Co to jest guzek tarczycy?
Tarczyca jest gruczołem produkującym hormony, które kontrolują procesy metaboliczne w organizmie. Składa się z dwóch płatów i znajduje się z przodu szyi, po prawej i lewej stronie poniżej krtani. Czasami w tarczycy mogą tworzyć się wyczuwalne guzki.
Takie guzki występują u około 20% osób dorosłych w Europie Środkowej, wyraźnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Zdecydowana większość guzków jest łagodna. W niektórych przypadkach są to torbiele wypełnione płynem. Ponieważ w bardzo rzadkich przypadkach guzek może okazać się nowotworem złośliwym (rak tarczycy), zaleca się badanie w przypadku takiego podejrzenia, aleskonsultowanie niesię zawszez jest ono koniecznelekarzem.
Objawy
Większość guzków tarczycy nie powoduje żadnych dolegliwości. Niektórzy ludzie odkrywają taki guzek na szyi, gdy patrzą na siebie w lustrze — ale zdarza się to raczej rzadko. Często guzek jest wykrywany przypadkowo podczas rutynowego badania. Pacjenci czasami skarżą się na zaburzenia połykania lub uczucie ucisku w gardle, ból lub dyskomfort. Niekiedy występują objawy nadczynności tarczycy (hipertyreozy), np. kołatanie serca i nietolerancja ciepła.
Diagnostyka
Guzek tarczycy można ocenić za pomocą różnych metod badania. Najpierw badana jest palpacyjnie szyja i tarczyca. Mierzy się poziom TSH we krwi, czyli hormonu przysadki mózgowej, który kontroluje czynność tarczycy. Po tym najczęściej wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG) tarczycy. W ten sposób można określić rozmiar guzka i stwierdzić, czy wynika z proliferacji tkanki, czy inkluzji płynu (torbiel). USG jest bezbolesne i nie wiąże się z narażeniem na promieniowanie.
Inną metodą badania jest scyntygrafia, którą przeprowadza się w gabinecie medycyny nuklearnej lub w szpitalu. Badanie to powinno być jednak przeprowadzane wyłącznie w szczególnych sytuacjach (np. w przypadku nadczynności tarczycy). Nie jest toono pomocne w określeniu, czy guzek jest złośliwy! Przed badaniem pacjentowi zostanie podana niewielka ilość substancji radioaktywnej (technetu), która jest wchłaniana przez tarczycę. Następnie można wizualizowazobrazować promieniowanie radioaktywnewydzielane przez tkanki tarczycy, które wychwyciły technet. W ten sposób można porównać metabolizm guzka z metabolizmem pozostałej części tkanki tarczycy. Tzw. „gorący” guzek emituje więcej promieniowania, ponieważ wychwytuje więcej technetupierwiastka radioaktywnego i ma przyspieszony metabolizm. Natomiast „zimny” guzek nie promieniuje, ponieważ prawie wcale nie wychwytuje technetu i jest mniej aktywny metabolicznie.
W niektórych przypadkach nie można z całą pewnością ocenić na podstawie USG, czy guz jest łagodny. Pobiera się wtedy próbkę tkanki do dalszych badań. W tym celu wprowadza się do guzka cienką igłę i pobiera tkankę strzykawką. Taka próbka tkanki jest następnie badana pod mikroskopem. Jeśli istnieje podejrzenie, że jest to nowotwór złośliwy, przeprowadzana jest operacja w celu postawienia ostatecznego rozpoznania.
Leczenie
Zdecydowana większość guzków to łagodne owrzodzenia lub torbiele wypełnione płynem, a nie nowotwór złośliwy tarczycy (rak). W takich przypadkach leczenie z reguły nie jest konieczne. Zwiększona podaż jodu, np. przez regularne spożywanie ryb morskich lub przyjmowanie tabletek z jodkiem może zahamować powiększanie się tarczycy. Guzki nie wymagają regularnych badań kontrolnych USG, chyba że istnieją dowody na zmianę w guzku (np. jeśli guzek wyraźnie się powiększy). Należy regularnie sprawdzać poziom hormonów tarczycy, jeśli istnieje podejrzenie nadczynności lub niedoczynności tarczycy. W przypadku niedoczynności tarczycy zaleca się suplementację hormonalną; nadczynność można leczyć poprzez farmakoterapię, operację lub terapię radiojodem.
Jeśli tarczyca jest znacznie powiększona i powoduje dyskomfort, można rozważyć terapię radiojodem lub usunięcie chirurgiczne. W przypadku całkowitego usunięcia tarczycy wymagana jest stała hormonalna terapia zastępcza lewotyroksyną.
Dodatkowe informacje
- Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
- Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
- Rak tarczycy
- Wole guzkowe
Autor*innenAutorzy
- Martina Bujard, Wissenschaftsjournalistin, Wiesbaden
- Hannes Blankenfeld, Dr. med., Facharzt für Innere und Allgemeinmedizin, München
- Dietrich August, Arzt, Freiburg im Breisgau
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (edytor/recenzent)