Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Obrzęk limfatyczny

Streszczenie

  • Definicja: Nagromadzenie płynu limfatycznego poza naczyniami chłonnymi. Może być pierwotny (wrodzony) lub wtórny z powodu choroby lub leczenia.
  • Częstość występowania: Pierwotny obrzęk limfatyczny występuje rzadko; wtórny występuje najczęściej po leczeniu raka piersi.
  • Objawy: Pierwotny obrzęk limfatyczny jest często wyraźny i obustronny. Wtórny zazwyczaj zajmuje tylko jedną kończynę.
  • Obraz kliniczny: Obrzęk ma zwykle ciastowatą konsystencję, u pacjentka nie występują inne przyczyny obrzęku.
  • Diagnostyka: Diagnostyka w kierunku choroby nowotworowej, jeśli przyczyna obrzęku limfatycznego jest nieznana. Rzadko przeprowadza się specjalną diagnostykę limfologiczną w celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej i zaplanowania terapii.
  • Terapia: Kompleksowa terapia udrażniająca (complex/complete decongestive therapy — CDT) obejmująca manualny drenaż, leczenie uciskowe, kinezyterapię i zapobieganie zakażeniom poprzez prawidłową pielęgnację skóry.

Informacje ogólne

Definicja

  • Obrzęk limfatyczny to śródmiąższowe nagromadzenie płynu tkankowego (płynu bogatego w białko, inne formy obrzęku są zwykle ubogie w białko) i jest klinicznie uważany za szczególną formę obrzęku.
  • Przypisuje się go zmniejszonej zdolności transportowej w układzie limfatycznym.
  • Pierwotny obrzęk limfatyczny
    • Brak innej choroby podstawowej: może być dziedziczny, ale może także występować samoistnie we wszystkich grupach wiekowych.
  • Wtórny obrzęk limfatyczny
    • Powstaje w wyniku mechanicznego lub zapalnego uszkodzenia układu limfatycznego.
    • Najczęściej dochodzi do rozwoju obrzęku limfatycznego po mastektomii — jest to obrzęk ramienia u kobiet, które przeszły operację i/lub radioterapię z powodu raka piersi (ok. 20% wszystkich operowanych).

Częstość występowania

  • Pierwotny obrzęk limfatyczny
    • szacowana chorobowość 1:6000 do 1:10 000 wśród żywych urodzeń1
  • Wtórny obrzęk limfatyczny
    • znacznie częstszy niż pierwotny obrzęk limfatyczny
    • zapadalność w krajach uprzemysłowionych ok. 0,1–2 %
    • Filarioza jest główną przyczyną obrzęku limfatycznego na całym świecie — zwłaszcza w krajach tropikalnych; na całym świecie jest to ok. 120 mln osób z obrzękiem limfatycznym powstałym w wyniku filariozy2.
    • W świecie zachodnim wtórny obrzęk limfatyczny występuje najczęściej po leczeniu raka, jednak brakuje pełnych danych epidemiologicznych.

Fizjologia układu limfatycznego

  • W naczyniach włosowatych
    • W prawidłowym krążeniu włośniczkowym płyn przedostaje się przez ściany naczyń włosowatych do tkanki śródmiąższowej.
    • Oprócz płynu przez ściany naczyń przechodzą również niektóre białka surowicy
  • Resorpcja płynów
    • Większość płynu, który został przefiltrowany przez naczynia włosowate, jest wchłaniana przez żylne naczynia włosowate.
    • Przefiltrowany, bogaty w białko płyn, który nie powraca do naczyń włosowatych, jest transportowany z powrotem do krążenia centralnego przez układ limfatyczny.
  • Układ limfatyczny
    • Układ limfatyczny jest układem niskociśnieniowym.
    • Wchłanianie płynu śródmiąższowego rozpoczyna się w naczyniach limfatycznych (limfatycznych naczyniach włosowatych) otaczających tkankę śródmiąższową (limfatycznych naczyniach włosowatych/włośniczkach limfatycznych).
    • Po pewnym czasie drobne naczynia limfatyczne łączą się, tworząc większe, których ściany zbudowane są z mięśni gładkich, wykonujących ruchy perystaltyczne i wspomagających przepływ limfy.
    • Transport jest również wspomagany przez pulsowanie ścian tętnic wywołane falą przepływającej krwi, skurcze mięśni układu ruchu i zastawki limfatyczne, które zapobiegają cofaniu się płynu
  • Istnieją dwie warstwy układu limfatycznego w kończynach:
    • powierzchowny układ limfatyczny do drenażu skóry i tkanki podskórnej, oraz
    • głębiej położony układ do drenażu struktur podpowięziowych, takich jak mięśnie i kości
    • Oba układy zbiegają się pod pachami (górna połowa ciała) i w pachwinach (dolna połowa ciała).
  • Połączenie z krwiobiegiem
    • Duże naczynia limfatyczne ostatecznie wpływają do centralnego krążenia żylnego.
    • Drenaż limfatyczny obu kończyn dolnych, przewodu pokarmowego i lewej strony górnej części ciała przepływa do krążenia żylnego przez przewód piersiowy (Ductus thoracicus) między żyłą podobojczykową lewą (Vena subclavia sin.) a żyłą szyjną lewą (Vena jugularis sin.).
    • Drenaż limfatyczny prawej strony górnej części ciała odbywa się przez analogiczne żyły po prawej stronie.

Etiologia i patogeneza

  • Gdy nagromadzenie płynu w tkance śródmiąższowej przekracza zdolność transportową, obrzęk staje się widoczny i odczuwalny1.
    • Jeśli obrzęk jest wynikiem niewydolności serca, marskości wątroby, zespołu nerczycowego lub niewydolności nerek, głównym problemem jest zwiększony przepływ płynu z naczyń włosowatych spowodowany zwiększonym ciśnieniem żylnym, hipoalbuminemią lub rzadziej zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych.
    • W obrzęku limfatycznym najważniejszym defektem jest zaburzony transport limfy w wyniku utrudnionego jej przepływu3.
  • Pierwotny obrzęk limfatyczny
    • Wrodzone uszkodzenie układu limfatycznego, które zmniejsza jego zdolność transportową.
    • Rozróżnia się trzy rodzaje:
      1. wrodzony obrzęk limfatyczny (powstaje przed ukończeniem pierwszego roku życia)
      2. obrzęk limfatyczny wczesny (od 1 roku do 35 lat; zwykle w okresie dojrzewania)
      3. obrzęk limfatyczny późny (>35 lat)
  • Wtórny obrzęk limfatyczny
    • Na tle pierwotnej choroby, w której drenaż limfatyczny jest zablokowany z powodu zmian mechanicznych lub zapalnych.
    • Najczęstszą przyczyną w krajach zachodnich jest rak piersi1.

Patofizjologia

  • Limfostaza, zwykle w kończynach (w rzadkich przypadkach może być uogólniona), prowadzi do gromadzenia się płynu śródmiąższowego i białek.
  • Bogaty w białko płyn wyzwala w tkance śródmiąższowej proces zapalny za pośrednictwem makrofagów, cytokin itp., co prowadzi do zwłóknienia, proliferacji tkanki tłuszczowej i ponownych uszkodzeń jeszcze funkcjonujących naczyń limfatycznych.
  • Rozszerzenie naczyń limfatycznych prowadzi również do upośledzonego działania układu zastawkowego (zastawki jak w układzie żylnym).

Czynniki predysponujące

Pierwotny obrzęk limfatyczny

  • Obciążenie rodzinne, choroby dziedziczne
  • Niektóre molekularne mechanizmy choroby zostały już poznane, jak w chorobie Nonne-Milroy'a (choroba dziedziczona autosomalnie dominująco). 

Wtórny obrzęk limfatyczny

  • Naciekanie nowotworów złośliwych z niedrożnością naczyń limfatycznych
  • Pooperacyjnie po preparowaniu węzłów chłonnych 4
  • Po radioterapii 4
  • Po urazie
  • Choroba tarczycy z obrzękiem śluzowatym może przekształcić się w obrzęk limfatyczny.
    • Obrzęk śluzowaty i obrzęk limfatyczny są zwykle zlokalizowane w obszarze skóry uszkodzonym urazem.
  • Po zakażeniach takich jak róża i zapaleniu węzłów chłonnych (filarioza).
  • Ryzyko wtórnego obrzęku limfatycznego jest zwiększone przez otyłość, prawdopodobnie ze względu na mechaniczne utrudnienie drenażu limfatycznego5.

ICD-10

  • Q82.0 Obrzęk chłonny dziedziczny
  • I97.2 Zespół obrzęku chłonnego po usunięciu piersi
  • I97.8 Inne pozabiegowe zaburzenia funkcji układu krążenia, niesklasyfikowane gdzie indziej
  • I89.0 Obrzęk chłonny niesklasyfikowany gdzie indziej
  • B74.0 Filarioza wywołana przez Wuchereria bancrofti

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Rozpoznanie jest zwykle stawiane na podstawie wywiadu lekarskiego (przebieg, dodatkowe objawy, ewentualnie dziedziczność lub znane choroby pierwotne) oraz typowego obrazu klinicznego.
  • Gdy powstaje nowy obrzęk limfatyczny, początkowo zawsze podejrzewa się obecność nowotworu złośliwego.
  • Rzadko potrzebna jest specjalna diagnostyka limfologiczna.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Czas trwania dolegliwości? 
    • Szybka progresja połączona z bólem może wskazywać na nowotwór złośliwy.
    • Początek w części proksymalnej jest typowy dla choroby nowotworowej.
  • Ból spowodowany obrzękiem limfatycznym występuje rzadko, ale może pojawić się uczucie ucisku i ograniczona ruchomość.

Pierwotny obrzęk limfatyczny

  • Zazwyczaj się rozprzestrzenia - często na obie strony.
  • Może mieć większą objętość niż w postaci wtórnej.
  • Lokalizacja pierwotnego obrzęku limfatycznego różni się w zależności od przyczyny3.
    • Wrodzony obrzęk limfatyczny często dotyka jednej lub obu kończyn dolnych, ale może również obejmować ramiona, a nawet twarz.
    • Wczesny obrzęk limfatyczny jest zwykle ograniczony do kończyn dolnych (zwłaszcza stóp i łydek).
  • Wywiad rodzinny

Wtórny obrzęk limfatyczny

  • Zazwyczaj dotyczy jednej kończyny.
  • Choroba rozwija się powoli; początkowo obrzęk jest miękki i podatny na ucisk, później skóra staje się sucha i twarda; w badaniu palpacyjnym jest ona zwłókniała i prawie nie pojawiają się wgłębienia.
  • Początek często po usunięciu węzłów chłonnych pachy lub pachwiny4,6
    • Opuchlizna może być początkowo widoczna tylko w proksymalnej części kończyny lub może dotyczyć tylko dystalnej części kończyny, w tym palców rąk lub nóg.
    • Po operacji raka piersi obrzęk dotyczy tej samej strony co pierś/ściana klatki piersiowej.
    • W przypadku nawracających lub opornych na leczenie objawów należy rozważyć, czy doszło do nawrotu nowotworu.
  • Ewentualnie urazy, zabiegi chirurgiczne, radioterapia, nawracające zakażenia tkanki podskórnej (róża)
  • Powikłanie choroby tarczycy z obrzękiem śluzowatym
  • Obustronny przy filariozie
    • podróże w wywiadzie (filarioza)

Badanie przedmiotowe

  • Miejscowy obrzęk
    • Jednostronny czy symetryczny?
  • Cechy charakterystyczne obrzęku
    • początkowo obrzęk z wgłębieniem pozostającym po ucisku (ciastowaty)
    • w zaawansowanych stadiach i ze zwłóknieniem, niedający się ucisnąć
  • Należy wykluczyć nowotwór złośliwy jako przyczynę obrzęku.
    • stan węzłów chłonnych, badanie palpacyjne piersi, w razie potrzeby dalsze badania, w tym obrazowe
  • Obecny dodatni objaw Stemmera
    • test polegający na chwyceniu fragmentu skóry stopy w okolicy paliczka bliższego 2. palca, jeżeli fałd jest gruby lub gdy złapanie fałdu jest niemożliwe, test uznaje się za dodatni
  • Ewentualnie pomiar różnicy obwodów kończyn

Klasyfikacja 

  • Stopień 0: uszkodzenie naczyń limfatycznych, ale brak widocznego obrzęku
  • Stopień 1: obrzęk, który ustępuje samoistnie po uniesieniu kończyny.
  • Stopień 2: obrzęk obecny przez cały czas, nie znika po uniesieniu kończyny, twarda skóra
  • Stopień 3: stały obrzęk, stwardnienie skóry, zmiany skórne, słoniowacizna

Diagnostyka specjalistyczna

  • Należy wykluczyć nowotwór złośliwy w przypadku nowego wystąpienia jednostronnego obrzęku.
    • badanie ultrasonograficzne, RM lub TK, w zależności od problemu, badanie ginekologiczne, USG piersi, mammografia
  • Podejrzenie filariozy
    • Mikrofilarie (najczęściej Wuchereria bancrofti) można wykryć w rozmazie krwi; pobranie krwi najlepiej wykonać w nocy ze względu na rytm dobowy pasożyta

Specjalistyczna diagnostyka limfologiczna

  • Funkcjonalna scyntygrafia węzłów chłonnych
    • zasada działania: ilościowa ocena wychwytu radioznacznika podanego podskórnie na obwodzie i odprowadzanego przez układ limfatyczny
    • Umożliwia ocenę funkcji obwodowego układu limfatycznego i obiektywną klasyfikację wczesnego stadium obrzęku limfatycznego. Zastosowanie również przy planowaniu operacji i kontroli terapii.
  • Limfografia barwnikowa z zielenią indocyjaninową
    • zasada działania: śródskórne wstrzyknięcie zieleni indocyjaninowej, wizualizacja drenażu limfatycznego za pomocą kamery na podczerwień
  • Badanie USG
    • wizualizacja płynu śródmiąższowego i wtórnych zmian w tkankach
    • diagnostyka węzłów chłonnych w celu wyjaśnienia przyczyn wtórnego obrzęku limfatycznego
    • brak możliwości odróżnienia od innych form obrzęku
  • Limfografia pośrednia (klasyczna)
    • zasada działania: wstrzyknięcie rentgenowskiego środka kontrastowego pod naskórek; radiologiczne przedstawienie drenażu
    • Dostarcza informacji na temat morfologii powierzchownych naczyń limfatycznych w wybranych lokalizacjach.
  • Limfografia bezpośrednia
    • zasada działania: chirurgiczne odsłonięcie naczynia limfatycznego; bezpośrednie wstrzyknięcie do światła naczynia oleistego środka kontrastowego
    • Ze względu na duże koszty i liczne powikłania (zator ropny, zapalenie płuc, anafilaksja) nie jest już stosowana w diagnostyce. Rzadko stosowana w leczeniu przetok limfatycznych, gdzie wyciek środka kontrastowego może prowadzić do zamknięcia przetoki.
  • Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (RM)
    • wizualizacja zbiorników płynu śródmiąższowego, rozszerzonych naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych Dostarcza wskazówek na temat etiologii powiększenia węzłów chłonnych (łagodne/złośliwe).
    • złoty standard w diagnostyce malformacji limfatycznych
    • Dalszy rozwój ośrodków limfografii pod kontrolą rezonansu magnetycznego ze śródskórnym wstrzyknięciem środka kontrastowego
  • Mikrolimfografia fluorescencyjna
    • zasada działania: śródskórne wstrzyknięcie makrocząsteczki dekstranu izotiocyjanianu fluoresceiny, która jest odprowadzana wyłącznie przez układ limfatyczny. Wizualizacja rozprzestrzeniania się podskórnego przy użyciu specjalnego sprzętu
    • używana do diagnostyki w przypadkach niejasnego etiologii obrzęku

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku nowego obrzęku limfatycznego o niejasnej etiologii poszukiwanie guza
  • Z określonymi współistniejącymi chorobami
  • W celu przeprowadzenia diagnostyki limfologicznej
    • podejrzenie subklinicznego obrzęku limfatycznego stopnia 0 (stadium utajenia) / obrzęku limfatycznego stopnia 1. (pierwotnego i wtórnego)
    • diagnostyka różnicowa obrzęku wieloczynnikowego lub obrzęku z brakiem typowych dla obrzęku limfatycznego objawów/obrazu klinicznego
    • planowanie zabiegów chirurgicznych
    • kontrola terapii / przebiegu choroby
    • podejrzenie zmiany w klatce piersiowej lub jamie brzusznej
    • kwestie specjalistyczne

Terapia

Cele terapii

  • Złagodzenie objawów i poprawa jakości życia
  • Zatrzymanie postępu
  • Uniknięcie powikłań

Ogólne informacje o terapii

  • Obrzęk limfatyczny jest stanem przewlekłym, który wymaga leczenia. Podstawowej przyczyny czasami nie da się leczyć.
  • Skuteczność postępowania jest większa, jeśli choroba zostanie wcześnie rozpoznana i zostanie podjęte leczenie7.
  • Najlepiej, gdy leczenie prowadzi interdyscyplinarny zespół specjalistów.
  • Wybór terapii
    • Podstawową metodą leczenia obrzęku limfatycznego jest fizjoterapia. Składa się ona z wielomodułowego schematu (kompleksowa terapia udrażniająca) z manualnym drenażem limfatycznym, pielęgnacją skóry, bandażowaniem lub stosowaniem pończoch uciskowych (leczeniem uciskowym) i ćwiczeniami ruchowymi
    • W pierwszej fazie należy zmobilizować obrzęk; stan ten należy następnie utrzymać.
      • Pierwsza faza (faza leczenia) obejmuje dokładną pielęgnację skóry i paznokci, ćwiczenia terapeutyczne, manualny drenaż limfatyczny i powtarzalne uciskanie kończyn. Leczenie to trwa od 2 do 4 tygodni.
      • Druga faza (faza podtrzymująca) ma na celu zachowanie i optymalizację efektów leczenia z pierwszej fazy. Obejmuje noszenie pończoch uciskowych w ciągu dnia, ewentualnie bandaży uciskowych w nocy, pielęgnację skóry i ćwiczenia oraz, w razie potrzeby, manualny drenaż limfatyczny wykonywany przez pacjentów.
    • Leczenie chirurgiczne jest rozważane tylko w wyjątkowych przypadkach.

Leczenie zachowawcze

  • Standardową terapią obrzęku limfatycznego jest kompleksowa terapia udrażniająca (CDT). Składa się ona z następujących elementów:
    • pielęgnacja skóry i w razie potrzeby jej rehabilitacja
    • manualny drenaż limfatyczny, w razie potrzeby uzupełniony dodatkowymi technikami manualnymi
    • terapia uciskowa z zastosowaniem specjalnych wielowarstwowych, uciskowych opatrunków i/lub limfologicznych pończoch uciskowych
    • przeciwobrzękowa terapia wspomagająca
    • edukacja i szkolenie w zakresie indywidualnej autoterapii
  • Mechanizmy działania
    • mobilizacja i redukcja patologicznie zwiększonej ilości płynu śródmiąższowego, w tym usuwanie substancji wymagających drenażu limfatycznego
    • poprawa zaburzonej homeostazy w tkance śródmiąższowej, zmniejszenie procesów zapalnych spowodowanych przekrwieniem
    • redukcja starzejącej się tkanki łącznej
  • Przeciwwskazania
    • bezwzględne: zdekompensowana niewydolność serca, ostra zakrzepica żył głębokich, dermatozy erozyjne, ostra ciężka róża, PAD stopnia III/IV
    • Względne: złośliwy obrzęk limfatyczny, zakażenia skóry, choroby skóry (np. dermatozy pęcherzowe), PAD stopnia I/II; w razie potrzeby leczenie należy rozpocząć w warunkach szpitalnych.

Zalecenia dla pacjentów

  • Należy unikać sytuacji takich jak: długotrwałe stanie, siedzenie lub zakładanie nogi na nogę.
  • Należy unikać obcisłych ubrań, aby nie utrudniać drenażu limfatycznego.
  • Należy unikać urazów zajętej kończyny.
  • Nadwaga może zwiększyć obrzęk limfatyczny. W przypadku nadwagi wskazane jest zmniejszenie masy ciała8.
  • Podróż samolotem
    • Trwają dyskusje na temat latania jako czynnika ryzyka, jednak liczne badania pokazują, że ryzyko to jest niezwykle niskie9.

Poprawa drenażu limfatycznego

  • Elewacja kończyn z przerwami, szczególnie podczas snu.
  • Regularne noszenie pończoch uciskowych.
  • Masaż w kierunku tułowia, aby „wycisnąć” obrzęk z kończyn — tylko bardzo ostrożnie, bez silnego nacisku i po przeszkoleniu!
  • Trening fizyczny po operacji raka piersi10
    • Zalecane są ćwiczenia ruchowe 11.
    • Ćwiczenia siłowe z ciężarkami w celu zmniejszenia częstości występowania obrzęku limfatycznego, zmniejszenia objawów i zwiększenia siły kończyn górnych u pacjentek z wtórnym obrzękiem limfatycznym12

Zapobieganie zakażeniom

  • Odpowiednia higiena, unikanie uszkodzeń skóry i nadmiernego opalania
  • Regularne stosowanie kremu nawilżającego
  • Prawidłowe leczenie zakażeń grzybiczych palców stóp
  • Odpowiednie obuwie
  • Odkażanie drobnych skaleczeń lub uszkodzeń skóry przy użyciu środków do dezynfekcji skóry (np. roztwór wodny powidonu jodu, alternatywnie oktenidyna lub poliheksanid).
  • W przypadku wystąpienia miejscowych lub ogólnoustrojowych objawów stanu zapalnego, wizyta u lekarza i leczenie antybiotykami

Leczenie farmakologiczne

  • W przypadku obrzęku limfatycznego farmakoterapia o udokumentowanej skuteczności nie jest dostępna. 
  • Diuretyki
    • Nie należy ich podawać w przypadku samego obrzęku limfatycznego!
  • Przy wtórnej ropowicy lub róży
  • Przy filariozie
    • Dietylokarbamazyna (niedostępna w Polsce) jest lekiem z wyboru w terapii przeciwpasożytniczej. Alternatywami są doksycyklina i iwermektyna.

Leczenie chirurgiczne

  • Niezwykle rzadko wymagane
  • Dorosłym pacjentom z obrzękiem limfatycznym należy zaproponować leczenie chirurgiczne dopiero po przeprowadzeniu zgodnej z wytycznymi ambulatoryjnej i/lub szpitalnej kompleksowej terapii udrażniającej (CDT) fazy I i II trwającej co najmniej 6 miesięcy.
  • Leczenie chirurgiczne należy rozważyć, jeśli u pacjenta wystąpi wysoki dyskomfort lub nasilenie wtórnych zmian w tkankach pomimo zgodnego z wytycznymi leczenia zachowawczego i przestrzegania terapii.
  • Metodą z wyboru jest rekonstrukcja przerwanego układu limfatycznego lub zabiegi zespalające.
  • Przeciwwskazania
    • obecność złośliwego obrzęku limfatycznego
    • przeciwwskazania internistyczne lub anestezjologiczne

Zapobieganie

  • Istnieją ograniczone środki zapobiegawcze.
  • Profilaktyka wtórna
    • w przypadku chirurgii onkologicznej, biopsja węzła wartowniczego w celu identyfikacji pacjentów, którzy wymagają preparowania pachowych węzłów chłonnych13
    • profilaktyczny pooperacyjny drenaż limfatyczny w pierwszych dniach po konkretnych operacjach
    • wczesne wykrycie obrzęku limfatycznego i szybkie rozpoczęcie właściwego leczenia 14
    • Poza tym nie zaleca się żadnych innych środków zapobiegania wtórnemu obrzękowi limfatycznemu.
      • Kompleksowa terapia udrażniająca (CDT) i terapia uciskowa są zalecane tylko w przypadku wyraźnego obrzęku limfatycznego.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Przewlekła choroba
  • Fizykoterapia przynosi dobre efekty.
  • Bez leczenia często postępujący przebieg z rosnącą niepełnosprawnością w wykonywaniu codziennych czynności15

Powikłania

  • Nawracające zakażenia, takie jak zapalenie naczyń chłonnych, ropowica i róża3
    • To z kolei może uszkodzić naczynia limfatyczne, tworząc błędne koło.
  • Owrzodzenia, żylaki lub zastoinowe zapalenie skóry (przebarwienia) prawie nie występują, ale pojawiają się rogowacenie i brodawczakowatość przy stopniu 3.
  • Jeśli to możliwe, należy unikać interwencji medycznych (pobieranie krwi, cewnikowanie żył obwodowych) na chorej kończynie.
  • Naczyniakomięsak limfatyczny (zespół Stewarta-Trevesa)
    • Bardzo rzadki nowotwór, który zawsze źle rokuje.
    • Występuje tylko w przypadku obrzęku limfatycznego.
  • Jakość życia
    • Obrzęk limfatyczny predysponuje do problemów psychologicznych i obniża jakość życia pod względem aspektów emocjonalnych, funkcjonalnych, fizycznych i psychologicznych16.

Rokowanie

  • Przewlekła choroba
  • Dzięki prawidłowemu leczeniu można zapobiec progresji.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Rockson SG. Diagnosis and management of lymphatic vascular disease. J Am Coll Cardiol 2008; 52: 799. PubMed
  2. Palumbo E. Filariasis: diagnosis, treatment and prevention. Acta Biomed. 2008;79:106-109. PubMed
  3. Kerchner K, Fleischer A, Yosipovitch G. Lower extremity lymphedema update: pathophysiology, diagnosis, and treatment guidelines. J Am Acad Dermatol 2008; 59: 324. PubMed
  4. Cormier JN, Askew RL, Mungovan KS, Xing Y, Ross MI, Armer JM. Lymphedema beyond breast cancer: a systematic review and meta-analysis of cancer-related secondary lymphedema. Cancer 2010; 116: 5138. PubMed
  5. Cormier JN, Askew RL, Mungovan KS, Xing Y, Ross MI, Armer JM. Lymphedema beyond breast cancer: a systematic review and meta-analysis of cancer-related secondary lymphedema. Cancer 2010; 116: 5138. PubMed
  6. Szuba A, Shin WS, Strauss HW, Rockson S. The third circulation: radionuclide lymphoscintigraphy in the evaluation of lymphedema. J Nucl Med 2003; 44: 43. PubMed
  7. Erickson VS, Pearson ML, Ganz PA, Adams J, Kahn KL. Arm edema in breast cancer patients. J Natl Cancer Inst 2001; 93: 96. PubMed
  8. Shaw C, Mortimer P, Judd PA. A randomized controlled trial of weight reduction as a treatment for breast cancer-related lymphedema. Cancer 2007; 110: 1868. PubMed
  9. Kilbreath SL, Ward LC, Lane K, et al. Effect of air travel on lymphedema risk in women with history of breast cancer. Breast Cancer Res Treat 2010; 120: 649. PubMed
  10. Chan DN, Lui LY, So WK. Effectiveness of exercise programmes on shoulder mobility and lymphoedema after axillary lymph node dissection for breast cancer: systematic review. J Adv Nurs 2010; 66: 1902. PubMed
  11. Ahmed RL, Thomas W, Yee D, Schmitz KH. Randomized controlled trial of weight training and lymphedema in breast cancer survivors. J Clin Oncol 2006; 24: 2765. PubMed
  12. Schmitz KH, Ahmed RL, Troxel A, et al. Weight lifting in women with breast-cancer-related lymphedema. N Engl J Med. 2009;361:664-673. PubMed
  13. Tunkel RS, Lachmann E. Lymphedema of the limb. An overview of treatment options. Postgrad Med 1998; 104: 131 . PubMed
  14. Torres Lacomba M, Yuste Sánchez MJ, et al. Effectiveness of early physiotherapy to prevent lymphoedema after surgery for breast cancer: randomised, single blinded, clinical trial.. BMJ 2010; 340: b5396. BMJ (DOI)
  15. Casley-Smith JR. Alterations of untreated lymphedema and it's grades over time. Lymphology 1995; 28: 174. PubMed
  16. McWayne J, Heiney SP. Psychologic and social sequelae of secondary lymphedema: a review. Cancer 2005; 104: 457. PubMed

Autorzy

  • Tomasz Tomasik, prof. dr hab. n. med. specjalista medycyny rodzinnej; Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Anna Pachołek, dr n. med. w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent)
  • Marlies Karsch-Völk, dr n. med., specjalistka medycyny ogólnej, Monachium
  • Dietrich August, dr n. med., lekarz w trakcie specjalizacji z chorób wewnętrznych, Freiburg
B740; I890; I972; I978; Q820
lymfødem; lymfeødem; Lymfødem
Ansammlung von Lymphflüssigkeit; Interstitielle Flüssigkeitsansammlung; Brustkrebsbehandlung; Postmastektomie-Syndrom; Proteinreiches Ödem; Lymphoedema praecox; Lymphoedema tarda; Lymphdrainage; Lymphknotendissektion; Strahlenbehandlung; Komplexe Physikalische Entstauungstherapie; KPE; Mastektomie; Stewart-Treves-Syndrom; Lymphangiosarkom; Nonne-Milroy-Krankheit
Obrzęk limfatyczny
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Nagromadzenie płynu limfatycznego poza naczyniami chłonnymi. Może być pierwotny (wrodzony) lub wtórny z powodu choroby lub leczenia. Częstość występowania: Pierwotny obrzęk limfatyczny występuje rzadko; wtórny występuje najczęściej po leczeniu raka piersi.
Medibas Polska (staging)
Obrzęk limfatyczny
/link/8e2b3e27052b4876b3e4c3cca1ccc2bf.aspx
/link/8e2b3e27052b4876b3e4c3cca1ccc2bf.aspx
obrzek-limfatyczny
SiteDisease
Obrzęk limfatyczny
K.Reinhardt@gesinform.de
livej.com#joannakrasuska@interiamroz@konsylium24.pl
pl
pl
pl