Rzadkie choroby dziedziczne, które bezpośrednio wpływają na mięśnie poprzecznie prążkowane, a ich głównym objawem jest osłabienie mięśni.
Wprowadzenie
Liczba zidentyfikowanych wad genetycznych prowadzących do miopatii wzrosła w ostatnich latach do ponad 300.
Jednak diagnozaDiagnoza jest często trudna, a pacjenci powinni być zgłaszanikierowani do ośrodka nerwowo-mięśniowegospecjalizującego sie w tego typu schorzeniach po postawieniu wstępnej diagnozy.
Nowe techniki molekularne umożliwiają szybkieprzeprowadzenie szybkiej i skuteczneprecyzyjnej testydiagnostyki genetyczne.genetycznej
ICD-10
G71 Pierwotne zaburzenia mięśniowe
G71.0 Dystrofia mięśniowa
np. postać Duchenne'a lub Beckera, postać twarzowo-łopatkowo-ramienna, postać miednicy lub obręczy barkowej, postać oczno-gardłowa, postać oczna, postać łopatkowo-oponowa.
G71.1 Zaburzenia miotoniczne
np. dystrophia myotonica [zespół Curschmanna-Battena-Steinerta].
G71.2 Miopatie wrodzone
G71.3 Miopatia mitochondrialna niesklasyfikowana gdzie indziej
Wszyscy pacjenci z podejrzeniem dziedzicznych chorób mięśni powinni być skierowani do specjalistycznego ośrodka po wykonaniu wstępnej dostępnej w POZ diagnostyki.
Badanie EMG: serie wyładowań miotonicznych, typowe dla miopatii zmiany w EMG
badanie okulistyczne pod kątem (miotonicznej) zaćmy miotonicznej
molekularne testy genetyczne (ekspansja powtórzeń CTG na chromosomie 19q13.3 w przypadku dystrofii miotonicznej typu 1 (DM1) lub ekspansja powtórzeń CCTG na chromosomie 3q21.3 w przypadku dystrofii miotonicznej typu 2 (DM2)
przy objawach klinicznych hipogonadyzmu oznaczanie poziomustężenia hormonów jako podstawa do ewentualnej terapii zastępczej
Tomografia rezonansu magnetycznego mięśni do oceny stanu
Przeprowadzenie testu sprawności neuropsychologicznej i tomogramuwykonanie rezonansu magnetycznego mózgu z pytaniem o zajęcie mózgu.
Oznaczanie immunoglobulin w surowicy jako uzupełniającego parametru serologicznego (przy ok. 50% pacjentów ma obniżone stężenie IgG i/lub IgM)
Biopsja mięśni w niejasnych przypadkach
Diagnostyka miotonii kanału chlorkowego i miotonii kanału sodowego
Miotonie kanałów chlorkowych
ObowiązkoweObligatoryjne elementy diagnostyki
badanie przedmiotowe (
zjawisko rozgrzewki (warm-up phenomenon) polega na zmniejszaniu się miotonii w miarę powtarzania skurczu (np. coraz łatwiej jest choremu wyprostować rękę zaciśniętą w pięść po kilkakrotnym powtórzeniu tego ruchu)1
testy laboratoryjne: CK i transaminazy. CK zwykle nie wzrasta więcej niż 5-krotnie.
Badanie EMG w celu wykrycia serii wyładowań miotonicznych
Krótki i długi test wysiłkowy
Molekularna diagnostyka genetyczna na potrzeby diagnostyki różnicowej miotonii kanału sodowego i późniejszego poradnictwa genetycznego
FakultatywnieFakultatywne elementy diagnostyki
w niejasnych przypadkach, molekularne wykluczenie genetyczne DM1 i DM2 i w razie potrzeby Biopsjabiopsja mięśni
Miotonie kanału sodowego — paramiotonia
ObowiązkoweObligatoryjne elementy diagnostyki
Badania przedmiotowe (paradoksalna miotonia, tj. narastająca miotonia podczas powtarzających się ruchów - odwrotność objawu rozgrzewki).
Badanie EMG z chłodzeniem kończyny
Short-Krótki undi Long-Excercise-Testdługi test wysiłkowy
Testy laboratoryjne:CK i transaminazy. CK często wzrasta ponad 2-krotnie.
molekularna diagnostyka genetyczna ze względu na zalecenia dotyczące terapii zależnej od mutacji
genetischeDoradztwo Beratunggenetyczne
FakultatywnieFakultatywne elementy diagnostyki
MuskelbiopsieBiopsja inmięśnia unklarenw Fällenniejasnych przypadkach
Miotonie kanału sodowego wrażliwe na potas
ObowiązkoweObligatoryjne elementy diagnostyki
badanie przedmiotowe
Badanie EMG podczas sztywności mięśni, np. w miotonii fluctuans 20 minut po zaprzestaniu aktywności fizycznej z oznakami serii wyładowań miotonicznych przy prawidłowej temperaturze.
Short-Krótki undi Long-Excercise-Testdługi test wysiłkowy
molekularna diagnostyka genetyczna i poradnictwo genetyczne
FakultatywnieFakultatywne elementy diagnostyki
Biopsja mięśni w przypadku niejasnych molekularnych wyników badań genetycznych
WykonanieW tzw.przesłości testówwykonywano obciążenia potasem w przypadku łagodnej miotonii w miotonii fluctuans pod intensywnym nadzorem medycznym, nigdy w miotonii permanens (testy obciążenia potasem, które praktycznie przestały być zalecane w dobie diagnostyki genetycznej).
Diagnostyka dyskaliemicznych porażeń okresowych
ObowiązkoweObligatoryjne elementy diagnostyki
Oznaczanie stężenia potasu w surowicy (kilkakrotnie w okresie międzynapadowym i, jeśli to możliwe, podczas napadu porażenia)
EKG spoczynkowe w celu wykluczenia zespołu długiego QT i komorowych zaburzeń rytmu serca
Badanie EMG (dowody aktywności miotonicznej przemawiają za hiper- i przeciwko hipokaliemicznej postaci porażenia)
Short-Krótki undi Long-Excercise-Testdługi test wysiłkowy
testy laboratoryjne: OznaczanieCK i transaminaz. Die Aktywność CK istczęsto häufigwzrasta umponad mehr als das 2-Fache erhöhtdwukrotnie.
molekularna diagnostyka genetyczna w SCN4A i KCNJ2 (diagnostyka różnicowa: hiperkaliemiczne porażenie okresowe w zespole Andersena, patrz niżej). Należy zapewnić poradnictwo genetyczne w celu wyjaśnienia wyników molekularnych badań genetycznych.
FakultatywnieFakultatywne elementy diagnostyki
DługoterminoweHolter EKG i próba wysiłkowa EKG w celu wykluczenia skupisk arytmii komorowych
Zasadniczo Ponad 10-krotny wzrost wskazuje na pierwotną przyczynę miogenną (nawet w przypadku przyczyny neurogennej często występuje niewielki wzrost CK).
Zakres podwyższenia CK różni się znacznie w różnych miopatiach, w niektórych miopatiach wrodzonych może być ono również prawidłowe lub tylko nieznacznie podwyższone.
Nawet w obrębie zdefiniowanej miopatii podwyższenie CK jest bardzo zmienne.
Wykrywanie zaburzeń przewodzenia i arytmii w przebiegu kardiomiopatii
Diagnostyka u specjalisty
Molekularne badania genetyczne
Niezbędny element diagnostyki,stosowany- stosunkowoskierowanie wczedo specjalisty jak najwcześnieniej w przypadku podejrzenia miopatii.
W przypadku klinicznie charakterystycznego obrazu wystarczający może być badanie jednego genu.
Przy fenotypowo niewyjaśnionych miopatiach, szybkie i opłacalne badanie licznych genów przy użyciu metod o wysokiej przepustowości (sekwencjonowanie nowej generacji, Next Generation Sequencing, NGS).
Niewielka ilość krwi pobranej na EDTA wystarcza do analizy.
BiopsjaW związku z rozwojem badań genetycznych biopsja mięśni po molekularnym badaniu genetycznym często nie jest już konieczna.
EMG (elektromiografia)
U wszystkich pacjentów z podejrzeniem miopatii należy przeprowadzić EMG.
Różnicowanie procesów neurogennych od miopatycznych
Identyfikacja miotonii
RM
Najważniejsza procedura obrazowania chorób mięśni
StwierdzaniePoszukiwanie zmian strukturalnych
StwierdzanieOcena wzorca zajęcia
Lokalizacja odpowiedniego miejsca do biopsji mięśnia
Stwierdzanie zmian strukturalnych, np. zaników mięśni lub hipertrofii mięśni
Wymagana specjalna wiedza specjalistyczna
Biopsja mięśninia
W przypadku miopatii dziedzicznych często nie jest to koniecznekonieczn, ponieważ diagnozę można postawić na podstawie molekularnych badań genetycznych.
Wskazania w przypadku braku możliwości postawienia rozpoznania na podstawie wyników badań genetycznych
Wyjaśnienie trudnych diagnostycznie przypadków przez kliniki neurologiczne (w tym ewentualnie konieczna biopsja mięśnia w razie konieczności). W niektórych przypadkach konieczne może być skierowanie pacjenta do specjalistycznej kliniki już na etapie wstępnego rozpoznania celem wykonania szczegółowych badań trudno dostępnych w warunkach ambulatoryjnych.
Poradnictwo genetyczne z udziałem genetyka
Diagnostyka różnicowa
Muskeldystrophien
Rodzinne postacie chorób mięśni, które patologiczno-anatomicznie charakteryzują się zwyrodnieniem tkanki mięśniowej i przekształceniem komórek mięśniowych w tłuszcz i tkankę łączną.
badania kardiologiczne co pół roku w celu szybkiego wykrycia arytmii serca albo (rzadziej) kardiomiopatii, względnie wykryciaoceny wskazań do profilaktycznego wszczepienia rozrusznika serca
Choroba ośrodkowego układu nerwowego
upośledzenie funkcji poznawczych
senność w ciągu dnia
polineuropatia obwodowa
Rozróżnia się:
dystrofię miotoniczną typu I (choroba Curschmanna-Steinerta)
dystrofię miotoniczną typu II (proksymalna miopatia miotoniczna/proximal myotonic myopathy — PROMM)
Podsumowując, dystrofia miotoniczna typu I i II są najczęstszymi chorobami mięśni w wieku dorosłym w Europie.
Chorobowość wynosi ok. 5.5/100.000
Przebieg dystrofii miotonicznej typu II jest łagodniejszy niż w przypadku typu I
Początek dystrofii miotonicznej typu I
postaobjawy mogą wystąpić wrodzonawe wczesnym dzieciństwie
postaobjawy pojawiają się zwykle w wieku 20-30 lat, choć dzieciczasem wystęcapują (1–10dopiero lat)
formaw wczesnodoroswieku dojrzała (11–20 lat)
Forma dorosła (21–40 lat)ym
Początek dystrofii miotonicznej typu II
zazwyczaj pomiędzy 20. i 50. rokiem życia
Genetyka i diagnostyka dystrofii miotonicznej I
dziedziczenie autosomalne dominujące
Lokalizacja genu dystrofii miotonicznej na chromosomie 19
Podstawą dystrofii miotonicznej typu I jest niestabilna ekspansja tripletu CTG (C = cytozyna, T = tymina, G = guanina) w regionie genu kinazy białkowej dystrofii miotoniczej (gen DMPK) na chromosomie 19q13.
Inne choroby neurodegeneracyjne również wynikają z odpowiednich ekspansji trinukleotydów34.
Zdrowe osoby z 5 do 37 kopiami CTG
Przy >>50 powtórzeniach rozwój dystrofii miotonicznej
Korelacja między liczbą powtórzeń CTG a ciężkością choroby45
przy 50–150 powtórzeniach łagodna postać
przy 100–1000 klasyczna dystrofia miotoniczna
przy >>1000 powtórzeń ciężka choroba wrodzona (wrodzona dystrofia miotoniczna)
Zasada przewidywania genetycznego
następnekolejne pokolenie wykazuje cięższy przebieg kliniczny z wyższą liczbą trinukleotydów
Diagnoza opiera się na obrazie klinicznym, wynikach EMG (objawy miotoniczne i miopatyczne) oraz diagnozie genetycznej.
Genetyka i diagnostyka dystrofii miotonicznej II (PROMM)
Jakjak dotąd brak wyraźnych dowodów na antycypację lub formę wrodzoną56
Rozpoznanierozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego, EMG i diagnostyki genetycznej.
Niedystroficzne miotonie
Definicja
Dziedziczne zaburzenia mięśniowego kanału chlorkowego lub sodowego związane z nadpobudliwością lub zbyt niską pobudliwością mięśniowych błon komórkowych.
Funakoshi M, Goto K, Arahata K. Epilepsy and mental retardation in a subset of early onset 4q35-facioscapulohumeral muscular dystrophy. Neurology 1998; 50: 1791 - 4. PubMed
Rzadkie choroby dziedziczne, które bezpośrednio wpływają na mięśnie poprzecznie prążkowane, a ich głównym objawem jest osłabienie mięśni. Liczba zidentyfikowanych wad genetycznych prowadzących do miopatii wzrosła w ostatnich latach do ponad 300.