Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Kolano biegacza, zespół pasma biodrowo-piszczelowego

Streszczenie

  • Definicja: zapalenie kaletki pod pasmem biodrowo-piszczelowym na kłykciu bocznym kości udowej w wyniku przeciążenia.
  • Częstość występowania: najczęstsza przyczyna bólu bocznych okolic kolana u biegaczy.
  • Objawy: bóle bocznych okolic kolana pod obciążeniem.
  • Wyniki badania: miejscowy ból nad kłykciem bocznym kości udowej, szczególnie podczas izometrycznego wyprostu przy 30 stopniach zgięcia.
  • Diagnostyka: dodatkowe badania zazwyczaj nie są konieczne, ewentualnie można wykonać rezonans magnetyczny.
  • Leczenie: zachowawcze z odciążeniem oraz ćwiczeniami rozciągającymi i wzmacniającymi. W dolegliwościach opornych na leczenie w rzadkich przypadkach artroskopia.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie kaletki pod pasmem biodrowo-piszczelowym na kłykciu bocznym kości udowej w wyniku przeciążenia1
  • Ból okolicy bocznej kolana, szczególnie przy zgięciu kolana o 20–30 stopni2
  • Synonimy: zespół tarcia biodrowo-piszczelowego, zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS)3

Częstość występowania

  • Najczęstsza przyczyna bólu bocznych okolic kolana u biegaczy1
  • Stanowi nawet 12% wszystkich urazów u biegaczy4.
  • Zwłaszcza są to sportowcy uprawiający dyscypliny wytrzymałościowe z powtarzającymi się wyprostami i zgięciami kolan
    • biegacze, kolarze5

Anatomia kliniczna

  • Pasmo biodrowo-piszczelowe tworzą powięzi mięśnia napinacza powięzi szerokiej (musculus tensor fasciae latae) oraz mięśni pośladkowego średniego i małego (musculus glutei medius, musculus glutei minimus).
  • Początek ma w bocznym grzebieniu biodrowym, rozciąga się w kierunku dystalnym i przyczepia się do guzka Gerdy’ego (tuberculum gerdy) w proksymalnej bocznej części kości piszczelowej6.
  • Funkcja Redukcja naprężeń zginających kości udowej (zasada pasa ściągającego)

Etiologia i patogeneza

  • Połączenie przeciążenia i czynników biomechanicznych
    • Tarcie pasma biodrowo-piszczelowego o boczny kłykieć kości udowej i leżącą pod nim kaletkę podczas powtarzających się zgięć i wyprostów stawu kolanowego5,7
    • Przeciążenie kolana8
      • Bieganie po nachylonym podłożu
  • Patologie
    • obrzęk zapalny dystalnej części pasma biodrowo-piszczelowego, zapalenie kaletki maziowej9

Czynniki sprzyjające

  • Podczas treningu na bieżni bieg w jednym kierunku10
  • Znaczny wzrost intensywności treningu10
  • Bieganie w dół10
  • Zwiększona rotacja kolana do wewnątrz (nadpronacja, skręcenie kości piszczelowej)11
    • Naprężenie rozciągające pasma biodrowo-piszczelowego (tractus iliotibialis) wzrasta.
  • Zmęczenie mięśni pośladkowych12

ICD-10

  • M76.3 Zespół pasma biodrowo-piszczelowego

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Typowy wywiad lekarski i objawy miejscowe

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Intensywna aktywność fizyczna, ewentualnie zwiększenie zakresu treningu
  • Ból podczas biegania, zlokalizowany w bocznym kłykciu kości udowej3
  • Bóle związane z obciążeniem, poprawa w spoczynku
    • Nasilenie bólu podczas biegu w dół13

Badanie przedmiotowe

  • Analiza chodu
    • Podczas biegu kolana są prostowane, pacjent unika zginania1.
  • Miejscowy ból przy nacisku nad bocznym kłykciem kości udowej
    • około 2 cm nad jamą stawu kolanowego1
  • Prowokacja bólu
    • Rozciąganie kolana z oporem przy około 30 stopniach zgięcia, z jednoczesnym wykonywaniem obciążenia szpotawiącego
      • maks. nacisk pasma na kłykcie kości udowej6,12
  • obrzęk
    • czasami nad dystalną częścią pasma biodrowo-piszczelowego
  • Badanie palpacyjne mięśni
    • Punkty spustowe w mięśniu obszernym bocznym czy w mięśniach pośladkowych?
    • możliwe promieniowanie bólu podczas badania palpacyjnego
  • Siła mięśniowa
    • Test prostowania izometrycznego, zgięcia i odwodzenia stawu biodrowego i kolanowego
    • U biegaczy przyczyną może być zmniejszone odwodzenie bioder (słabe mięśnie pośladkowe)12.
  • Test Obera
    • Kontrola napięcia pasma biodrowo-piszczelowego
    • Procedura
      • Pacjent leży na boku, zdrowym bokiem do dołu
      • Staw biodrowy i kolanowy zdrowej strony w zgięciu 90 stopni
      • Próba przywiedzenia znajdującej się u góry bolesnej nogi.
      • Opór przy przywodzeniu wskazuje na skrócenie pasma.
      • W celu przeprowadzenia patrz również Ilustracja 2 w artykule, do którego prowadzi link.

Diagnostyka specjalistyczna

  • Kontrola ułożenia stopy/kolana podczas biegania na bieżni
  • RM
    • Może być konieczny w wyjątkowych przypadkach, zwłaszcza przed zabiegiem chirurgicznym.
    • często pogrubiony dystalny odcinek pasma biodrowo-piszczelowe oraz zapalenie kaletki maziowej9

Wskazania do skierowania do specjalisty

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Choroby tkanek miękkich, w tym ból przedniej części kolana i niestabilność rzepki

  • Cel skierowania
    • Diagnostyka? Zabieg chirurgiczny? Inne?
  • Wywiad lekarski
    • Początek i czas trwania? Przeciążenie? Przebieg i rozwój? Uporczywe dolegliwości?
    • Umiejscowienie bólu? Sytuacje wyzwalające dolegliwości bólowe? Związek z bieganiem?
    • Inne istotne choroby?
    • Regularnie przyjmowane leki?
    • Konsekwencje: Utrata sprawności? Niezdolność do pracy?
  • Badanie przedmiotowe
    • Umiejscowienie bólu? Obrzęk?
    • Objawy miejscowe? Punkty wyzwalające? Prostowanie izometryczne, zginanie i odwodzenie kolana? Wrażliwość jamy stawowej?
  • Badania uzupełniające
    • zazwyczaj nie są konieczne, ewentualnie można wykonać rezonans magnetyczny.

Leczenie

Cele leczenia

  • Złagodzenie dolegliwości, redukcja stanu zapalnego i zapobieżenie dolegliwościom w przyszłości.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Początkowo leczenie reakcji zapalnej
    • Modyfikacja aktywności, NLPZ, w ciężkich przypadkach ewentualnie miejscowa infiltracja kortyzonem3
  • Po ustąpieniu ostrej reakcji zapalnej rozpoczęcie programu rozciągania i wzmacniania14
  • Ewentualnie Doradztwo w zakresie treningu w razie nieprawidłowej techniki biegania

Zalecenia dla pacjentów

  • Dostosowanie poziomu aktywności fizycznej
    • Unikanie powtarzającego się prostowania i zginania kolana.
    • Pływanie (kraulem) jest dobrą alternatywą dla innych sportów.

Propozycje samoleczenia

  1. Odciążenie, ewentualnie trening pływacki
  2. W miarę ustępowania dolegliwości bólowych pacjent może rozpocząć ćwiczenia rozciągające, skupiając się na paśmie biodrowo-piszczelowym i odwodzicielach bioder (patrz ilustr. 4).15
  3. Gdy tylko pacjent będzie w stanie ćwiczyć rozciąganie bez bólu, można rozpocząć wykonywanie ćwiczeń wzmacniających, zwłaszcza mięśnia pośladkowego średniego (musculus gluteus medius) (patrz ilustr. 5).12
  4. Pacjenci powinni wznowić bieganie dopiero wtedy, gdy będą w stanie wykonywać ćwiczenia wzmacniające bez dolegliwości bólowych. Należy zacząć ostrożnie i stopniowo zwiększać obciążenie.
  5. W większości przypadków wyleczenie następuje w ciągu 3–6 tygodni6.

Leczenie farmakologiczne

  • W ostrej fazie paracetamol lub NLPZ (w zależności od chorób współistniejących) w celu znieczulenia, np. :
    • paracetamol 1 g, maks. 4000 mg/dobę
    • ibuprofen 600 mg jako dawka początkowa, maksymalnie 2400 mg na dobę, nie jako leczenie ciągłe
    • żel z ibuprofenem/diklofenakiem: 2 do 3 razy na dobę na obszar objęty stanem zapalnym 
  • Ewentualnie miejscowo iniekcje z leków steroidowych12

Inne możliwości leczenia

Fizjoterapia

  • Leczenie powinno zostać podzielone na cztery fazy:
  • Faza 1
    • Odpoczynek i miejscowe okłady chłodzące16
  • Faza 2
    • Rozciąganie pasma biodrowo-piszczelowego (tractus iliotibialis) i ewentualnie leczenie mięśniowo-powięziowe tkanek miękkich16
  • Faza 3
    • Trening wzmacniający odwodziciele bioder i trening funkcjonalny z naciskiem na poprawę wzorców ruchowych16
  • Faza 4
    • Wznowienie aktywności biegowej, ostrożne sukcesywne zwiększanie intensywności16.

Zabieg chirurgiczny

  • Wskazanie
    • Tylko w rzadkich przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy w ciągu kilku miesięcy1.
  • Metoda
    • Artroskopia17
    • Rozcięcie tylnej połowy pasma biodrowo-piszczelowego (tractus iliotibialis) w miejscu, w którym przechodzi ono nad nadkłykciem bocznym kości udowej i jednoczesne usunięcie znajdującej się w tym miejscu kaletki maziowej.
    • Resekcja tylnych 2 cm pasma biodrowo-piszczelowego w miejscu, w którym przechodzi ono nad kłykciem bocznym kości udowej.
  • Rokowanie
    • U około 90% pacjentów objawy ustępują po 2–4 tygodniach rehabilitacji18.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Rokowanie

  • Przy odpowiednim leczeniu u prawie wszystkich pacjentów dolegliwości ustępują po 6 tygodniach14.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Kolano biegacza, tendinopatia pasma biodrowo-piszczelowego
Kolano biegacza, tendinopatia pasma biodrowo-piszczelowego
Pasmo biodrowo-piszczelowe
Pasmo biodrowo-piszczelowe

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Stirling JM. Iliotibial Band Syndrome. Medscape, last updated Sep 18, 2018. emedicine.medscape.com
  2. Fairclough J, Hayashi K, Toumi H, et al. The functional anatomy of the iliotibial band during flexion and extension of the knee: implications for understanding iliotibial band syndrome. J Anat. 2006;208(3):309–316. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Khaund R, Flynn SH. Iliotibial band syndrome: a common source of knee pain. Am Fam Physician 2005; 71: 1545-50. PubMed
  4. Richards DP, Alan Barber F, Troop RL, et al. Iliotibial band Z-lengthening. Arthroscopy 2003; 19(3): 326-9. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Ellis R, Hing W, Reid D. Iliotibial band friction syndrome--a systematic review. Man Ther. 2007 Aug. 12(3):200-8. www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Panni AS, Biedert RM, Maffulli N, Tartarone M, Romanini E. Overuse injuries of the extensor mechanism in athletes. Clin Sports Med 2002; 21: 483-98. PubMed
  7. Karageanes SJ. Iliotibial band friction syndrome. Medscape, last updated June 18, 2014. emedicine.medscape.com
  8. Taunton JE, Ryan MB, Clement DB, McKenzie DC, Lloyd-Smith DR, Zumbo BD. A retrospective case-control analysis of 2002 running injuries. Br J Sports Med 2002; 36: 95-101. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Ekman EF, Pope T, Martin DF, Curl WW. Magnetic resonance imaging of iliotibial band syndrome. Am J Sports Med 1994; 22: 851-4. PubMed
  10. Baker RL, Fredericson M. Iliotibial band syndrome in runners: biomechanical implications and exercise interventions. Phys Med Rehabil Clin N Am 2016; 27(1): 53-77. www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Aderem J, Louw QA. Biomechanical risk factors associated with iliotibial band syndrome in runners: a systematic review. BMC Musculoskelet Disord 2015; 16: 356. www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Fredericson M, Cookingham CL, Chaudhari AM, Dowdell BC, Oestreicher N, Sahrmann SA. Hip abductor weakness in distance runners with iliotibial band syndrome. Clin J Sport Med 2000; 10: 169-75. PubMed
  13. Baker RL, Souza RB, Fredericson M. Iliotibial band syndrome: soft tissue and biomechanical factors in evaluation and treatment. PM R. 2011 Jun. 3(6):550-61. www.ncbi.nlm.nih.gov
  14. Fredericson M, Wolf C. Iliotibial band syndrome in runners: innovations in treatment. Sports Med 2005; 35(5): 451-9. www.ncbi.nlm.nih.gov
  15. Fredericson M, White JJ, Macmahon JM, Andriacchi TP. Quantitative analysis of the relative effectiveness of 3 iliotibial band stretches. Arch Phys Med Rehabil 2002; 83: 589-92. PubMed
  16. C M Nusman, M C de Jonge, A Navas Canete. A long-distance runner with lateral knee pain. British journal of sports medicine 2011; 44: 1209-1210. PubMed
  17. Cowden CH 3rd, Barber FA. Arthroscopic treatment of iliotibial band syndrome. Arthrosc Tech. 2013 Dec. 19; 3(1): 57-60. www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Drogset JO, Rossvoll I, Grontvedt T. Surgical treatment of iliotibial band friction syndrome. A retrospective study of 45 patients. Scand J Med Sci Sports 1999; 9: 296-8. PubMed
  19. Strauss EJ, Kim S, Calcei JG, Park D. Iliotibial band syndrome: evaluation and management. J Am Acad Orthop Surg. 2011 Dec. 19(12):728-36. www.ncbi.nlm.nih.gov
  20. Sangkaew C. Surgical treatment of iliotibial band friction syndrome with the mesh technique. Arch Orthop Trauma Surg. 2007 May. 127(4):303-6. www.ncbi.nlm.nih.gov
  21. Barber FA, Boothby MH, Troop RL. Z-plasty lengthening for iliotibial band friction syndrome. J Knee Surg. 2007 Oct. 20(4):281-4. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Lino Witte, dr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt
M763
Läuferknie; ITB; Iliotibiales Bandsyndrom; Überbelastung; Knieschmerzen; Lateraler Femurkondylus; Laterale Tibiatuberkel; Laterale Knieschmerzen; Runner's knee; Ilitibialband; Ober-Test; Scheuersyndrom
Kolano biegacza, zespół pasma biodrowo-piszczelowego
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: zapalenie kaletki pod pasmem biodrowo-piszczelowym na kłykciu bocznym kości udowej w wyniku przeciążenia. Częstość występowania: najczęstsza przyczyna bólu bocznych okolic kolana u biegaczy.
Medibas Polska (staging)
Kolano biegacza
/link/4737f03805f0420e9f6221b0dad9b0a9.aspx
/link/4737f03805f0420e9f6221b0dad9b0a9.aspx
kolano-biegacza
SiteDisease
Kolano biegacza
K.Reinhardt@gesinform.de
Kj.Reinhardt@gesinformmroz@konsylium24.depl
pl
pl
pl