Co to jest reaktywne zapalenie stawów?
Definicja
Reaktywne zapalenie stawów to stan zapalny stawów, który może wystąpić po zakażeniu bakteryjnym jelit, narządów moczowych lub płciowych oraz dróg oddechowych.
Objawy
Reaktywne zapalenie stawów rozpoczyna się u większości pacjentów wyraźnym złym samopoczuciem. Czują się zmęczeni, mają gorączkę i nie mają apetytu. Towarzyszy temu ból w jednym lub kilku stawach, często w nogach lub stopach. Dotknięte chorobą stawy są obrzęknięte, wrażliwe na ucisk lub ograniczone w swojej ruchomości.
Objawy towarzyszące mogą wystąpić w okolicach oczu, na skórze lub podczas oddawania moczu. Typowe są np. bolesne, piekące lub zaczerwienione oczy, wrażliwość na światło lub zaburzenia widzenia, łuszczące się zmiany skórne na dłoniach i podeszwach stóp, a także dyskomfort podczas oddawania moczu i zwiększone nagłe parcie na mocz.
Przyczyny
Reaktywne zapalenie stawów wywołuje zakażenie bakteryjne jelit, narządów moczowo-płciowych lub dróg oddechowych, które wystąpiło średnio 2–4 tygodnie wcześniej. Nie wszyscy pacjenci zauważają to zakażenie, ponieważ czasami może ono powodować jedynie bardzo łagodne objawy lub nie powodować ich wcale.
Rozwojowi reaktywnego zapalenia stawów sprzyja predyspozycja genetyczna. Na przykład osoby z wariantem genu HLA-B27 mają zwiększone ryzyko zachorowania o współczynnik 10–20.
Częstość występowania
Szacuje się, że około 50 na 100 000 osób choruje na reaktywne zapalenie stawów. Większość z nich ma mniej niż 40 lat, a w przypadku dzieci największa liczba zachorowań występuje między 8. a 12. rokiem życia.
W dzieciństwie zauważalna jest wyraźna różnica między płciami: chłopcy chorują trzykrotnie częściej niż dziewczynki. U osób dorosłych stosunek ten znów się wyrównuje. Choroba w mniej więcej równym stopniu dotyka mężczyzn i kobiet.
Badania dodatkowe
Na początku badania lekarz oceni Pana(-i) aktualne objawy i dolegliwości. Kolejną ważną informacją jest to, czy w ciągu ostatnich kilku tygodni chorował(a) lub zauważył(a) Pan(i) jakieś dolegliwości w obszarze jelit, narządów moczowych lub płciowych oraz dróg oddechowych.
Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne. Tutaj sprawdza się stawy pod kątem zaczerwienienia, obrzęku, tkliwości, ocieplenia i ograniczenia ruchu. Zbadane wzrokowo pod kątem zmian zostaną skóra, błona śluzowa i oczy. Zostanie pobrana krew. Niekiedy konieczne mogą być dalsze badania radiologiczne lub kardiologiczne. W takim przypadku zostanie Pan(i) skierowany(-a) do odpowiedniego specjalisty.
Jeśli cierpi Pan(i) na reaktywne zapalenie stawów, zostanie Pan(i) skierowany(-a) do szpitala w celu dalszego leczenia. W przypadku wystarczającej mobilności i możliwości dobrej współpracy ze specjalistami, niezbędne badania i terapie mogą być przeprowadzane również w trybie ambulatoryjnym.
Leczenie
Leczenie reaktywnego zapalenia stawów ma dwa cele: łagodzenie ostrego bólu i dyskomfortu oraz zapobieganie powikłaniom lub trwałemu dyskomfortowi. Otrzyma Pan(i) tzw. niesteroidowy lek przeciwreumatycznyprzeciwzapalny (np. naproksen lub diklofenak). Lek ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Ponadto chore stawy powinny być chłodzone lub ogrzewane kilka razy dziennie. W ostrej fazie wskazane jest odciążenie i ochrona chorych stawów w życiu codziennym. W ramach fizjoterapii pracuje się w szczególności nad utrzymaniem czynności stawów i mięśni. W celu ułatwienia chodzenia można zalecić wkładki lub poduszki żelowe na okolice pięty.
W przypadku niektórych pacjentów zdarza się, że zapalenie stawów nie reaguje odpowiednio na leczenie niesteroidowym lekiem przeciwreumatycznymprzeciwzapalnym. W tym przypadku alternatywą może być wstrzyknięcie kortyzonu w chore stawy. Jeśli ostre dolegliwości utrzymują się dłużej niż 6 tygodni, można rozważyć tzw. terapię podstawową lekami modyfikującymi przebieg choroby (DMARD = Disease Modifying Antirheumatic Drugs). Ma ona silne działanie przeciwzapalne i powoduje, że stan zapalny stawów powoli ustępuje.
Rokowanie
Reaktywne zapalenie stawów nie jest stanem zagrażającym życiu, a większość pacjentów zdrowieje w ciągu 6 miesięcy. Około 20–40% pacjentów nadal odczuwa dolegliwości z powodu przewlekłości zapalenia stawów, cierpi na bóle stawów i problemy ze ścięgnami lub ponownie choruje na reaktywne zapalenie stawów. Na zwiększone ryzyko narażeni są pacjenci posiadający wariant genu HLA-B27 oraz pacjenci, u których pojawiły się dolegliwości oczu lub wystąpiły stany zapalne narządów moczowych i płciowych.
Dodatkowe informacje
- Reaktywne zapalenie stawów
Autor
- Carina Steyer, dziennikarz medyczny, Wiedeń
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent