Informacje ogólne
Definicja
Tętniak aorty brzusznej (TAB)
RozszerzenieLokalne poszerzenie aorty brzusznej>>3- Rozróżnia się trzy rodzaje:
- Najczęstsze są tętniaki prawdziwe z
wybrzuszeniemposzerzeniemwszystkichobejmującymwarstwwszystke warstwy ściany. - Rzadziej tętniak rozwarstwiający jest wynikiem wcześniejszego rozwarstwienia.
- Bardzo rzadko występują tętniaki fałszywe (tętniak rzekomy, jama krwiaka pozanaczyniowego).
- Najczęstsze są tętniaki prawdziwe z
- Większość tętniaków aorty brzusznej przebiega bezobjawowo do momentu pęknięcia, które prowadzi do zgonu w 65–80% przypadków1-2.
Tętniak aorty piersiowej (TAP)
RozszerzenieLokalne poszerzenie aorty do>>150% oczekiwanej średnicy — w zależności od płci, wieku i wielkości ciała3- Znacznie rzadszy niż TAB
Klasyfikacja
Odbywa sięPodział zgodnie z lokalizacją tętniaka- TAB: w odniesieniu do odpływu z tętnic nerkowych
podnerkowyPodnerkowyokoOkołonerkowyRozszerzaRozciąga sięna ujściado tętnic nerkowych, ale ich nieobejmuje ich całkowiciezajmuje.
przynerkowyPrzynerkowyObejmujeZajmujeujściatętnice nerkowe.
- Nadnerkowy
- Rozciągający się do tętnicy krezkowej górnej, z zajęciem jednej lub obu tętnic nerkowych.
nadnerkowy
- TAP
aortaAorta wstępującałŁuk aortyaortaAorta zstępująca
Częstość występowania
- TAB
- TAP
zapadalnoZapadalność 5–10 na 100szczytSzczyt częstości w 6.–7. dekadzie życia- Mężczyźni chorują od 2 do 4
Etiologia i patogeneza
WybrzuszeniePoszerzenie ściany naczyniaspowodowaneo podłożu wieloczynnikowym: molekularnym, genetycznym i środowiskowym.- Spowodowane utratą elastyczności
blaszkiściany aorty, uszkodzeniem macierzy zewnątrzkomórkowej i apoptozą komórek mięśni gładkich oraz śródbłonka. - Rolę odgrywają miażdżyca,
wywołaneczynnikiczynnikami prozapalnymiprozapalne i m.in. zwiększoną aktywnością metaloproteaz macierzy [8] oraz zmniejszenie ich hamowania przez inhibitory np. alfa- antyrypsynę 8
Tętniak aorty brzusznej
- Najczęstszymi i najistotniejszymi czynnikami ryzyka, poza wiekiem, są płeć męska (iloraz szans 5,69) i palenie (iloraz szans 2,41).
- Inne czynniki predysponujące9
pozytywnyDodatni wywiad rodzinny (iloraz szans 9,64)chorobaChoroba wieńcowa (iloraz szans 2,29)nadciNadciśnienie tętnicze (iloraz szans 1,55)cukrzycaCukrzyca (iloraz szans 1,18)
- Dodatkowe zwiększone ryzyko związane z leczeniem inhibitorami gyrazy (fluorochinolonami)10
- Nowsze dane pozwalają spojrzeć na tę korelację z innej perspektywy
- Nowsze dane pozwalają spojrzeć na tę korelację z innej perspektywy
Tętniak aorty piersiowej
- Przyczyny w kolejności malejącej częstości występowania
zwyrodnienieZwyrodnieniemiaMiażdżyca, nadciśnienie, palenie, wiek
zaburzeniaZaburzenia tkanki łącznejniestabilnoNiestabilność macierzy zewnątrzkomórkowej (np. zespół Marfana, zespół Loeysa-Dietza)
zaburzeniaZaburzenia zastawki aortalnej (np. zastawka dwupłatkowazmienionaZmieniona hemodynamika)
przyczynyPrzyczyny genetycznemutacjeMutacje w genach funkcji komórek mięśni gładkich naczyń krwionośnych
zapalenieZapalenie aortyrozszerzenieRozszerzenie pozapalne
ICD-10
- I71 Tętniak i rozwarstwienie aorty
- I71.2 Tętniak odcinka piersiowego aorty, bez informacji o pęknięciu
- I71.4 Tętniak odcinka brzusznego aorty, bez informacji o pęknięciu
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Kluczowa jest maksymalna średnica naczynia.
- Diagnostyka na podstawie ultrasonografii jamy brzusznej (TAB) lub echokardiografii przezklatkowej (TAP)
wW przypadku echokardiograficznego poszerzenia aorty lub słabej wizualizacji tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny
Diagnostyka różnicowa
Objawowy tętniak aorty- różnicowanie z:
Wywiad lekarski
- Zgodnie z wytycznymi, przeprowadzenie wywiadu medycznego obejmuje:
chorobyChoroby serca w wywiadziewywiadWywiad dotyczący przyjmowania lekówpaleniePalenie tytoniu przez pacjentaoznakiOobjawy zaburzonej czynności płuc i nerek, PAD, nadciśnienia tętniczegouU starszych pacjentów ocena ich stanu funkcjonalnego
- Ponadto należy zapytać o dodatni wywiad rodzinny, inne choroby na podłóżu miażdż
ycoweycy, a także możliwe objawy tętniaka.- Zwykle tętniak przebiega bezobjawowo, chyba że gwałtownie się powiększy, ulegnie zapaleniu (infekcji) lub pęknie.
- Objawy są możliwe z powodu
naciskuucisku na otaczające struktury
.tTętniak aorty brzusznejbBól pleców i brzucha, często uporczywybBól mięśni pośladkowych, pachwiny, jąder i kości12dystalnaDystalna mikroembolizacja z objawami niedokrwienia kończyn dolnych
tTętniak aorty piersiowejbBól w klatce piersiowej lub objawy spowodowane uciskiem na przełyk (dysfagia) lub nerw krtaniowy wsteczny (chrypka)krwioplucieKrwioplucie spowodowane uciskiem lub przetoką tchawicy lub oskrzeli
Badanie przedmiotowe
Tętniak aorty brzusznej
- Często można go wyczuć jako pulsujący opór w jamie brzusznej.
- Czułość wynosi 61% dla tętniaków o wielkości 3,0–3,9
czuCzułość odwrotnie proporcjonalna do obwodu talii pacjenta
- Czułość wynosi 61% dla tętniaków o wielkości 3,0–3,9
- Szybko rosnące tętniaki, które mogą pęknąć w bardzo krótkim czasie, są często bolesne.
- Należy również zwrócić uwagę na tętniaki w pachwinie lub dole podkolanowym.
Tętniak aorty piersiowej
- Tętniak jest zwykle wykrywany przypadkowo podczas badania rentgenowskiego lub echokardiograficznego klatki piersiowej.
- Objawy mogą być następujące:
zespZespół HorneraposzerzeniePoszerzenie rozwidlenia tchawicy na zdjęciu rentgenowskim
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Wczesne wykrywanie i monitorowanie
- Badanie przesiewowe populacji pod kątem TAB za pomocą badania ultrasonograficznego
- Powinny być zlecane wszystkim mężczyznom w wieku powyżej 65
- Należy
zlecarozważyćjeich zlecanie kobietom w wieku powyżej 65 - Nie zaleca się go młodym osobom niepalącym bez wywiadu rodzinnego.
- Należy rozważyć u rodzeństwa pierwszego stopnia pacjenta z TAB.
- Powinny być zlecane wszystkim mężczyznom w wieku powyżej 65
NaczynieRozmiar naczynia należy mierzyć pionowo.- Okresy monitorowania małych bezobjawowych TAB u mężczyzn
coCo 21Jeden raz w roku w przypadku TAB o średnicy 4,0–4,9coCo 6 miesięcy w przypadku TAB o średnicy 5,0–5,4
- Okresy monitorowania małych bezobjawowych TAB u kobiet
coCo 2–3coCo 6coCo 3>>4,5–4,9*Jeśli rozmiar nacyznia jest stały, okresobserwacjimiędzy badaniami można wydłużyć.
- Przegląd Cochrane wykazał znaczne zmniejszenie śmiertelności z powodu tętniaka aorty brzusznej u mężczyzn w wieku 65–79
- Nie ma wystarczających danych, aby ocenić sytuację u kobiet.
- Współczynnik kosztów uznaje się za akceptowalny.
- Jednorazowe badanie przesiewowe w kierunku TAB u bezobjawowych mężczyzn w wieku 65 lat i starszych może zmniejszyć śmiertelność z powodu tętniaka aorty brzusznej (TAB) o 40%15.
- Badania przesiewowe w Wielkiej Brytanii
- Badania przesiewowe w Szwecji:
- Wykazano, że ultrasonograficzne badania przesiewowe w kierunku TAB u 65-letnich mężczyzn
pozytywniewpływają pozytywnie na śmiertelność z powodu tętniaka i zostały obecnie wdrożone w większości szwedzkich regionów18. Duże badanie kohortowe (2018 r.) przyniosło bardziej krytyczne wyniki18: wedWedług niego aż 10- Z drugiej strony, u 49 z 10
- Spadek częstości występowania TAB zaobserwowany w Szwecji nie został przypisany przez autorów do badań przesiewowych, ale do spadku palenia tytoniu.
- Wykazano, że ultrasonograficzne badania przesiewowe w kierunku TAB u 65-letnich mężczyzn
- Badania przesiewowe w USA:
- Amerykańska agencja badań przesiewowych USPSTF zaleca jednorazowe badania przesiewowe u palących mężczyzn w wieku 65-75 lat i ograniczone badania przesiewowe u osób niepalących w tym samym wieku19.
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Skierowanie
nawoperacjęcelunaczyustalenia wskazańprzydowskazaniachleczeniachirurgicznychchirurgicznego.- Zobacz Zalecenia dotyczące terapii.
- Pacjenci z objawowym tętniakiem powinni zostać jak najszybciej przyjęci do szpitala.
- W przypadku podejrzenia pęknięcia tętniaka istnieje bezwzględne wskazanie do operacji!
Środki przed transportem i po nim
- W przypadku podejrzenia pęknięcia należy zachować ostrożność podczas podawania płynów dożylnych.
- Zalecana dopuszczalna hipotonia ze skurczowym ciśnieniem tę
tniczetniczym80 mmHg80mmHg - Pacjent powinnien zostać przewieziony do szpitala w trybie nagłym.
Lista kontrolna przy skierowaniu
Tętniak aorty
- Cel skierowania
- Potwierdzenie rozpoznania?
TerapiaLeczenie? Inne?
- Potwierdzenie rozpoznania?
- Wywiad lekarski
- Początek i
liwieliwa progresja? Choroba podstawowa: choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca, inne choroby? - Możliwe objawy? Rozmiar tętniaka?
- Wywiad rodzinny? Palenie tytoniu? Aktualnie przyjmowane leki?
- Wpływ na: życie towarzyskie, aktywność fizyczną, inne?
- Początek i
- Badanie przedmiotowe
- Ogólny stan fizyczny pacjenta? Opór,
pulsacyjnyguz pulsujący w jamie brzusznej:ewentualnie wrażliwość naból przy badaniu palpacyjnym? - Ciśnienie tętnicze, tętno, objawy
zastojuniewydolności serca?
- Ogólny stan fizyczny pacjenta? Opór,
- Badania laboratoryjne
niezbNiezbędne tylko przedoperacyjnie
- Diagnostyka obrazowa
Wyniki badaniaBadanie USG, TK klatki piersiowej lub TK jamy brzusznej?
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
- W przypadku dużych i/lub postępujących i/lub objawowych tętniaków, rekonstrukcja aorty w celu zapobieżenia pęknięciu20
- W przypadku pęknięcia: ratowanie życia
Ogólne informacje o terapii
- Tętniak aorty jest oznaką ogólnej choroby sercowo-naczyniowej, a pacjenci powinni być leczeni w celu zmniejszenia progresji i śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych21.
- Leczenie bezobjawowego TAB zależy od jego wielkości i ryzyka pęknięcia, które należy rozważyć w stosunku do ryzyka chirurgicznego związanego z operacją
profilaktyczną. - Leczenie farmakologiczne
- Służy do zmniejszenia napięcia ścian i zminimalizowania czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.
- Zabieg operacyjny
wW przypadku operacji otwartej użycie protezy naczyniowejalternatywnieAlternatywnie wewnątrznaczyniowe wprowadzenie stentu22
- Opieka nad pacjentem z TAB powinna być prowadzona w wyspecjalizowanych ośrodkach.
- Duża liczba zabiegów i wysoka ich jakość, tj. doświadczeni chirurdzy
,-skutkujwiąże się to z niższą śmiertelnością w przypadku planowych operacji tętniaka aorty brzusznej.
- Duża liczba zabiegów i wysoka ich jakość, tj. doświadczeni chirurdzy
Zalecenia dotyczące leczenia TAB
- Bezobjawowy TAB
- Tętniaki o średnicy 4,0–5,4
- Pacjenci z tętniakiem aorty brzusznej o średnicy 5,5
- W przypadku podnerkowego lub okołonerkowego TAB o średnicy 5,0–5,4
- U kobiet leczenie inwazyjne należy rozważyć, gdy maksymalna średnica aorty osiągnie 5,0
- Jeśli rozmiar TAB zwiększa się o
>>10pacjentana konwencjonalną operację lubEVARendowaskularne zaopatrywanie tętniaka aorty brzusznej (wewnątrznaczyniowąendovascularnaprawęaorticaortyaneurysm repair, EVAR).
- Tętniaki o średnicy 4,0–5,4
- Leczenie objawowego TAB
- Pacjenci z objawowym TAB powinni być leczeni inwazyjnie,
przynanajbliższejpierwszymmożliwejdostępnymwizyciemiejscuplanowejna liście planowych operacji. - Pacjenci z objawowym TAB powinni być leczeni wewnątrznaczyniowo, jeśli jest to technicznie uzasadnione.
- Pacjenci z objawowym TAB powinni być leczeni inwazyjnie,
- U pacjentów z wymagającą dializy niewydolnością nerek i POChP wymagającej tlenu, korzyści z planowej opieki TAB nie są pewne.
- TAB we wrodzonych chorobach tkanki łącznej jest rzadkością.
JeW przypadkach zespołu Marfana i innych dziedzicznych wad tkanki łącznej, jeśli wskazana jest interwencja, otwarta operacja powinna być pierwszą opcjąw przypadkachzespołu Marfanai innych dziedzicznych wad tkanki łącznej. Leczenie wtórne może być wewnątrznaczyniowe. - Wskazania do planowej chirurgicznej wymiany aorty
- ≥
50 mm50mm u pacjentów z zespołem Marfana - ≥
45 mm45mm u pacjentów z zespołem Marfana i co najmniej 1 czynnikiem ryzyka
predyspozycjePredyspozycje rodzinnetempoTempo wzrostu>>5morfologiaMorfologia zastawki aortalnej (jednopłatkowa, dwupłatkowa)skorygowanaSkorygowana lub nieskorygowana koarktacja aorty
- ≥
50 mm50mm z zastawkądwudzielndwupłątkową i co najmniej 1 - ≥
55 mm55mm uwszystkichmężczyznpozostałychipacjentów≥45mm u kobiet (zabieg zalecany).
- ≥
Zalecenia dla pacjentów
- Należy zalecać pacjentom zaprzestanie palenia tytoniu, ponieważ zmniejszy to tempo powiększania się tętniaka23.
- Aby uniknąć skoków ciśnienia tętniczego, należy powstrzymać się od uprawiania sportów wyczynowych w przypadku średnicy aorty piersiowej
>>40
Leczenie chirurgiczne
Środki przedoperacyjne
- Rewaskularyzację wieńcową należy przeprowadzić przed rozpoczęciem leczenia TAB u pacjentów z ostrym zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem lub bez uniesienia odcinka ST, niestabilną lub stabilną dławicą piersiową z chorobą pnia lewej tętnicy wieńcowej lub chorobą trójnaczyniową.
- Leczenie statynami należy rozważyć przed operacją u pacjentów poddawanych zabiegom chirurgii naczyniowej, najlepiej co najmniej 2
- Przed zabiegiem należy wykonać ultrasonografię dopplerowską tętnic szyjnych.
- Skala BAR może być wykorzystywana do przedzabiegowej oceny ryzyka
EVARendowaskularnego zaopatrywania tętniaka aorty brzusznej (wewnątrznaczyniowej naprawy aortyEVAR) w porównaniu zOR (otwartą rekonstrukcją (OR). - Patrz kalkulator skali BAR.
- U pacjentów z TAB podawanie ASA należy kontynuować w okresie okołooperacyjnym w ramach profilaktyki wtórnej.
- Przerwanie leczenia opiera się wyłącznie na indywidualnej ocenie ryzyka.
- Pacjenci powinni zostać poinformowani przed zabiegiem o możliwym pogorszeniu funkcji seksualnych po zabiegu, zarówno w przypadku otwartej rekonstrukcji jak i EVAR.
Interwencje chirurgiczne przy TAB
- W przypadku pacjentów z akceptowalnym ryzykiem okołozabiegowym, EVAR (
wewnątrznaczyniowaendowaskularnenaprawazaopatrywanie tętniaka aorty brzusznej) i OR (otwarta rekonstrukcja) powinny być zalecane w równym stopniu, przy założeniu anatomicznej wykonalności EVAR.
- Preferencje pacjenta powinny być brane pod uwagę przy wyborze procedury chirurgicznej, w odniesieniu do różnic między EVAR i OR w przebiegu okołozabiegowym, częstości reinterwencji, obserwacji i długoterminowej śmiertelności związanej z tętniakiem.
- Operacja otwarta
wszczepienieWszczepienie protezy naczyniowej- Testowane są zabiegi laparoskopowe24.
- Znaczenie w praktyce lekarskiej jest obecnie nadal niejasne.
- Chirurgia wewnątrznaczyniowa
- Procedura ta skutkuje mniejszym urazem niż operacja otwarta i jest odpowiednia dla aorty brzusznej i piersiowej.
- Stent jest zwykle wprowadzany przez pachwinę.
- Podczas zabiegu występuje mniejsze krwawienie
i mniejszy krwotok sercowo-naczyniowy, można go wykonać w znieczuleniu miejscowym i ma krótszy czas rekonwalescencji25.- Długoterminowy czas przeżycia nie jest dłuższy niż w przypadku operacji otwartej.
- Procedura ta jest coraz częściej wykonywana, ale w niektórych kręgach budzi kontrowersje, ponieważ istnieje niewiele długoterminowych badań z randomizacją.
- Niektóre badania wykazują niższą śmiertelność okołooperacyjną26-27, ale nie ma znaczących różnic w śmiertelności po 228 lub 6
- W badaniu z randomizacją i grupą kontrolną chirurgia wewnątrznaczyniowa wykazała niższą śmiertelność krótko po zabiegu (NNT 40), ale z czasem korzyść ta została zniwelowana i wystąpiło więcej powikłań, nowych interwencji i wyż
szychszekosztówkoszty.30. - W jednym z badań stwierdzono, że wewnątrznaczyniowa operacja tętniaka nie ma przewagi nad tradycyjną otwartą operacją u pacjentów, którzy byli w dobrym ogólnym stanie zdrowia przed zabiegiem28.
- Do 1
- Niektóre badania wykazują niższą śmiertelność okołooperacyjną26-27, ale nie ma znaczących różnic w śmiertelności po 228 lub 6
Interwencje chirurgiczne przy TAP
- Zabieg chirurgiczny zależy od lokalizacji tętniaka.
- Implantacja protezy
rurkowejnaczyniowejdystalniewododcinkupołączenia dystalnej cztęści autograftu z aortą wstępującątniaka jest wystarczająca. - Jeśli tętniak obejmuje pień aorty, często występuje niewydolność zastawki aortalnej.
- Wtedy oprócz wszczepienia protezy aorty konieczna jest rekonstrukcja zastawki.
- Implantacja protezy
Działania wspomagające przy TAP
- Pacjenci powinni być zachęcani przez swoich lekarzy do zaprzestania palenia tytoniu, szczególnie po leczeniu TAB.
- Kontrola ciśnienia tętniczego i leczenie nadciśnienia tętniczego powinny być
wykonywaneprowadzone u wszystkich pacjentów z TAB w celu zapobiegania powikłaniom sercowo-naczyniowym. - Pacjenci z TAB i chorobami układu sercowo-naczyniowego powinni otrzymywać statyny w celu ochrony układu sercowo-naczyniowego, chyba że są ku temu przeciwwskazania.
- W przypadku współwystępowania chorób sercowo-naczyniowych, pacjentom z TAB należy zalecić terapię przeciwpłytkową.
- Ze względu na znaczenie miażdżycy, minimalizacja czynników ryzyka sercowo-naczyniowego jest obowiązkowa.
- Kontrola ciśnienia tętniczego ma kluczowe znaczenie: u pacjentów z cukrzycą
wartośćponiżejpowinna130/80wynosićmmHg, <140 90 mmhg, a u pacjentów z>z niewydolnością nerek <130 80 mmhg.>130>140>należy unikać obniżania SBP poniżej 130mmHg. - U pacjentów z zespołem Marfana profilaktyczna beta-blokada propranololem zmniejsza progresję poszerzenia aorty i występowanie powikłań.
- W przypadku tętniaków o innej etiologii nie ma dowodów na szczególne korzyści ze stosowania beta-blokerów.
Zapobieganie
- Umiarkowana aktywność fizyczna prawdopodobnie działa zapobiegawczo na progresję tętniaków miażdżycowych.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Tętniak aorty może pozostawać bezobjawowy przez całe życie.
- Duże i powiększające się tętniaki mogą później prowadzić do objawów, takich jak ból pleców/nadbrzusza lub objawów spowodowanych uciskiem sąsiadujących z tętniakiem struktur.
- Jeśli tętniak się powiększa, w przebiegu choroby może dojść do jego pęknięcia, które z kolei może spowodować zgon pacjenta bez wystąpienia wcześniejszych objawów.
Powikłania
Informacje ogólne
- Transpozycja
gałęzinaczyń odchodzących od aorty
niedokrwienieNiedokrwienie mięśnia sercowegoniedokrwienieNiedokrwienie jelitaniewydolnoNiewydolność nerek
UrazNiedokrwienieniedokrwienny spowodowanyspowodowane tworzeniem się skrzepliny- Pęknięcie1
ostreOstre objawy- Nagły ból brzucha lub boku, który może promieniować do moszny.
- wstrząs krwotoczny
- Pęknięcie otwarte z
- Znacznie lepsze rokowanie występuje przy pęknięciu do przestrzeni zaotrzewnowej, w
Powikłania pooperacyjne
- W przypadku
naprawyprocedurwewnątrznaczyniowejendowaskularnych:
ostreOstre zaburzenia czynności nerekprzeciekPrzeciek okołoprotezowy: utrzymujący się przepływ krwi poza światłem endograftu, ale wewnątrz worka tętniakamigracjaMigracja wszczepionego stentuniedroNiedrożność tętnicy biodrowej uda z ostrym niedokrwieniem kończyny dolnejzagiZagięcie stentu w krętej tętnicy biodrowej
zakaZakażenie przeszczepuprzetokaPrzetoka aortalno-jelitowaniedokrwienieNiedokrwienie narządów wewnętrznych
- W przypadku otwartej rekonstrukcji
zakaZakażenie protezytTętniak zespolonyprzepuklinaPrzepuklina w bliźnie pooperacyjnejzdecydowanieZdecydowanie najczęstszy typ powikłań
przetokaPrzetoka aortalno-jelitowadysfunkcjaDysfunkcja seksualnaniedroNiedrożność zrostowa
Rokowanie
- Rokowanie zależy od wielkości i lokalizacji tętniaka.
- Tętniak aorty brzusznej
ryzykoRyzyko pęknięcia- 3–5,5
nawrokciągu roku 0–1,61% - 5,5–6
naciągurokroku 3,5% - 6,1–7
naciągurokroku 4,1% >>7
- 3–5,5
operacjaOperacjaśŚmiertelność 4- Różnice wyrównują się z czasem i po 5
- Różnice wyrównują się z czasem i po 5
- U pomyślnie zoperowanych pacjentów oczekiwana długość życia jest porównywalna do normalnej populacji w odpowiednim wieku32.
- Tętniak aorty piersiowej
ryzykoRyzyko pęknięcia>>60naciągurokroku 6,9%, śmiertelność 11,8%- 50–59
operacjaOperacjaśŚmiertelność okołooperacyjna od 1% u młodych pacjentów do>>5% u pacjentów w podeszłym wieku
Dalsze postępowanie
- Informacje na temat dalszego postępowania
w procedurach zachowawczychzachowawczego można znaleźć w zaleceniach dotyczących monitorowania. - Kontrole pooperacyjne są przeprowadzane w porozumieniu z chirurgami.
- Pacjenci po operacji mogą być poddawani badaniu TK w odstępach 5-letnich.
- Pacjenci po EVAR powinni być monitorowani w badaniach USG. Regularna kontrola po zabiegu powinna być organizowana przez ośrodek, który
dokonaprzeprowadziłwszczepieniazabieg.
- Pacjenci po operacji lub EVAR pozostają pacjentami wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego.
Informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentów?
- Małe tętniaki mają niskie ryzyko pęknięcia i mogą być monitorowane.
- W przypadku nagłego ostrego brzucha lub bólu pleców, pacjenci świadomi obecności tętniaka powinni natychmiast udać się do szpitala.
- Palenie tytoniu jest najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka i należy je pilnie rzucić.
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

Tętniak aorty brzusznej, przekrój poprzeczny, ultrasonografia (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e.V., Hamburg).

Tętniak aorty, przekrój poprzeczny, TK
QuellenŹródła
LeitlinieWytyczne
- European Society of Cardiology. Guidelines on the diagnosis and treatment of aortic diseases, Stand 2015.
- Wanhainena A, Verzinia F, Van Herzeelea I, et al. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej (ESVS) w zakresie diagnostyki i leczenia tętniaków aorty brzusznej i tętnic biodrowych — wersja 2019. Acta Angiol. 2019; 28(3): 1-93.
LiteraturPiśmiennictwo
- Sakalihasan N, Limet R, Defawe OD. Abdominal aortic aneurysm. Lancet 2005; 365: 1577-89. PubMed
- Kniemeyer HW, Kessler T, Reber PU, Ris HB, Hakki H and Widmer MK. Treatment of ruptured abdominal aortic aneurysm, a permanent challenge or a waste of resources? Prediction of outcome using a multi-organ-dysfunction score. Eur J Vasc Endovasc Surg 2000; 19: 190-6. PubMed
- Hiratzka LF, Bakris GL, Beckman JA, et al. ACCF/AHA/AATS/ACR/ASA/SCA/SCAI/SIR/STS/SVM guidelines for the diagnosis and management of patients with thoracic aortic disease: a report of the American College of Cardiology Foundation/ American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, American Association for Thoracic Surgery, American College of Radiology, American Stroke Association, Society of Cardiovascular Anesthesiologists, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, Society of Interventional Radiology, Society of Thoracic Surgeons, and Society for Vascular Medicine. Circulation 2010; 121: 266-369.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20233780/?dopt=Abstract" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20233780/?dopt=Abstract" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Anjum A, Powell JT. Is theincidence of abdominal aortic aneurysm declining in the 21st century? Mortality and hospital admissions for England
&& Wales and Scotland. Eur J Vasc Endovasc Surg 2012; 43: 161-6.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22178251/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22178251/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Benson RA, Poole R, Murray S, et al. Screening resultsfrom a large United Kingdom abdominal aortic aneurysm screening center in the context of optimizing United Kingdom National Abdominal Aortic Aneurysm Screening Programme protocols. J Vasc Surg 2016; 63: 301-4.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26482996/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26482996/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Ashton HA, Gao L, Kim LG, et al. Fifteen-year follow-up of a randomized clinical trial of ultrasonographic screening for abdominal aortic aneurysms. Br J Surg 2007; 94: 696-701.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17514666/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17514666/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Khashram M, Jones GT, Roake JA. Prevalence of abdominal aortic aneurysm (AAA) in a population undergoing computed tomography colonography in Canterbury, New Zealand. Eur J Vasc Endovasc Surg 2015; 50: 199-205.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26072194/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26072194/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov StatherPlebanPWE. Szopiński P.Bodzoń W. Masłowski L. Tętniak aorty 502-511 w Interna Szczeklika 2023,SidloffMedycynaDAPraktyczna ,DattaniKrakówN,2023et al. Meta-analysis and meta-regression analysis of biomarkers for abdominal aortic aneurysm. Br. J. Surg 2014; 101: 1358–1372.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov- Altobelli E, Rapacchietta L, Profeta VF, et al. Risk Factors for Abdominal Aortic Aneurysm in Population-Based Studies: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Environ Res Public Health 2018; 15(12): 2805.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6313801/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6313801/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Lee CC, Lee MG, Cheng YS et al. Risk of Aortic Dissection and Aortic Aneurysm in Patients Taking Oral Fluoroquinolone. JAMA Intern Med. doi:10.1001/jamainternmed.2015.5389.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26436523" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26436523" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - Gopalakrishnan C, Bykov K, Fischer MA, Connolly JG, Gagne JJ, Fralick M. Association of Fluoroquinolones With the Risk of Aortic Aneurysm or Aortic Dissection. JAMA Intern Med. 2020. PMID: 32897307.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32897307/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32897307/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Upchurch GR, Schaub TA. Abdominal aortic aneurysm. Am Fam Physician 2006; 73: 1198-204. PubMed
- Fink HA, Lederle FA, Roth CS, Bowles CA, Nelson DB and Haas MA. The accuracy of physical examination to detect abdominal aortic aneurysm. Arch Intern Med 2000; 160: 833-6. PubMed
- Cosford P, Leng G. Screening for abdominal aortic aneurysm. Cochrane Database Syst Rev, issue 2, 2007.
https://www.cochrane.org/CD002945/PVD_screening-for-abdominal-aortic-aneurysm" href="https://www.cochrane.org/CD002945/PVD_screening-for-abdominal-aortic-aneurysm" target="_blank">www.cochrane.org - Ali MU, Fitzpatrick-Lewis D, Miller J, et al. Screening for abdominal aortic aneurysm in asymptomatic adults. J Vasc Surg 2016; 64(6): 1855-1868. pmid:27871502
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=27871502[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=27871502[uid]" target="_blank">PubMed - Metcalfe D, Holt PJE, Thompson MM. The management of abdominal aortic aneurysms. BMJ 2011; 342: d1384. BMJ (DOI)
- Thompson SG, Ashton HA, Gao L, et al. Screening men for abdominal aortic aneurysm: 10 year mortality and cost effectiveness results from the randomised Multicentre Aneurysm Screening Study. BMJ 2009; 338: b2307. BMJ (DOI)
- Wanhainen A, Hultgren R, Linné A et al. Outcome of the Swedish nationwide abdominal aortic aneurysm screening program. Circulation 2016;134:1141.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27630132" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27630132" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov - LeFevre M für die USPSTF. Screening for abdominal aortic aneurysm: U.S. preventive services task force recommendation statement Ann Intern Med. doi:10.7326/M14-1204.
http://annals.org/aim/article/1883339/screening-abdominal-aortic-aneurysm-u-s-preventive-services-task-force" href="http://annals.org/aim/article/1883339/screening-abdominal-aortic-aneurysm-u-s-preventive-services-task-force" target="_blank">annals.org - The UK Small Aneurysm Trial Participants. Mortality results for randomised controlled trial of early elective surgery or ultrasonographic surveillance for small abdominal aortic aneurysms. Lancet 1998; 352: 1649-55 PubMed
- European Society of Cardiology. Guidelines on the diagnosis and treatment of aortic diseases, Stand 2015.
http://www.escardio.org/Guidelines-&-Education/Clinical-Practice-Guidelines/Aortic-Diseases" href="http://www.escardio.org/Guidelines-&-Education/Clinical-Practice-Guidelines/Aortic-Diseases" target="_blank">www.escardio.org - Lederle FA (ed). Abdominal aortic aneurysm - open versus endovascular repair. N Engl J Med 2004; 351: 1677-9. New England Journal of Medicine
- Brady AR, Thompson SG, Fowkes FG, Greenhalgh RM and Powell JT. Abdominal aortic aneurysm expansion: risk factors and time intervals for surveillance. Circulation 2004; 110: 16-21.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15210603/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15210603/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - Coggia M, JaverliatI, Centa Di et al. Total laparoscopic infrarenal aortic aneurysm repair: preliminary results. J Vasc Surg 2004; 40: 448-54. PubMed
- Jordan WD, Alcocer F, Wirthlin DJ, Westfall AO, Whitley D. Abdominal aortic aneurysms in "high-risk" surgical patients: comparison of open and endovascular repair. Ann Surg 2003;237: 623-9. PubMed
- Prinssen M, Verhoeven EL, Buth J et al. A randomized trial comparing conventional and endovascular repair of abdominal aortic aneurysms. N Engl J Med 2004; 351: 1607-18. New England Journal of Medicine
- Greenhalgh RM, Brown LC, Kwong GP et al. Comparison of endovascular aneurysm repair with open repair in patients with abdominal aortic aneurysm (EVAR trial 1), 30-day operative mortality results: randomised controlled trial. Lancet 2004; 364: 843-8. PubMed
- EVAR trial participants. Endovascular aneurysm repair versus open repair in patients with abdominal aortic aneurysm (EVAR trial 1): randomised controlled trial. Lancet 2005; 365: 2179-86. PubMed
- EVAR trial participants. Endovascular aneurysm repair and outcome in patients unfit for open repair of abdominal aortic aneurysm (EVAR trial 2): randomised controlled trial. Lancet 2005; 365: 2187-92. PubMed
- The United Kingdom EVAR Trial Investigators. Endovascular versus open repair of abdominal aortic aneurysm. N Engl J Med 2010; 362: 1863-71. PubMed
- Schermerhorn ML, O'Malley AJ, Jhaveri A, et al. Endovascular vs. open repair of abdominal aortic aneurysm in the medicare population. N Engl J Med 2008; 358: 464-74. New England Journal of Medicine
- Rahimi SA. Abdominal Aortic Aneurysm. Medscape, last updated Jan 08, 2019.
https://emedicine.medscape.com/article/1979501-overview#a8" href="https://emedicine.medscape.com/article/1979501-overview#a8" target="_blank">emedicine.medscape.com DimickStatherJBPW,CowanSidloffJADA,StanleyDattaniJCN,HenkeetPK, Pronovost PJ, Upchurch GR. Surgeon speciality and provider volumes are related to outcome of intact abdominal aortic aneurysm repair in the United States. J Vasc Surg 2003; 38: 739 - 44.PubMedHolt PJ, Poloniecki JD, Gerrard D, Loftus IM, Thompson MMal. Meta-analysis andsystematicmeta-regressionreviewanalysis ofthebiomarkersrelationship between volume and outcome infor abdominal aortic aneurysmsurgery. Br. J. Surg20072014;94101:395-4031358–1372.PubMedpubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innenAutorzy
- Lino Witte, Dr n. med.,
ArztwintrakcieWeiterbildung,specjalizacjiInnerezMedizinchorób wewnętrznych, Frankfurt - Günther Egidi, Dr n. med.,
ArztspacjalistafürmedycynyAllgemeinmedizinrodzinnej,BremenBrema - Tomasz Tomasik; Dr hab. n. med. Prof.; specjalista medycyny rodzinnej; Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (
Reviewredaktor) - Tomasz Sobalski; specjalista medycyny rodzinnej; NZOZ Gabinet Lekarza Rodzinnego Tomasz Sobalski Zielonki (recenzent)