Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy)

Streszczenie

  • Definicja: Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, związane z występowaniem przeciwciała anty-TPO (i ew. anty-TG), które typowo prowadzi do stopniowego rozwoju niedoczynności tarczycy.
  • Częstość występowania: Najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy w Europie Środkowej. 
  • Objawy: Objawy związane z niedoczynnością tarczycy, takie jak wrażliwość na zimno, zmęczenie lub przyrost masy ciała. Tarczyca zwykle nie jest bolesna.
  • Badanie fizykalne: Objawy jak w niedoczynności tarczycy. Typowy obraz USG tarczycy.
  • Diagnostyka: Oznaczanie TSH i FT4fT4. Badanie USG tarczycy, Przeciwciaprzeciwciała anty-TPO u 90% pacjentów.
  • Leczenie: Leczenie przyczynowe niedostępne. Substytucyjne podawanie lewotyroksyny w objawowej niedoczynności tarczycy.

Informacje ogólne

Definicja

  • Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, związane z występowaniem przeciwciał anty-TPO i anty-TG, które typowo prowadzi do stopniowego rozwoju niedoczynności tarczycy.1
  • Choroba została nazwana na cześć japońskiego patologa i chirurga Hakaru Hashimoto, który po raz pierwszy opisał ją w 1912 roku.

Częstość występowania

  • Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy dotyka około 5% populacji, przy czym zapalenie tarczycy Hashimoto występuje częściej niż choroba Gravesa-Basedowa.
  • Jest najczęstszą przyczyną niedoczyności tarczycy w krajach bez niedoboru jodu.
  • Choroba Hashimoto 
    • Najczęściej występuje u kobiet w młodym i średnim wieku.
    • roczna zapadalność 30–50 przypadków na 100 000 osób2

Etiologia i patogeneza

  • Wieloczynnikowe zaburzenie autoimmunologiczne, w którym u osób predysponowanych genetycznie, pod wpływem czynników środowiskowych, dochodzi do aktywacji układu immunologicznego.
    • prawdopodobne czynniki środowiskowe: zakażenia bakteryjne i wirusowe, palenie tytoniu, mikrochimeryzm płodowo-matczyny, narażenie na działanie związków chemicznych, takich jak środki zmniejszające palność lub ftalanyftalan.3 
    • dieta: związek między nadmiernym spożyciem jodu, a większą (nawet 4-krotnie) częstością występowania choroby Hashimoto3
  • Głównymi zaangażowanymi komórkami odpornościowymi są limfocyty, które z jednej strony naciekają tkankę tarczycy i bezpośrednio ją uszkadzają, a z drugiej strony wytwarzają autoprzeciwciała. 
  • U pacjentów najczęściej rozwijają się autoprzeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), ale często stwierdza się również przeciwciała przeciw tyreoglobulinie.4
  • Uważa się, że rozwój zapalenia tarczycy Hashimoto w 80% wynika z predyspozycji genetycznych, a w 20% z czynników środowiskowych i wpływów hormonalnych.4

Czynniki predysponujące

ICD-10

  • E06.3 Zapalenie tarczycy autoimmunologiczne

Rozpoznanie

Kryteria diagnostyczne

  • Oznaczenie TSH i fT4 zwykle wskazuje na (jawną lub subkliniczną) niedoczynność tarczycy.
    • UWAGA: szczególnie w początkowej fazie możliwa jest jest również nadczynność (hashitoxicosis) lub prawidłowa czynność tarczycy.
  • Wykrywanie autoprzeciwciał tarczycowych (zwłaszcza anty-TPO) w połączeniu z typowymi wynikami badań ultrasonograficznych.

Diagnostyka różnicowa

  • Niedoczynnoścć tarczycy o inejinnej etiologii
  • Inne zapalenia tarczycy. Klinicznie podobne są zwłaszcza:
    • poporodowe zapalenie tarczycy 
    • podostre limfocytarne bezobjawowe zapalenie tarczycy
  • Hashitoxicosis należy różnicować z innymi przyczynami nadczynności tarczycy.

Wywiad lekarski 

  • WeWywiad wczesnympowinien stadiumbyć częstoukierunkowany na występujepowanie krobjawótka faza nadczynności tarczycy (zwykle przez kilka miesięcy), a w dalszym przebiegu choroby występuje niedoczynność tarczycy.
    • Możliwe są również formy przebiegu z eutyreozą.
  • Objawami w kontekście niedoczynności tarczycy, inne choroby autoimmunologiczne oraz choroby tarczycy w rodzinie.
  • Objawy choroby Hashimoto, jak i innych przyczyn niedoczynności tarczycy, mogą być np.bardzo niespecyficzne i maskowane przez inne dolegliwości – niedokrwistość, zmęczenie, przyrostwiek masypodeszły ciała,czy nietolerancja zimna i rozproszony ból mięśnidepresja.

Badanie kliniczne

  • Objawy niedoczynności tarczycy: sucha skóra, cienkie, łamliwe włosy, spowolnienie psychoruchowe
  • Początkowo częstomoże występujepować rozproszona,nieco stałapowiększona, drobnoguzkowa tarczyca.
    • W, przebiegu częstopóźniej dochodzi do postępującego zaniku tarczycy.
  • Niedokrwistość w 30–40% przypadków4

Badania uzupełniające w gabinecie lekarza rodzinnego

WartośćStężenie TSH i FT4fT4

  • W przypadku klinicznego podejrzenia niedoczynności tarczycy: oznaczenie poziomustężenia TSH i TSHfT4
  • WartośćStężenie TSH >4,0 mU/l wskazuje, żena przysadka mózgowa jest coraz bardziej aktywna, aby prawdopodobnie zrekompensować utajonsubkliniczną lub jawną niedoczynność tarczycy.
  • W takim przypadku zalecana jest następująca procedura w celu dalszego wyjaśnienia

1. Wywiad lekarski

    • Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo niedoczynności tarczycy w wywiadzie lekarskim?
      • zaburzenie tarczycy, stan po operacji tarczycy
      • autoimmunologiczne zaburzenie tarczycy/niedoczynność tarczycy u krewnych I. stopnia
      • stan po naświetlaniu w okolicy głowy i szyi, stan po terapii jodem radioaktywnym w przypadku podwyższonych nadczynności tarczycy
      • zaburzenia psychiatryczne
      • zaburzenia autoimmunologiczne
      • inne choroby somatyczne, np. niewydolność nadnerczy/serca, niedokrwistość złośliwa, choroba wieńcowa
      • stała farmakoterapia amiodaronem/litem
    • Jeśli tak: należy oznaczyć FT4.
    • Jeśli nie: czy wartość TSH wynosi
      • nie: oznaczenie FT4
      • tak: powtórny pomiar wartości stężenia TSH i zstężenia kolejnym pobraniem krwifT4 w tychzakresie samych warunkach (pora dnianormy, spożycierozpoznaje pokarmu,się przyjmowanie leków)
      • wartość TSH >4,0 mU/l w powtórnym pomiarze: oznaczenie FT4
      • wartość TSH <4,0 mu l w powtórnym pomiarze: bez dalszej diagnostyki>

2. Ewentualnie należy oznaczyć FT4.

    • FT4 podwyższone: przyczyny wtórne, skierowanie do dalszej diagnostyki u specjalisty
    • FT4 obniżone: pierwotnie jawnasubkliniczną niedoczynność tarczycy
    • FT4 w normie: pierwotnie subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy

3. Przypadek szczególny

    • W przypadku początkowej wartości TSH >10,0 mU/l lub wartości TSH >4,0 mU/l i nienormatywnych wynikach w wywiadzie lekarskim należy rozpocząć dalszą diagnostykę.

Przeciwciała anty-TPO i anty-TG

  • Badania dostępne w ramach ścieżki endokrynologicznej Opieki Koordynowanej
  • U 90% pacjentów z zapaleniem tarczycy Hashimoto stwierdza się przeciwciała przeciw tyreoperoksydazie (anty-TPO), a u 70% przeciw tyreoglobulinie (anty-TG).
  • WU przypadkuokoło utajonej5-10% niedoczynnościpacjentów tarczycy możnawystępuje wykonaseronegatywna postać jednorazowe oznaczenie przeciwciał anty- TPO w celu wyjaśnienia podejrzenia zapalenia tarczycy Hashimoto.
    • W przypadku zapalenia tarczycy Hashimoto istnieje zwiększone ryzyko przejścia w jawną pierwotną niedoczynność tarczycy.
    • Ocena ryzyka obecności innych zaburzeń autoimmunologicznych (związek zapalenia tarczycy np. z cukrzycą typu 1)
  • W przypadku jawnej niedoczynności tarczycy oznaczenie przeciwciał anty-TPO nie przynosi żadnych korzyści dla dalszych decyzji lekarza rodzinnego.
    • Jednak pacjenci, którzy szukają przyczyn swojej choroby dla własnego jej zrozumienia, mogą odnieść korzyści z wykrycia lub wykluczenia zapalenia tarczycy Hashimoto.
  • Przeciwciała, jeżeli są dodatnie, należy oznaczyć raz w życiu, dynamika stężenia przeciwciał nie ma znaczenia klinicznego.
  • Niewykrycie przeciwciał przeciwtarczycowych nie wyklucza możliwości rozwoju choroby w przyszłości.

USG

  • Badanie ultrasonograficzne tarczycy może wykazawskazywać na chorobę Hashimoto.6.
    • Najbardziej czułymitypowymi cechami są niejednorodność miąższu i rozproszona hipoechogeniczność oraz obecność licznych drobnych torbielek.
    • ZmianW późniejszej fazie następuje zspadek unaczynienia oraz włośliwąóknienie powinnyi równieżinwolucja sugerować hipoechogeniczne mikroguzkigruczołu.1

Diagnostyka specjalistyczna

Scyntygrafia z użyciem radioaktywnie znakowanego jodu

  • Scyntygrafii tarczycy nie należy wykonywać w przypadku typowego obrazu choroby Hashimoto (niedoczynność lub eutyreoza, dodatnie przeciwciała anty- TPO, standardowa ultrasonografia) lub poporodowego zapalenia tarczycy.

Biopsja tarczycy

  • Biopsja tarczycy nie jest konieczna do rozpoznania w przypadku typowego obrazu USG i obecności przeciwciał przeciwtarczycowych.
  • Obraz cytologiczny bywa zróżnicowany: zanik lub przemiana onkocytarna nabłonka pęcherzyków tarczycy, masywne nacieki zapalne złożone z limfocytów i plazmocytów, z tworzeniem grudek chłonnych lub niewielkie włóknienie.1

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • JeśliPacjentki istnieją objawy przemawiające za złośliwym charakterem zmiany (np. hipoechogeniczne mikroguzkiciężarne w USG, objawy B)przypadkach wątpliwych celulub wykonania punkcji cienkoigłowejtrudności z ocenąustaleniem histopatologiczną
  • Jewłaśliciwej objawy utrzymują się pomimo substytucjidawki hormonów tarczycy w celu oceny możliwej (hemi)tyreoidektomii (patrz sekcja Leczenie chirurgiczne).

Leczenie

Cele leczenia

  • StanOsiągnięcie stanu eutyreozy metabolicznej
  • Ustąpienie objawów

Ogólne informacje o leczeniu

  • Brak skutecznego leczenia przyczynowego1
  • W przypadku ewentualnejjawnej niedoczynności tarczycy stosuje się leczenie tyroksynsubstytucyjne lewotyroksyną.
  • StosowanieW selenuprzypadku subklinicznej niedoczynności tarczycy leczenie jest uzasadnione w: chorobieciąży, Hashimotookresie budziprekoncepcyjnym, kontrowersjemocno nasilonych objawach niedoczynności tarczycy, cukrzycy, otyłości.1 
  • UBrak pacjentdowodów znaukowych objawami,na ukorzyści ktstosowania diet eliminacyjnych1 
  • W przypadkach hashitoxicosis niewskazane jest stosowanie lekórychw leczenieprzeciwtarczycowych. zachowawczeW nieprzypadku powiodłonasilonych się,objawów można rozważyzastosować (hemi)tyreoidektomiębeta-blokery.3

Ciąża

  • Zalecane wsparcie specjalisty  endokrynologa
  • Odpowiednio leczona niedoczynność tarczycy nie stanowi w przypadku ciąży zwiększonego ryzyka dla matki ani dziecka.
  • CiąW przypadku świeżęo rozpoznanej choroby leczenie należy zaplanowazaczynać takod przewidywanej dawki docelowej lewotyroksyny
  • Zalecane jest, aby zapewnić pacjentce dobrą kontrolę niedoczynności tarczycy na początku ciążyę zachodzić w stanie eutyreozy.
  • Dawka tyroksynylewotyroksyny częstozazwyczaj musi zostaćwymaga zwiększonakszenia o ponad 50% w trakcie ciąży, przy czym największe zwiększenie dawki jest wymagane w pierwszych 24 tygodniach.7.
  • TSH należy ściśle monitorować i szybko dostosowywać dawkę tyroksyny.
    • Aby zapewnić optymalny rozwój dziecka, poziom TSH powinien mieścić się w normalnymprawidłowym zakresie przez cały okres ciąży.
  • U ciężarnych pacjentek z eutyreozą i autoimmunologicznym zaburzeniem tarczycy (wykrycie przeciwciał przeciw tyreoperoksydazie — anty-TPO) leczenie lewotyroksyną we wczesnym okresie ciąży zmniejszało ryzyko poronienia samoistnego i porodu przedwczesnego.8.
  • W Niemczech kobietom w ciąży zaleca się suplementację 100–150 mcg (DGE — Niemieckie Towarzystwo Endokrynologii) lub 150–200 mcg (DGIM — Niemieckie Towarzystwo Medycyny Wewnętrznej) jodu/dobę.
    • Kobiety z autoimmunologicznymi zaburzeniami tarczycy (chorobą Hashimoto, chorobą Gravesa-Basedowa w remisji) również mogą być bezpiecznie leczone tą metodą.

Zalecenia dla pacjentów

Leczenie farmakologiczne

Wskazania bezwzględne

  • W przypadku jawnej niedoczynności tarczycy należy zawsze stosować substytucję hormonalną za pomocą lewotyroksyny.

Wskazania względne

  • W przypadku utajonejsubklinicznej niedoczynności tarczycywskazania jestdo toleczenia indywidualna decyzjaindywidualizowane:
    • zalecane dla pacjentek ciężarnych i w okresie prekoncepcyjnym
    • u bezobjawowych pacjentów z nieznacznie podwyższonym TSH (≤10 mU/l) substytucja nie jest potrzebna.
    • Rozpoczęcie leczenia zalecane jest w przypadku:
      • TSH >10 mU/l
      • prośbydecyzji pacjenta wpo związkuuzyskaniu z informacjamiinformacji na temat zalet i wad hormonalnejleczenia terapiilewotyroksyną
      • nasilonych zastępczej.objawów niedoczyności tarczycy
      • współistnienia cukrzycy, otyłości

Przeciwwskazania względne

  • WczeNiewskazane jest leczenie subklinicznej niedoczynnośniejszeci schorzeniatarczycy u pacjentów w wieku podeszłym i ze schorzeniami serca takietakimi jak choroba wieńcowa albo arytmie serca o podłożu tachykardii, tachyarytmie.

Produkty lecznicze

  • Nie należy przepisywać leków zawierających skojarzenia T3 i skojarzenia T3/T4 ani naturalnych hormonów tarczycy.
  • U pacjentów z wymagającą leczenia niedoczynnością tarczycy należy stosować substytucję lewotyroksyny.

Zalecenia dotyczące dawkowania lewotyroksyny

  • Dawka początkowa u pacjentów z jawną niedoczynnością tarczycy w wieku
    • 1,6 mcg/kg masy ciałam.c. na dobę
  • U pacjentek ciężarnych leczenie zaczyna się od razu od przewidywanej dawki docelowej
  • Dawka początkowa u pacjentów z jawną niedoczynnością tarczycy w wieku >60 lat i/lub z chorobami sercowo-naczyniowymi:
    • 25 mcg z dostosowaniem dawki w zależności od wartości TSH
  • Dawka początkowa w leczeniu substytucyjnym utajonejsubklinicznej niedoczynności tarczycy:
    • 25–50 mcg lewotyroksyny na dobę 
    • W przypadku osób starszych (≥60 lat), iz bardzoszczególnie starych (≥85 lat) należy zbadarozważyć, czy nie tylko pod kątem wielochorobowokorzyści i związanej z nią polifarmakoterapii — czy leczenieleczenia lewotyroksyną przynosiprzewyższają korzyściryzyko związane z obciążeniem układu krążenia.
  • Dawkę należy dobrać indywidualnie w oparciu o parametry tarczycy określone na podstawie badań laboratoryjnych oraz subiektywne samopoczucie pacjenta.

Zalecenia dotyczące przyjmowania

  • Na wchłanianie lewotyroksyny mają wpływ mają spożywane produkty żywnościowe (np. mleko) oraz inne leki (np. estrogeny, salicylany, fenytoina).
    • PopijaLek należy przyjmować wodąna czczo.
    • Zachowapopijać niewielką ilością wody
    • zachować odstęp co najmniej 30 minut do posiłku lub przyjęcia innego leku.
    • Przyjmować regularnie co najmniej 30 minut przed śniadaniem lub wieczorem przed spoczynkiem. 

Kontrola TSH i dostosowanie dawki lewotyroksyny

  • Kontrola TSH 8–12 tygodni po rozpoczęciu leczenia
  • WymaganaZaleca się, aby krew do tegobadania próbkabyła krwioddawana powinnarano zostaćna pobranaczczo, przedbez wcześniejszego przyjęciemcia dziennej dawki tyroksyny, ale bez przerywania jej przyjmowania w dniach i tygodniach poprzedzających pobranie próbki krwilewotyroksyny.
  • Dostosowanie dawki
    • TSH <0,4 mu mU/l: zmniejszenie dawki, kontrola tshTSH po 8 tygodniach>
    • TSH 0,4–4 mU/l: utrzymanie dawki, kontrola TSH po 6 miesiącach
    • TSH >4,0 mU/l: zwiększenie dawki, kontrola TSH po 8 tygodniach
  • Badania TSH powinny być przeprowadzane co pół roku po ustaleniu dawki, a ostatecznie tylkoewentualnie raz w roku.
  • W przypadku braku objawów klinicznych i stałych dawkach lewotyroksyny

Substytucja selenu

  • Możliwe, że doustna substytucja selenu może obniżyć poziom przeciwciał anty-TPO i poprawić jakość życia.9.
    • Dotychczasowe badania sugerują, możeliwość takkorzystnych efektów, ale brak pewności co do ilośćci (80–200 mcg/d) i czasczasu trwania (od 6 tygodni do 12 miesięcy) suzasadniają niejasne i wymagająpotrzebę dalszych badań.9.

Leczenie chirurgiczne

Tyreoidektomia

  • Nie jest standardowo stosowaną metodą leczenia choroby Hashimoto.
  • W randomizowanym badaniu z udziałem 147150 pacjentów badano efekt tyreoidektomii w porównaniu do standardowej farmakoterapii (substytucji hormonalnej) w przypadku choroby Hashimoto z utrzymującymi sie objawami pomimo eutyreozy (zmęczenie i wyczerpanie, zaburzenia snu, dolegliwości mięśni i stawów, suchość w ustach i oczach).10
    • zaobserwowano znacząca poprawapoprawę jakości życia, objawów zmęczenia i spadek poziomu przeciwciał anty-TPO
  • Hipoteza: normalizacja miana przeciwciał anty-TPO prowadzi do:
    • zmniejszonej reakcji krzyżowej przeciwciał z innymi tkankami, np. stawami
    • zmniejszenia liczby komórek zapalnych (limfocytów) wytwarzających przeciwciała anty-TPO
    • redukcji innych mediatorów odpowiedzi immunologicznej
  • UwagaUWAGA: należy rozważyć ryzyko operacyjne i ewentualne wyżej wymienione korzyści.

Zapobieganie

  • Rozwojowi zaburzeń tarczycy może prawdopodobnie przeciwdziałać fizjologiczny poziom selenu.9.
    • Należy unikać zarówno niedoboru, jak i nadmiernej podaży selenu.
  • Zaleca się- dziennezalecenie spożyciewymaga selenudalszych nabadań poziomie 70 mcg u mężczyzn i 60 mcg u kobiet.
    • Pokarmy bogate w selen to orzechy brazylijskie (uwaga: są radioaktywne, nadmierne spożycie jest niewskazane!), grzyby, szparagi i rośliny strączkowe.
    • W Unii Europejskiej pasza dla zwierząt może być wzbogacana selenem. Pokarmy pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso i jaja, mogą zatem ułatwiać przyjmowanie stałej, odpowiedniej ilości selenu wraz z żywnościąklinicznych.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • We wczesnym stadium częstomoże występujepować krótka faza nadczynności tarczycy zwana (hashitoxicosis trwająca najczęściej kilka miesięcy. Następnie zazwyczaj przechodzi w okres eutyreozy (nie musi występować), mogący trwać wiele miesięcy/lat. Ostatecznie w dalszym przebiegu choroby zwykle dochodzi do niedoczynnośćci tarczycy.
    • Możliwe są również formy przebiegu z eutyreozą.

Powikłania

  • Jawna niedoczynność tarczycy
  • Większe od populacyjnego ryzyko rozwoju chłoniaka tarczycy
  • Encefalopatia Hashimoto1011
    • rzadka encefalopatia z zaburzeniami świadomości i splątaniem
    • brak zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, nowotworów 
    • wyniki RM zazwyczaj w normieprawidłowe
    • wykrycie podwyższonego poziomu autoprzeciwciał tarczycowych
    • leczenie: podawanie steroidglikokortykosteroidów

Rokowanie

  • Z reguły rozwija się trwała niedoczynność tarczycy i hormony tarczycy muszą być zastępowaneprzyjmowane przez całe życie.
  • SubpopulacjaAktualnie osób z chorobą Hashimoto w stanie eutyreozy z niskim poziomem przeciwciałbrak może być narażona na zwiększone ryzyko wystąpienia zróżnicowanych nowotworów tarczycy, lecz nie na ryzyko typowej niedoczynnoliwości tarczycytrwałego typu Hashimoto z wysokimi poziomami przeciwciał TPO11wyleczenia.

Dalsze postępowanie

  • Aby dostosować optymalną substytucję hormonalną, zobacz Kontrole przebiegu TSH.
  • WZalecane początkowejkontrolne fazie trudno odróżnić podostre i przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy.
    • W przypadku obrazubadanie USG innegotarczycy niż1 typowy dla Hashimoto i niskiego poziomu przeciwciał,raz w przebiegu po fazie niedoczynności tarczycy należy omówić z pacjentem zmniejszenie lub zakończenie substytucji pod kontrolą TSH.
    roku

Informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentów?

  • Choroba Hashimoto jest przewlekłym, nieuleczalnym schorzeniem, ale można ją dobrzeskutecznie leczyć.

Informacje dla pacjentów w Deximed

IllustrationenIllustracje

Normalbefund der Schilddrüse mit oberem Ösophagus in der SonografiePrawidłowy wynik badania USG tarczycy i górnej części przełyku
NormalbefundPrawidłowy derwynik Schilddrüsebadania mitUSG oberemtarczycy Ösophagusi ingórnej derczęści Sonografieprzełyku (mitdzięki freundlicher Genehmigung vonuprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg).
Hashimoto-Thyreoiditis in der Sonographie, kleine inhomogene Schilddrüse Zapalenie tarczycy w chorobie Hashimoto, mała niejednorodna tarczyca
Zapalenie tarczycy w chorobie Hashimoto-Thyreoiditis in der Sonografie, kleinemała inhomogeneniejednorodna Schilddrüsetarczyca (mitdzięki freundlicher Genehmigung vonuprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg).

QuellenŹródła

LiteraturPiśmiennictwo

  • Klubo-Gwieździńska J, Wartofsky L. Choroba Hashimoto - etiologia, rozpoznanie i leczenie na podstawie aktualnych danych naukowych. Med. Prakt. 2022;11:28-41 mp.pl
  1. Lewiński A, Płaczkiewicz-Jankowska E. Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto). Interna - mały podręcznik. Medycyna praktyczna. (dostęp 28.11.2023) www.mp.pl
  2. Vanderpump MP, Tunbridge WM, French JM, et al. The incidence of thyroid disorders in the community: a twenty-year follow-up of the Whickham Survey. Clin Endocrinol (Oxf). 1995;43(1):55–68. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Klubo-Gwieździńska J, Wartofsky L. Choroba Hashimoto - etiologia, rozpoznanie i leczenie na podstawie aktualnych danych naukowych. Med. Prakt., 2022; 11: 28-41 www.mp.pl
  4. Mincer DL, Jialal I. Hashimoto Thyroiditis. Treasure Island: StatPearls Publishing, 2019.
  5. Fukata S, Kuma K, Sugawara M. Relationship between cigarette smoking and hypothyroidism in patients with Hashimoto's thyroiditis. J Endocrinol Invest 1996;19:607-612. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Patel S, Giampoli E, Oppenheimer D, et al. Sonographic Features of Diffuse Hashimoto Thyroiditis: Determining Sensitivity of Features and Predictors of Malignancy. American Journal of Sonography 2018; 1(6): 1-7. americanjs.com
  7. Alexander EK, Marqusee E, Lawrence J, et al. Timing and magnitude of increases in levothyroxine requirements during pregnancy in women with hypothyroidism. N Engl J Med 2004; 351: 241-49. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Negro R et al. Levothyroxine treatment in euthyroid pregnant women with autoimmune thyroid disease: effects on obstetrical complications. J Clin Endocrinol Metab 2006; 91: 2587-91. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Ventura M, Melo M, Carrilho F. Selenium and Thyroid Disease: From Pathophysiology to Treatment. International Journal of Endocrinology 2017. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Guldvog I, Reitsma LC, Johnsen L et al. Thyroidectomy Versus Medical Management for Euthyroid Patients With Hashimoto Disease and Persisting Symptoms: A Randomized Trial. Ann Intern Med. 2019 Apr 2;170(7):453-464 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Zhou JY, Xu B, Lopes J et al. Hashimoto encephalopathy: literature review. Acta Neurol Scand 2017; 135(3): 285-90. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Paparodis R, Imam S, Todorova-Koteva K, et al. Hashimoto's Thyroiditis Pathology and Risk for Thyroid Cancer. Thyroid. July 2014, 24(7): 1107-1114. https://doi.org/10.1089/thy.2013.0588 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

AutorAutorzy

  • Anna Fabian-Danielewska, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie (recenzent)
  • Adam Windak, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Lino Witte, drDr n. med., lekarz w trakcie specjalizacji z medycyny wewnętrznej, Frankfurt
E063
Zapalenie tarczycy; chorobaChoroba autoimmunologiczna; Autoprzeciwciała; Niedoczynność tarczycy; SchilddrüsenentzündungPrzewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy; Anty-TPO
Choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy)
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, związane z występowaniem przeciwciała anty-TPO (i ew. anty-TG), które typowo prowadzi do stopniowego rozwoju niedoczynności tarczycy.
Medibas Polska (staging)
Choroba Hashimoto
/link/2329aa4491224258b2e799b9cc1c0120.aspx
/link/2329aa4491224258b2e799b9cc1c0120.aspx
choroba-hashimoto
SiteDisease
Choroba Hashimoto
K.Reinhardt@gesinform.de
live.com#dr.dabrowska@wp.pl
pl
pl
pl