Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

ZapalenieWirusowe zapalenie wątroby typu A

Streszczenie

  • Definicja: Ostre zapalenie wątroby wywołane wirusem zapalenia wątroby typu  A (HAV). HAV jest wirusem RNA z  rodziny pikornawirusów. Przenosi się głównie drogą fekalno-oralną.
  • Epidemiologia: zapadalnoZapadalność roczna w  Europie ok. 2,5 zachorowań na 100  000 mieszkańcosób. W Polsce zakażenia mają charakter sporadyczny lub grupowy spowodowany spożyciem zakażonej żywności lub zawleczone z obszarów endemicznych.
  • Objawy: fazaFaza prodromalna z  objawami grypopodobnymi. Następnie postać bezżółtaczkataczkowa (głównie u dzieci), dolegliwożółtaczkowa lub cholestatyczna. W postaci cholestatycznej dominuje ściwiąd skóry. W postaci żółtaczkowej bóle w  nadbrzuszu, swędzenie, ciemny mocz, odbarwione stolce. Czas trwania fazy żółtaczkowej od kilku dni do kilku tygodni. U  małych dzieci często bezobjawowy lub łagodny przebieg. Wraz z  wiekiem lub wcześniejszym uszkodzeniem wątroby częściej występują cięższe przebiegi, aż po piorunujące zapalenie wątroby z ostrą niewydolnością tego narządu.
  • ObrazBadanie klinicznyfizykalne: żŻółtaczka, powiększenie wątroby, częściowoczasami powiększenie śledziony.
  • Diagnostyka: badaniaPodwyższone laboratoryjne: podwystęższony poziomenie bilirubiny i  transaminaz w badaniach laboratoryjnych. W postaci cholestatycznej dodatkowo podwyższone stężenie ALP i GGTP. Ostateczne rozpoznanie ostrego zakażenia poprzez wykrycie przeciwciał anty-HAV w  klasie IgM.
  • TerapiaLeczenie: leczenieLeczenie objawowe, nie jest dostępna żadna terapia przyczynowa. Poza rzadkimi przypadkami śmiertelnymi (piorunujące zapalenie wątroby typu  A), choroba z regułyzazwyczaj leczy się dobrze i  nie ma przebiegu przewlekłego. ProfilaktykaMożliwa jest profilaktyka poekspozycyjna osób z  kontaktu poprzez szczepienia i  ew. podawanie immunoglobulin.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie wątroby typu  A to ostre zapalenie wątroby wywołane przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV).1

Epidemiologia

  • Zakażenia HAV mogą mieć charakter sporadyczny, endemiczny lub epidemiczny.
  • Bardzo powszechna choroba na całym świecie, w 2005  r. ok. 126 mln zachorowań i  35  000 zgonów12
    • W  wielu krajach rozwijających się prawie cała populacja zaraża się już w  dzieciństwie i  okresie dojrzewania.
  • W Europie liczba zgłoszonych przypadków wynosi rocznie ok. 2,5/ na 100  000 mieszkańcosówb.23.
    • Spadekspadek zapadalności w  ciągu ostatnich dwóch dekad
    • ok.około 40-50% przypadków spowodowanych „podróżnym zapaleniem wątroby” (pobyty w innych krajach)
  • W krajach o  niskim ryzyku zakażenia drogą pokarmową/wodną istotną rolę odgrywają epidemie wśród mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z  mężczyznami (MSM) i  narkomanów.34
  • DzieciU dzieci i  młodzieży ze środowisk migracyjnych ze zwiększonym wskaźnikiemnik zakażeń jest zwiększony.23
  • Choroba znacznie częściej występuje u  mężczyzn niż u  kobiet.
  • Występuje we wszystkich grupach wiekowych, najwyższa zapadalność u  mężczyzn w  wieku od 25  do 29  lat.
    • Zapadalność w  dzieciństwie jest prawdopodobnie niedoszacowana, ponieważ zwłaszcza małe dzieci nie chorują bezobjawowo lub chorują łagodnie.
  • WzorzecSezonowy sezonowywzrost zezakażeń wzrostemobserwuje się w okresie od września do listopada
    • Odzwierciedla zwiększoną aktywność podróżniczą latem/jesienią (opóźnione występowanie ze względu na okres inkubacji).

Etiologia i  patogeneza

Etiologia

  • Przyczyną choroby jest zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV).
  • Klasyfikacja wirusa zapalenia wątroby typu A45-56 
    • jednoniciowy wirus RNA bez błony otoczki
    • rodzina: pikornawirusów
    • rodzaj: wirus wątrobyhepatowirus
  • BardzoWirus bardzo odporny wirusna działanie czynników zewnętrznych, charakteryzujący się:
    • wyraźną stabilnością w  środowisku
    • wysoką termostabilnością
    • wysoką odpornością na środki dezynfekujące

DrogaDrogi przenoszenia

  • Ludzie są głównym gospodarzem i jedynym istotnym rezerwuarem HAV, wirus wydalany jest z kałem w dużych ilościach.
  • Przenoszenie głównie drogą fekalno-oralną poprzez kontakt lub przeniesienie na rękach - „choroba brudnych rąk”
    • bliskie kontakty, np. w  gospodarstwie domowym lub w  przedszkolu
    • zanieczyszczona żywność (zwłaszcza owoce morza, warzywa/sałatki)
    • zanieczyszczona woda pitna
  • W  ostatnich latach odnotowano kilka ognisk wśród mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z  mężczyznami (MSM).67
  • Transmisja przez krewskażone igły (u osób przyjmujących narkotyki) lub produktydrogą krwiopochodnetransfuzji jestkrwi (bardzo rzadka, ale możliwa).
  • Seropozytywność jest znacznie wyższa wśród osób uzależnionych od narkotyków w  porównaniu z  populacją ogólną.78
    • Przyczynyprzyczyny: Momożliwość zakażenia doustnego i  pozajelitowego, złe warunki życiasocjalne, większe prawdopodobieństwo pobytu w  więzieniu.

Okres zakaźności

  • Najwyższa zakaźność 1–2  tygodnie przed i  w  pierwszych dniach po wystąpieniu żółtaczki lub podwyższonego poziomu transaminaz
  • Prawdopodobnie większość osób cierpiących na tę chorobęchorych nie jest już zakaźna po upływie 1  tygodnia od wystąpienia objawów.
    • JednakU zakażonych niemowląt wydalanie wirusa z  kałem jest możliwe przez kilka tygodni.

Patogeneza i  przebieg kliniczny89-1213

  • Po wchłonięciu wirusa w  jelicie następujepenetruje penetracjaononyonę śluzowejluzową i dalszy dalej transporttransportowany jest przez układ żyły wrotnej do wątroby.
  • WniknięcieWnika do hepatocytów za pośrednictwem receptora.
  • Replikacja wirusa odbywa się przypuszczalnie prawie wyłącznie w  hepatocytach.
  • Sam HAV nie jest cytopatyczny.
  • Uszkodzenie komórek jest spowodowane przez mechanizmy odpornościowe.
  • Martwica komórek wątroby, zwłaszcza w  obszarach centralnych, naciek wrotny przez komórki zapalne
  • UwalnianieNastępnie wirusówdochodzi do uwalnianie wirusa do dróg żółciowych, transportu z żółcią do jelit i wydalanie wydalania ichgo z  kałem.
  • Okres inkubacji wynosi średnio około 4  tygodnie (15-50  dni)
  • Możliwe przebiegi infekcji
    • niezauważalny (bezobjawowebezobjawowy, bez podwyższenia poziomu enzymów wątrobowych)
    • subkliniczny (bezobjawowebezobjawowy, ze wzrostem poziomu enzymów wątrobowych)
    • bezżółtaczkowy (objawowy, bez żółtaczki)
    • żółtaczkowy
  • Przebiegi bezobjawowe częste przede wszystkim u  dzieci (u 90% dzieci do 2 r.ż i >70% u dzieci w wieku 2-6 lat).14
  • Faza prodromalna (15-45 dni)
    • niespecyficzne dolegliwości żołądkowo-jelitowe
    • ogólne złe samopoczucie
    • narastająca niechęć do jedzenia (ale także alkoholu i papierosów)
    • ew. podwyższona temperatura
    • powiększenie wątroby, śledziony, bradykardia, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych tylnych14
  • Faza żółtaczkowa (od kilku dni do kilku tygodni)
  • Faza rekonwalescencji (2-4  tygodnie) z normalizacj poprawą samopoczucia i  parametrów laboratoryjnych, zdrowienie
  • W  maksymalnie 10% przypadków przedłużające się przebiegi (do kilku miesięcy) z  wyleczeniem bez powikłań
  • W 0,01-0,1% przypadków występuje piorunujące zapalenie wątroby, często ze skutkiem śmiertelnym
  • Po zakażeniu odporność nabywana jest prawdopodobnie na całe życie.

Czynniki predysponujące

  • Podróżowaniee do obszarów endemicznego występowania wirusowego zapalenia wątroby typu A (wysokoendemiczne: kraje rozwijające się Azji Południowej, Afryki Środkowej i Południowej)14
  • Niski status społeczno-ekonomiczny (np. ciasnetrudne warunki mieszkaniowe)
  • Tło migracyjne
  • U  mężczyzn, którzy uprawiają seks z  mężczyznami.
  • Uzależnienie od narkotyków
  • Spożycie skażonej żywności lub wody14

ICD-10

  • B15 Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A
    • B15.0 Wirusowe zapalenie wątroby typu  A ze śpiączką wątrobową
    • B15.9 Wirusowe zapalenie wątroby typu  A bez śpiączki wątrobowej
  • B19 Wirusowe zapalenie wątroby, nieokreślone

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Podejrzenie rozpoznania na podstawie wywiadu lekarskiego i  badania klinicznego  fizykalnego
    • Rozpoznanie i  różnicowanie odz innychinnymi zapaleńzapaleniami wątroby nie jest możliwe bez badań laboratoryjnych.1315
  • Badania laboratoryjne
    • biochemia
  • TestTesty serologicznyserologiczne (niedostępne w POZ)
    • Potwierdzenie
      • potwierdzenie rozpoznania poprzez wykrycie przeciwciał anty-HAV w  klasie IgM
      • Przeciwciała anty-HAV w  klasie IgM są wykrywalne już przy pierwszych objawach.
      • Czasczas wykrywania: ok. 3–4 miesiące

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Objawy ogólne
  • Dolegliwości brzuszne
  • Zażółcenie gałek ocznych/skóry
  • Ciemny mocz
  • Odbarwiony kał
  • SwędzenieŚwiąd skóry
  • Czynniki predysponujące
    • podróże do obszarów endemicznych
    • niski status społeczno-ekonomiczny
    • tło migracyjne
    • u  mężczyzn, którzy uprawiają seks z  mężczyznami.
    • dożylne przyjmowanie narkotyków
    • ognisko epidemii w  otoczeniu

Badanie przedmiotowe

Badania uzupełniające w  praktyce lekarza rodzinnego

Badania laboratoryjne – krew i mocz

USG

  • Bez specyficznych zmian w przebiegu ostrego zapalenia wątroby
  • Ew. powiększona wątroba, strukturalnie o osłabionym echu

Badania uzupełniające dostępne w AOS/oddziałach szpitalnych

  • Serologia -  przeciwciała anty-HAV
    • anty-HAV w  klasie IgM
      • wykrywanie ostrego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu  A
      • przeciwciała anty-HAV w  klasie IgM są wykrywalne już przy pierwszych objawach
      • Czasczas wykrywania: ok. 3–4 miesiące
      • Przeciwciała anty-HAV w  klasie IgM mogą być również wykrywalne przez krótki czas po szczepieniu przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu  A.
    • anty-HAV w  klasie IgG
      • z  początkiem objawów również zwykle dodatnie
      • w  przeciwnym razie dowód przebytej infekcji lub szczepienia (odporność).
      • Pozostają wykrywalne przez całe życie.

Badania laboratoryjne – mocz i stolec

  • urobilinogen, bilirubina (test paskowy)
  • diagnostyka kału zazwyczaj nie jest konieczna
  • wykrywanie antygenu HAV (ELISA) lub RNA HAV (PCR)
Krzywa przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu AKrzywa przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu A
Krzywa przebiegu WZW  A

USG

  • Bez specyficznych zmian w przebiegu ostrego zapalenia wątroby
  • Ew. powiększona wątroba, strukturalnie o osłabionym echu

Wskazania do hospitalizacji

  • Większość pacjentów z  wirusowym zapaleniem wątroby typu A nie wymaga hospitalizacji.
  • Skierowanie jest niezbędne w  przypadku:
    • znacznieznacznego zredukowanegopogroszenia stanu ogólnego
    • poważnej utraty płynów - odwodnienia (wymioty, biegunka)
    • podejrzenia piorunującego zapalenia wątroby (rzadko)

Obowiązek zgłaszania

  • W przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, wymagane zgłoszenie do Sanepidu na druku ZLK-1 (elektronicznie lub papierowo)

TerapiaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Łagodzenie objawów
  • StabilizacjaLeczenie w  ramach intensywnej terapii w  przypadku rzadkiego piorunującego zapalenia wątroby

Ogólnalne informacjainformacje o terapii leczeniu

  • W  zdecydowanej większości przypadków samoograniczającachoroba siustępuje chorobasamoistnie.
  • NieBrak istniejespecyficznego specyficzneleczenia leczenie przeciwwirusoweprzeciwwirusowego w  przypadku WZW A.
  • ŚrodkiDodatkowe pomocniczezalecenia 
    • odpoczynek w  łóżku (w  zależności od indywidualnego stanu pacjenta)
    • leczenie objawów ogólnych: wymioty, objawy grypopodobne
    • bez specjalnej diety: ewentualnie dieta wysokowęglowodanowa, niskotłuszczowa, ustalane indywidualnie
    • całkowita abstynencja od alkoholu
    • unikanie leków toksycznych dla wątrobyhepatotoksycznych, np. paracetamolu
  • Staranna higiena rąk i  toalety

Zalecenia dla pacjentów

  • Izolacja przez 1  tydzień po wystąpieniu żółtaczki (wzgl. 2 tygodnie po wystąpieniu pierwszych objawów klinicznych)
  • Przestrzeganie standardowych zasad higieny.
  • Podczas choroby nie należy przebywać/nie wykonywać żadnych czynności w  obiektach użyteczności publicznej ani w  branży przetwórstwa spożywnościywczej.
    • Pobyt wzgl. pracaPraca możliwa z  reguły najwcześniej 2  tygodnie po pojawieniu się pierwszych objawów klinicznych, wzgl. 1 tygodniu od wystąpienia żółtaczki.
    • Ograniczenia obowiązują do momentu, gdy zgodnie z  oceną medycznąlekarza nie ma już obawryzyka o dalszedalszego rozprzestrzenianie się choroby.

Zalecenia dla osób z  kontaktu, profilaktyka poekspozycyjna

  • Informowanie osób z  kontaktu o  drogach przenoszenia, objawach i  środkach zapobiegawczych
  • Jak najwcześniejsze szczepienie(do 14 dni po ekspozycjikontakcie) szczepienie poekspozycyjne (schemat 2-dawkowy)
    • Ochrona poszczepienna pojawia się zazwyczaj po 12-15  dniach od podania pierwszej dawki szczepionki.
  • W  przypadku pacjentów, u  których ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie, uodpornienie bierne preparatem immunoglobuliny można przeprowadzić w  tym samym czasie, co pierwsze szczepienie.
    • Jeśli immunoglobuliny zostaną podane w  ciągu 2  tygodni od narażenia, ryzyko objawowego zakażenia zmniejsza się o  70-90%.1416
  • Osoby zaszczepione powinny zostać poinformowane, że aniczynna czynna, anii bierna immunizacja poekspozycyjna nie zapobiega chorobie we wszystkich przypadkach.
  • Wykluczenie z  placówek opieki zbiorowej
    • na co najmniej 2  tygodnie po szczepieniu poekspozycyjnym
    • w  przypadku osób z  kontaktu: 4 tygodnie po ostatnim kontakcie z  osobą zakaźną
  • Jeżeli istnieje już ochrona poszczepienna lub po infekcji, nie jest konieczne izolowanie osób z  kontaktu.

  Postępowanie w  przypadku pojawienia się ognisk choroby

  • ZidentyfikujIdentyfikacja przyczynęprzyczyny wybuchu epidemii i  jak najszybciejnajszybsza wyeliminujeliminacja źródłoa infekcji
    • często zanieczyszczona żywność, woda pitna
  • szczepieniaSzczepienia pierścieniowe: szczepienie osób z  otoczenia ogniska choroby (szczepionka w  schemacie 2-dawkowym)
  • U  osób szczególnie narażonych na zakażenie, możliwe jest zastosowanie immunizacji biernej poprzez podanie immunoglobulin
    • najpóźniej do 14 dni po narażeniu

zapobieganieZapobieganie pierwotne poprzez szczepienia

  • Wirusowemu zapaleniu wątroby typu A można prawie zawsze zapobiec poprzez szczepienie.
    • Wstępne badania serologiczne na obecność przeciwciał anty-HAV są przydatne tylko w  przypadku osób, które mieszkały na obszarach endemicznych przez dłuższy czas lub dorastały w  rodzinach z  obszarów endemicznych lub urodziły się przed 1950 rokiem.

Szczepienia podróżne

  • Podróżujący do obszarów o  wysokim współczynniku chorobowości WZW A
    • regiony tropikalne
    • region śródziemnomorski
    • Europa Wschodnia

Wskazania do szczepienia

  • OsobySzczególnie zalecane osobom:
    • planującym podróże do krajów rozwijających się o wysokiej zapadalności na WZW A
    • dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW A
    • z  zachowaniami seksualnymi stanowipredysponującymi do zwiększonymkszonego ryzykuryzyka narażenia na zakażenie, np. MSM  
    • z  hemofilią wymagającą leczenia substytucyjnego
    • zażywającycym dożylnie narkotyki
    • w  szpitalach psychiatrycznych lub porównywalnychpodobnych placówkach opieki dla osób z  uszkodzeniami mózguOUN lub zaburzeniami zachowania
    • z przewlekłymi chorobami wątroby, w tym chorobami przewlekłymi, w tym chorobami przebiegającymi z  zajęciem wątroby.
    • zakażonych HIV

Szczepienia w  przypadku zwiększonego ryzyka zawodowego

  • Osoby ze zwiększonym ryzykiem zawodowym:
    • ochronapracownicy ochrony zdrowia
    • laboratoriapracownicy laboratoriów (np. badania kału)
    • przebywający w rodkirodkach opieki dziennej nad dziećmi, placówkiwkach opiekuńczeczych, itp.
    • szpitaleprzebywający psychiatrycznew szpitalach psychiatrycznych lub porównywalnepodobnych placówkiwkach opieki dla osób z  uszkodzeniami mózguOUN lub zaburzeniami zachowania
    • zatrudnieni przy produkcji i dystrybucji żywności
    • pracownicy zakładów kanalizacji i  oczyszczalni ścieków

Szczepionka

  • SzczepionkiW Polsce zarejestrowanedopuszczoneszczepionki częściowopojedyncze, inaktywowane, przeciw WZW A dla dzieci w wieku (od 2ukończenia lat,1 częściowor.ż.) dopierooraz dla dorosłych. Dostępne są również szczepionki skojarzone (WZW A i WZW B) dla dorosłych i młodzieży w wieku od 15–1816. latroku życia.
  • Przeciwciała ochronne rozwijają się 12–15  dni po podaniu 1 . dawki szczepionki.
    • W  dalszym przebiegu przeciwciała są wykrywalne u  co najmniej 95% zaszczepionych osób.
  • Ze względu na długi okres inkubacji, szczepienie jest zalecane także na krótko przed podróżą.
  • W  przypadku szczepionek skojarzonych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A/B, ochrona pojawia się dopiero po 2. dawce szczepionki!
  • Odporność po szczepieniu podstawowym (2  dawki szczepionki monowalentnej, 3  dawki szczepionki skojarzonej przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A/B) przez co najmniej 10  lat
    • U  osób immunokompetentnych szczepienie przypominające nie jest uważane za konieczne.
    • Modelowanie sugeruje, że przeciwciaPrzeciwciała ochronne utrzymują się przez co najmniej 25  lat po szczepieniu podstawowym, bez konieczności podawania dawek przypominających.17

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Powikłania

Przebieg i  rokowanie

  • Czas trwania fazy żółtaczkowej: od kilku dni do kilku tygodni
    • U ok. 10% pacjentów przebieg choroby przedłuża się do kilku miesięcy.
  • Faza zdrowienia: 2-4  tygodnie
  • Piorunujące zapalenie wątroby typu A w  0,01–0,1%
    • Piorunujące zapalenie wątroby jest często śmiertelneprowadzi do zgonu.
    • Zaawansowany wiek i  choroby współistniejące, np. przewlekła choroba wątroby, zwiększają ryzyko wystąpienia piorunującego zapalenia wątroby.1518
  • BezNie przechodzi w zapalenie przewlekłego zapalenia wątroby, bez przewlekłego wydalania wirusae.1315
  • InfekcjaPrzechorowanie pozostawia trwałą odporność na całe życie.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Ilustracje

Krzywa przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu AKrzywa przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu A
Krzywa przebiegu WZW  A

QuellenŹródła

LiteraturPiśmiennictwo

  1. Juszczyk J, Jaroszewicz J. Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu A. Interna - mały podręcznik. Medycyna Praktyczna. (dostęp 24.11.2023) www.mp.pl
  2. World Health Organization (WHO). Weekly epidemiological record 13 July 2012.  https://www.who.int/wer/2012/wer8728_29.pdf?ua=1" href="https://www.who.int/wer/2012/wer8728_29.pdf?ua=1" target="_blank">www.who.int
  3. Michaelis K, Poethko-Müller C, Kuhnert R, et al. Hepatitis A virus infections, immunisations and demographic determinants in children and adolescents, Germany. Scientific Reports 2018; 8: 16696.  https://www.nature.com/articles/s41598-018-34927-1" href="https://www.nature.com/articles/s41598-018-34927-1" target="_blank">www.nature.com
  4. World Health Organization (WHO). Hepatitis A - key facts. Zugriff 09.10.20.  https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-a" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-a" target="_blank">www.who.int
  5. Jeong S, Lee H. Hepatitis A: Clinical Manifestations and Management. Intervirology 2010; 53: 15–19.  https://www.karger.com/Article/Abstract/252779" href="https://www.karger.com/Article/Abstract/252779" target="_blank">www.karger.com
  6. Cuthbert JA. Hepatitis A: old and new. Clin Microbiol Rev 2001; 14: 38-58. PubMed
  7. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Rapid risk assessment: Hepatitis A outbreak in the EU/EEA mostly affecting men who have sex with men, 3rd update, 28 June 2017.  https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/rapid-risk-assessment-hepatitis-outbreak-eueea-mostly-affecting-men-who-have-sex" href="https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/rapid-risk-assessment-hepatitis-outbreak-eueea-mostly-affecting-men-who-have-sex" target="_blank">www.ecdc.europa.eu
  8. Lugoboni F, Pajusco B, Albiero A, et al. Hepatitis A virus among drug users and the role of vaccination: a review. Front Psychiatry 2012; 2: 1-9. doi:10.3389/fpsyt.2011.00079  http://dx.doi.org/10.3389/fpsyt.2011.00079" href="http://dx.doi.org/10.3389/fpsyt.2011.00079" target="_blank">DOI
  9. Lemon S, Ott J, Van Damme P, et al. Type A viral hepatitis: A summary and update on the molecular virology, epidemiology, pathogenesis and prevention. J Hepatol 2018; 68: 167-184.  https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(17)32278-X/fulltext" href="https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(17)32278-X/fulltext" target="_blank">www.journal-of-hepatology.eu
  10. Gilroy R. Hepatitis A. Medscape, updated May 08, 2019. Zugriff 08.10.20.  https://emedicine.medscape.com/article/177484-overview" href="https://emedicine.medscape.com/article/177484-overview" target="_blank">emedicine.medscape.com
  11. Kemmer NM, Miskovsky EP. Hepatitis A. Infect Dis Clin North Am 2000; 14: 605-15.  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Infect Dis Clin North Am [ta]+AND+14[vol]+AND+605[page]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Infect Dis Clin North Am [ta]+AND+14[vol]+AND+605[page]" target="_blank">PubMed
  12. Yong H, Son R. Hepatitis A virus – a general overview. Int Food Res J 2009; 16: 455-467.  http://www.ifrj.upm.edu.my/volume-16-2009.html" href="http://www.ifrj.upm.edu.my/volume-16-2009.html" target="_blank">www.ifrj.upm.edu.my
  13. Leung A, Kellner J, Davies H. Hepatitis A: A Preventable Threat. Advances in Therapy 2005; 22: 578-586.  https://link.springer.com/article/10.1007/BF02849951" href="https://link.springer.com/article/10.1007/BF02849951" target="_blank">link.springer.com
  14. Kuchar E. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Med. Prakt., 2017; 5; 106-111.
  15. Matheny SC, Kingery JE. Hepatitis A. Am Fam Physician 2012; 86: 1027-34.  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Am Fam Physician [ta]+AND+86[vol]+AND+1027[page]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Am Fam Physician [ta]+AND+86[vol]+AND+1027[page]" target="_blank">PubMed
  16. Bianco E, DeMasi S, Mele A, Jefferson T. Effectiveness of immune globulins in preventing infectious hepatitis and hepatitis A: a systematic review. Dig Liver Dis 2004; 36: 834-42. PubMed
  17. Ciechanowski P. Wakcynologia praktyczna. Wyd. IX. Wyd. Alfamedica pres, 2023. ISBN 978-83-7522-192-3
  18. Koenig K, Shastry S, Burns M. Hepatitis A Virus: Essential Knowledge and a Novel Identify-Isolate-Inform Tool for Frontline Healthcare Providers. West J Emerg Med 2017; 18: 1000–1007. doi:10.5811/westjem.2017.10.35983  http://dx.doi.org/10.5811/westjem.2017.10.35983" href="http://dx.doi.org/10.5811/westjem.2017.10.35983" target="_blank">DOI
  19. Gossner C, Severi E, Danielsson N, et al. Changing hepatitis A epidemiology in the European Union: new challenges and opportunities. Euro Surveill 2015; 20: pii=21101. doi:10.2807/1560-7917.ES2015.20.16.21101  http://dx.doi.org/10.2807/1560-7917.ES2015.20.16.21101" href="http://dx.doi.org/10.2807/1560-7917.ES2015.20.16.21101" target="_blank">DOI

Autor*innenAutorzy

  • Wiesława Fabian, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, NZOZ Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie (recenzent)
  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Michael Handke, Prof. Dr. med., Facharzt für Innere Medizin, Kardiologie und Intensivmedizin, Freiburg i. Br.
B15; B150; B159; B19
gulsott; gulsot; hepatitt a; smittsam gulsot; Hepatit A
Wirusowe zapalenie wątroby; Hepatitis; Wirusowe zapalenie wątroby typu A; Hepatitis A; Hepatitis-Wirus zapalenia wątroby typu A-Virus; HAV; VirushepatitisWZW; FäkalTransmisja fekalno-oraloralna; IkterusŻółtaczka; FulminantePiorunujące Hepatitiszapalenie wątroby; ReisehepatitisFulminant hepatitis; AusbruchŻółtaczka pokarmowa; ImpfungEpidemia; ImpfstoffSzczepienie; AktivimpfungSzczepionka; PassivimmunisierungSzczepienie czynne; TransaminasenSzczepienie bierne; BilirubinTransaminazy; bilirubina; Urobilinogen; AntiAnty-HAV-IgM; AntiAnty-HAV-IgG
ZapalenieWirusowe zapalenie wątroby typu A
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Ostre zapalenie wątroby wywołane wirusem zapalenia wątroby typu  A (HAV). HAV jest wirusem RNA z  rodziny pikornawirusów. Przenosi się głównie drogą fekalno-oralną. Epidemiologia: zapadalność roczna w Europie ok. 2,5 zachorowań na 100 000 mieszkańców.
Medibas Polska (staging)
ZapalenieWirusowe zapalenie wątroby typu A
/link/4fc394df418d4c94bcc91dd4fd88118e.aspx
/link/4fc394df418d4c94bcc91dd4fd88118e.aspx
zapalenie-watroby-typu-a
SiteDisease
ZapalenieWirusowe zapalenie wątroby typu A
K.Reinhardt@gesinform.de
Kmail#stina.Reinhardt@gesinformbaranowska@gmail.decom
pl
pl
pl