Bóle stawów, sztywność lub obrzęk stawu (monoartropatia)

Informacje ogólne

Definicja

• Bóle w jednym stawie, którym może towarzyszyć obrzęk, wzmożone ucieplenie, zaczerwienienie lub ograniczona mobilność¹

Częstość występowania

• Bóle stawów są częstą przyczyną wizyt w gabinecie lekarskim².
• Według przeprowadzonego w Niemczech badania na ostry ból stawów, tj. ból odczuwany w ciągu ostatnich 24 godzin, cierpi 29,3% kobiet i 24,4% mężczyzn³.
• Najczęściej zgłaszanymi bolesnymi stawami u obu płci są stawy barkowe, kolanowe i biodrowe³.

Rozważania diagnostyczne

• Podczas badania należy zwrócić uwagę na wyżej wskazane sygnały ostrzegawcze.
• Bakteryjne zapalenie stawów jest nagłym przypadkiem ortopedycznym i w razie jego podejrzenia należy natychmiast wdrożyć leczenie w warunkach szpitalnych.

ICD-10

• M25.5 Ból stawu

Diagnostyka różnicowa

Dna moczanowa, podagra

• Nawracająca ostre zapalenie stawów w stawach obwodowych, zazwyczaj u mężczyzn w średnim wieku
• Przyczyną często jest nadmierne spożywanie alkoholu lub mięsa (żywności zawierającej puryny)
• Najczęściej zlokalizowana w stawie śródstopno-paliczkowym palucha (podagra), ale może również występować w innych stawach.
• Atak rozwija się do maksimum po kilku godzinach, obciążenie stawu jest prawie niemożliwe, nawet najlżejszy dotyk jest bolesny.
• Zajęty staw jest obrzęknięty, zaczerwieniony, a jego temperatura jest podwyższona.
• Późnym objawem są widoczne guzki.
• CRP oraz OB podwyższone, stężenie kwasu moczowego może być prawidłowe.
• Mikroskopia polaryzacyjna mazi stawowej wykazuje kryształy kwasu moczowego.

Reaktywne zapalenie stawów

• Artropatia aseptyczna związana z antygenem HLA-B27.
• Często zapalenie jednego stawu kolanowego, może również występować jako zapalenie wielostawowe.
• Często występuje po:
  • infekcjach układu moczowo-płciowego, np. zakażeniu dwoinką rzeżączki, infekcji bakteriami z rodzaju Chlamydia
  • zakaźnych chorobach jelit, np. salmonellozie, szigelozie, jersiniozie, kampylobakteriozie
  • przewlekłych nieswoistych zapaleniach jelit, np. chorobie Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego 

bakteryjnym zapaleniu stawów

• Często pojedyncze zapalenie stawu kolanowego
• Czynnikami ryzyka septycznego zapalenia stawów są punkcje stawów, endoproteza biodra lub kolana, infekcje skóry, zabiegi chirurgiczne na stawach, reumatoidalne zapalenie stawów, podeszły wiek (>80 lat) oraz cukrzyca⁴.
• Gruźlica oraz zakażenie wirusem HIV również są czynnikami ryzyka⁵.
• Konieczne leczenie doraźne z rehabilitacją chirurgiczną
• Zakażenie dwoinką rzeżączki może prowadzić zarówno do bakteryjnego, jak również reaktywnego zapalenia stawów. U kobiet schorzenie pojawia się od 3 do 4 razy częściej⁶.
• Nierzeżączkowe zapalenie stawów zajmuje głównie kolana (50% przypadków) i jest zwykle wywoływane przez gronkowce (60% przypadków)⁷.

Reumatoidalne zapalenie stawów

• Choroby układowe o podłożu zapalnym
• Cierpi na nie 0,5-1% populacji w Niemczech, najczęściej są to kobiety.
• Zazwyczaj zapalenie wielostawowe, które typowo rozwija się w stawach obwodowych i rozprzestrzenia się symetrycznie.
  • Może jednak rozpocząć się również jako zapalenie jednego stawu, szczególnie u dzieci.
• Objawy zapalenia stawów w postaci obrzęku, podwyższonej ciepłoty ciała, zaczerwienienia i bólu; zwykle w stawach środkowych i głównych
• Często występują także ogólne (znużenie, brak apetytu, niewysoka gorączka).
• Rozpoznanie ustalane jest w oparciu o wywiad, objawy kliniczne oraz badania laboratoryjne (OB, CRP, czynnik reumatoidalny, ewentualnie także przeciwciała ACPA) oraz prześwietlenie rentgenowskie zajętych stawów

Zapalenie kości i szpiku (osteomyelitis)

• Endogenna (przez krwiobieg) lub egzogenna (w wyniku otwarcia stawu) infekcja bakteryjna kości, głównie gronkowcem złocistym (S. aureus)
• Nierzadko pojawia się u dzieci, u dorosłych często wtórnie po złamaniach kości lub wykonywanych na nich zabiegach chirurgicznych
• Często objawy nieswoiste, takie jak gorączka, dreszcze oraz znużenie
• Bóle i wrażliwość na nacisk nad zajętymi kośćmi
• Diagnostyka RTG w dwóch płaszczyznach oraz RM

Uraz

• Obrzęk stawu spowodowany krwawieniem w przestrzeni stawowej z wewnętrznym uszkodzeniem stawu

Bóle rzepkowo-udowe / ból przedniej części kolana

• Różne choroby stawu kolanowego powodujące miejscowy ból w przedniej części kolana.
• Częste u młodych kobiet, klinicznie dynamiczna koślawość stawu kolanowego oraz stopa koślawa
• Stanowi 10% wszystkich dolegliwości bólowych kolana leczonych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej
• Kliniczne rozpoznanie przez wykluczenie

Uszkodzenie łąkotki lub więzadła krzyżowego (przedniego, tylnego)

• U młodych pacjentów zwykle urazowe, u starszych pacjentów możliwe również zwyrodnieniowe bez konkretnego urazu
• W przypadku ciężkich uszkodzeń wewnętrznych stawu z krwawieniem w przestrzeni stawowej
• Możliwe wrażenie zablokowania
• Niestabilność stawu kolanowego w wyniku zerwania więzadła krzyżowego
• Oprócz badań przedmiotowych RM w celu potwierdzenia rozpoznania

Oddzielająca martwica kostno-chrzęstna

• Potencjalnie odwracalna aseptyczna martwica kości, w której leżąca nad nią chrząstka może oderwać się jako wolne ciało stawowe („myszka stawowa”).
• Początkowo bóle zależne od obciążenia, z blokadą w przypadku wolnych ciał stawowych
• W 75% przypadków dotyczy kolana, zazwyczaj kłykcia przyśrodkowego kości udowej
• Klasycznym przypadkiem jest młody, aktywny sportowo pacjent płci męskiej
• Diagnostyka obrazowa za pomocą prześwietlenia rentgenowskiego oraz rezonansu magnetycznego

Choroba zwyrodnieniowa stawów

• Choroba zwyrodnieniowa stawów u starszych pacjentów, u młodych pacjentów możliwa również w następstwie urazu
• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego oraz choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego
• Typowo bóle rozruchowe podczas ruchu
• Potwierdzenie objawów choroby zwyrodnieniowej stawów w badaniu RTG:
  
  • sklerotyzacja podchrzęstna
  • zwężenie jamy stawowej (spowodowane zniszczeniem chrząstki)
  • torbiele podchrzęstne
  • osteofity
• Ogólnie niewielki obrzęk lub jego brak lub wzrost temperatury w spoczynku

Nowotwory złośliwe kości

• Istotne rozpoznanie różnicowe u dzieci i młodzieży z objawami zapalenia kości długich kończyn dolnych lub miednicy
  
  • Guz Ewinga
  • Kostniakomięsak

Ból kolana jako ból przeniesiony u dzieci

• Bóle kolana u dzieci często są spowodowane schorzeniami stawu biodrowego, np. dysplazją, chorobą Legga-Calvégo-Perthesa oraz młodzieńczym złuszczeniem głowy kości udowej
• Prowadzi do utykania.
• W przypadku bólu kolana u dzieci zawsze należy zbadać również staw biodrowy.

Hemofilia

• Niedobór określonych czynników krzepnięcia w wyniku dziedziczenia recesywnego sprzężonego z chromosomem X
  • Głównie niedobór czynnika VIII (hemofilia A) lub czynnika IX (hemofilia B)
• Wyraźna skłonność do krwawień, możliwe samoistne krwawienie w przestrzeni stawowej

Wywiad lekarski

Na co należy zwrócić szczególną uwagę

Umiejscowienie

• Obrzęk, zaczerwienienie, wzmożone ucieplenie i ból ograniczone do stawu
  
  • Podejrzenie ostrego zapalenia pojedynczego stawu
• Urazy skóry jako potencjalne miejsca przedostawania się patogenów?

Początek

• Wcześniejsza infekcja jelit lub choroba weneryczna jako czynnik wyzwalający reaktywne zapalenie stawów
• Uraz z wewnętrznym uszkodzeniem stawu prowadzi do krwawienia w przestrzeni stawowej. Przyczyną może być uszkodzenie torebki stawowej, więzadeł lub chrząstki⁸.
• Powolny, postępujący rozwój przemawia za chorobą zwyrodnieniową stawów
• Do (patologicznych) złamań będących następstwem osteoporozy może dochodzić bez wcześniejszego urazu. ⁹

Przebieg

• Szybki rozwój w ciągu kilku godzin do kilku dni bez urazu w wywiadzie zwykle wskazuje na infekcję lub dnę moczanową.

Blokada stawu

• Wskazanie na uszkodzenie łąkotki (szczególnie zerwanie wzdłużne, równoległe do kierunku włókien), oddzielającą martwicę kostno-chrzęstną lub złamanie

Układowe objawy infekcji

• Gorączka
• Dreszcze
• Pogorszenie stanu ogólnego

Inne choroby

• Zapalenie pojedynczego stawu może być pierwszym objawem łuszczycowego zapalenia stawów.
• HIV oraz cukrzyca sprzyjają rozwojowi bakteryjnych zapaleń stawów.

Badanie przedmiotowe

• Objawy ogólnej choroby?
  • Gorączka, dreszcze, tachykardia w septycznym zapaleniu stawów
  • Wykwity skórne w przypadku możliwego zapalenia stawów w przebiegu łuszczycy
  • Dyzuria w reaktywnym zapaleniu stawów
• Badanie stawu w zależności od umiejscowienia

Badania uzupełniające

w ramach podstawowej opieki zdrowotnej

Badania krwi

• Serologia patogenów typowych dla choroby jest wskazana w przypadkach podejrzenia zakaźnego lub reaktywnego zapalenia pojedynczego stawu
• Parametry zapalne: leukocyty, CRP, OB
• czynniki reumatoidalne, przeciwciała anty-CCP w przypadku podejrzenia reumatoidalnego zapalenia stawów
• W dnie moczanowej ewentualnie podwyższone stężenie kwasu moczowego

Punkcja stawu

• W celu odbarczenia i łagodzenia dolegliwości bólowych w pourazowym krwawieniu w przestrzeni stawowej
• Nie zaleca się w ramach zabiegów podstawowej opieki zdrowotnej wykonywania punkcji diagnostycznej, która miałaby na celu wykazać obecność kryształów moczanowych w przypadku podejrzenia dny moczanowej.
• Doraźna punkcja w szpitalu w przypadku podejrzenia bakteryjnego zapalenia stawów

Środki i zalecenia

Wskazania do skierowania/hospitalizacji

• W przypadku sygnałów ostrzegawczych skierowanie do gabinetu chirurgii urazowo-ortopedycznej
• W przypadku podejrzenia bakteryjnego zapalenia stawów skierowanie w trybie pilnym

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Zalecenia

• Punkcja stawu i aspiracja w przypadku krwawienia w przestrzeni stawowej często przynosi szybką ulgę w bólu.
• Zalecane działania w przypadku podejrzenia ostrego ataku dny moczanowej to:
  • Przekazywanie pacjentowi informacji na temat choroby i czynników ryzyka
  • Schładzanie stawów oraz ich unieruchomienie
  • Wczesne rozpoczęcie stosowania NLPZ, kortykosteroidów lub kolchicyny

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Bóle jednego stawu

M255

Gelenkschmerzen; Steifigkeit in einem Gelenk; Monarthropathie; Monarthralgie; Arthralgie; Arthritis urica; Gicht; Podagra; Rheumatoide Arthritis; Rheuma; Osteomyelitis; Kreuzbandverletzung; Meniskus; Arthrose

Bóle stawów, sztywność lub obrzęk stawu (monoartropatia)

document-symptom document-nav document-tools document-theme

deficytem neurologicznym nieprawidłowym ułożeniem (w tym złamaniem) zdeformowanym stawem nieprawidłową perfuzją (uczucie zimna, bladość)

Medibas Polska (staging)

Bóle stawów, sztywność lub obrzęk stawu (monoartropatia)

/link/67aeac269ff24f0ca50266a9b9625686.aspx

/link/67aeac269ff24f0ca50266a9b9625686.aspx

bole-stawow-sztywnosc-lub-obrzek-stawu-monoartropatia

SiteProfessional

Bóle stawów, sztywność lub obrzęk stawu (monoartropatia)

K.Reinhardt@gesinform.de

ja.mroz@konsylium24kardymowicz@bonnierhealthcare.pl

pl

pl

pl