Definicja: nietrzymanie moczu z naglącym parciem opisujeto mimowolną utratęutrata moczu z naglącą potrzebą oddania moczu i może wystąpić jako część zespołu pęcherza nadreaktywnego (overactive bladder - OAB). Możliwa jest postać mieszana z dodatkowym wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
Częstość występowania: chorobowość nietrzymania moczu wynosi 3−55%. Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest najczęstszą postacią nietrzymania moczu.
Objawy: mimowolna utrata moczu i nagląca potrzeba oddania moczu.
Badanie fizykalne: zazwyczaj nie odbiega od normy, ale może wskazywać na chorobę współistniejącą lub podstawową.
Diagnostyka: dzienniczek mikcji, badanie moczu i USG górnych i dolnych dróg moczowych. W większości przypadków dodatkowe badania nie są konieczne.
Leczenie: wstępnie niefarmakologiczna terapia behawioralna i fizjoterapia, a w przypadku braku poprawy farmakoterapia. W rzadkich przypadkach konieczna jest terapia interwencyjna.
Częstość występowania 48,3% u kobiet w niemiecko-duńskim badaniu z 2017 r.3.
W badaniu statystycznym w Niemczech 15% zgłosiło problemy z nietrzymaniem moczu.
Wzrost chorobowości z wiekiem (27,1% u kobiet powyżej 60 r.ż.)4
Polskie dane epidemiologiczne wskazują, że wśród Polaków wpowyżej 40. roku życia problem ten dotyczy 39,5% kobiet i 26,8% mężczyzn i wzrasta wraz z wiekiem.5
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest najczęstszą postacią nietrzymania moczu.
Jeśli wymagana jest standaryzowana rejestracja objawów, należy stosować zatwierdzone i odpowiednie kwestionariusze.
np.Kwestionariusz ICIQ-SFkwestionariusz International Consultation on Incontinence (ICIQ-SF - Międzynarodowe Konsultacje na temat nietrzymania moczu; dotyczy jakości życia właściwych dla objawów i choroby).7
wiele napojów zawiera kofeinę (zwłaszcza herbata, kawa i cola)
w W badaniach z grupą kontrolną wykazano brak skuteczności w przypadku nietrzymania moczu;, w jednym badaniu zmniejszenie naglącej potrzeby oddania moczu
Zgodnie z wytycznymi Narodowego Instytutu Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii (National Institute of Health and Care Excellence – NICE ) zalecana jest próba leczenia poprzez ograniczenie płynów.79.
Redukcja masy ciała przy otyłości (BMI >>30 kg/m2)
skuteczna w przypadku naglącego parcia na mocz i w zakresie częstości oddawania moczu, ale nie w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu jest wymieniane jako częste działanie niepożądane wielu leków, ale informacje te opierają się na indywidualnych zgłoszeniach pacjentów i obserwacjach po wprowadzeniu leku do obrotu.
Brak dowodów opartych na badaniach na skuteczność zmiany leku w przypadku objawów nietrzymania moczu;, z tegodlatego powoduw każdym przypadku należy dokonać starannej oceny stosunku korzyści do ryzyka.
Część edukacji pacjenta połączona z planowaniem harmonogramu mikcji ze stopniowym dostosowywaniem odstępów między kolejnymi mikcjami.
Celem jest skorygowanie błędnych nawykowych wzorców, uzyskanie kontroli nad nietrzymaniem moczu z naglącym parciem, wydłużenie przerw między mikcjami, zwiększenie pojemności pęcherza, ograniczenie epizodów nietrzymania moczu i wzmocnienie zaufania do czynności pęcherza.
Zalecazaleca się jako leczenie pierwszejpierwszego liniiwyboru dla pacjentek z nietrzymaniem moczu z naglącym parciem lub o charakterze mieszanym
Trening mięśni dna miednicy
Poprawapoprawa czynności mięśni dna miednicy i stabilności cewki moczowej oraz zmniejszenie aktywności wypieracza w przypadku pęcherza nadreaktywnego
Skutecznośćskuteczny w łagodzeniu nietrzymania moczu i poprawie jakości życia kobiet zwysiłkowym nietrzymaniem moczu, nietrzymaniem moczu z naglącym parciem lub o charakterze mieszanym, m.in. według analizy Cochrane810
Trening można uzupełnić obiofeedback, powierzchowną stymulację elektryczną (ES) lub ćwiczenia mięśni dna miednicy.
Terapiaterapia zalecana dla pacjentek zwysiłkowym nietrzymaniem moczu i "href="~/link/b83b8df5e6154e3fbef96c283713f0b2.aspx" target="_blank">mieszanym nietrzymaniem moczu
Wymuszone opróżnianie pęcherza
Zachzachęcanie pacjentki do opróżniania pęcherza w ustalonych odstępach czasu, również przez osobę sprawującą opiekę w sytuacji opieki nadzorowanej
Leczenie jest zalecane dla pacjentek z nietrzymaniem moczu i zaburzeniami funkcji poznawczych
Tymczasowetymczasowe stosowanie wraz z innymi opcjami leczenia
Jakojako jedyna metoda leczenia tylko w przypadku nieskutecznej lub niedającejniemożliwej siędo zrealizowaćzastosowania terapii lub na życzenie pacjentki (np. po dokonaniu analizy stosunku korzyści do ryzyka)
Szczegszczegółowe informacje o możliwych alternatywnych sposobach leczenia przed zastosowaniem środków pomocniczych
Środki pomocnicze mające bezpośredni kontakt z ciałem
chłonne (np. pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne dla dorosłych, wkładki urologiczne, majtki ochronnechłonne, wkłady anatomiczne)
Środki pomocnicze, niemajktóre nie mające bezpośredniego kontaktu z ciałem
podkładki do łóżek, baseny
Środki pomocnicze dotyczące dostosowania otoczenia
W Polsce NFZ dofinansowuje niektóre rodzaje środków absorpcyjnych, do 90 sztuk miesięcznie, ale obowiązują restrykcyjne kryteria chorobowe (np. choroba nowotworowa, neurogenne i nieneurogenne nietrzymanie moczu).
Szczegóły opisane są w Wykazie wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.11
Do wystawiania zleceń na wyroby medyczne uprawnieni są lekarze wybranych specjalności, pielęgniarka, położna lub felczer. Zlecenia wystawiane są w formie elektronicznej.
brak wskazań w samym nietrzymaniu moczu bez zaburzeń opróżniania pęcherza
najlepiejjako leczenie objawowe w wybranych przypadkach po niepowodzeniu lub odrzuceniu wszystkich innych opcji leczenia zastosować jako leczenie objawowe
Możliwości trwałego drenażu pęcherza moczowego
nadNadłonowy lub przezcewkowy cewnik permanentnyzałożony na stałe do pęcherza moczowego oraz cewnikowanie przerywane nie wykazują istotnej różnicy w ocenie Cochrane.912
Farmakoterapia
Farmakoterapia nietrzymania moczu z naglącym parciem ipęcherza nadreaktywnego stosowana jest w przypadku nieskuteczności zachowawczej terapii niefarmakologicznej.
Leki przeciwmuskarynoweantymuskarynowe odgrywają kluczową rolę w leczeniu farmakologicznym nietrzymania moczu z naglącym parciem i pęcherza nadreaktywnego.
HamujWywierają hamujący wpływ na samoistne, nieskoordynowane skurcze wypieracza i na układ czuciowy pęcherza moczowego w odruchu mikcji z poprawą objawów parcia, wydłużeniem odstępów między mikcjami, złagodzeniem naglącego parcia na pęcherz i ograniczeniem epizodów nietrzymania moczu.
Farmakoterapię zaleca się po niepowodzeniu zachowawczego niefarmakologicznego leczenia nietrzymania moczu z naglącym parciem.
Brakbrak dowodów na wyższą skuteczność określonej substancji
Preparaty o przedłużonym uwalnianiu (ER- extended release - ER) powinny być stosowane przede wszystkim ze względu na zmniejszeniemniejszą skutkówilośc ubocznychdziałań niepożądanych.
Leki przeciwmuskarynoweantymuskarynowe można stosować również w zaawansowanym wieku (wyjątek: oksybutynina podawana doustnie ma negatywny wpływ na funkcje poznawcze).
Potencjalny profil działań niepożądanych jest szczególnie poważnyistotny w przypadku wielochorobowości ipolipragmazji.
konieczne jest uważne monitorowanie leczenia
Stosowanie leków przeciwmuskarynowychantymuskarynowych wymaga starannego monitorowania leczenia.
Kontrolakontrola interakcji lekowych w przypadku polipragmazji i „ładunkuobciążenia antycholinergicznego”, zwłaszcza u pacjentek geriatrycznych
Obecnie zatwierdzone doustne leki przeciwmuskarynoweantymuskarynowe
Daryfenacynadarifenacyna (obecnie niedostępna w Polsce)
Rozlurozluźnienie wypieracza w fazie gromadzeniawypełniania poprzez stymulację noradrenergicznych receptorów beta-3 w mięśniach gładkich pęcherza moczowego
Rrównoważne z zastosowaniem leków antymuskarynowych w leczeniu nadreaktywności pęcherza moczowego i ograniczenia epizodów nietrzymania moczu, ale bez zaburzeń kurczliwości pęcherza (zaleganie moczu)
TerapięLeczenie należy zaproponować pacjentkom po niepowodzeniu zachowawczej terapii niefarmakologicznej, w przypadku nietolerancji lub braku skuteczności terapii lekami antymuskarynowymi,bądźlub przeciwwskazańprzeciwwskazaniami do niej.
Miejscowe zastosowanie dopochwowo estradiolu lub estriolu u pacjentek po menopauzie
PoprawiaPoprawa objawy objawów nadreaktywności pęcherza i nietrzymania moczu z naglącym parciem, zgodnie z wynikami metaanalizy z 2015 r. i przeglądu Cochrane z 2012 r.
Przeznaczone do długotrwałego stosowania u kobiet po menopauzie z nietrzymaniem moczu (szczególnie z naglącym parciem) oraz zanikiem sromu i pochwy.
Brak wystarczających dowodów na skuteczność homeopatii, fitoterapii, suplementów diety i innych metod komplementarnych
Leczenie interwencyjne
Wskazanie do leczeniaWskazane, gdy postępowanie zachowawcze ani i farmakologiczne nie przynosi pożądanego efektu po odpowiednim czasie trwania leczenia.
Toksyna botulinowa
Wstrzyknięcie toksyny botulinowej w ścianę pęcherza moczowego
Skuteczneskuteczne, małoinwazyjne leczenie chirurgiczne opornego na terapię leczenie pęcherza nadreaktywnego
Ograniczenieograniczenie epizodów nietrzymania moczu i parcia oraz częstości oddawania moczu
Zaleca się stosowaćzalecane u pacjentek po niepowodzeniu zachowawczejleczenia zachowawczego i doustnej terapii farmakologicznej.
Działania niepożądane
Efektefekt tymczasowy
Infekcjeinfekcje dróg moczowych
Zaleganiezaleganie moczu w pęcherzu (z koniecznością [samodzielnego] cewnikowania)
U pacjentek w zaawansowanym wieku częstsześciej swystępują problemy z trzymaniem moczu i występuje większe ryzyko zalegania moczu w pęcherzu, dlatego toksynę botulinową należy rozważyć jako metodę rezerwową z zastosowaniem niższymiszych dawkamidawek.
Wpwpływanieyw na funkcję nerwów doprowadzajunerwiających pęcherzacherz moczowegomoczowy w celu poprawy zaburzeń równowagi sygnałów stymulujących i hamujących układów kontrolnych pęcherzacherz moczowegomoczowy
Metody SNM i PTNS należy zaproponować pacjentkom po niepowodzeniu leczenia zachowawczego i doustnego farmakologicznego.
Powiększenie pęcherza lub odprowadzenie moczu
Metoda rezerwowa w przypadkach opornych na leczenie
Ostatnio znacznie rzadziej wskazana, ze względu na powszechną dostępność iniekcji toksyny onabotulinowejbotulinowej oraz neuromodulacji elektrycznej.
Wymaga starannej i indywidualnej oceny stosunku korzyści do ryzyka.
Może być proponowana w wybranych przypadkach pęcherza nadreaktywnego lub nietrzymania moczu z naglącym parciem, gdy inne metody leczenia zawiodły.
Stosowane leczenie chirurgiczne
Powiększenie pęcherza (ileocystoplastyka)
Nadpęcherzowe odprowadzenie moczu (np. wstawka z jelita krętego lub okrężnicy, pęcherz zastępczy)
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Przemijające nietrzymanie moczu z naglącym parciem na pęcherz często ma ostrą przyczynę, a objawy są odwracalne.4.
U kobiet zwysiłkowym nietrzymaniem moczu często wraz z wiekiem rozwijają się postaci mieszane z dodatkowym nietrzymaniem moczu z naglącym parciem (mieszane nietrzymanie moczu).
Nietrzymanie moczu nie jest dolegliwością, którą należy odbierać jako normalną część procesu starzenia.
Rokowanie
Często można złagodzić objawy, bez całkowitego ich ustąpienia.1.
Wyznaczanie realnych celów i edukacja pomagają zwiększyć uczestnictwozaangażowanie pacjentek w leczeniu leczenie, a także monitorować przestrzeganie zaleceń.
Psychospołeczne następstwa nietrzymania moczu z naglącym parciem mogą mieć znaczący wpływ na jakość życia pacjentek.
Dalsze postępowanie
W celu oceny powodzenia leczenia, kontroli przestrzegania zaleceń i identyfikacji ewentualnych działań niepożądanych, zaleca się prowadzenie obserwacji pacjentek.1.
Kontrola przebiegu zależy od stopnia nasilenia objawów oraz podejścia terapeutycznego, dlatego powinna być indywidualnie dostosowana do pacjentki.
PrzebiegDo możnakontroli przebiegu choroby mozna również kontrolowastosować za pomocą dzienniczkadzienniczek mikcji
Norton P, Brubaker L. Urinary incontinence in women. Lancet 2006; 367: 57-67. PubMed
Avery K, Donovan J, Peters TJ, Shaw C, Gotoh M, Abrams P. Iciq: A brief and robust measure for evaluating the symptoms and impact of urinary incontinence. Neurourology and urodynamics 2004; 23: 322–30. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Dumoulin C, Cacciari LP, Hay-Smith EJC. Pelvic floor muscle training versus no treatment, or inactive control treatments, for urinary incontinence in women. Cochrane Database Syst Rev. 2018;10(10):CD005654. Published 2018 Oct 4. doi:10.1002/14651858.CD005654.pub4 https://doi.org/10
Wykaz wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.1002/14651858 Załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r.cd005654 Dz.pub4"href="https://doiU.org/10 z 2023r.1002/14651858 poz.cd005654 823.pub4"target="_blank">doiisap.orgsejm.gov.pl
Nygaard I, Turvey C, Burns TL, Crischilles E, Wallace R. Urinary incontinence and depression in middle-aged United States women. Obstet Gynecol 2003; 101: 149-56. PubMed
Definicja: nietrzymanie moczu z naglącym parciem opisujeto mimowolną utratęutrata moczu z naglącą potrzebą oddania moczu i może wystąpić jako część zespołu pęcherza nadreaktywnego (overactive bladder - OAB). Możliwa jest postać mieszana z dodatkowym wysiłkowym nietrzymaniem moczu.