Odma opłucnowa samoistna

Streszczenie

• Definicja: samoistnieSamoistnie występująca choroba, w  której powietrze dostaje się do jamy opłucnej, a  płuco (częściowo) zapada się. Rozróżnia się pierwotną (primary spontaneous pneumothorax –, PSP) i  wtórną samoistną odmę opłucnową (secondary spontaneous pneumothorax –, SSP), przy czym ta ostatnia wynikamoże z byc powikłaniem podstawowej choroby płuc. RzadkimW powikłaniemrzadkich obusytuacjach postacidochodzi możedo byćrozwoju odmaodmy prężnanej.
• Częstość występowania: okoOkoło 14  przypadków hospitalizacji rocznie z hospitalizacją na 100  000 mieszkańców. Dotyczy to częściej mężczyzn. PSP występuje głównie u  młodych mężczyzn w  wieku około 25 lat, SSP głównie u  pacjentów w  wieku powyżej 60 lat.
• Objawy: nagleNagle pojawiającecy się bólel w  klatce piersiowej po odpowiedniej stronie i odmy oraz duszność, ale; niewielka PSP może mieć również dość łagodny przebieg.
• Badanie fizykalne: przyW wyraźnychrazie objawachobjawowej PSP- brak szmerów oddechowych po dotknizajętej stronie lub ich ściszenie, bębenkowy odgłos opukowy bębenkowy.
• Diagnostyka: RTG klatki piersiowej, ewentualnie TK klatki piersiowej oraz USG w przypadkupłuc, gdy dostępni są doświadczonychwiadczeni diagnostówklinicyści.
• TerapiaLeczenie: w zaleZależnościy od nasilenia odmy opłucnowej, dolegliwości i  ewentualnych chorób podstawowychtowarzyszących. OdczekanieObserwacja na ponownei spontaniczne rozprężenie płuca, nakłucie w  celu odprowadzenia powietrza, drenaż (z  ssaniem) klatki piersiowej lub zabieg chirurgiczny. Prężna odma opłucnowa musiwymaga zostaćnatychmiastowej natychmiast poddana leczeniuinterwencji za pomocą nakłucia dekompresyjnego i  drenażu klatki piersiowej.

Informacje ogólne

Definicja

• Nagła odma opłucnowa bez wcześniejszejniejszych interwencji w obszarze obrębie klatki piersiowej lub bez jej urazu
  • W  przypadku odmy opłucnowej powietrze gromadzi się w  jamie opłucnej między opłucną trzewną i  ścienną.
  • Utrudnia to ruchy oddechowe płuc.
• Rozróżnia się:
  • 85% pierwotną samoistną odmę opłucnową (primary spontaneous pneumothorax- PSP, 85%), bez możliwejrozpoznanej do zidentyfikowania podstawowejwcześniej choroby płuc, wiekczęsciej <45 lat) oraz>w młodym wieku
  • 15% wtórną samoistną odmę opłucnową (secondary spontaneous pneumothorax- SSP), 15%,u możliwaosób doz zidentyfikowania podstawowa chorobachorobami płuc)
    • raczejCzęsciej u osób w  podeszłym wieku
    • najczNajczęściej w  przebiegu przewlekłej obturacyjnej chorobiechoroby płuc (POChP)
• DalszeInne rozróżnieniarodzaje, nieprzedstawione jednak szczegółowo w  tym artykule, to:
  • odmaOdma opłucnowa pozabiegowajatrogenna (w tym po zabiegach operacyjnych)
  • odmaOdma opłucnowa u  dzieci
  • pooperacyjnaPourazowa odma opłucnowa
  • pourazowa odma opłucnowa
  • odmaOdma opłucnowa związana z  wentylacją mechaniczną
• Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)
  • Nagła odma opłucnowa bez wcześniejszejniejszych interwencji w obszarze obrębie klatki piersiowej lub jej urazu u  pacjentów w  wieku poniżej 45  lat bez wcześniej rozpoznanej choroby płuc i  bez obustronnych zmian w  płucach w  badaniu radiologicznym nazywana jest pierwotną samoistną odmą opłucnową.
  • Jednakże u  nawet 90% pacjentów stwierdzanestwierdza sąsię patologicznepatologie wynikipodczas badania torakoskopii lub w tomografii komputerowej w pod postacią podopłucnowych pęcherzyków i  pęcherzy.
• Wtórna samoistna odma opłucnowa (SSP)
  • Jeśli u  pacjenta występowała choroba płuc w  wywiadzie, jeśli przed wystąpieniem odmy opłucnowej pojawiały się objawy ze strony pukłucadu oddechowego, jeśli patologiczna strukturapatologia płucucna jest widoczna w badaniu rentgenowskim po niezajętej stronie lub jeśli osoba dotknięta chorobą ma 45 i  więcej lat i  pali papierosy, należy założyć, że jest to wtórnąrna samoistnąsamoistna odmęodma opłucnowąucnowa.
  • Wtórna samoistna odma opłucnowa wiąże się z  większą chorobowością i  śmiertelnością niż pierwotna samoistna odma opłucnowa.

Odma prężna / odma wentylowa

• W  rzadkich przypadkach w przebiegu samoistnej odmy opłucnowej może dojść do rozwoju odmy prężnej z samoistnej odmy opłucnowej.
• Powietrze wpływa do jamy opłucnej podczas wdechu, ale nie wypływa podczas wydechu (mechanizm zaworuzastawki).
• Zwiększone ciśnienie w odpowiedniej jednej połowie klatki piersiowej prowadzi do przemieszczenia śródpiersia i  tchawicy oraz zaburza żylny przepływ zwrotny do serca, co w  ciągu kilku minut może doprowadzić do niewydolności układu krążenia.
• Odma prężna jest ostrym stanem zagrażającym życiu!

Częstość występowania

• Około 14 przypadków hospitalizacji rocznie z hospitalizacją na 100  000 mieszkańców
  
  • Schorzenie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety (ok. 3:1)
  • Niska śmiertelność do 45 roku życia
  • Śmiertelność wśród pacjentów w  wieku powyżej 90 lat ok. 9–10 %.
• Nawroty występują w  20-30% przypadków.
• Wiek
  
  • Mężczyźni
    • Szczyt występowania w  wieku 25  lat dla PSP
    • Szczyt występowania w  wieku 75  lat dla SSP
• Kobiety: mniej więcej z  tą samą częstotliwością we wszystkich dekadach życia

Etiologia i  patogeneza

Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)

• Podopłucnowe pęcherzyki i  pęcherze pojawiajwystępują sięu w ponad 90% przypadkówchorych i  uważa się, że odgrywają one ważną rolę w  rozwoju odmy opłucnowej.

Wtórna samoistna odma opłucnowa (SSP)

• Przyczyną jest choroba podstawowa.
  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest przyczyną w  70% przypadków.
  • Rozedma pęcherzowa płuc
  • Zapalenie płuc
  • astmaAstma
  • Zwłóknienie torbielowate (mukowiscydoza)
  • Gruźlica
  • Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci
  • Mykobakterioza niegruźlicza
  • Choroby prowadzące do zwłóknienia płuc
  • Torbielowate choroby płuc
    • Ziarniniakowatość z  komórek Langerhansa
    • Limfangioleiomiomatoza (LAM)
    • Zespół Birta-Hogg-Dubégo
  • Rak płuca
  • Sarkoidoza
  • Wtórne nowotwory złośliwe płuc
  • Zespół Marfana
  • Zespół Ehlersa-Danlosa
  • Szczególną postacią jest katamenialna odma opłucnowa.
    • zaleZależna od menstruacji, przypuszczalnie spowodowana endometriozą, występuje rzadko

Patogeneza

• Powietrze dostaje się do jamy opłucnej przez połączenie między przestrzenią pęcherzykową a  jamą opłucnej (np. pęknięty pęcherzyk = uszkodzenie opłucnej trzewnej).
• Ponieważ ciśnienie w  jamie opłucnej jest niższe niż ciśnienie w  przestrzeni pęcherzykowej, powietrze przedostaje się do jamy opłucnej do momentu wyrównania gradientu ciśnienianień, a  płuco zapada się.¹.
• Więcej informacji na temat odmy prężnej podano w  odpowiednim rozdziale.

Czynniki predysponujące

• Palenie tytoniu
  • Znacząco zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia odmy opłucnowej zarówno u  osób zdrowych, jak i  osób cierpiących na choroby płuc.
  • Ryzyko w  ciągu całego życia wzrasta o do 12% u  zdrowych, palących mężczyzn w  porównaniu do 0,1% u  osób niepalących.
• Dodatni wywiad rodzinny
• Wiek <40 lat>
• MWysocy mężczyźni, o wysokiej, szczupłej budowie ciała¹    
• Wcześniejsze choroby, przede wszystkim:
  • POChP
  • ostraAtak astmaastmy
  • zwłóknienie torbielowate (mukowiscydoza)
  • gruźlica
  • zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci¹
  • inne, patrz Etiologia SSP
• Latanie samolotem nie stanowijest przyczynyprzyczyną większej liczby przypadków odmy opłucnowej u  pacjentów z  istniejącą wcześniej chorobą płuc niż u  zdrowych pasażerów.  
• Brak związku z  wysiłkiem fizycznym

ICD-10

• J93 Odma opłucnowa
  • J93.0 Odma opłucnowa samoistna z  wysiłku
  • J93.1 Inna samoistna odma opłucnowa

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Podejrzenie rozpoznania na podstawie wywiadu lekarskiego i  badania przedmiotowego
• RentgenRTG klatki piersiowej lub w  wątpliwych przypadkach tomografia komputerowa potwierdzają rozpoznanie.
• Badanie USG wykonywane przez doświadczonych diagnostów dostarcza równie dobrychwiarygodnych wyników, co badanie rentgenowskie klatki piersiowej.

Diagnostyka różnicowa

• Zatorowość płucna
• Zawał serca
• Zapalenie płuc
• astmaAstma
• POChP
• Wysięk opłucnowy
• Perforacja przełyku¹
• Rozwarstwienie aorty

Wywiad lekarski

• Czynniki ryzyka
  • Palenie tytoniu
  • Budowa ciała
  • Wcześniejsze epizody odmy; choroby zwiększające ryzyko
  • Wiek, płeć męska
• Typowe objawy: Bból w  klatce piersiowej, duszność
  • przede wszystkim w PSP często o łagodnym nasileniu, przebieg raczej stopniowywolny (do momentu zgłoszenia się do lekarza mijają dni)
  • wW SSP często wyraźnenie zaznaczone, gwałtowne objawy
• W  przypadku wcześniej rozpoznanych chorób płuc, np. POChP, może prowadzić do ostrego stanunagłęgo zaostrzenia choroby podstawowej.
• W  przypadku ciężkiej duszności, której towarzyszą objawy wstrząsu lub zastojuposzerzenia żył szyjnych, należy rozważyć odmę prężną lub odmę opłucnową z  krwotokiem do jamy opłucnej (hematopneumothorax- odmokrwiakodma krwotoczna opłucnej).

WskazówkiWywiad zlekarski wywiadua lekarskiego dotyczące diagnostykidiagnostyka różnicowejnicowa

• Odma wentylowa/prężna
  • Szybko postępująca duszność (w  ciągu minut)
  • przyspieszonyPrzyspieszony oddech (tachypnoe)
  • Ból w  klatce piersiowej
    • Ból o  charakterze kłującym lub ostrym (ból opłucnowy klatki piersiowej)
  • Lęk
  • Tachykardia
  • Choroba wymaga natychmiastowego wdrożenia leczenia!
• Pierwotna samoistna odma opłucnowa
  • nagły,Samoistny samoistny początek jednostronnegojednostronny bólul w  klatce piersiowej o nagłym początku i  dusznościć
    • czCzęsto jednak tylko nieznacznie nasilone objawy
    • Nasilenie duszności nie ma związku z  rozległością odmy opłucnowej.
• Wtórna samoistna odma opłucnowa
  • Duszność oraz jednostronnejednostronny bólel w  klatce piersiowej
  • Objawy są zwykle bardziej nasilone niż w  przypadku pierwotnej samoistnej odmy opłucnowej.

Badanie przedmiotowe

• Osłuchowo ściszone/nieobecne szmery oddechowe po dotknizajętej stronie
  • Łagodnej odmy opłucnowej często nie możnaudaje się wykryć w badaniupodczas osłuchowymuchiwania.
• Bębenkowy odgłos opukowy po dotknizajętej stronie
• Synchroniczne z pulsem „klikanie” podczas osłuchiwania
• Rzadko odma tkanek miękkich (odma podskórna)
• Przypodstawne stłumienie w  odmie opłucnowej z  krwotokiem do jamy opłucnej- (hematopneumothorax, odmokrwiakodma krwotoczna opłucnej)- (rzadko)
• Tachykardia, tachypnoe (przyspieszony oddech) i  hipotonia w  odmie opłucnowej z  krwotokiem do jamy opłucnej (hematopneumothorax, odmokrwiakodma krwotoczna opłucnej) lub odmaodmie prężnanej
  • przyPrzy odmie prężnej także zastójposzerzenie żył szyjnych  
• W  przypadku wtórnej samoistnej odmy opłucnowej (SSP) dodatkowo wynikiszmery osłuchowe oddechowe jak w podstawowej choroby płuc

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

• Pulsoksymetria, parametry życiowe
• Ultrasonografia klatki piersiowej
  • Diagnosta z  odpowiednim doświadczeniem może wykryć odmę opłucnową w  badaniu USG.
  • Kryteria diagnostyczne
    
    • brakBrak przemieszczeniaprzemieszczania się płuc podczas oddychania w  badaniu dynamicznym- objaw kody kreskowego w trybie M-mode
    • niewykrywalnaBrak jamaobjawy ślizgania linii opłucnej
    • brak potwierdzenia tzw.Brak artefaktu „ogona komety”- brak linii B
    • wystWystępowanie tylko ech wtórnych- linie A
    • Do pewnego rozpoznania konieczne jest uwidocznienie tzw. „Lung point” (przejście-punktu, pomiędzyw odmą opłucnową i zawierającym powietrzektórym płucemuco z kontaktemzaczyna zeprzylegać ścianądo klatki piersiowej)

Diagnostyka w  szpitalu

• RTG klatki piersiowej
  • W  celu wstępnego rozpoznania odmy opłucnowej zalecane jest wykonanie badania RTG klatki piersiowej w  projekcji tylno-przedniej, w  pozycji stojącej na wdechu.
  • Technika radiografii bocznej (RTG klatki piersiowej z boku)w projekcji bocznej jest wskazanawskazane w  przypadku PSP i innych dodatkowych wątpliwości.
• Badanie ultrasonograficzne
  • W  celu wykluczenia odmy opłucnowej jako alternatywę dla badania rentgenowskiego klatki piersiowej można wykonawykorzystać badanie ultrasonograficzne, jeśli diagnosta ma wystarczające kwalifikacje,; zwłaszcza po zabiegach.
• TK klatki piersiowej
  • Tomografię komputerową należy wykonać tylko w  przypadku niejasnych wyników, podejrzenia powikłań lub podejrzenia wtórnej samoistnej odmy opłucnowej.
  • Zastosowanie tomografii komputerowej klatki piersiowej do dalszej diagnostyki odmy opłucnowej po 45 roku życia jest zasadne, ponieważ pozwala na wykrycie lub wykluczenie współistniejącej choroby płuc.

RTG klatki piersiowej w  projekcji przednio-tylnejPA na wdechu

• Przemieszczenie linii opłucnej (odgraniczenie płuca przez opłucną trzewną) bez rysunku naczyń płucnych
• Ewentualnie odma tkanek miękkich (odma podskórna)
• Obecność pęcherzowych lub torbielowatych zmian w  płucach może prowadzić do fałszywegomylnego rozpoznania odmy opłucnowej.
• RozległoWielkość odmy opłucnowej można oszacować, mierząc wielkoodległościć bocznmiędzy opłucną, a ścianą i szczytowąklatki piersiowej na poziomie wnęki płuca.
• Odma prężna
  • duDuża ilość powietrza po dotknizajętej stronie klatki piersiowej
  • przeciwstronne przemieszczeniePrzemieszczenie struktur śródpiersia na stronę przeciwną

BadaniaBadanie USG  

• Czułość jest wyższa niż w  przypadku RTG klatki piersiowej, a  swoistość przy odpowiednim doświadczeniu diagnosty porównywalna z  RTG klatki piersiowej.

TK klatki piersiowej

• Tomografia komputerowa jest standardem obrazowania i  oceny miąższu płuc.
  • wW przypadku braku pewności co do rozpoznania, np. obecności dużych pęcherzy (mogących radiologicznie pozorować odmę opłucnową)
  • rozpoznawalnośćRozpoznawanie małych odm opłucnowych
  • dokDokładna ocena rozległości
  • Największą zaletą tego badania jest identyfikacja leżących u  podstaw choroby pęcherzy, chorób miąższu i  nieprawidłowości w  umiejscowieniu drenażu klatki piersiowej.
• Wskazania
  • niejasneNiejasne wyniki badaniawcześniejszych badań
  • powikPowikłania (jak na przykład odma tkanek miękkich w  początkowym stadium)
  • poczPoczątkowa odmokrwiakodma krwotoczna opłucnej (hematopneumothorxhematopneumothorax)
  • ciCiężka choroba współistniejąca  
  • wczeWcześniejsze operacje w  obrębie klatki piersiowej  
  • nawrNawrót odmy opłucnowej
  • ocenaOcena miąższu płuc w  przypadkach podejrzenia wtórnej samoistnej odmy opłucnowej
• Podanie kontrastu do oceny miąższu płuc nie jest konieczne.
• Brak zalecewskazań do zastosowaniaTK pierwotnegojako badania pierwszego rzutu, ze względu na narażenie na promieniowanie

Wskazania do skierowania do specjalisty/szpitala

• W  przypadku podejrzenia rozpoznania, przy łagodnych objawach, doskierowanie badańna obrazowychspecjalistyczne badania obrazowe w  warunkach ambulatoryjnych²
• W przypadku znacznych objawów o znacznym nasileniu, skierowanie do wyjaśnieniapotwierdzenia rozpoznania i  leczenia
• Skierowanie do przyjęciaszpitala w trybie pilnym w  przypadku podejrzenia odmy prężnej, po odbarczeniu odmy. W warunkach polskich jest to wskazanie do wezwania Zespołu Ratownictwa Medycznego i przetransportowanie chorego do szpitala.
  
  • Szczegółową informację na ten temat opisano w  odpowiednim rozdziale.

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Ponowne rozprężenie płuca i  zamknięcie przecieku
• Złagodzenie objawów
• Wyjaśnienie przyczyn SSP i  ewentualne ich usunięcie przyczyn
• Zapobieganie nawrotunawrotom choroby

Ogólne informacje o terapii  

• Leczenie zależy od nasilenia odmy opłucnowej, dolegliwości odczuwanych przez pacjenta, jego wieku i  chorób podstawowych.
  • Wskazaniem do leczenia interwencyjnego lub chirurgicznego są duszność i  duża odma opłucnowa.
• Leczenie PSP różni się zasadniczo od leczenia SSP.
• W  łagodnych przypadkach spontaniczne zdrowienie następuje samoistnie bez interwencji.²
• Odma obustronna oraz odma prężna są klinicznymi stanami nagłymi i  wymagają natychmiastowego wdrożenia leczenia.
  • W  przypadku odmy prężnej konieczne jest natychmiastowe wykonanie drenażu, w  razie potrzeby za pomocą kaniuli o  dużymej prześwicierednicy na wysokości II  przestrzeni międzyżebrowej w linii śródobojczykoworodkowoobojczykowej, a  następnie drenaż klatki piersiowej.
    • patrzPatrz również Artykuł Odma prężna
• Interdyscyplinarne (współ)leczenie pneumonologicznepulmonologiczne lub torakochirurgiczne u  pacjentów z  PSP i  powikłaniami (np. odma tkanek miękkich w  początkowym stadium, odma opłucnowa z  krwotokiem do jamy opłucnej- odmokrwiakodma opłucnej,krwotoczna (hemopneumothorax)- w  początkowym stadium, ciężka choroba współistniejąca, lekistosowanie przeciwkrzepliweleków przeciwkrzepliwych, wcześniejsze operacje w  obrębie klatki piersiowej lub nawrót odmy opłucnowej)
• W  zależności od objawów, etiologii, rozległości odmy opłucnowej i życzeń preferencji pacjenta poza  podejściem zachowawczym do dyspozycjiwyboru pozostają opcjetakie aspiracjimetody jak aspiracja, drenażu i zabiegu zabieg chirurgicznegochirurgiczny.

Pierwotna samoistna odma opłucnowa

Obserwacja

• W  przypadku małej odmy opłucnowej i  braku duszności, pierwszeprzy zdarzenieodmie występującej po raz pierwszy
• Wspólna decyzja terapeutyczna z  pacjentem po szczegółowejowym konsultacji na tematwyjaśnieniu różnych opcji leczenia.
• Możliwa jest również obserwacja ambulatoryjna.
  • W  przypadku nasilenia się objawów pacjenci powinni natychmiast ponownie zgłosić się do lekarza.
  • planowaPlanowa ponowna wizyta następnego dnia, a  następnie w  określonych odstępach czasu (co tydzień)
  • Leczenie przeciwbólowe, w  razie potrzeby np. ibuprofenem w  dawce 600  mg 3  razy na dobę, z  uwzględnieniem przeciwwskazań
• Spontaniczna resorpcja odmy opłucnowej może trwać 6  tygodni lub dłużej.

Aspiracja i  leczenie za pomocą drenażemu

• PrzedeW wszystkimpierwszej kolejności można spróbować wykonać aspirację powietrza.
  • Jest ona mniej bolesna niż drenaż klatki piersiowej, ale ma również niższy wskaźnik skuteczności
• Założenie drenu w  przypadku nieudanej aspiracji, rozwójrozwoju odmy prężnej lub w  przypadkach nasilonej samoistnej odmy opłucnowej
  • Należy preferować cienkie dreny o małym świetle (do 14 Ch<14F), ponieważ są one mniej bolesne dla pacjenta przy ich zakładniu, aleprzy równietakiej skutecznesamej skuteczności.²
• Stosowanie układudrenażu ssącego nie jest zalecane jako działanie rutynowe.
  • Wskazanie do zastosowania układudrenażu ssącego:
    • objawoweObjawowe odmy opłucnowe z  dużym zapadnięciem płuca
    • utrzymujUtrzymujący się wyciekprzeciek powietrza (ponad 48 godzin z po założonymeniu drenażemdrenu)

ChirurgiaInterwencja chirurgiczna

• Wskazania
  • samoistnaSamoistna odma opłucnowa z  krwotokiem do jamy opłucnej (hemopneumothorax- odmokrwiakodma krwotoczna opłucnej)
  • wW przypadku utrzymującego się przecieku powietrza lub niepełnego ponownego rozprężenia płuca podczas leczenia z  zastosowaniem ssaniadrenażu ssącego
  • nawracajNawracająca odma opłucnowa po aspiracji lub leczeniu drenażem
  • Wskazaniem względnym jest wysokie ryzyko nawrotu (duża odma opłucnowa, obecność pęcherzy).
• Zalety zabiegu chirurgicznego
  • niNiższe ryzyko nawrotu
  • uzyskanieUzyskanie próbek do badania histopatologicznych mogących posłużyć do wyjaśnienia możliwej przyczyny wtórnej
  • krKrótszy czas leczenia przy niskiej zachorowalności w  okresie okołooperacyjnym
• Wady zabiegu chirurgicznego
  • moMożliwe niepotrzebne leczenie przy szansie na zastosowanie leczenia zachowawczego
  • pooperacyjnePooperacyjne skutki uboczne, takie jak dolegliwości bóllowe
  • powikPowikłania pooperacyjne oraz
  • moMożliwość przeprowadzenia zabiegu wyłącznie w  warunkach szpitalnych
• Leczenie chirurgiczne
  
  • Torakoskopia wspomagana wideo (wideotorakoskopia, VATS) jest lepszym rozwiązaniem niż torakotomia.
  • W  celu zmniejszenia ryzyka nawrotu zaleca się częściową pleurektomię lub pleurodezę z  użyciem talku.
  • W  razie potrzeby nietypowa resekcja szczytu płuca w  przypadku odpowiednichwystępowania charakterystycznych zmian anatomicznych (pęcherzy)

Wtórna samoistna odma opłucnowa

• Pacjentów z  SSP zawsze należy zawsze przyjmowakierować do szpitala i poddawa poddać obserwacji przez pulmonologa / chirurga klatki piersiowej.
• Leczenie drenażem ssącym jest zalecane w  przypadku niepełnego ponownego rozprężenia płuca za pomocą ssaniainnych metod, a  w  przypadku utrzymującego się przecieku powietrza zaleca się pleurodezę przez rurkę drenażową.
• Samoistne zamknięcie przecieku powietrza jest mało prawdopodobne.
• Objawy są zwykle wyraźnepoważniejsze i  bardziej nasilone i stanowią kryterium decydujące o  zastosowaniu drenażu.
• Dalszy przebieg zależy od choroby podstawowej, która doprowadziła do odmy opłucnowej.
  
  • Jeśli płuco ulegnie rozprężeniu po 48 godzinach, drenaż można usunąć (w razie potrzeby należy wcześniej wykonać pleurodezę z  użyciem talku nad drenażem).
  • wW przypadku utrzymującego się przecieku powietrza interdyscyplinarna decyzja dotycząca dalszego postępowania, ewentualnie wdrożenia leczenia chirurgicznego
    • Torakoskopia wspomagana wideo (wideotorakoskopia, VATS) jest również zalecana w  przypadku SSP, z częściowmożna ją pleurektomiąwykorzystać przy pleurektomii lub pleurodeząpleurodezie w  celu zmniejszenia ryzyka nawrotu.
  • alternatywnieAlternatywnie w  przypadku osób, u  których nie można wykonać operacji, założenie stałego drenażu 

Szczególne przypadki

• Katamenialna odma opłucnowa
  • U kobiet w  wieku rozrodczym z samoistną odmą opłucnową zachodzi możliwoe dojść do katamenialnej odmy opłucnowej lub endometriozy piersiowej.
  • wW przypadku podejrzenia tej odmiany odmy zalecana konsultacja ginekologiczna w  celu dalszej diagnostyki i  leczenia
• Odma opłucnowa w  ciąży
  • Podczas leczenia odmy opłucnowej w  czasie ciąży należy kierować się zasadami obowiązującymi dla PSP, przy uwzględnieniu konkretnej sytuacji i  możliwych zagrożeń dla matki i  płodu.

Zapobieganie

• Głównym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi odmy opłucnowej jest palenie tytoniu.
  • Pacjentów należy informować o  związku między paleniem tytoniu a  rozwojem odmy opłucnowej i  proponować im rzucenie palenia.
• Należy unikać nurkowania, chyba że osoba dotknięta chorobą przeszła otwartą chirurgiczną obustronną pleurektomię i  ma prawidłową czynność płuc oraz prawidłowy wynik pooperacyjnego badania TK klatki piersiowej.
• Wysiłek fizyczny nie jestzwiększa jednakryzyka zwiwystązany z rozwojempienia odmy opłucnowej.
• Latanie samolotem nie stanowi przyczyny większej liczby przypadków odmy opłucnowej u  pacjentów z  istniejącą wcześniej chorobą płuc niż u  zdrowych pasażerów.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Choroba o  przebiegu ostrym
• Skłonność do nawrotów
• 25–30% pacjentów doświadcza ponownej odmy opłucnowej.
• zazwyczajZazwyczaj w  ciągu 3 pierwszych lat
• Normalna praca fizyczna jest możliwa po ustąpieniu wszystkich objawów.
• Do momentu pełnego rozprężenia płuc należy zaniechać uprawiania sportów wymagających ekstremalnego wysiłku fizycznego i  kontaktu fizycznego.

Powikłania

• Samoistna odma opłucnowa może przekształcić się w  odmę prężną, szczególnie w  przypadku wentylacji dodatnim ciśnieniem za pomocą respiratora.
  • Konieczne jest natychmiastowe odbarczenie.
• Może pojawić się odma podskórna.
• Obrzęk związany z rozprężeniemeniowy
  • Może wystąpić po zastosowaniu drenażu i  ponownym rozprężeniu płuca.
  • Objawy: kaszel, duszność, uczucie ucisku w  klatce piersiowej i  odkrztuszanie płynnej wydzieliny z  oskrzeli
  • Radiologicznie stwierdzany jest jednostronny obrzęk płuc, z  którego może rozwinąć się obustronny obrzęk płuc.
  • Istnieje ryzyko ostrej niewydolności oddechowej z  hipoksemią i  koniecznością wentylacji.
  • Ryzyko wystąpienia obrzęku rozprężeniowego zależy od stopnia zapadnięcia się płuca i  czasu trwania odmy opłucnowej przed drenażem.
  • Przed wypisaniem pacjentówpacjenta należy poinformować o  konieczności natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza w  przypadku nawrotu duszności lub bólu w  klatce piersiowej.

Rokowanie

• Wtórne odmy opłucnowe mają gorsze rokowanie niż pierwotne.
• Po zabiegu chirurgicznym lub pleurodezie rzadziej dochodzi do nawrotów.
• Zgon jwystwystępuje rzadko, ale może do niego dojść na skutek rozwoju odmy prężnej.

Dalsze postępowanie

• Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)
  
  • U pacjentów leczonych zachowawczo cotygodniowe kontrole RTG klatki piersiowej aż do całkowitego ponownego rozprężenia płuca
  • W  przypadku leczenia za pomocą drenażu kontrolę należy przeprowadzić po upływie 1 tygodnia od usunięcia drenażu klatki piersiowej
• W  przypadku wtórnej samoistnej odmy opłucnowej (SSP) kontrole przebiegu są uzależnione od podstawowej choroby płuc.

Informacje dla pacjentów

O  czym należy poinformować pacjentów?

• Wskazane jest zaprzestanie palenia papierosów.
• Należy unikać nurkowania.
  • Należy unikać nurkowania z  akwalungiem (scuba diving), chyba że pacjenci przeszli otwartą chirurgiczną obustronną pleurektomię i  mają prawidłową czynność płuc oraz prawidłowy wynik  pooperacyjnego badania TK klatki piersiowej.
• Do momentu pełnego rozprężenia płuc należy zaniechać uprawiania sportów wymagających ekstremalnego wysiłku fizycznego i  kontaktu fizycznego.
• Pacjenci z  zamkniętą odmą opłucnową leczeni zachowawczo nie powinni latać samolotem, dopóki pełne ponowne rozprężenie płuca nie zostanie potwierdzone przez Rtg klatki piersiowej.
• Wiele linii lotniczych zaleca 6-tygodniowy odstęp między epizodem odmy a podróżą samolotem.
• Przed wypisaniem pacjentów należy poinformować o  konieczności natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza w  przypadku nawrotu duszności lub bólu w  klatce piersiowej.

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• Odma opłucnowa samoistna

Dodatkowe informacje

• Odma prężna

Ilustracje

Odma opłucnowa (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de Albertinen Diakonie Hamburg)

Samoistna odma opłucnowa lewostronna z  przemieszczeniem serca i  śródpiersia w  prawo

RTG z uwidocznieniem odmy opłucnowej prawostronnej z  założonym drenażem po prawej stronie: (1) drenaż, (2) opłucna trzewna

Odma wentylowa lub (prężna), RTG: (1) drenażdren, (2) pusta połowa klatki piersiowej z  zapadniętym płucem, (3) przemieszczenie tchawicy, (4) przemieszczenie śródpiersia, (5) przemieszczenie serca w  lewo, (6) przepona

Odma wentylowa, po drenażu, RTG: (1) oraz (2): drenaż klatki piersiowej