Leczenie

Cele terapiileczenia

• Łagodzenie objawów
• Zapobieganie uszkodzeniu nerek
• Zapobieganie nawrotom

Ogólne informacje o terapiileczeniu

• Pacjenci z  silnym bólem wywołanym kamieniamikamienicą (kolkakolką) wymagają wpierw najpierw odpowiedniej terapii przeciwbólowej według schematu drabiny analgetycznej.
• W  przypadku świeżo rozpoznanych kamieni do 7  mm, można czekać na ich samoistne wydalenie pod regularną kontrolą lekarza.
• Jeśli leczenie zachowawcze prowadzące do samoistnego wydalenia kamienia jest nieskuteczne, wówczas można rozważyć licznychinne interwencyjnych metodmetody usuwania kamienia.
• W  przypadku kamicakamicy nerkowanerkowej powodujepowodującej zastój moczu i  wzrost parametrów nerkowych  należy przeprowadzić zabieg odbarczający.
  • Leczeniem z  wyboru jest wprowadzenie cewnika (typu J-J) przez pęcherz lub nefrostomia przezskórna.
• W  przypadku każdego kamienia nerkowego lub moczowodowego należy wykonać analizę kamienia.
• Działania zapobiegawczeprofilaktyczne, z zaleceniamiw żywieniowymitym zalecenia dietetyczne lub lekamizastosowanie leków w  przypadku nawracających kamieni nerkowych

Leczenie zachowawcze

• ObfiteZwiększenie picieilości przyjmowanych płynów między napadami bólu
  • Minimalnie 2,5 litra dziennie, aby osiągnąć wysoką diurezę z  efektem płukania i  jednocześnie efektem rozcieńczenia, co zapobiega wytrącaniu się soli. Pacjenci powinni pić takietaką ilościć płynów, aby ich mocz zawsze miał jasny kolor.
• Udowodniono, że w  ostrej fazie miejscowezastosowanie miejscowo ciepłeych okładyadów zmniejszajązmniejsza ból oraz łagodząagodzi niepokój i  nudności.⁹¹¹.
• PacjenciRuch powinniłagodzi dużo się ruszaćdolegliwości.
• Alfa-blokery sprzyjają samoistnemu wydaleniu kamienia i  zmniejszają liczbę nawrotów kolki nerkowej.¹⁰¹².
• Kamienie moczanowe można rozpuścić chemicznie lekami doustnymi.
• Cytrynianycytryniany alkaliczne lub alternatywnie wodorowęglan sodu w  celu podniesienia pH moczu
• Allopurynolallopurynol w  przypadku hiperurykemii i  hiperurykozurii

Farmakoterapia

• Metamizol
  • Metamizol dziaDziała przeciwbólowo i  spazmolitycznie na moczowód, dlatego jest lekiem pierwszego wyboru.
  • Metamizol (1  g) i  diklofenak (75  mg) mają równoważny efekt. Zastosowanie 2  g metamizolu wykazuje przewagę co do działania i  czasu trwania.
    • Częstość występowania reakcji alergicznej na metamizol wynosi 0,2%, a  agranulocytozy od 0,1% do 0,0001%.
• Paracetamol
  • W  tym wskazaniu paracetamol ma działanie równoważne z  morfiną i  może być podawany jako alternatywa dla metamizolu oraz u  kobiet w  ciąży.
• NLPZ
  • Alternatywa dla leczenia metamizolem
  • W  porównaniu z  opioidami, NLPZ lepiej uśmierzają ból, działają dłużej i  mają mniejszą liczbę działań niepożądanych.¹¹¹³.
• NLPZ nie należy podawać kobietom w  ciąży.
• U  pacjentów ze współistniejącymi chorobami (przewlekła choroba nerek, odwodnienie, niedawne stosowanie substancji nefrotoksycznych), NLPZ mogą prowadzić do ostrej niewydolności nerek. Względne ryzyko ostrej niewydolności nerek (OR w  porównaniu z  niestosowaniem NLPZ) dla nieselektywnych inhibitorów COX waha się od 1,11 (diklofenak) do 2,25 (ibuprofen).
• Diklofenak podaje się doustnie lub doodbytniczo; w przeszłości był podawany domięśniowo.
• Opiaty
  • Opioidy powinny być stosowane jako leczenie uzupełniające tylko(leczenie w drugiejdrugiego liniirzutu), gdy nieopioidowe leki nie działają.
  • Należy unikać petydyny (działania niepożądane: nudności, mioklonie).
  • Tramadol wykazuje genetycznie uwarunkowane zmniejszone działanie przeciwbólowe u  10% wszystkich pacjentów pochodzenia europejskiego („"poor metabolizer" - "słabo metabolizujący”, ang. "poor metabolizer"). Ponadto ma silne działanie wymiotne, dlatego też zaleca się podanie środka przeciwwymiotnego. Tramadol należy stosować w  przypadku kolki nerkowej tylko wtedy,w gdyrazie jest pewnepewności, że mabędzie onmiał odpowiednie działanie na pacjenta (50–100 mg w  powolnym podaniuwstrzyknięciu dożylnym).
  • alternatywnie
    • Pirytramidpirytramid (obecnie niedostepny w Polsce): pojedyncza dawka 15–20  mg domięśniowo lub podskórnie lub w  powolnym wstrzyknięciu dożylnym. Stosowanie:  7,5–22,5 mg
    • Morfina: 5–10  mg w  powolnym wstrzyknięciu dożylnym
• Alfa-blokery
  • Leczenie ułatwiające wydalenie kamienia (medical expulsion therapy − MET) z blokerami zastosowaniem lokerów alfa (tamsulozyną) może zwiększyć szybkość wydalania kamieni i przyspieszyć samoistne wydalenie kamieni (stosowanie pozarejestracyjne, "off-label", obowiązek informowania).
• Antybiotyki
  • Przed rozpoczęciem leczenia kamieni nerkowych należy wykluczyć ostrą infekcję dróg moczowych lub rozpocząć antybiotykoterapię po określeniu opornoantybiotykowrażliwości.
• Leki rozkurczające mięśnie gładkie moczowodu, zwykle jako dodatek do NLPZ¹⁴

Leczenie interwencyjne

• Wybór zabiegu zależy od umiejscowienia i  wielkości kamienia oraz chorób współistniejących.
  • Litotrypsja falą uderzeniową generowaną pozaustrojowo (extracorporeal shock wave lithotripsy – ESWL)
    • Jednym z  działań niepożądanych może być krwiakpowstanie krwiaka, któryrego należy monitorować w  szpitalu, ale zwykle można go leczyć zachowawczo.
    • W  przypadku niedrożności oraz oznak sepsy wywołanej ESWL, należy przeprowadzić urostomię.
  • UreterorenoskopiaLitotrypsja ureterorenoskopowa (URSureterorenoscopic lithotripsy - URSL)
  • Przezskórna litolapaksjanefrolitotomia (percutaneus nephrolithotomy - PCNL)
    • stosowanieNależy zastosować okołooperacyjnejooperacyjną profilaktykiprofilaktykę antybiotykowej antybiotykową. 
    • nieNie stosować w  trakcie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych lub inhibitorów agregacji płytek krwi lub przy istniejących zaburzeniach krzepnięcia.
  • Operacja laparoskopowa
  • Operacja otwarta
  • Nefrektomia jest zarezerwowana dla skrajnych przypadków.

Dzieci

• Ze względu na ryzyko nawrotu, w  szczególności u  dzieci, należy zdiagnozować i  leczyć podstawowe zaburzenie metaboliczne.
• U  dzieci częściej niż u  dorosłych kamienie powstają na skutek wad rozwojowych układu moczowo-płciowego.
• Diagnostyka obrazowa u  dzieci
  • Diagnostyka ultrasonograficzna jest postępowaniem pierwszego wyboru.
  • W  niejasnych przypadkach można wykonać niskodawkową TK bez kontrastu.
  • Planując leczenie u  dzieci, o ile jest to możliwe, należy w miarę możliwości przedkładapreferować urografię RM nad urogramurografią wydzielniczymwydzielniczą.

Ciąża

• KobietyPodstawowym badaniem stosowanym w  diagnozowaniu kamicy moczowej u ciąężyarnych sąjest diagnozowane za pomocąbadanie USG.
• Na ostateczne usunięcie kamienia należy poczekać do rozwiązaniaporodu.
• Jako lek przeciwbólowy można stosować paracetamol.
  • W  przypadku bólu umiarkowanego do silnego można podać paracetamol z  kodeiną i, jeśli jest to wskazane, tramadol lub buprenorfinę, a  w  przypadku bólu silnego, jeśli istnieją ścisłe wskazania, można również podać morfinę.
• UreterorenoskopięW można również wykonać w czasie ciąży można  wykonać ureterorenoskopię.
• Litotrypsja falą uderzeniową generowaną pozaustrojowo (ESWL) i  przezskórna litolapaksjanefrolitotomia (PCNL) są przeciwwskazane w  ciąży.¹²¹⁵.

Zapobieganie i  metafilaktyka (profilaktyka trzeciorzędowa)

• Pacjentów cierpiącychChorych na kamicę można podzielić na dużą grupępacjentów o  niskim ryzyku nawrotu (duża grupa) i mniejszą grupę o  wysokim ryzyku nawrotu (mniejsza grupa).
  • Ocena ryzyka opiera się na badaniu złogu i  podstawowej diagnostyce.
• Pacjenci z  grupy niskiego ryzyka nawrotu powinni stosować ogólne środki profilaktyki kamicy.

Dieta

• Zmiana nawyków związanych z  piciem i  jedzeniem może znacząco zapobiec powstawaniu nowych kamieni.
  • Przyjmowanie dużej ilości płynów
    • Diureza wynosząca co najmniej 2 L l/dobę hamuje tworzenie się kryształów i  jest uważana za najważniejszy środek niefarmakologiczny, jednak dowody na skuteczność są słabe.
  • Dieta powinna być zbilansowana i  bogata w  błonnik oraz, w  zależności od przyczyny, uboga w  szczawiany, sól, mięso lub białko.¹³¹⁶.
    • Nalenależy rozważyć zwiększenie spożycia żywności pochodzenia roślinnego z  odpowiednią podażą białka
    • Unikaunikać pokarmów o  wysokiej zawartości kwasu szczawiowego (takich jak rabarbar, szparagi, szpinak, orzechy i  czekolada) oraz pokarmów o  wysokiej zawartości puryn (podroby, sardynki, sardele i  fasola).
  • Utrata masy ciała pozwala zmniejszyć ryzyko powstawania kamieni nerkowych, jednak ryzyko to może przejściowo wzrosnąć podczas odchudzania.¹⁴¹⁷.

Dodatkowe środki

• Wystarczająca aktywnoAktywność fizyczna
• Redukcja stresu

Ukierunkowana metafilaktyka farmakologiczna

• Pacjenci z  grupy wysokiego ryzyka powinni zostać poddani rozszerzonym, swoistym dla danego typu kamienia, badaniom metabolicznym, aby następnie można było zastosować ukierunkowaną farmakoterapię w  ramach metafilaktyki.
  • Tiazydy (25 do 50 mg/ na dobę) mogą być wskazane w  leczeniu kamieni nerkowych zbudowanych ze szczawianu wapnia i  fosforanów.¹⁵¹⁸.
  • Spożyciepreparaty magnezu w  przypadku kamieni zbudowanych ze szczawianu potasu
  • Allopurynolallopurynol (100 mg/dobę) podajew się w celu leczeniaprzypadku kamieni moczanowych i  współistniejącej dny moczanowej
  • L-metionina, suplement diety, (1,5–3 g/ na dobę) naw zakwaszeniecelu zakwaszenia moczu w  przypadku kamieni zakażonych (struwitowych)
  • Pirydoksyna (forma witaminy B6) może obniżyć endogenną hiperoksalurię.
  • Tiopronina (początkowo 2 xrazy 250 mg/ na dobę, zwiększać do 2  g/ na dobę) ma zastosowanie w  leczeniu kamieni cystynowych.
  • MetaanalizaU wykazała, że u pacjentów z  nawracającą kamicą nerkową, leczenie profilaktyczne dużą ilością płynów, tiazydami, cytrynianami lub allopurynolem zmniejsza ryzyko powstawania nowych kamieni nerkowych.¹⁶¹⁹.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Około 75% przypadków kamicy moczowej można zakwalifikować jako niepowikłane.  
• Pacjentów z  bezobjawową kamicą nerkową należy monitorować, wykonując coroczne badanie przedmiotowe i  badania obrazowe.¹⁷²⁰.
• U  pacjentów bezobjawowych należy przeprowadzić kontrolne badanie USG w  ciągu 3  miesięcy po leczeniu kamieni.

Powikłania

• Wodonercze
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek
• Niewydolność nerek
• Krwawienie
• Perforacja moczowodu
• Zwężenie moczowodu
• Niedrożność i  powstawanie krwiaków po ESWL
• Uszkodzenie jelita cienkiego i  grubego
• Uszkodzenie wątroby i  śledziony

Rokowanie

• NawetU nawet u  80% pacjentów z  kamicą nerkową następujedochodzi nawrótdo nawrotu choroby w  ciągu 10  lat.
• Przy odpowiedniej profilaktyce u  nawet 70–90% pacjentów można zapobiec powstawaniu kamieni.
• TendencjaU do tworzenia się kamieni zmniejsza się wraz z wiekiem u wielu osób, zwłaszcza powyżej 60 roku życia, a nawracającawraz kamicaz moczowawiekiem jestzmniejsza obecniesię rzadkątendencja przyczynądo niewydolnościtworzenia nereksię kamieni.
• ProfilaktycznyEfekt efektdziałania tiazydów na(podawanych kamieniew profilaktyce) może się zmniejszyć po kilku latach leczenia.

Informacje dla pacjentów

O  czym należy poinformować pacjentów?

• Możliwości samodzielnego leczenia
• Zalecenia żywieniowedietetyczne

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• Kamienie moczowe / kamienie nerkowe
• Dna moczanowa, zawartość puryn w  pożywieniu

Ilustracje

Źródła

N20; N200; N201; N202; N209; N21; N210; N211; N218; N219; N22; N220; N228

nyrestein; steinerkrankungen in den harnwegen; Urolithiasis

HarnwegskonkrementeKamienie w drogach moczowych; NierensteineKamienie w nerkach; SteinerkrankungenKamienie innerkowe; denKamica Harnwegendróg moczowych; Kamica nerkowa; Urolithiasis; KolikartigeBól Flankenschmerzenkolkowy w boku; KalziumsteineKolka w boku; HyperkalzurieKamienie wapniowe; HarnsäurestoffwechselstörungHiperkalciuria; Zaburzenia metabolizmu kwasu moczowego; Harnstein; UretersteinKamień moczowy; SteinzertrümmerungKamienie w moczowodzie; ExtrakorporaleKamień Stoßwellenmoczowodowy; Rozbijanie kamieni nerkowych; ESWL; HyperkalzämieHiperkacemia

Kamica dróg moczowych (urolithiasis)

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja: złogi w  drogach moczowych powstają, gdy substancje rozpuszczone w  moczu przekraczają swój próg rozpuszczalności. Częstość występowania: chorobowość około 5 %.

Medibas Polska (staging)

Kamica dróg moczowych (urolithiasis)

/link/c8071ff1c1bd4f8f949b5e91d50b4d51.aspx

/link/c8071ff1c1bd4f8f949b5e91d50b4d51.aspx

kamica-drog-moczowych-urolithiasis

SiteDisease

Kamica dróg moczowych (urolithiasis)

K.Reinhardt@gesinform.de

Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom

pl

pl

pl