Informacje ogólne
Definicja
- Zapalenie nadtwardówki, cienkiej elastycznej warstwy naczyniowej tkanki łącznej pomiędzy twardówką a
ZapalenieZwyklenadtwardówki jest zwykleschorzenie idiopatyczne i- Znacznie rzadziej niż zapalenie twardówki, zapalenie nadtwardówki może być również spowodowane współistniejącą chorobą ogólnoukładową taką jak choroba autoimmunologiczna lub zapalenie naczyń.2
Epidemiologia
- Stosunkowo często,
wchorobowość to średnio 4 na 100 000 osób, niewielka przewaga kobiet - W 2/3
Częściej u kobiet niż u mężczyzn
Etiologia i patogeneza
- Przyczyna nieznana
- Pewną rolę
możemogą odgrywać mechnizmy nadwrażliwośćci,mogąmoże też wystąpić na tle zakażeniawirusowewirusowego lubbakteryjnebakteryjnego. MożeKlasyfikacjabyćdzieliklasyfikowanejejakonaprostyrozlane (proste) lub guzkowe.Proste (rozproszone)Rozlane zapalenie nadtwardówki często występuje sektorowo.- W
- Stosunek zapalenia
rozsianegorozlanego do guzkowego wynosi 70:30.1
- W
ograniczonego do jednego sektoramiejscowego zaczerwienienia oka i przeważnie przekrwienia spojówki przy gałce ocznej, brzegi powiekczęstozazwyczaj pozostają wolne.3
Czynniki predysponujące
- Najczęściej idiopatyczne
- Czasami związane z:
stresemchorobami zakaźnymi- alergiami
sytuacjamichorobamiobcitkanki łążającymicznej- zmianami hormonalnymi1
- tło psychogenne
- Możliwy związek z
żyłnaczyń,raczejczęściej w
ICD-10
- H15 Patologie twardówki
- H15.1 Zapalenie nadtwardówki
- H19 Patologie twardówki i
- H19.0 Zapalenie twardówki i
- H19.0 Zapalenie twardówki i
Diagnostyka
Diagnostyka różnicowa
zapalenieZapalenie spojówekzapalenieZapalenie powiekzapalenieZapalenie rogówki- Zapalenie twardówki
wystCechuje siępujezsilnym bólem gałki ocznej, światłowstrętem i
- Zapalenie tęczówki i
jaskraJaskra zamykającego się kąta
Wywiad lekarski
- Często ma ostry początek z szybkim pojawieniem sie objawów,
miejscowymiejscowe lubrozproszonyrozproszone zaczerwienienie oka. - U ok. 30% osób
dotkniętych chorobąprzebiega obustronnie NieprzyjemneWywołujeuczuciedyskomfort, ale rzadko ból,;silnywystąpienie silnego bóllu wskazuje raczejwskazujenaNie maBrak bólu przy dotyku i palpacji okolicznych tkanek- Łzawienie
BezBrak zaburzeń widzenia- Wcześniejsze epizody zapalenia nadtwardówki
- Choroby towarzyszące
- Potencjalne czynniki wyzwalające
Badanie przedmiotowe
- Ostrość widzenia nie jest zaburzona.
- Zaczerwienione oko,
jednostronnejednostronnie lubdwustronneobustronnie- Zaczerwienienie jest zwykle
sektorowemiejscowe i
- Zaczerwienienie jest zwykle
- W
wranadwrażliwość na światło
Badania uzupełniające w gabinecie lekarza rodzinnego
- W
- Ewent.
Diagnostykadiagnostykapodstawowychwspółistniejących chorób ogólnoustrojowych poprzez oznaczenie
Badania uzupełniające w gabinecie lekarza okulisty
- Podawanie kropli do oczu o działaniu
wazokonstrykcyjnymobkurczającym naczynia (np. fenylefryna 5% 1 KoherencyjnaOptyczna koherentna tomografiaoptycznaoka (OCT)jestpozwalaodpowiednianado zobrazowaniazobrazowanie głębokości zapalenia i
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Rzadko konieczne
- W przypadku
utratypogorszenia ostrości wzroku, bardzo silnego bólu, przedłużającego się przebiegu lub podejrzeniawyraźniejszegonasilonegozapaleniastanu zapalnego należy dążyć do wykonania badania okulistycznego.
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
- Eliminacja stanu zapalnego
- Łagodzenie objawów
Ogólne informacje o terapiileczeniu
- Zazwyczaj
leczenie, gdyż zapalenie nadtwardówki jest samoograniczającesię. - Jeśli istnieje
przyczynowawspółistniejąca choroba ogólnoustrojowa leżąca u podłoża zapalenia, należy ją leczyć.
Farmakoterapia
- Pomocne mogą być na przykład
sztucznepreparaty sztucznych łzyez, np. :Hydromelozahypromeloza krople do oczu 4xrazy dziennie.1 kropla/do oka- 0,5 mg chlorowodorku tetryzoliny 2-3
xrazy dziennie 1 kropla/do oka - lub doraźnie krople do oczu z kwasem hialuronowym
.
- Miejscowo podawane krople
sterydowez glikokortykosteroidem mogą zatrzymać stan zapalny wOctan prednizolonu 1% lubdeksametazon 0,1% początkowo 1 kropla co godzinę, następnie wkraplać do worka spojówkowegomniej więcejco 4w dalszym przebiegu3-4krjak najkrótkitszy okres
- Miejscowo stosowane leki z grupy NLPZ np. diklofenak 0,1% 3-5
xrazy dziennie 1 kropla może mieć również pozytywny wpływ nastanzmniejszeniezapalnystanu zapalnego, alemożliweryzyko działaniaań niepożądanedanych ww okuczy nawet owrzodzenia rogówki przemawiają przeciwko rutynowemu stosowaniutychtejkroplipostaci leków w - NLPZ podawane ogólnoustrojowo
- Zapewniają dodatkowe działanie przeciwzapalne i
- Dawkowanie i
xrazy dziennie.
- Zapewniają dodatkowe działanie przeciwzapalne i
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Na ogół ustępuje samoistnie w
Powikłania
Rokowanie
- Zapalenie nadtwardówki zwykle nie
prowadzi dopowoduje powikłań ocznych iwidzeniezdolność widzenia. - Możliwe są nawroty.
Dalsze postępowanie
- Kontrola
przebiegupo leczeniu nie jest zazwyczaj konieczna.
Informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentów?
- W
chorobschorzeniem samoograniczają,cymkti w znaczącej większości przypadkórawleczynie obserwuje sięsama i nie mapowikłań.
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

Zapalenie nadtwardówki (źródło: Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Episcleritis)

Zapalenie nadtwardówki (źródło: Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Episcleritis)
Źródła
Piśmiennictwo
- Roy H. Episcleritis. Medscape, last updated Jul 15, 2019
http://emedicine.medscape.com/article/1228246-overview" href="http://emedicine.medscape.com/article/1228246-overview" target="_blank">emedicine.medscape.com - Schonberg S, Stokkermans TJ. Episcleritis. 2021 Aug 25. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 30521217.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30521217/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30521217/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Frings A, Geerling G, Schargus M: Red eye—a guide for non-specialists. Dtsch Arztebl Int 2017; 114: 302–12. DOI: 10.3238/arztebl.2017.0302
https://www.aerzteblatt.de/archiv/188086/Rotes-Auge-Leitfaden-fuer-den-Nicht-Ophthalmologen" href="https://www.aerzteblatt.de/archiv/188086/Rotes-Auge-Leitfaden-fuer-den-Nicht-Ophthalmologen" target="_blank">www.aerzteblatt.de - Bathula BP, Pappu S, Epari SR, Palaparti JB, Jose J, Ponnamalla PK. Tubercular nodular episcleritis. Indian J Chest Dis Allied Sci. 2012 Apr-Jun;54(2):135-6. PMID: 22973786.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22973786/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22973786/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
- Natalia Jagiełła, lekarz, Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Krakowie (recenzent)
- Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Monika Lenz, lekarz rodzinny, Neustadt am Rübenberge