Zapalenie powiek

Streszczenie

• Definicja: Zapalenie powiek to zapalenie brzegów powiek spowodowaneo infekcjetiologii infekcyjnej lub występują alboce w połączeniu z innymiprzebiegu chorobamiinnych schorzeń.
• Epidemiologia: czCzęstaste chorobaschorzenie.
• Objawy: czerwoneCzerwone, podrażnione i pogrubione obrzęknięte brzegi powiek.
• ObrazBadanie klinicznyfizykalne: pogrubionePogrubione, zaczerwienione powieki, zaczerwienionesuchość oka, strupki.
• Diagnostyka: rozpoznanieRozpoznanie kliniczne.
• TerapiaLeczenie: higienaHigiena oczupowiek, leczenie miejscowe, rzadko ogólnoukładowelnoustrojowe.

Informacje ogólne

Definicja

• Zapalenie powiek to stan zapalny brzegu powieki.
• Anatomicznie rozrdzieli się na przednie i tylne zapalenie powiek, wyróżnia się przednietakże i tylnepostać zapalenie powiekmieszaną.¹
  • Przednie obejmuje skokolicę wokórł podstawy rzę, powieki, a także mieszki na powieces.
  • Tylne (częstsze) charakteryzuje się zapaleniem wewnętrznej części powieki aż do przejścia do spojówki z częstym zajęciem gruczołów Meiboma – nazywa się jenazywane również dysfunkcją gruczołów Meiboma.
• Istnieje postać ostra i  częściej spotykana postać przewlekła.

Epidemiologia

• Zapalenie powiek jest jedną z  najczęstszych chorób okulistycznych.²
• Zespół suchego oka dotyczy 5-34% populacji na całym świecie, przy czym współczynnik chorobowości znacząco wzrasta wraz z  wiekiem.³
  • 3/4  osób cierpiących naz zespółem suchego oka ma zapalenie powiek.¹
• U  30-50% pacjentów ze skórnym z trądzikiem różowatym rozwija się zajęciepostać oczu w postaci ocznego trądziku różowategooczna z zapaleniem powiek i  zespołem suchego oka.

Etiologia i  patogeneza

• Gronkowce są najczęstszymi patogenami infekcyjnego ostrego zapalenia powiek.
• Zdarza się również zapalenie powiek o innej etiologii bakteryjnej lub wirusowej (np. zakażenie Herpes).
  • Rzadko przyczyną zapalenia brzegów powiek są HPV-  lub zakażenia CMV.
• Przewlekłe zaburzenia pracy gruczołów Meiboma mogą mieć charakter hipo- i hipersekrecyjny. Mogą wystąpić zaburzenia filmu łzowego (zespół suchego oka).
• Jeśli dysfunkcja gruczołów Meiboma jest związana ze stanem zapalnym, występuje zapalenie powiek (zapalenie brzegu powiek) lub zapalenie gruczołów Meiboma.³
• Obecność roztoczy lub mendowszywszy w  obrębie powiek może prowadzić do zapalenia powiek.⁴
  • W 30% przypadków ma miejscewystępuje zakażenie roztoczami Demodex.
• Zapalenie błony śluzowej oka może również wystąpić jako działanie niepożądane terapii izotretynoiną.
• U 70% wszystkich pacjentów z przewlekłym zapaleniem powiek występujwspółistnieją dodatkoweinne choroby skóry, takie jak trądzik różowaty, trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry lub łuszczyca.

Powiązane choroby oczu

• Jęczmykczmień
  • ostre zakażenie gruczołu mieszkowego w  powiece (gruczoł Zeissa lub Molla)
  • Objawia się nagłym pojawieniem się czerwonegozaczerwienionego, bolesnego obrzęku na brzegu powieki.
  • Stan ten może być związany z  zapaleniem powiek, ponieważ zmiany w  powiekach mogą prowadzić do niedrożności przewodu gruczołowego, co skutkuje wtórnym zakażeniem.
• Gradówka
  
  • przewlekłe, jałowe, zwykle niebolesne zapalenie gruczołu Meiboma lub Ziessa na brzegu powieki
  • Typowy jest powolny wzrost zmiany.
• Zespół suchego oka
  
  • Wiele osób cierpi na suchoSuchość oczu występuje powszechnie.
  • Nieprawidłowości lub osłabienie pracy gruczołów Meiboma prowadzą do ograniczenia wydzielania i  zmiany filmu łzowego, co może skutkować nadmierną produkcją łez lub suchością oczu.
  • 3/4  pacjentów z  suchością oczu cierpi na zapalenie powiek.¹
• Nietolerancja soczewek kontaktowych
  • Nietolerancja soczewek kontaktowych może wystąpić z  powodu zmiany warstwy lipidowej w  filmie łzowym.

Czynniki predysponujące

• Zapalenie powiek często występuje u  pacjentów z  chorobami skóry, z  wtórnym zakażeniem lub bez niego.
  • wyprysk łojotokowy
  • wyprysk atopowy
  • trądzik różowaty
  • Chorobachoroba ziarniniakowa

ICD-10

• H00.0 Jęczmień i inne głębokie zapalenie powiek
• H00.1 Gradówka
• H01 Inne stany zapalne powiek
  • H01.0 Zapalenie brzegów powiek
  • H01.1 Choroby skóry powiek pochodzenia niezakaźnego
  • H01.8 Inne określone stany zapalne powiek
  • H01.9  Zapalenie powiek, nieokreślone
• H03 Patologie powiek w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
  • H03.0 Infestacja pasożytów do powiek w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
  • H03.1 Zajęcie powiek w przebiegu chorób zakaźnych sklasyfikowanych gdzie indziej
  • H03.8 Zajęcie powiek w przebiegu innych chorób sklasyfikowanych gdzie indziej

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie stawiane jest na podstawie wywiadu lekarskiego i  badania przedmiotowego.
• Zawsze należy badać oboje oczu.⁵
• Należy wyjaśniustalić, czy jestobjawy tosą wyłącznieograniczone zapaleniedo zapalenia powiek czy też dotyczy onodotyczą również innych struktur oka (czerwoneobjawy okoczerwonego oka, zapalenie powiek i  spojówek).

Diagnostyka różnicowa

• Zapalenie mieszków włosowych rzęs: zapalenie mieszków włosowych, delikatnyniewielki obrzęk z  rumieniem
• Gradówka: torbiel w  obrębie brzegów powiek, bladaniezaczerwieniona i niewrażliwa nieblesna
• Jęczmykczmień : miejscowy obrzęk powieki, tkliwość i  zaczerwienienie
• Zapalenie spojówek: zaczerwienienieprzekrwienie nai wewnobrzętrznejk stroniespojówek, niekiedy obrzęk powiek, i nawylewy obwodowej części gałki ocznejpodspojówkowe
• Zapalenie woreczka łzowego: ropieńzaczerwienione, lubzasinione, ropowicatkliwe w woreczkuuwypuklenie okolicyworka łzowymzowego
• Róża: ostre zakażenie skóry
• Zapalenie tkanki łącznej/ropowica oczodołu: zakażenie w  obrębie oczodołu, zaczerwienienie i tkliwość palpacyjna otaczających tkanek; osobyobjawy dotknięte chorobą sąogólne, ciężkoki chore.stan pacjenta
• Na powiekach pojawiają się również inne częste schorzenia skóry, takie jak modzele, mięczaki czy brodawczaki.
• Rak podstawnokomórkowy
• Entropion: Dolna powieka jest wywinięta do wewnątrz.
• Ektropion: Dolna powieka jest wywinięta na zewnątrz.
• Nieprawidłowy wzrost rzęs: rzęsy rosnące do wewnątrz

Wywiad lekarski

• Typowe objawy zapalenia powiek:
  • swędzenie
  • pieczenie
  • uczucie ciała obcego
  • zaczerwienienie
  • Bbólel miejscowy
  • sklejonesklejenie powiekipowiek
  • Niewyraniewyraźne widzenie
  • zwiększona wranadwrażliwość na światło
  • łzawiące oczyzawienie
  • częste mruganie
• Należy wykluczyć wpływobecność ciała obcego w  przypadkuzaczerwienienia oka.⁵
• Często ma miejsce choroba skwspóry w postaci łistnieje łojotokuojotok  (wyraźne łuszczenie), atopowegoatopowe zapaleniazapalenie skóry, trądzikudzik  lub trądzikudzik różowategoowaty  (zaczerwienienie twarzy, teleangiektazje, ewent. grudki i  krostki).

Badanie przedmiotowe

• Zaczerwienione i  zgrubiałe brzegi powiek
• Sklejone rzęsy
• Zaburzenia wzrostu rzęs (nieprawidłowy wzrost rzęs) aż do całkowitej ich utraty
• Bliznowato zmienione brzegi powiek
• Ewent. Tworzenietworzenie się pęcherzyków
• Jeśli zajęta jest również spojówka, okowystępuje będzie zaczerwienionezaczerwienienie.

Diagnostyka u  specjalisty (okulisty)

• Patrz tabela  Zespół suchego oka, algorytm badania
• Wymaz z  miejsca zmienionego zapalnie do diagnostyki bakteriologicznej, ewent.i również posiew na odpowiednim podłożu w kierunku grzybów.mykologicznej
• Ewent. Badaniebadanie naw obecnośćkierunku wirusów brodawczaka lub opryszczki
• Ewent. Punkcjapunkcja małychzmian pęcherzykówcherzykowych
• Ewent. Biopsjabiopsja
• Mikroskopowe badanie rzęs w  przypadku podejrzenia obecności roztoczy

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Skierowanie do okulisty m.in w  przypadku:
  • nawracającego lub przewlekłego zapalenia powiek
    • zwłaszcza u  dzieci
  • trądziku różowatego i podejrzenia zapalenia rogówki
  • entropionu/ektropionu i  konieczności wykonaniaprzeprowadzenia korekty chirurgicznej
  • nieprawidłowego wzrostu rzęs
  • podejrzenia podejrzenie wpływuobecności ciała obcego
  • niepełnego zamknięcia powiek
  • wcześniejszych operacji oczu
• Użytkownicy soczewek kontaktowych z  ostrym, jednostronnym, bolesnym zaczerwienieniem oka z  rozproszonym przekrwieniem rzęskowym i/lub zmętnieniem rogówki powinni być kierowani do kliniki okulistycznej w  trybie pilnym.⁵

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

• Łagodzićagodzenie podrażenienienia i  ewent. eliminowaćeliminowanie zakażenia
• Zapobieganie lub leczenie nieprawidłowego wzrostu rzęs  

Ogólne informacje o terapiileczeniu

• Podstawą każdej terapii jest staranna higiena powiek.²
• W  stosownych przypadkach należy leczyć chorobę podstawową.
• W  zależności od stopnia zaawansowania choroby zaleca się leczenie według stopniowanego schematu:
  • ciepłe okłady, oczyszczanie brzegów powiek i  połączone z masażem
  • sztuczne łzy
  • antybiotyki stosowane miejscowo
  • steroidy miejscowe
  • Immunomodulatoryimmunomodulatory stosowane miejscowo
  • antybiotyki stosowane ogólnoustrojowo
  • ewent. leczenie chirurgiczne w  przypadku powikłań
• przerwaCzasowa w korzystaniurezygnacja z  używania soczewek kontaktowych

Farmakoterapia

• ŻadnaSKuteczność alternatywnajakiejkolwiek alternatywnej metoda leczenia nie została wystarczająco udokumentowana.²

Leczenie miejscowe

• Sztuczne łzy są preparatami pierwszego wyboru w  przypadku zespołu suchego oka.
  • substancje powierzchniowo czynne (np. alkohol poliwinylowy, pirolidon poliwinylowy, pochodne celulozy (np. hypromeloza), kwasykwas hialuronowehialuronowy, karbomery)
  • analogi mucyny, środki osmoprotekcyjne, substytucja elektrolitów
  • sztuczne łzy zawierające lipidy
• Maści do oczu z  antybiotykami (maść do oczu z  tobramycyną, gentamycyną, oflofloksacyną, kanamycyną, ciprofloksacyną 2 do 3 razy dziennie) i kortyzon glikokortykosteroidy miejscowe (np. krople z fluorometolonem) mogą być dobrym wyborywyborem do krótkotrwałego stosowania.
  • Nie wolno stosować kortyzonuglikokortykosteroidów do oczumiejscowych w  przypadku zakażenia opryszczkąwirusem opryszczki  lub podwyższonego ciśnienia w okuwewnątrzgałkowego.
• Miejscowe stosowanie cykloporynycyklosporyny i  azytromycyny jest zalecane w  przypadku trądziku różowatego oczu jako przyczyny zapalenia powiek.
  • Można rozważyć miejscowe stosowanie iwermektyny lub metronidazolu na skórę powiek, a także ogólnoustrojowe stosowanie doksycykliny i  azytromycyny.
  • miejscowo stosowana cyklosporyna (0,05%, 2 x dziennierazy na dobę) lub inhibitory kalcyneuryny (takrolimus/pimekrolimus maść na skórę 1-2 x dziennierazy na dobę) w  celu ograniczenia stanu zapalnego³
  • jako alternatywa azytromycyna krople do oczu 1,5% (przez pierwsze 2 dni 2 x razy na dobę, potem 1 x dziennieraz na dobę przez 4  tygodnie)
• Jeśli potwierdzono wyraźną obecność roztoczy (Demodex folliculorum) ewent. olejek z drzewa herbacianego lub/i: krople do oczu z  iwermektyną (w Polsce preparat gotowy w tej postaci nie jest dostępny)

Terapia ogólnoustrojowa

• W  często nawracającej postaci ocznej trądziku różowatego pomocne może okazać się zastosowanie doustnego leczenieleczenia doksycykliną (2x dziennie 50-100 mg 2 razy na dobę) przez 6  miesięcy.
• Działania niepożądane leczenia ogólnoustrojowego przewlekłego zapalenia powiek wydają się jednak przeważać nad jego korzyściami.⁶
• W  przypadku zakażeń wirusem opryszczki można ewent.rozważyć zastosowaćzastosowanie ogólnoustrojowelnoustrojowych lekileków przeciwwirusoweprzeciwwirusowych (acyklowir) – patrz artykuł Zapalenie rogówki wywołane przez Herpes simplex   lub Półpasiec oczny.
• Skuteczność leczenia ogólnoustrojowego następuje zwykle z opóźnieniem po około 6-8 tygodniach, konieczna jest zwykle kontynuacja terapii przez 3-6 miesięcy.

Inne terapie

• Zabiegi termiczno-mechaniczne (manualny lub przy użyciu aparatury)
  , polegający na aplikacjitransferze ciepła, masażu i  oczyszczeniu brzegów powiek
• Stymulacja światłem z  wykorzystaniem impulsów światła o  wysokiej energii (Intense Pulsed Light - IPL)⁷
• W  pojedynczych przypadkach udrożnienie niedrożnych gruczołów Meiboma
• Epilacja nieprawidłowo rosnących rzęs
• Okuloplastyczna korekcja anomalii powiek¹

Zalecenia dla pacjentów

• Choroba ma często charakter przewlekły i  nawracający.
• DobraStaranna, codzienna higiena oczu: zachowaj czystość i  miękkość brwi i  brzegów powiek.
• Pomocne może być stosowanie ciepłych, wilgotnych okładów od 2  do 4  razy dziennie (przez 5-10 min).
• Codziennie usuwajCodzienne złuszczonyuszczanie naskórekrka z  brzegu powieki za pomocą szamponu dla dzieci i  wacików.⁴
• ZachowajZachowanie miękkośćci brzegów powiek dzięki prostej maści do oczu, ewent. stosując delikatny masaż palcami.
• Należy zrezygnować z  noszenia soczewek kontaktowych na czas trwania zapalenia powiek; w  nawracającym przewlekłym zapaleniu powiek noszenie soczewek kontaktowych bkazuje siędzie czasami trwale niemożliwe.
• ZrezygnujRezygnacja z  kosmetyków do oczu

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Często długotrwały/przewlekły przebieg z  tendencją do nawrotów
• Przewlekły przebieg i  częste nawroty mogą powodować zapalenie rogówki i osłabienie pogorszenie ostrości wzroku.

Powikłania

• Madaroza: wypadanie rzęs
• Nieprawidłowy wzrost rzęs: wzrost rzęs do wewnątrz
• jJęczmień, gradówka, zapalenie kanalików łzowych
• Zapalenie spojówek i  zapalenie rogówki
• Owrzodzenia rogówki z  neowaskularyzacją rogówki z  ciężkim upośledzeniem widzenia
• Wtórne zaburzenia nawilżania

Rokowanie

• Dobre w  przypadku niepowikłanego zapalenia powiek

Informacje dla pacjentów

O  czym należy poinformować pacjentów?

• Tendencja do nawrotówPrzewlekły, przedłużającanawrotowy sięcharakter problemyschorzenia
• Znaczenie szczególnieregularnej, dokładnejstarannej higieny w  miejscu zakażenia

Informacje dla pacjentów w  Deximed

• Zapalenie brzegów powiek (zapalenie powiek)