Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zanokcica

Streszczenie

  • Definicja: Zapalenie tkanki miękkiej wokół paznokcia dłoni lub stopy o ostrym lub przewlekłym przebiegu.
  • Częstość występowania: Częsta choroba, która może wystąpić w każdym wieku i coraz częściej dotyczy kobiety (stosunek kobiet do mężczyzn = 3:1).
  • Objawy: Wrażliwość na dotyk i ból wokół paznokcia, wystąpienie często po niewielkim urazie, np. podczas manicure lub pedicure.
  • Obraz kliniczny: Zaczerwienienie i obrzęk w okolicy wału paznokciowego.
  • Diagnostyka: Diagnostyka na podstawie obrazu klinicznego.
  • Leczenie: W zależności od stopnia nasilenia zapalenia. W przypadku niewielkiego zakażenia, ciepłe kąpiele w wodzie z mydłem. W przypadku zaawansowanego zakażenia lub czynników ryzyka (immunosupresji) — profilaktyka antybiotykowa. W przypadku nagromadzonej treści ropnej — nacięcie. W postaci przewlekłej należy unikać czynników drażniących i miejscowych glikokortykosteroidów.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie tkanki miękkiej w okolicy paznokcia palca dłoni lub stopy
    • ostre
      • zwykle spowodowane zakażeniem bakteryjnym (Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Klebsiella pneumoniae, bakterie beztlenowe)
      • bardzo bolesne
      • Może doprowadzić do zanokcicy.
    • przewlekłe
      • czas trwania >6 tygodni
      • zapalenie na podłożu podrażnienia lub spowodowane zakażeniem grzybiczym1
  • Wał paznokciowy: fałd skórny, otaczający paznokieć z boku i proksymalnie

Częstość występowania

  • Około 50% wszystkich zaburzeń paznokci to zakażenia2
    • Zanokcica jest najczęstszą przyczyną i stanowi około 35% wszystkich zakażeń dłoni.
  • Wiek i płeć1
    • Występuje w każdym wieku.3
    • Kobiety chorują częściej niż mężczyźni (stosunek 3:1).4

Etiologia i patogeneza

Ostra zanokcica

  • Najczęściej bakteryjne zapalenie wału paznokciowego
    • punkt wejścia dla patogenów zwykle spowodowany przez drobny uraz, np. podczas manicure poprzez zabiegi przy skórce paznokcia3
    • Najczęstszymi patogenami są gronkowce.4
  • Rzadszą przyczyną pierwotną jest stosowanie leków immunosupresyjnych i/lub chemioterapii.2,4

Przewlekła zanokcica

  • W przeciwieństwie do ostrej zanokcicy, czynnikiem wyzwalającym jest zwykle zawodowy kontakt z substancjami drażniącymi, takimi jak kwasy, zasady i inne substancje chemiczne lub intensywny kontakt z wilgocią.4
    • W przypadku zakaźnej przyczyny częstym czynnikiem sprawczym jest Candida albicans.1,4
  • Często dochodzi do oddzielenia się wału paznokciowego od płytki paznokciowej, przez co powstaje punkt wejścia dla substancji drażniących.4-5

Czynniki predysponujące

  • Sztuczne paznokcie
    • Są bardziej skolonizowane przez grzyby i bakterie niż naturalne paznokcie.2
  • Cukrzyca2
  • Łuszczyca2
  • Immunosupresja2
  • Chemioterapia2,4

Szczególnie w przypadku przewlekłej zanokcicy

  • Powtarzający się i intensywny kontakt z wilgocią
    • czynności domowe, takie jak zmywanie naczyń lub pranie
    • zawody: kucharz, osoby sprzątające, ogrodnik
    • pływanie
    • ssanie kciuka, obgryzanie paznokci
    • nadpotliwość
  • Objaw Raynauda1
  • Przyjmowane leki
    • retinoidy
    • inhibitory proteazy
    • przeciwciała przeciw receptorowi naskórkowego czynnika wzrostu (inhibitory EGFR — epidermal growth factor receptor)
    • różnorodne środki chemioterapeutyczne, np. taksany

ICD-10

  • L03.0 Zapalenie tkanki podskórnej palca ręki i stopy, w tym zanokcica

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Typowy obraz kliniczny

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Czas trwania objawów 
  • Poprzednie epizody i ich leczenie
  • Choroby współistniejące
  • Leki 
  • Nawyki/zachowania
    • obgryzanie paznokci
    • ssanie palca
    • manicure z przycinaniem skórek
  • Aktywność zawodowa
    • kontakt z substancjami drażniącymi (kwasy, zasady, chemikalia)
    • intensywny kontakt z wodą

Ostra zanokcica

  • Objaw wiodący: ostre, bolesne zaczerwienienie i obrzęk wokół paznokcia
    • często po drobnych urazach, obgryzaniu lub pielęgnacji paznokci
  • Zwykle dotyczy to tylko jednego palca.

Przewlekła zanokcica

  • Często występuje na więcej niż jednym paznokciu.
  • Ból trwający dłużej niż 6 tygodni, zwłaszcza przy przypadkowym ucisku na chory paznokieć
  • Przewlekła zanokcica może prowadzić do ograniczenia zdolności motorycznych w wyniku bólu.2

Badanie przedmiotowe

Ostra zanokcica

  • Dotknięty obszar jest czerwony i obrzeknięty, a proksymalne i/lub boczne ściany paznokcia są bolesne przy dotyku.
    Zastrzał (zanokcica ropna)
    Zastrzał (zanokcica ropna)
  • Jeśli tworzy się ropowica skóry, tkanki podskórnej lub pochewek ścięgnistych dłoni, mówimy o zastrzale.
  • Jeśli tworzą się pęcherzyki, należy rozważyć zakażenie opryszczką zwykłą.

Przewlekła zanokcica

  • Zmieniony zapalnie i obrzęknięty proksymalny wał paznokcia, często także pogrubiona płytka paznokcia o zaburzonej strukturze
  • Typowe jest oddzielenie się wału paznokciowego od płytki paznokciowej.

Badania uzupełniające 

  • W przypadku przewlekłej zanokcicy zasadne może być badanie mikrobiologiczne (bakterie, grzyby), jeśli po nacisku na zapalny proksymalny wał paznokcia wypływa wydzielina.

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku niewystarczającej odpowiedzi na leczenie zachowawcze lub wytworzenie się zastrzału - skierowanie do chirurga

Leczenie

Cele leczenia

  • Wyleczenie stanu zapalnego

Ogólne informacje o leczeniu

  • Wybór leczenia zależy od stopnia zakażenia.1

Leczenie ostrej zanokcicy

  • Na każdym etapie należy stosować ciepłe kąpiele z mydłem 3–4 razy dziennie1 i miejscowe antybiotyki 2–3 razy dziennie.6
  • W przypadku rozległego zakażenia lub wcześniejszych chorób (np. immunosupresji, cukrzycy) ogólnoustrojowe leczenie antybiotykiem1
  • Jeśli pojawi się ropa — nacięcie i drenaż1
    • Opatrunek po nacięciu można usunąć po 2 dniach i rozpocząć ciepłe kąpiele 3–4 razy dziennie
  • Zaleca się obserwację do momentu całkowitego ustąpienia objawów stanu zapalnego (zaczerwienienie, obrzęk, ból, nadmierne ucieplenie).
  • Przy zakażeniu opryszczką doustna terapia przeciwwirusowa
    • np. acyklowir 200 mg 5 razy dziennie przez 7–10 dni6

Leczenie przewlekłej zanokcicy

  • Ograniczyć kontakt z wodą i substancjami chemicznymi do niezbędnego minimum.
  • Odstawić potencjalnie wyzwalające leki, jeśli jest to klinicznie możliwe.
  • Chronić paznokcie przed zimnem i wilgocią (powinny być ciepłe i suche).
  • Leczenie zapalenia skóry wywołanego substancjami drażniącymi za pomocą leków przeciwzapalnych, takich jak miejscowe glikokortykosteroidy (ewentualnie w połączeniu z lekami przeciwgrzybiczymi) lub inhibitory kalcyneuryny
    • maść takrolimusowa tylko do stosowania poza wskazaniami rejestracyjnymi (off label)
  • W przypadku niewystarczającej odpowiedzi na leczenie zachowawcze — chirurgiczne usunięcie paznokcia i proksymalnej części wału paznokciowego7
    • W przypadku oporności na leczenie należy również rozważyć wykluczenie nowotworów złośliwych lub rzadkich przyczyn zakaźnych (np. kiła, prątki niegruźlicze).

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Nieleczona zanokcica może prowadzić do poważnych zakażeń.1
  • W przypadku nawracającej ostrej zanokcicy należy rozważyć zakażenie opryszczką.

Powikłania

Rokowanie

  • Jeśli leczenie rozpocznie się szybko, rokowanie jest dobre.1
  • W przypadku przewlekłej zanokcicy leczenie może trwać bardzo długo.5
  • W przypadku utrzymującego się kontaktu z substancjami drażniącymi (woda, chemikalia), wyleczenie jest mało prawdopodobne.

Uznanie za chorobę zawodową

  • Jeśli przewlekła zanokcica (często wraz z przewlekłym kontaktowym zapaleniem skóry) występuje wielokrotnie po kontakcie ze szkodliwymi substancjami podczas aktywności zawodowej, chorobę tę można uznać za chorobę zawodową.
  • Należy przeprowadzić szczegółowy wywiad zawodowy i wywiad dotyczący ryzyka, a o uznaniu za chorobę zawodową decyduje opinia biegłego.

Informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentów?

  • Nie obcinać skórki w okolicy paznokcia.
  • Nie obcinać paznokci stóp na okrągło.
  • Paznokcie powinny być krótkie.
  • Należy zaprzestać obgryzania paznokci i ssania palców.
  • Unikać prac w wilgotnym otoczeniu.
  • W przypadku urazów wału paznokcia należy stosować konsekwentną antyseptyczną terapię miejscową, np. maścią z jodem i poliwidonem.

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Zastrzał (zanokcica ropna)
Zastrzał (zanokcica ropna)

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Billingsley EM. Paronychia. Medscape, last updated May 10, 2022. emedicine.medscape.com
  2. Wollina U, Nenoff P, Haroske G, et al. The diagnosis and treatment of nail disorders. Dtsch Arztebl Int 2016; 113: 509–18. www.aerzteblatt.de
  3. Desai AD, Wang Y, Nadarajah CC. et al. Cross-Sectional Analysis of Paronychias in the National Electronic Injury Surveillance System 1999-2018. Skin Appendage Disord. 2022; 8(6): 454-461. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Relhan V, Bansal A. Acute and Chronic Paronychia Revisited: A Narrative Review. J Cutan Aesthet Surg. 2022; 15(1): 1-16. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Rigopoulos D, Larios G, Gregoriou S, Alevizos A. Acute and chronic paronychia. Am Fam Physician 2008; 77: 339-46. www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. BMJ Best Practice. Paronychia (letzter Zugriff 30.03.23). bestpractice.bmj.com
  7. Grover C, Bansal S, Nanda S, Reddy BS, Kumar V. En bloc excision of proximal nail fold for treatment of chronic paronychia. Dermatol Surg 2006; 32: 393-8. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Krzysztof Studziński, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent) 
  • AdamTomasz WindakTomasik, Prof. drDr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Lino Witte, Dr med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Münster
L030
paronykia; negleinfeksjon
Zakażenie tkanek miękkich wokół paznokcia; Zanokcica; Zapalenie fałdów paznokciowych; Zapalenie palca; Zakażenie palca; Staphylococcus aureus; Pseudomonas aeruginosa; Zainfekowany palec; Infekcja naskórka; Infekcja palca; Zastrzał
Zanokcica
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zapalenie tkanki miękkiej wokół paznokcia dłoni lub stopy o ostrym lub przewlekłym przebiegu. Częstość występowania: Częsta choroba, która może wystąpić w każdym wieku i coraz częściej dotyczy kobiety (stosunek kobiet do mężczyzn = 3:1).
Medibas Polska (staging)
Zanokcica
/link/99d1dc3d68f743a8bcfdc33ca95432b1.aspx
/link/99d1dc3d68f743a8bcfdc33ca95432b1.aspx
zanokcica
SiteDisease
Zanokcica
K.Reinhardt@gesinform.de
live.com#dr.dabrowska@wp.pl
pl
pl
pl