Informacje ogólne
Definicja
Na świecie istniejIstnieją różne definicje ostrego zapalenia oskrzelików.1- W
Europiewytycznych europejskich zwykle tylko pierwsza manifestacjachorobowainfekcji wirusowej dolnych dróg oddechowych w pierwszych 12 miesiącach życia nazywana jest ostrym zapaleniem oskrzelików, co ma zapobiegać ujęciu w tej definicji innych przyczyn epizodów świszczącego oddechu. - W Ameryce Północnej nazywana jest tak każda infekcja wirusowa dolnych dróg oddechowych w pierwszych 24 miesiącach życia, niezależnie od liczby
wystąpieńnawrotów.
- W
Częstość występowania
- Częstość występowania ostrego zapalenia oskrzelików w 1. roku życia: 18–32
- Najczęstsza przyczyna hospitalizacji w pierwszym roku życia
- Około 3% wszystkich dzieci jest hospitalizowanych z powodu ostrego zapalenia oskrzelików w pierwszym roku życia.3
Zakażenia wirusem RSV
- Jest najczęstszym patogenem
choróbodpowiadającym za choroby dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzelików, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc) w pierwszych dwóch latach życia. - Według aktualnych szacunków, choroby układu oddechowego wywołane przez RSV występują na całym świecie z zapadalnością 48,5 przypadków i 5,6 ciężkich przypadków na 1000 dzieci w pierwszym roku życia.
- Zakażenia RSV występują sezonowo, w Europie Środkowej zapadalność jest największa od listopada do kwietnia (sezon RSV); szczyt zachorowań przypada zwykle na styczeń i luty.
Etiologia i patogeneza
- Chorobę w większości przypadków (70%) wywołuje syncytialny wirus oddechowy (RSV)4, inne częste patogeny to rhinowirusy,
metapneumowirusadenowirusy,(hMPV)wirusy grypy, paragrypy, metapneumowirusy iwirus paragrypy typu 3koronawirusy.5
Zakażenia wirusem RSV
- Wirus RSV jest wirusem RNA z rodziny paramyksowirusów.
- Okres inkubacji
- 2–8 dni (średnio 5 dni)
- Droga zakażenia
- głównie przez zakażenie kropelkowe (przeniesienie bezpośrednie i przez aerozole)
65 - Prawdopodobnie możliwe jest pośrednie przeniesienie zakażenia przez zanieczyszczone ręce, przedmioty i powierzchnie.
- RSV może przetrwać w wydzielinach z dróg oddechowych przez 20 minut na rękach, 45 minut na ręcznikach papierowych i fartuchach bawełnianych, a do kilku godzin na rękawiczkach jednorazowych,
nastetoskopach i na powierzchniach plastikowych. - Młodzież i dorośli odgrywają rolę
bezobjawowychobjawowych źródeł zakażeń lub bezobjawowych nosicieli. - Osoby kontaktujące się z pacjentami (również personel medyczny) mogą przyczynić się do szybkiego, również wewną
trz-szpitalnegotrzszpitalnego rozprzestrzeniania się choroby, jeśli nie zostaną zapewnione odpowiednie środki ochronne i higieniczne. - Niemowlęta w pierwszych 4–6 tygodniach życia są chronione głównie przez przeciwciała przenoszone przez łożysko; wcześniaki mogą
równieżciężko zachorować w pierwszych tygodniach życia z powodu mniejszej ilości przeciwciał matczynych.
- głównie przez zakażenie kropelkowe (przeniesienie bezpośrednie i przez aerozole)
- Zakaźność
- Zaczyna się już dzień po zakażeniu,
czyliprzed wystąpieniem objawów. - Czas trwania wynosi 3–8 dni u pacjentów immunokompetentnych.
- Wcześniaki, noworodki, pacjenci z niedoborem odporności lub w stanie immunosupresji mogą wydalać wirusa przez kilka tygodni, a w niektórych przypadkach przez kilka miesięcy.
- Zaczyna się już dzień po zakażeniu,
- Patofizjologia
- Zakażenie prowadzi do odwracalnego uszkodzenia komórek nabłonka rzęskowego błony śluzowej dróg oddechowych.
- Oskrzeliki są wypełnione
przezobumarłymidetrytusfragmentami komórkowyrek, migrującecymi nieswoiste iswoisteswoistymi komórkirkamiobronneobronnymi oraz śluzluzem.- Prowadzi to do obturacji i sprzyja rozwojowi niewentylowanych (niedodma)
,ale takżeoraz kompensacyjnie przewentylowanych obszarów płuc (hiperinflacja). - Zaburzona równowaga między wentylacją a perfuzją prowadzi do hipoksemii.
56
- Prowadzi to do obturacji i sprzyja rozwojowi niewentylowanych (niedodma)
Czynniki predysponujące
- Ryzyko zakażenia RSV jest zwiększone w przypadku:
- dzieci do 6. miesiąca życia
- dzieci z porodów mnogich
powikłań oddechowych unoworodków z zaburzeniami układu oddechowego- dzieci z rodzeństwem w wieku wczesnodziecięcym
- narażenia na nikotynę
przez rodziców lubw gospodarstwie domowym - niedożywienia
pozytywnegododatniego wywiadu rodzinnego w kierunku choroby atopowej lub astmy
- Ryzyko ciężkiego zakażenia RSV jest zwiększone w przypadku:
- wcześniaków
- dzieci z wcześniej istniejącymi schorzeniami płuc (np. dysplazja oskrzelowo-płucna, mukowiscydoza, choroby neurologiczne i mięśniowe z upośledzoną wentylacją)
- dzieci z wadami serca ze zwiększoną perfuzją płucną
- dzieci z zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi7
- dorosłych z wcześniej istniejącymi schorzeniami serca lub płuc
- wszystkich osób z niedoborem odporności i w stanie immunosupresji
- Szczególnie narażeni są biorcy przeszczepów komórek krwiotwórczych, płuc lub innych narządów oraz pacjenci w stanie ciężkiej immunosupresji ze złośliwą chorobą hematologiczną.
- Nie obserwuje się zwiększonego ryzyka u dzieci
,- mających nieistotną hemodynamicznie wadę serca, taką jak przetrwały otwór owalny (PFO), dwupłatkowa zastawka aortalna, łagodne i niewymagające leczenia zwężenie tętnicy płucnej, zwężenie aorty
zwężeniecieśni aorty, mały izolowany ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD) lub ubytek przegrody międzykomorowej (VSD), a także mały przewód tętniczy (ductus arteriosus). - których wady serca zostały odpowiednio skorygowane (operacja/interwencja), jeśli nie wymagają nadal
przyjmowaniastosowania leków na niewydolność serca lub nie mają innych czynników ryzyka.
- mających nieistotną hemodynamicznie wadę serca, taką jak przetrwały otwór owalny (PFO), dwupłatkowa zastawka aortalna, łagodne i niewymagające leczenia zwężenie tętnicy płucnej, zwężenie aorty
ICD-10
- J21 Ostre zapalenie oskrzelików
- J21.0 Ostre zapalenie oskrzelików wywołane przez wirus RS
J21.1 Ostre zapalenie oskrzeliików wywołane ludzkim metapneumowirusem- J21.8 Ostre zapalenie oskrzelików wywołane przez inne określone drobnoustroje
- J21.9 Ostre zapalenie oskrzelików, nieokreślone
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Zapalenie oskrzelików jest rozpoznaniem klinicznym stawianym na podstawie typowego wywiadu (niemowlęta, występowanie w miesiącach zimowych) i
wynikówbadaniabadań przedmiotowychprzedmiotowego (obturacyjne zaburzenia wentylacji z pogorszeniem ogólnego stanu fizycznego). UwagaUWAGA: Ponieważwynikiobjawybadań przedmiotowychchoroby mogą zmieniać sięznacznie różnićdynamicznie, wciąguraziekilkupotrzebyminut,badanie przedmiotowe należyje zebraprzeprowadzićkilka razykilkukrotnie.78OdnotowaniePomiar częstości oddechów i saturacji krwiw przypadku oddychania powietrzem, a także ocena wysiłkuretrakcjioddechowegoklatki(zaciąganiepiersiowejmiędzyżebrzy, dołów nadobojczykowych, praca dodatkowych mięśni oddechowych) oraz trudności w przyjmowaniu pokarmów istanu odżywieniapłynów, pozwalają na podział ostrego zapalenia oskrzelików na 3 stopnienasileniaciężkości.
Stopnie nasileniaciężkości
Łagodny
- Częstość oddechów/min: <40>40><40
- Saturacja
O2O2 podczasoddychającoddychania powietrzem atmosferycznym (%):>>92 RetrakcjeWzmożonymostkowe/klatkiwysiłekpiersiowejoddechowy: brak- Odżywianie: bez problemów
Średni
- Częstość oddechów/min: 40–70
- Saturacja
O2O2oddychającpodczas oddychania powietrzem atmosferycznym (%): 88–92 RetrakcjeWzmożonymostkowe/klatkiwysiłekpiersiowejoddechowy: raczej łagodne objawy- Odżywianie: utrudnione
Ciężki
- Częstość oddechów/min:
>>70 - Saturacja
O2O2 podczasoddychającoddychania powietrzem atmosferycznym (%): <88>88><88 RetrakcjeWzmożonymostkowe/klatkiwysiłekpiersiowejoddechowy: bardzo wyraźne objawy- Odżywianie: niemożliwe
Diagnostyka różnicowa
- Ostre zapalenie oskrzeli
- Astma
- Napad astmatyczny
- Podgłośniowe zapalenie krtani
- Ciało obce w drogach oddechowych
- Zapalenie płuc
- Więcej w artykule
Wywiad lekarski
- Na początku zwykle występują objawy niepowikłanej infekcji dróg oddechowych, takie jak zatkany nos, zapalenie gardła, lekka gorączka i kaszel.
- U części pacjentów przebieg choroby jest łagodny, zwłaszcza u dzieci, które już wcześniej przechodziły zakażenie RSV.
- Po 1–3 dniach kaszel nasila się, częstość oddechów wzrasta do
>ponad 40–50 namin.minutę, zwykle ze świstami wydechowymi.- Często występują
retrakcjezaciąganie przestrzeni podżebroweebrowych, międzyżebroweebrowych lubszyjnedołów nadobojczykowych (stosowaniepraca dodatkowych mięśni oddechowych). - Występują trudności z przyjmowaniem pokarmów (odmowa picia, refluks, wymioty, odwodnienie).
- Mogą wystąpić bezdechy, które są
oznakzwiązane z cięższegokimprzebieguprzebiegiem choroby.
- Często występują
Badanie przedmiotowe
UwagaUWAGA: Objawy są bardzo zróżnicowane,objawy,a ich nasilenie może się znacznie zmienić w ciągu kilku minut!OkreśleniePomiar częstości oddechów, zwykle tachypnoe- Gorączka
uw około 1/3 przypadków78 - W cięż
kichkimprzypadkachprzebigu sinica iwidocznewidocznastosowaniepraca dodatkowych mięśni oddechowych (retrakcjezaciąganieszyjnedołów nadobojczykowych,podżebrowe,przestrzeni międzyżebroweebrowych, podżebrowych). - Charakterystycznym objawem osłuchowym są trzeszczenia końcowo-wdechowe, spowodowane zwiększonym oporem przepływu powietrza w dystalnych oskrzelikach wypełnionych wydzieliną
- Odwodnienie w wyniku gorączki i zmniejszenia ilości przyjmowanych płynów
- U
bardzo manajmłychodszych niemowląt możliwy bezdech centralny
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
- Badania krwi nie są rutynowo zalecane, ponieważ wtórne zakażenia bakteryjne są rzadkie.
- Pomiar saturacji
MikrobiologiaBadania mikrobiologiczne
Diagnostyka specjalistyczna
MikrobiologiaBadania mikrobiologiczneLeczenieWszpitalne,leczeniuwszpitalnymrazieumożliwiająpotrzebyizolacjęizolacja grupowagrupową i zapobieganie zakażeniom szpitalnym.810- Metody
- PCR
,: bardzo specyficzna, szybka i bardzo czuła, do wykrywania RSV i innych patogenów zakażeń dróg oddechowych - Wykrywanie antygenów za pomocą szybkich testów, najczęściej
opartych na testachimmunoenzymatycznych (EIA), czułość 50–90% i swoistość 75–100%, dodatnia wartość predykcyjna jest silnie uzależniona od wieku pacjentów i pory roku(prawdopodobieństwo testu wstępnego).
- PCR
- RTG klatki piersiowej
- Nie jest zalecany rutynowo, ponieważ rozpoznanie można ustalić na podstawie objawów klinicznych.
911 - typowy
wynikobrazobrazuRTGRtgklatkiklppiersiowej
- dyskretne nacieki okołooskrzelowe lub miąższowe, obszary hiperinflacji i niedodmy
- Nie jest zalecany rutynowo, ponieważ rozpoznanie można ustalić na podstawie objawów klinicznych.
Wskazania do skierowania do hospitalizacji
Skierowanie do szpitala z powodu oznakciCiężkiegokiprzebieguprzebieg choroby- znaczna obturacja dróg oddechowych, bezdech, sinica,
znacznaznaczne tachypnoe i inne objawy wzmożonego wysiłku oddechowego,wyczerpanieosłabienie i odwodnienie1012 - Skierowanie do szpitala należy również rozważyć u dzieci, u których saturacja wynosi <92% oraz u których trudności w karmieniu uniemożliwiają zapewnienie odpowiedniej podaży płynów.7
- znaczna obturacja dróg oddechowych, bezdech, sinica,
- Wczesna hospitalizacja pacjentów wysokiego ryzyka
- Uwzględnienie czynników geograficznych (np. długa podróż do szpitala) oraz
aspektówspołecznych (Czy zapewniona jest odpowiednia opieka? Czy można w porę wykryć pogorszenie stanu zdrowia?)
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
- Zapobieganie
niedotlenienianiedotlenieniu - Poprawa czynności płuc
Ogólne informacje o terapiileczeniu
- Najważniejsze interwencje terapeutyczne to działania
czystowspomagające, polegające naminimalnej obsłudze orazzapewnieniu odpowiedniego nawodnienia idotlenieniapodaży tlenu. - Krople z NaCl oraz krople do nosa o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa (
uwagaUWAGA: prawidłowe dawkowanie w przypadkuksylometazolinyoksylometazoliny0,025%w różnych stężeniach!)dla najmłodszych dzieci. Dobre jest wszystko, comogą ułatwiaatwić pracę układu oddechowego!. - Nie zaleca się stosowania następujących metod leczenia:
glukokortykosteroidyglikokortykosteroidy ogólnoustrojowe lub wziewne- beta-
agonistyagoniści - leki przeciwcholinergiczne
1113-1214
- Antybiotyki
- Rzadko wskazane, ponieważ ryzyko wtórnego zakażenia bakteryjnego jest mniejsze niż 1%.
1315
- Rzadko wskazane, ponieważ ryzyko wtórnego zakażenia bakteryjnego jest mniejsze niż 1%.
Farmakoterapia
Podawanie tlenuTlenoterapia
- Suplementacja tlenem przy obwodowej saturacji <90% (wytyczne amerykańskie)><90% (wytyczne amerykańskie)
1416 lub <92% (wytyczne australijskie i brytyjskie)><92% (wytyczne australijskie i brytyjskie)15-167,17suplementacjaWedług rekomendacji polskiej grupy ekspertów, tlenoterapię należy rozpocząć przy <90% w porównaniu z><94% równie skuteczna i bezpieczna>poziomie saturacji <90% i utrzymać do osiągnięcia wartości ≥90% (optymalnie ≥94%)17994%>90%>- tlenoterapia przy saturacji<90% w porównaniu z <94% równie skuteczna i bezpieczna18
Podawanie płynów
- W przypadku niewystarczającej
ilościpodaży płynówdodrogąpiciadoustną, podawanie płynów drogą dożylną lub przez zgłębnik żołądkowy wprowadzany przez nos/jamę ustną- Wytyczne brytyjskie zalecają preferowane podawanie przez zgłębnik.
157
- Wytyczne brytyjskie zalecają preferowane podawanie przez zgłębnik.
Inhalacja z adrenaliny
- Adrenalina zmniejsza
wydzielinęwydzielanie oskrzelowo-tchawiczątchawicze i obrzęk śluzówki oraz zapewnia krótkotrwałą poprawę w zapaleniu oskrzelików w ciągu pierwszych 24 godzin.1819 PodanieWziewne stosowanie adrenaliny nie ma wpływu na przebieg zapalenia oskrzelików w dłuższymszejokresie czasuobserwacji.- Ani u dzieci leczonych ambulatoryjnie, ani u dzieci leczonych szpitalnie nie obserwuje się poprawy
wynikefektówkońcowychleczenia wskutek wziewnego zastosowania adrenaliny.1920
- Ani u dzieci leczonych ambulatoryjnie, ani u dzieci leczonych szpitalnie nie obserwuje się poprawy
Dlatego wiWiększość międzynarodowych wytycznych zaleca, aby nie stosowaćw ogóle ani nie stosować rutynowowziewnej epinefryny.
Inne terapiemetody (w szpitalu)leczenia
- Może być konieczne
leczeniewspomaganie oddechu za pomocą CPAP lub respiratora.2021
Zapobieganie
- Przestrzeganie ogólnych zasad higieny w celu zminimalizowania rozprzestrzeniania się choroby
- regularne mycie rąk
higienicznyzachowywaniekaszelzasad higieny podczas kichania ikichaniekaszluczyszczenieCzyszczenie przedmiotów, które mogą być skażone (zabawki dziecięce).
- Właściwa higiena rąk jest najważniejszym środkiem zapobiegawczym zarówno w domu, jak i w szpitalu.
- Ryzyko zakażenia jest poważnym problemem na oddziałach pediatrycznych.
- Unikanie biernego palenia
- U niemowląt z grupy wysokiego ryzyka może być wskazana profilaktyka
Szczepienie
AktywnaDostępna jest szczepionka przeciwko RSV,niejednak jestobecniezarejestrowanadostępnawyłącznie do stosowania u pacjentów dorosłych po 60. roku życia.
Profilaktyka farmakologiczna z zastosowaniem palivizumabupaliwizumabu
- Humanizowane przeciwciało monoklonalne przeciwko białku F wirusów RSV
- Dopuszczony do stosowania u dzieci z grupy wysokiego ryzyka
- w przypadku wcześniaków z ≤
- w
lubprzypadkudodatkowodzieciwponiżej 2. roku życiaw przypadku wcześniakówz dysplazją oskrzelowo-płucną wymagających leczenia - w przypadku dzieci poniżej 2. roku życia
- w przypadku wcześniaków z ≤
- Zmniejszenie o połowę liczby pobytów w szpitalu z powodu zakażenia RSV u tych dzieci w porównaniu z placebo.
2123 - Nie potwierdzono zmniejszenia występowania punktów końcowych terapii, takich jak zależność od respiratora i śmiertelność.
- Dawkowanie: 15 mg/kg masy ciała domięśniowo w odstępach 4-tygodniowych (5
zastrzykówiniekcji) w sezonie RSV
.- Pierwsza dawka
palivizumabupaliwizumabu powinna być podana w Europie Środkowej na początku listopada każdego roku, a ostatnia dawka odpowiednio między końcem lutego a początkiem marca. Stosowaniepodawanie wstaniewarunkach gotowości donatychmiastowegoleczenia reakcjianafilaksjianafilaktycznej
- Pierwsza dawka
- Należy rozważyć podjęcie leczenia u dzieci z grupy ryzyka.
- Ewentualną profilaktykę należy omówić z rodzicami.
- Należy podjąć indywidualną decyzję, biorąc pod uwagę korzyści płynące z uniknięcia hospitalizacji oraz wady profilaktyki (wydatki, zastrzyki dla dziecka).
- W Polsce lek dostępny jest w ramach programu lekowego obejmującego dzieci z grup ryzyka, który jest realizowany w wybranych podmiotach szpitalnych.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Zapalenie oskrzelików w wielu przypadkach jest łagodną infekcją dolnych dróg oddechowych; w niektórych przypadkach jest ono bardziej nasilone, a u części dotkniętych nim dzieci
mawystępuje ciężki przebieg.- Hospitalizacja jest często konieczna u pacjentów wysokiego ryzyka, którzy są predysponowani do ciężkiego przebiegu choroby.
- Objawy ustępują średnio po 14 dniach; u 10% dzieci z ostrym zapaleniem oskrzelików nadal utrzymuje się kaszel po 3 tygodniach.
- Nabłonek regeneruje się w ciągu 4–8 tygodni.
- Przebycie zakażenia nie generuje długotrwałej odporności. Reinfekcje są powszechne, zwłaszcza wśród dorosłych mających regularny kontakt z małymi dziećmi.
2224
Powikłania
- Powikłania występują zwłaszcza u pacjentów wysokiego ryzyka.
- zapalenie płuc wywołane wirusem RSV
- niedodma
- zaostrzenie chorób towarzyszących
- U najmłodszych niemowląt (6 tygodni do 3 miesięcy) często występuje skłonność do bezdechu.
- Wtórne zakażenia bakteryjne występują rzadko, częste są koinfekcje
zinnymi wirusami oddechowymi. - Częstym powikłaniem zakażenia RSV jest ostre zapalenie ucha środkowego.
- RSV jest wykrywany nawet w 3/4 przypadków ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci poniżej 3. roku życia.
- Jako długotrwałe powikłanie opisano nawracającą obturację oraz utrzymującą się nadreaktywność oskrzeli w konsekwencji ostrego zapalenia oskrzelików wywołanego przez RSV.
Rokowanie
- Śmiertelność w przypadku cięż
kichkiego przebiegu chorób wywołanych wirusem RSV u hospitalizowanych dzieci w wieku ≤2 lat- 0,2% przypadków u dzieci bez podwyższonego ryzyka
- 1,2% u wcześniaków
- 4,1% u dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną
- 5,2% u dzieci z wrodzonymi wadami serca
- U
niektórychczęści dzieci po ciężkim zakażeniu RSV rozwija się predyspozycja do zachorowania na astmę. Jednak obecnie niemastwierdzono jednoznacznego związku między zakażeniem RSV a późniejszą astmą ani atopią.1012
Dalsze postępowanie
- Nie jest wymagane
jakieśszczególne dalsze postępowanie.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

Tchawica, oskrzela, pęcherzyki płucne
Źródła
Wytyczne
- The Royal Australasian College of Physicians. Australasian bronchiolitis guideline. 2019. www.pubmed.gov
- NICE Guideline. Bronchiolitis in children: diagnosis and management. 2015. www.nice.org.uk
- American Academy of Pediatrics. Clinical practice guideline: the diagnosis, management, and prevention of bronchiolitis. 2014. www.pediatrics.org
Piśmiennictwo
- Hancock DG, Charles-Britton B, Dixon DL, et al. The heterogeneity of viral bronchiolitis: A lack of universal consensus definitions. Pediatr Pulmonol 2017; 52: 1234-40.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28672069/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28672069/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Jartti T, Smits HH, Bønnelykke K et al. Bronchiolitis needs a revisit: distinguishing between virus entities and their treatments. Allergy 2019; 74: 40-52.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30276826/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30276826/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Smyth RL, Openshaw PJM. Bronchiolitis. Lancet 2006; 368: 312-22. PubMed
- Dawson-Caswell M, Muncie HL. Respiratory syncytial virus infection in children. Am Fam Physicianb 2011; 83: 141-6. PubMed
Zorc JJ, Hall CB. Bronchiolitis: Recent Evidence on Diagnosis and Management. Pediatrics 2010; 125: 342-49.Pediatrics- Kulkarni H, Smith CM, Lee Ddo H, et al. Evidence of respiratory syncytial virus spread by aerosol: Time to revisit infection control strategies?. Am J Respir Crit Care Med 2016 Aug 1; 194(3): 308-16. pmid:26890617 PubMed
- Zorc
httpJJ, Hall CB. Bronchiolitis://Recent Evidence on Diagnosis and Management. Pediatrics 2010; 125: 342-49. Pediatrics - NICE Guideline. Bronchiolitis in children: diagnosis and management. Stand 2015. www.
ncbinice.nlmorg.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=26890617[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=26890617[uid]" target="_blank">PubMeduk - Florin TA, Plint AC, Zorc JJ. Viral bronchiolitis. Lancet 2017; 389: 211-24.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27549684/" - Hryniewicz
href="https://pubmedW, Albrecht P, Radzikowski A.ncbiet al.nlmRekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego.nihNarodowy Program Ochrony Antybiotyków.gov/27549684/"target="_blank">pubmedISBN 978-83-938000-5-6 (dostęp 02.ncbi02.nlm2024) antybiotyki.nihedu.govpl - Kirolos A, Manti S, Blacow R et al. A systematic review of clinical practice guidelines for the diagnosis and management of bronchiolitis. J Infect Dis 2020; 222: 672-9.
https://academic.oup.com/jid/article/222/Supplement_7/S672/5549996" href="https://academic.oup.com/jid/article/222/Supplement_7/S672/5549996" target="_blank">academic.oup.com - Zorc JJ, Hall CB. Bronchiolitis: REcent evidence on diagnosis and management. Pediatrics 2010; 125: 342. Pediatrics
- Black CP. Systematic review of the biology and medical management of respiratory syncytial virus infection. Respir Care 2003; 48: 209-31. PubMed
- Ralston SL, Lieberthal AS, Meissner HC, et al. Clinical practice guideline: The diagnosis, management, and prevention of bronchiolitis. Pediatrics 2014. doi.10.1542/peds.2014-2742
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25349312/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25349312/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Gadomski AM, Scribani MB. Bronchodilators for bronchiolitis. Cochrane Database Syst Rev. 2014;6:CD001266. DOI: 10.1002/14651858.CD001266.pub4. DOI
- Purcell K, Fergie J. Concurrent serious bacterial infection in 2396 infants and children hospitalized with respiratory syncytial virus lower respiratory tract infections. Arch Pediatr Adolesc Med 2002;156:322-4. PubMed
- Ralston SL, Lieberthal AS, Meissner HC et al. Clinical practice guideline: the diagnosis, management, and prevention of bronchiolitis. Pediatrics 2014; 134: 1474-502.
https://pediatrics.aappublications.org/content/134/5/e1474.short" href="https://pediatrics.aappublications.org/content/134/5/e1474.short" target="_blank">pediatrics.aappublications.org NICE Guideline. Bronchiolitis in children: diagnosis and management. Stand 2015.www.nice.org.uk- O’Brien S, Borland ML, Cotterell E et al. Australasian bronchiolitis guideline. J Paediatr Child Health 2019; 55: 42-53.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30009459/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30009459/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Cunningham S, Rodriguez A, Adams T et al. Oxygen saturation targets in infants with bronchiolitis (BIDS): a double-blind, randomised, equivalence trial. Lancet 2015; 386: 1041-8.
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(15)00163-4/fulltext" href="https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(15)00163-4/fulltext" target="_blank">www.thelancet.com - Hartling L, Bialy LM, Vandermeer B, et al. Epinephrine for bronchiolitis. Cochrnae Database of Systematic Reviews 2011; 6: CD003123. DOI: 10.1002/14651858.CD003123.pub3 DOI
- Meissner HC. Viral Bronchiolitis in Children. N Engl J Med 2016; 374: 1793-4.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1413456" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1413456" target="_blank">www.nejm.org - Shah PS, Ohlsson A, Shah JP. Continuous negative extrathoracic pressure or continuous positive airway pressure compared to conventional ventilation for acute hypoxaemic respiratory failure in children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 11. Art. No.: CD003699. DOI: 10.1002/14651858.CD003699.pub4 DOI
- Helwich E, Miszczak-Knecht M, Sands D et al. Stanowisko ekspertów dotyczące rozszerzenia wskazań do profilaktyki ciężkich infekcji wirusem syncytium nabłonka oddechowego (RSV) za pomocą paliwizumabu u noworodków i niemowląt. Standardy Medyczne/Pediatria 2022; 19, 549-555. (dostęp 04.02.2024) standardy.pl
- Cochrane Database Syst Rev. 2013. Andabaka T, Nickerson JW et al, Monoclonal antibody for reducing the risk of respiratory syncytial virus infection in children.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23633336" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23633336" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Hashem M, Hall CB. Respiratory syncytial virus in healthy adults: the cost of a cold. J Clin Virol 2003; 27: 14-21. PubMed
Autorzy
- Aleksandra Danieluk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Lino Witte,
drDr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt - Erika Baum,
profProf. dr med., profesor medycy ogólnej, Biebertal (recenzja)