Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego/zapalenie błony naczyniowej

Streszczenie

  • Definicja: zapalenieZapalenie błony naczyniowej oka (uveauveitis). Klasyfikacja opiera się na lokalizacji anatomicznej (zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, zapalenie części pośredniej błony naczyniowej, zapalenie tylnego odcinka błony naczyniowej, zapalenie całej błony naczyniowej) oraz przebiegu (ostre, nawracające, przewlekłe). Najczęściej występuje idiopatycznie lub w  związku z chorobą podstawową. Często związane z  młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów w  dzieciństwie.
  • Epidemiologia: rocznaRoczna zapadalność wynosi od 17  do 50  przypadków na 100  000  osób. Współczynnik chorobowości wynosi około 115 na 100  000 mieszkańców.
  • Objawy: najczNajczęściej jednostronnewystępuje jednostronnie. W przypadku ostrego przebiegu występowanie.puje Ostre z bóleml, zaczerwienieniemzaczerwienienie, utratąutrata ostrości widzenia, niewyraźnymna widzeniemwidzenie, łzawieniemzawienie, kurczemkurcze powieki i  wrażliwościąć na światło. Możliwy jest również przebieg bezobjawowy lub ze stopniowym rozwojem.
  • Obraz kliniczny: obniżeniePogorszenie ostrości wzroku, przekrwienie rzęskowe, mioza, nierównomiernie okrągła źrenica.
  • Diagnostyka: podstawowaPodstawowa diagnostyka okulistyczna, ewent. dalsze badania w  celu rozpoznania chorób podstawowych (badania krwi, badania obrazowe).
  • TerapiaLeczenie: miejscoweMiejscowe leczenie farmakologiczne zwłaszcza kortykosteroidamiglikokortykosteroidami, leczenie ogólnoustrojowe leczenie farmakologiczne kortykosteroidamiglikokortykosteroidami i/lub lekami immunosupresyjnymi, opcjeleczenie leczenia chirurgicznegochirurgiczne w  przypadku powikłań.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie błony naczniowej oka (uveauveitis), które może dotyczyć różnych części oka.
  • Chorobę różnicuje się w  zależności od lokalizacji anatomicznej i  przebiegu.
    • Umiejscowienieumiejscowienie
      • Zapalenie przedniej części błony naczyniowej oka (uveitis anterior): dotyczy przedniej komory oka (zapalenie tęczówki, zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego, zapalenie przedniej części ciała rzęskowego).
      • Zapalenie części pośredniej błony naczyniowej (uveitis intermedia): dotyczy ciała szklistego (pars planitis, zapalenie tylnej części ciała rzęskowego, zapalenie ciała szklistego).
      • Zapalenie tylnej części błony naczyniowej (uveitis posterior): dotyczy siatkówki lub naczyniówki (zapalenie naczyniówki, zapalenie naczyniówki i siatkówki, zapalenie siatkówki i  naczyniówki, zapalenie siatkówki, zapalenie tarczy nerwu wzrokowego i  siatkówki).
      • Zapalenie całej błony naczyniowej (panuveitis): dotyczy komory przedniej, ciała szklistego i  siatkówki lub naczyniówki.
    • Przebiegprzebieg
      • ostry
      • nawracający  
      • przewlekły
  • Najczęściej występuje idiopatycznie lub w  związku z chorobą podstawową.
  • W  dzieciństwie zapalenie błony naczyniowej często wiąże się z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów.

Epidemiologia

  • Zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego/zapalenie błony naczyniowej jestwystępuje stosunkowo rzadką chorobąrzadko.
  • Zapadalność na zapalenie wewnątrzgałkowe wynosi w  Europie Środkowej i  USA wynosi od 17 do 50 przypadków na 100  000 mieszkańcosówb rocznie.
  • Współczynnik chorobowości zapalenia wewnątrzgałkowego wynosi w  Europie Środkowej i  USA ok. 115 na 100  000 mieszkańc osówb.
  • Zapalenie przedniej części błony naczyniowej jest najczęstszą postacią zapalenia błony naczyniowej.
    • Zapaleniezapalenie przedniej części błony naczyniowej oka (uveitis anterior): 58–90% przypadków1
    • Zapaleniezapalenie części pośredniej błony naczyniowej (uveitis intermedia): ok. 20% przypadków
    • Zapaleniezapalenie tylnej części błony naczyniowej (uveitis posterior): 12–15% przypadków
  • Występuje częściej u  mężczyzn niż u  kobiet.2
  • Szczyt zachorowań w  wieku 20–40  lat2

Etiologia i  patogeneza

  • Patogeneza zapalenia błony naczyniowej oka nie jest jeszcze w  pełni poznana.
  • Występowanie idiopatyczne w  48-70%  przypadków
  • Związek z  wieloma chorobami ogólnoustrojowymi (patrz część zobacz Czynniki predysponujące)
  • Istnieje związek z  urazami, procesami zapalnymi lub zakaźnymi.1
    • Uważa się, że uraz oka prowadzi do uwolnienia cytokin zapalnych i  może wywołać zapalenie błony naczyniowej.
    • Często wiąże się z  chorobami podstawowymi z  dodatnim wynikiem HLA-B27.
    • Wydaje się, że "„mimikra molekularna"” odgrywa rolę w  procesach zakaźnych. Prowadzi to do reakcji krzyżowej z  antygenami własnymi organizmu.
      • Ok.Około 20% przypadków ma związek z procesami zakaźnymi.  
  • W Zapalenie błony naczyniowej oka w rzadkich przypadkach leki mogą wywołać zapalenie błony naczyniowej okaleki (np. cydofowir, inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych).1

Czynniki predysponujące

ICD-10

  • H20 Zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego
    • H20.0 Zapalenie ostre i  podostre tęczówki i  ciała rzęskowego
    • H20.1 Przewlekłe zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego
    • H20.2 Zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego spowodowane antygenem soczewkowym
    • H20.8 Inne postacie zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego
    • H20.9 Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego, nieokreślone

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu lekarskiego i  typowego obrazu klinicznego.
  • NaleW celu przeprowadzenia diagnostyki należy skierować do specjalisty okulisty w celu przeprowadzenia diagnostyki.
  • W  przypadku pierwszegonowego rozpoznania młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów wskazana jest konsultacja okulistyczna w  ciągu 2  tygodni, niezależnie od obecności objawów ocznych.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Możliwy zarówno nagły, jak i  stopniowy początek
  • Występowanie jedno- lub obustronne
  • zaczerwienienieZaczerwienienie
  • Bólel
  • WraNadwrażliwość na światło
  • Łzawienie
  • pogorszeniePogorszenie ostrości widzeniawzroku
  • Fotopsje
  • Migotanie
  • Mroczki
  • Męty ciała szklistego
  • Często moMożliwy również przebieg bezobjawowy
  • Ewent. w wywiadzie cechyCechy podstawowych chorób ogólnoustrojowych w wywiadzie
  • Ewent. urazyUrazy/operacje oczu w  wywiadzie

Badanie przedmiotowe

  • ocenaOcena wizualna chorego oka/obojga oczu
    • oko zaczerwienione, przekrwienie rzęskowe (czerwono-niebieskie przebarwienie wokół rogówki).
    • mioza
    • nierówne zaokrąglenie źrenicy

UBadanie przedmiotowe lekarza specjalisty w dziedzinie okulistyki

  • Podstawowa diagnostyka okulistyczna
    • określenie ostrości wzroku
    • Badaniebadanie w  lampie szczelinowej
      • ocena komórek komory przedniej oka i  jej zmętnienia komory przedniej ("„zjawisko Tyndalla"”)
    • badanie dna oka
    • tonometria
  • Typowy obraz kliniczny
    • Niewyraźne widzenie po stronie dotkniętejchorego chorobąoka, alezróżnicowany stopień obniżenia ostrości wzroku jest różny.
    • czerwonezaczerwienienie okooka z  przekrwieniem rzęskowym
    • mioza
    • nierównomierne zaokrąglenie źrenicy jako objaw synechii tylnej
      • Synechie tylne powstają w  wyniku zrostów tęczówki z przednią częścią soczewki na skutek stanu zapalnego. Synechie przednie są spowodowane zrostami między tęczówką a  rogówką (znacznie rzadsze).
    • Zmzmętnienie cieczy wodnistej ("„zjawisko Tyndalla"”).
    • zarogówkowe wytrącenia białka (widoczny osad)
    • W  ciężkich przypadkach dochodzi do rozwoju ropostka.
  • Dalsza diagnostyka
    • gonioskopia w  przypadku ziarniniakowego zapalenia błony naczyniowej i  podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego
    • perymetria w  przypadku podejrzenia zajęcia plamki żółtej
    • angografiaangiografia fluorescencyjna, kogerencyjnakoherencyjna tomografia optyczna (OCT) w  przypadku podejrzenia obrzęku plamki
    • USG oka
    • stanobecnośc neurookulistycznyzaburzeń neurookulistycznych
    • test Amslera
    • badanie elektrofizjologiczne
    • punkcja cieczy wodnistej (wykrywanie HSV, VZV, CMV)
    • witrektomia diagnostyczna
    • biopsja naczyniówki i  siatkówki

Badania uzupełniające w  gabinecie lekarza rodzinnego

  • Wyjaśnienie etiologii w  celu ustalenia choroby podstawowej jest zalecane najpóźniej od drugiego rzutu.
  • Badania laboratoryjne

Diagnostyka specjalistyczna

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • NatychmiastoweW przypakdu podejrzenia - natychmiastowe skierowanie do okulisty

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Zahamowanie stanu zapalnego, złagodzenie bólu
  • Zapobieganie powikłaniom takim jak jaskra  lub rozwój trwałych synechii
  • Przywrócenie/utrzymanie widzenia
  • Rozpoznawanie i  leczenie podstawowych chorób ogólnoustrojowych
  • Profilaktyka nawrotu choroby

Ogólne informacje o terapiileczeniu

  • Leczenie powinno być prowadzone pod kontrolą okulisty.
  • Możliwe opcje terapiileczenia
    • miejscowe leczenie farmakologiczne
    • ogólnoustrojowe leczenie farmakologiczne
    • leczenie chirurgiczne
  • Jeśli występuje podstawowa choroba ogólnoukładowalnoustrojowa i  podawane są leki immunomodulujące, należy dążyć do interdyscyplinarnej współpracy między okulistą, a reumatologiem, internistą, pediatrą i lekarzem POZ.
  • Jeśli zapalenie błony naczyniowej utrzymuje się mimo ogólnoustrojowej terapii steroidowej, leczenie powinno być prowadzone w  ośrodkach specjalizujących się w  leczeniu zapalenia błony naczyniowej.

Farmakoterapia (jeśli wykluczono etiologię zakaźną)

  • Miejscowe/lokalneLeczenie leczenie farmakologicznemiejscowe 
    • Kortykosteroidyglikokortykosteroidy
      • octan prednizolonu 1%, deksametazon 0,1%.
      • na początku leczenia podawanie co godzinę z  obniżaniem dawkowania odpowiedniow zależności do nasilenia dolegliwości
      • W  większości przypadków leczenie musi być prowadzone przez kilka tygodni.
      • stopniowestopniowa odstawianie,redukcja ewent.dawki przylub użyciuwłączenie preparatów o słabszychabszej substancjisile czynnychdziałania 
      • KortykosteroidyGlikokortykosteroidy można podawać ewent.również w  postaci iniekcji wokółocznych, wokółgałkowych lub doszklistkowych.
      • W  przypadku tylnego zapalenia błony naczyniowej bez zajęcia komory przedniej, miejscowo stosowane kortykosteroidyglikokortykosteroidy nie są skuteczne, ponieważ nie wnikają dostatecznie  głęboko. KortykosteroidyW powinny być w tym przypadku wstrzykiwanestosuje miejscowosię dogałkowe iniekcje leków.
    • mydriatyki (leki rozszerzające źrenicę)
      • cyklopentolat (1%)
      • Może złagodzić ból wynikający ze skurczu mięśni kontrolujących źrenicę.
      • Zapobiega tworzeniu się zrostów tylnych, które mogą zaburzyć funkcjonowanie źrenicy.3
  • OgLeczenie ogólnoustrojowe leczenie farmakologiczne 
    • Kortykosteroidyglikokortykosteroidy
      • Leczenie doustne wskazane jest w  ostrej fazie zapalenia części pośredniej i  tylnej błony naczyniowej, w  ciężkim przebiegu zapalenia przedniej części błony naczyniowej, w z wyraźnym zmętnieniutnieniem ciała szklistego lub wz obrzękukiem plamki.
      • w W ostrej fazie zapalenia części pośredniej/tylnej błony naczyniowej stosowane są:
        • prednizolon podawaniedoustnie doustnew (odpowiednikdawce 1,0 mg prednizolonu/kg mcm.),c. ewent.lub
        • metyloprednizolon dożylneylnie (metyloprednizolonw dawce 10-30 mg/kg mcm.c. przez 3-5 dni),. zmniejszanie dawki przezPrzez 6-12 tyg.tygodni zmniejszanie dawek, ewent. dawka podtrzymująca 0,1  mg/kg  m.c.
    • leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna A, takrolimus, azatiopryna, metotreksat, cyklofosfamid, mykofenolan mofetylu, Biologica,leki biologiczne (inhibitory TNF-alfa, interferon alfa)
      • zwłaszcza w  przypadku nieskuteczności, jaklub równieżzłej w celutolerancji ograniczenia kortykosteroidglikokortykosteroidów
      • w  przypadku zagrożenia obniżeniem lub postępującego obniżeniapogorszenia ostrości widzeniawzroku
      • Indywidualny dobór leków zależy również od ewent.współwystępującej choroby podstawowej.
  • Profilaktyka nawrotu choroby
    • Kortykosteroidyglikokortykosteroidy
      • stosować w  miarę możliwości miejscowo, ewent. także doustnie - w niskiej najniższej możliwej dawce
    • leki immunosupresyjne
  • Leczenie ewentualnej podstawowej choroby układowej

Leczenie chirurgiczne

  • Leczenie chirurgiczne zapalenia błony naczyniowej powinno być prowadzone w miarę możliwości w  specjalistycznym ośrodku.
  • Możliwe interwencje chirurgiczne to:
    • operacjazabieg obniżającacy ciśnienie wewnątrzgałkowe
    • chirurgiczne leczenie wtórnej zaćmy
    • witrektomia pars plana (przez część płaską ciała rzęskowego)
    • keratektomia
    • trabekulektomia
    • sklerektomia głębokie wycięcie twardówkiboka
    • zabiegi cyklodestrukcyjne

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • Początek może być ostry lub stopniowy.
  • Często przewlekły przebieg
  • W  przypadku wczesnego rozpoczęcia leczenia, chorobaostry okres choroby trwa od kilku dni do  2 tygodni.
  • Zapalenie przedniej części błony naczyniowej często jest samoograniczające się, ale nie mabrak danych na temat tego, kiedy, jak często i u jakich osktóbrej topopulacji się dziejedotyczy.2
  • Istnieje rzadsza, ziarniniakowa postać o bardziej stopniowymdłuższym początkuczasie rozwoju objawów i  przewlekłym przebiegu, który może trwaćtrwającym od miesięcy do lat.

Powikłania

  • Zaćma
  • Jaskra
  • Obniżone ciśnienie wewnątrzgałkowe
  • Obrzęk plamki żółtej
  • Neowaskularyzacja siatkówki/naczyniówki
  • Błona przedsiatkówkowa
  • Rozwój synechii
  • Keratopatia taśmowata
  • Krwotok do ciała szklistego1

Wytyczne: Czynniki ryzyka powikłań ocznych i  pogorszenia ostrości widzenia w  zapaleniu błony naczyniowej oka związanym z  młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów

  • SłabaNiska początkowawyjściowa ostrość widzenia wzroku 
  • Wysoka aktywność zapalna zapalenia błony naczyniowej oka w  momencie pierwszego rozpoznania
  • Komora przednia - Tyndall 1+ (zmętnienie spowodowane wytrąconym białkiem i  komórkami zapalnymi) lub flara laserowa > >20  jednostek fotonowych/ms (rozproszenie lasera spowodowane wytrąconym białkiem i  komórkami zapalnymi w komorze przedniej)
  • Zaćma
  • Objawy zapalenia błony naczyniowej oka przed wystąpieniem objawów zapaleniem stawów
  • Krótki odstęp czasu między wystąpieniem zapalenia stawów i  zapalenia błony naczyniowej oka (< 6 miesięcy)><6 miesięcy)
  • Wczesny wiek wystąpienia choroby (≤ 5  lat)
  • Długi czas trwania choroby
  • Obrzęk plamki żółtej
  • Gęste zmętnienie ciała szklistego (> >2+)
  • Hipotonia ocznagałki ocznej
  • Jaskra
  • NiewystarczającaBrak gotowośćchęci pacjenta do współpracy z lekarzem

Rokowanie

  • Terapia prowadząc do wyleczeniaWyleczenie jest możliwaliwe tylko w  przypadku etiologii zakaźnej. W  przypadku zapalnej choroby ogólnoukładowejlnoustrojowej możnazalecane stosować jedyniejest leczenie przeciwzapalne.
  • Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie może zapobiec trwałemu uszkodzeniu oka.
  • Jeśli terapialeczenie zostanie rozpoczętate zbyt późno lub jest nieodpowiednianieodpowiednie, może dojść do powikłań, które prowadzących do trwałego obniżenia lub utraty ostrości wzroku.
    • Ok.Około 10% przypadków ślepoty w  USA jest spowodowanych zapaleniem błony naczyniowej oka.1
  • Ryzyko nawrotu po ostrym zapaleniu wynosi 30%.

Dalsze postępowanie

  • ŚcisStałe kontrole okulistyczne w  fazie ostrej
  • W  przypadku przewlekłego, nawracającego przebiegu, należy przeprowadzać kontrolę okulistyczną co 3  miesiące.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Ilustracje

1240-2-iridosyklitt-bilde-4.jpg1240-2-iridosyklitt-bilde-4.jpg
Zapalenie tęczówki i  ciała rzęskowego

Źródła

Wytyczne

  • Misiuk-Hojło M. et al. Guidelines for the management of non-infectious intermediate and posterior uveitis. Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica. 2018;120(3):178-183. (dostęp 3.12.2023) klinikaoczna.pl

Piśmiennictwo

  1. Duplechain A, Conrady CD, Patel BC, Baker S. Uveitis. 2021 Aug 11. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 31082037.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31082037/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31082037/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Curi A, Matos K, Pavesio C. Acute anterior uveitis. Clin Evid. 2005 Dec;(14):739-43.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16620433/"
  3. Chmielarz-Czarnocińska href="https://pubmedA, Gotz-Więckowska A.ncbi Zastosowanie cyklopentolatu w okulistyce.nlm Klinika Oczna.nih 2022;124(2);71-74 www.gov/16620433/" target="_blank">pubmedklinikaoczna.ncbi.nlm.nih.govpl

Autorzy

  • Marta Niwińska, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Susanne Engelhardt, drDr n. med., lekarz w  trakcie specjalizacji z  medycyny ogólnej, Hof
H20; H200; H201; H202; H208; H209
iridosyklitt; uveitt; regnbuehinnebetennelse; korioretinitt; Iridocyklit; f73 annan infektion/inflammation i öga; uveit; regnbågshinneinflammation; korioretinit; Iridocyklit och uveit; iridozyklitis und uveitis; Iridozyklitis/Uveitis
UveaBłona naczyniowa; AugenhautSkóra oczu; AderhautNaczyniówka; AderhautentzündungZapalenie błony naczyniowej; EntzündungZapalenie der Aderhautnaczyniówki; ChorioideaentzündungReakcja autoimmunologiczna; EntzündungZapalenie der Chorioideaoka; AutoimmunreaktionZakażenie oka; AugenentzündungInfekcja oka; Augeninfektion;Zmniejszona Sehschärfeminderungostrość wzroku; Miosis; SynechienbildungMioza; TrübungZmętnienie descieczy Kammerwasserswodnistej; KammerwassertrübungZjawisko Tyndalla; Tyndall-Phänomen;Zaczerwienienie Rötung des Augesoczu
Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego/zapalenie błony naczyniowej
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:zapalenie Zapalenie błony naczyniowej oka (uveauveitis). Klasyfikacja opiera się na lokalizacji anatomicznej (zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, zapalenie części pośredniej błony naczyniowej, zapalenie tylnego odcinka błony naczyniowej, zapalenie całej błony naczyniowej) oraz przebiegu (ostre, nawracające, przewlekłe). Najczęściej występuje idiopatycznie lub w  związku z chorobą podstawową. Często związane z  młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów w  dzieciństwie.
Medibas Polska (staging)
Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego/zapalenie błony naczyniowej
/link/f4c84b6037f24da78ab21677af47d6f5.aspx
/link/f4c84b6037f24da78ab21677af47d6f5.aspx
zapalenie-teczowki-i-ciala-rzeskowego-zapalenie-blony-naczyniowej
SiteDisease
Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego/zapalenie błony naczyniowej
K.Reinhardt@gesinform.de
Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom
pl
pl
pl