Definicja: Mimowolny wyciek moczu od 5. roku życia bez obecności organicznej choroby układu nerwowego lub moczowego. Moczenie się w dzieciństwie po 5. roku życia nazywane jest inkontynencją moczowa. Moczenie się podczas snu nazywane jest enurezą.
Częstość występowania: Moczenie nocne u 10% 7-latków i 1–2% nastolatków, inkontynencja moczowa w ciągu dnia u 2–3% 7-latków i mniej niż 1% nastolatków. Chłopców częściej dotyczy moczenie nocne w stosunku 2:1, a dziewczynek częściej inkontynencja moczowa w stosunku 1–1,5:1.
Wyniki: Wyniki badania przedmiotowego bez zastrzeżeń, często współistniejące choroby psychiczne.
Diagnostyka: Badanie przedmiotowe, szczegółowy wywiad lekarski, w tym ocena psychologiczna, ultrasonografia. Jeśli jest to wskazane lub istnieje podejrzenie przyczyny organicznej, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę instrumentalną.
Leczenie: Edukacja i informacje, trening mikcji, terapia behawioralna z użyciem specjalistycznego sprzętu, leki.
Informacje ogólne
Definicje
Moczenie się w dzieciństwie (mimowolny wyciek moczu) po 5. roku życia nazywane jest inkontynencją moczową. Moczenie się podczas snu (również drzemki) nazywane jest enurezą nocną.
Inkontynencję moczową uznaje się za zjawisko fizjologiczne do końca 4. roku życia, pod warunkiem, że nie występują objawy ostrzegawcze zaburzeń organicznych. Około 20–25% 4-latków nadal moczy się w nocy, a 8–10% w ciągu dnia.
Dotyczy mimowolnego wycieku moczu po wykluczeniu strukturalnych nieprawidłowości układu moczowego, zaburzeń neurologicznych i wielomoczowego zaburzenia nerki u dziecka w wieku powyżej 5 lat.
występowanie co najmniej 1 raz na miesiąc przez okres 3 miesięcy
występowanie podczas snu (moczenie nocne — enuresis nocturna)
monosymptomatyczne moczenie nocne (MEN) bez objawów dysfunkcji pęcherza moczowego
niemonosymptomatyczne moczenie nocne (Non-MEN): współistniejące objawy dysfunkcji pęcherza moczowego (tj. objawy w ciągu dnia), np. nadreaktywność pęcherza moczowego, nietrzymanie moczu z naglącym parciem, odkładanie mikcji w czasie, dyskoordynacja wypieraczowo-zwieraczowa Dzieci mogą trzymać mocz w ciągu dnia, stąd częsta błędna interpretacja jako monosymptomatyczne moczenie nocne.
enureza pierwotna: trzymanie moczu dotychczas nigdy powyżej niż 6 miesięcy.
enureza wtórna: występowanie po ponad 6 miesiącach trzymania moczu
częsta enureza z moczeniem się >4 razy w tygodniu
rzadka enureza z moczeniem się <4 razy w tygodniu>
wówczas dwa rozpoznania — jedno dotyczące nocnego nietrzymania moczu i jedno dotycząca nietrzymania moczu w ciągu dnia
Terminu „enuresis diurna“ nie powinno się już stosować.
Częste połączenie dysfunkcji dolnych dróg moczowych i jelit (zaparcia i/lub nietrzymanie kału) nazywane jest „zaburzeniem czynności pęcherza i jelit” (bladder and bowel-dysfunction — BBD).
Częstość występowania
Chłopców częściej dotyka moczenie nocne, a dziewcząt nietrzymanie moczu w ciągu dnia.
Nietrzymanie moczu w ciągu dnia występuje rzadziej niż moczenie nocne.
2–5% siedmiolatków, z których połowa ma postać wtórną.
W przypadku monosymptomatycznego moczenia nocnego możliwy komponent genetyczny3
Występowanie w rodzinie w przypadku MEN (monosymptomatycznego moczenia nocnego) z objawami u 77% dzieci, jeśli oboje rodzice również moczyli się w łóżku, u 44%, jeśli jedno z rodziców było dotknięte chorobą.
Czynnikami patogenetycznymi enurezy są głęboki sen i utrudnione przebudzenie, upośledzone hamowanie wypieracza w korze mózgowej w nocy, nocny wielomocz.
Częste współwystępowanie zaburzeń psychicznych lub sytuacji stresowych we wtórnej enurezji
Możliwe czynniki przyczyniające się do rozwoju inkontynencji moczowej:
predyspozycje rodzinne (zwłaszcza w przypadku nadreaktywności pęcherza moczowego)
opóźnione dojrzewanie czynności pęcherza moczowego (zwiększone ryzyko w przypadku wcześniactwa, urazu porodowego, stresującej sytuacji we wczesnym dzieciństwie)
Szczegółowy wywiad lekarski dotyczący stopnia inkontynencji moczowej za pomocą standardowego kwestionariusza do wywiadu, dziennika pęcherza moczowego (dziennika picia i mikcji prowadzonego przez co najmniej 48 godzin) oraz 14-dniowego protokołu (dokumentacji nietrzymania moczu, częstotliwości opróżniania jelit, ewentualnie rozmazania stolca, enkoprezy)
W przypadku enurezy szczególnie ważne jest pytanie o codzienne objawy, aby odróżnić moczenie monosymptomatyczne od niemonosymptomatycznego.
nawykowe opóźnianie mikcji z narastającym nagłym parciem na mocz i czasami wyraźne manewry trzymania moczu: zaciskanie dna miednicy, krzyżowanie nóg, kucanie i siadanie na piętach
opróżnianie pęcherza od 2 do 3 razy dziennie
często powiązane z opóźnieniem wypróżniania i zachowaniami opozycyjnymi
parcie na początku mikcji i przerywany strumień moczu
pęcherz moczowy o obniżonej aktywności
Dzieci naciskają na jamę brzuszną podczas oddawania moczu.
Badanie przesiewowe pod kątem objawów psychicznych przy użyciu kwestionariuszy, np. listy kontrolnej zachowania dziecka (child behavior checklist — CBCL)
Wywiad rodzinny
Wywiad środowiskowy
Powikłania porodowe
Wczesny rozwój dziecka
Dotychczasowe próby leczenia
Badanie przedmiotowe
Celem jest wykluczenie organicznej przyczyny inkontynencji moczowej.
Oprócz ogólnego badania lekarskiego należy zwrócić szczególną uwagę na:
badanie jamy brzusznej (wyczuwalne masy kałowe?)
dokładna obserwacja zewnętrznych narządów płciowych i odbytu
nieprawidłowe położenie, stany zapalne skóry okolicy odbytu, szczeliny i guzki krwawnicze
obszar kręgosłupa lędźwiowego i kości krzyżowej
zewnętrzne oznaki zamkniętego rozszczepu kręgosłupa, tłuszczaka kręgosłupa, rozszczepu kręgosłupa lub zespołu zakotwiczenia rdzenia kręgowego
miejscowe nadmierne owłosienie lub nietypowe owłosienie, naczyniaki krwionośne o różnym nasileniu, małe znamiona, nietypowa pigmentacja, zatoka włosowa, asymetria fałdu pośladkowego
wady rozwojowe kości krzyżowej (dysgenezja kości krzyżowej, agenezja kości krzyżowej)
asymetria bruzd pośladkowych, wyraźnie krótka bruzda pośladkowa lub płaskie pośladki
obserwacja kończyn dolnych
różnica w długości nóg
nieprawidłowe ułożenie nóg
asymetria mięśni podudzia
zaburzenia ruchu i chodu
Zaburzone mogą być: chodzenie na palcach i piętach, stanie na jednej nodze lub podskok na jednej nodze.
orientacyjne badanie neurologiczne (odruchy własne mięśni kończyn dolnych, w razie potrzeby odruchy odbytnicze)
Badanie palcem per rectum powinno być przeprowadzane z dużą ostrożnością, wyłącznie przy ściśle określonych wskazaniach i za zgodą uprzednio poinformowanego dziecka, przez lekarzy, którzy mają odpowiednie doświadczenie w ocenie wyników.
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Diagnostyka moczu (test paskowy, w razie potrzeby test typu Uricult)
Diagnostyka przeprowadzana w szpitalu albo u specjalisty
W przypadku wyraźnego, monosymptomatycznego moczenia nocnego zwykle nie jest konieczna dalsza diagnostyka.
Specjalne badanie USG układu moczowo-płciowego: nerki, pęcherz (objętość, grubość ściany, mocz zalegający po mikcji) i zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe (średnica odbytnicy)
Ukierunkowana dalsza diagnostyka w przypadku podejrzenia organicznej przyczyny nietrzymania moczu
Obserwacja mikcji
Uroflowmetria z określeniem zalegającego moczu, w razie potrzeby z EMG dna miednicy
sonocystografia mikcyjna lub cystouretrografia mikcyjna (CUM)
w razie potrzeby scyntygrafia nerek z użyciem kwasu 2,3-dimerkaptobursztynowego (DMSA)
przy podejrzeniu zaburzenia pęcherza moczowego neurogennego
cystomanometria, cystouretrografia mikcyjna (CUM) lub sonocystografia mikcyjna (MUS) z kontrastem, w razie potrzeby badania wideourodynamiczne, RM całej osi kręgosłupa i mózgoczaszki
przy podejrzeniu ektopii moczowodu (u dziewczynek)
urografia RM
zastawki cewki tylnej u chłopców
badanie ultrasonograficzne, uroflowmetria, radiograficzna cystouretrografia mikcyjna (CUM) lub sonocystografia mikcyjna z kontrastem, cystouretroskopia
Jeśli istnieje potwierdzenie wielomoczu (wydzielania moczu >4 ml/kg m.c./godz. lub 1200 ml/m2 powierzchni ciała na 24 godziny), np. w przypadku moczówki prostej (centralnej i nerkowej) oraz wielomoczowego zaburzenia nerki.
Specjalna diagnostyka gastroenterologiczna w przypadku wyraźnych zaparć
Specjalna diagnostyka psychiatryczna dzieci i młodzieży w przypadku podejrzenia istotnych współistniejących zaburzeń psychiatrycznych
Wskazania do skierowania do specjalisty
Leczenie pierwotnej, monosymptomatycznej enurezy zazwyczaj może być dobrze prowadzone przez lekarzy rodzinnych.
W przypadku wtórnej enurezy bez możliwej do zidentyfikowania przyczyny (zakażenie, stresujące zdarzenia w sferze psychospołecznej), a także jeśli moczenie występuje w ciągu dnia i w nocy, a dziecko ma więcej niż 5 lat, powinno zostać skierowane do pediatry.
W przypadku zaburzeń rozwoju lub koncentracji, a także trudności w nauce, dziecko powinno zostać skierowane do pediatry lub psychiatry dzieci i młodzieży.
Jeśli leczenie ogólne nie przyniesie rezultatów w ciągu kilku miesięcy, konieczna jest konsultacja pediatryczna.
Skierowanie do specjalisty jest również wymagane w przypadku podejrzenia organicznego nietrzymania moczu.
Leczenie
Cele leczenia
Informowanie i edukacja, rozwianie obaw i zmniejszenie lęku, a także stresu psychologicznego i społecznego
Poprawa jakości życia
Uzyskanie kontroli nad pęcherzem
Leczenie istotnych chorób współistniejących
Ogólne informacje o leczeniu
W większości przypadków możliwe jest leczenie ambulatoryjne.
Najpierw leczy się nietrzymanie moczu w ciągu dnia, a następnie moczenie nocne.
Równolegle występującą istotną chorobę współistniejącą należy zawsze odpowiednio leczyć przed rozpoczęciem leczenia inkontynencji moczowej/enurezy lub wraz z jego rozpoczęciem.
To często poprawia objawy enurezy. Celem jest doprowadzenie do tego, żeby codzienna defekacja była bezbolesna, co prawie zawsze wymaga kilku miesięcy podawania makrogolu w odpowiednich dawkach.
Następnie leczy się inkontynencję moczową, a moczenie nocne (enurezę) leczy się jako ostatnie.
W przypadku nawracającego zapalenia pęcherza moczowego wskazana jest profilaktyka antybiotykowa nitrofurantoiną lub trimetoprimem (nie dłużej niż 6 miesięcy) zgodnie z antybiogramem.
Elementy leczenia
doradztwo/uroterapia
terapia behawioralna z użyciem specjalistycznego sprzętu
Nie należy zmniejszać ilości płynów wypijanych w ciągu dnia: ważne jest picie wystarczających ilości płynów. Obowiązuje zasada „7 kubków“: należy wypić kubek wody 7 razy dziennie, ostatnią porcję na około 2 godziny przed ostatnią wieczorną wizytą w toalecie.
Zachowania związane z mikcją
Obowiązują „trzy kwestie dotyczące chodzenia do toalety”: kiedy, jak często i w jaki sposób?
Kiedy: za każdym razem przy nagłym parciu na mocz, rano po wstaniu z łóżka, wieczorem przed pójściem spać, przed dłuższymi okresami, w których toaleta nie jest dostępna (np. podróż samochodem).
jak często: co najmniej od 5 do 7 razy dziennie
W jaki sposób: w zrelaksowanej pozycji siedzącej i bez pośpiechu; powinno być możliwe całkowite położenie stóp. Można postawić podnóżek lub zamontować nakładkę na sedes.
Prowadzenie dziennika/pamiętnika w przypadku monosymptomatycznego moczenia nocnego (enurezy)
Dziecko przez okres 2 tygodni wpisuje do dziennika, czy moczy się w nocy.
Taki dziennik może być przygotowany przez samo dziecko, najlepiej wspólnie z lekarzem prowadzącym, lub można skorzystać z gotowego szablonu.
Kolejna wizyta po 2–3 tygodniach często pokazuje, że środek ten przyniósł poprawę. Jeśli dziecko konsekwentnie wypełnia dziennik przez 2–3 miesiące i omawia go z lekarzami podczas regularnych wizyt, prowadzi to do sukcesu u wielu pacjentów.
Jeśli dziecko moczy się częściej niż 2 razy w tygodniu pomimo prowadzenia dzienniczka, prawdopodobnie konieczne jest dalsze leczenie.
Motywacja
Dziecko i rodzice powinni być zmotywowani do przeprowadzenia leczenia, a czas powinien być odpowiedni (zwykle jeszcze nie w wieku 5–6 lat, optymalnie zwykle w wieku 7–8 lat).
Jeśli rodzice przywiązują dużą wagę do trzymania moczu przez dziecko, ale samo dziecko nie postrzega moczenia nocnego jako problemu, prawdopodobieństwo skutecznego leczenia spada.
Zalecenia dla rodziców
Informacje na temat moczenia i możliwości leczenia
To nie wina dziecka, że się moczy; dziecko nie robi tego celowo:
Naganne lub zawstydzające reakcje, a także kary są szkodliwe.
Pochwały od rodziców za suche noce lub dni mogą prowadzić do pozytywnego wzmocnienia.
Moczenie jest irytujące, ale nigdy nie jest niebezpieczne. Dziecko ma czas. Można poczekać na odpowiedni moment na bardziej intensywne leczenie. Nierzadko problem ustępuje samoistnie (wskaźnik spontanicznej remisji wynosi ok. 15% rocznie).
Budzenie?
Późne budzenie dziecka w nocy w celu skorzystania z toalety często prowadzi do tymczasowego zmniejszenia liczby mokrych nocy i rozluźnienia sytuacji rodzinnej, ale nie do poprawy dysfunkcji pobudzenia.
Materac powinien być zabezpieczony plastikową podkładką. Noszenie pieluch na noc nie powoduje ustąpienia objawów. Czasami stosowanie pieluch może być przydatne, ponieważ odciąża rodziców w kwestii dużych ilości rzeczy do prania.
Trening trzymania moczu
Szczególnie intensywną formą leczenia uroterapeutycznego jest trening trzymania moczu, który odbywa się indywidualnie lub w grupie rówieśników z udziałem rodziców.
Zalecany jest, jeśli terapia nie jest skuteczna pomimo wystarczającego leczenia chorób współistniejących.
Specjalna uroterapia
Wskazana w przypadku każdej postaci enurezy (po leczeniu objawów dziennych), gdy standardowa uroterapia okazała się nieskuteczna.
Terapię behawioralną z użyciem specjalistycznego sprzętu wybiera się jako leczenie pierwszego rzutu zamiast desmopresyny.
W przypadku niepowodzenia jednej procedury należy wybrać drugą.
Połączenie obu procedur powinno być rozważane tylko w wyjątkowych przypadkach5.
Jeśli obie procedury zawiodą, należy sprawdzić przestrzeganie zaleceń i rozpocząć ponowny proces diagnostyczny.
Podejście polegające na czekaniu jest również uzasadnione, ponieważ odsetek spontanicznych ustąpień monosymptomatycznego moczenia (enurezy) wynosi 15%.
Jest to najskuteczniejsza i najbardziej opłacalna metoda leczenia monosymptomatycznej enurezy6-7 i powinna być stosowana, jeśli cel terapeutyczny nie zostanie osiągnięty po upływie okresu 1–3 miesięcy podstawowej uroterapii.
lepsze długoterminowe wyniki niż leczenie desmopresyną8
Spodnie lub mata posiadają czujnik, który uruchamia alarm dźwiękowy przy niewielkich ilościach moczu.
Dziecko uczy się kojarzyć dźwięk alarmu z pełnym pęcherzem i w ten sposób coraz częściej budzi się przy nagłym parciu na mocz.
Ta metoda jest zalecana najwcześniej od 5. roku życia, ale wymaga, aby dziecko miało niezbędną motywację i było pozytywnie nastawione do tego rodzaju „treningu“, co, jak pokazuje doświadczenie, ma miejsce dopiero od około 7. roku życia.
Metoda ta prowadzi do sukcesu u 50–70% dzieci. Nawroty występują u 1/4 leczonych dzieci.
Skuteczność leczenia zwykle widać po około 5–8 tygodniach. Czas trwania leczenia powinien wynosić co najmniej 8, a maksymalnie 16 tygodni.
W przypadku nawrotów zaleca się ponowne bezpośrednie rozpoczęcie tej terapii.
Kluczowe znaczenie dla powodzenia leczenia ma odpowiednia motywacja dzieci, rodziców i lekarzy oraz możliwość zintegrowania terapii z codziennym życiem rodziny.
Reakcjami niepożądanymi leczenia są również zaburzenia snu innych członków rodziny.
Leczenie farmakologiczne
Desmopresyna (octan desmopresyny)
Alternatywa w przypadku enurezy, gdy terapia behawioralna nie powiodła się, nie można jej zastosować lub została odrzucona.
Lek jest podawany doustnie.
Dawka początkowa wynosi 100–200 mcg, przyjmowana jest na 1 godzinę przed snem (około 2 godziny przed snem w przypadku dzieci moczących się przed północą) i może zostać zwiększona do 400 mcg po 2 tygodniach, jeśli okaże się nieskuteczna.
W przypadku droższej tabletki ulegającej rozpadowi w jamie ustnej, dawka początkowa wynosi 60–120 mcg podjęzykowo przed snem i w razie potrzeby może być zwiększona do 240 mcg.
Ważne: po przyjęciu desmopresyny nie należy przekraczać 250 ml wypitych płynów i nie należy pić w nocy.
W przeciwnym razie wystąpi ryzyko (rzadkiego) zatrucia wodnego przy hipotonicznej hiperhydratacji z ryzykiem napadu drgawek mózgowych.
przeciwwskazania: oznaki występowania niewyjaśnionej polidypsji/wielomoczu i nawykowej polidypsji
W przypadku braku skuteczności po 2–4 tygodniach stosowania wystarczającej dawki, zaleca się odstawienie leku.
Zatwierdzona od 5. roku życia, pod warunkiem, że zdolność koncentracji nerek jest prawidłowa, a urządzenia wybudzające nie przynoszą poprawy.
Krótkotrwały efekt
Krótkotrwały efekt występuje w ciągu kilku dni u 60–70% pacjentów. Lek ma niewiele reakcji niepożądanych, ale u wielu leczonych pacjentów dochodzi do nawrotu. Leczenie uważa się za objawowe.
Pod warunkiem, że mechanizm działania zostanie przetestowany z wyprzedzeniem, leczenie jest szczególnie przydatne w trakcie podróży, wizyt z noclegiem itp.
Leczenie długoterminowe
Z reguły zaleca się miareczkowanie dawki aż do uzyskania efektu, ciągłe przyjmowanie leku przez 3 miesiące, a następnie odstawianie poprzez stopniowe zmniejszanie dawki.
Jeśli dziecko ponownie moczy się po zmniejszeniu dawki, zaleca się ponowne wprowadzenie poprzedniej skutecznej dawki.
Jeśli objawy utrzymują się, następuje kolejny trzymiesięczny okres leczenia farmakologicznego.
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Imipramina jest zatwierdzona do leczenia enurezy u dzieci w wieku 5 lat i starszych, ale ze względu na wąski zakres terapeutyczny i groźne kardiologiczne reakcje niepożądane, zwłaszcza jeśli istnieją oznaki zespołu długiego QT, jest to lek dopiero trzeciego lub czwartego wyboru.
Może być przepisywany przez lekarzy doświadczonych w stosowaniu tego leku lub w wyspecjalizowanej placówce.
Instruowanie pacjentów, że nie należy trzymać moczu i trzeba natychmiast udać się do toalety przy nagłym parciu na mocz, optymalizacja zachowań związanych z piciem.
Regularne oddawanie moczu (ewentualnie za pomocą zegarka/smartfona z funkcją przypominania), jeśli terapia behawioralna zawiedzie, próba leczenia lekami antycholinergicznymi (uwaga — reakcje niepożądane: zaparcia, zaleganie moczu, tachykardia, suchość ust, zaczerwienienie skóry, ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zmęczenie, zaburzenia koncentracji!).
Leki antycholinergiczne
Lekiem pierwszej linii jest propiweryna.
leki drugiego wyboru: oksybutynina, od 12. roku życia również chlorek trospiowy
nowe leki antycholinergiczne (tolterodyna, solifenacyna)
Po niepowodzeniu innych terapii i ponownej ocenie można rozważyć zastosowanie nowszych leków antycholinergicznych (poza wskazaniami rejestracyjnymi) w przypadku nadreaktywności pęcherza moczowego/nietrzymania moczu z naglącym parciem, jeśli jest to ściśle wskazane.
Toksyna botulinowa typu A
W przypadku oporności na terapię i tylko po ponownej ocenie w ramach badania urodynamicznego, można rozważyć zastosowanie toksyny botulinowej w indywidualnych przypadkach nadreaktywności pęcherza moczowego/nietrzymania moczu z naglącym parciem w ścisłych wskazaniach.
W niektórych przypadkach poprawa dzięki TENS (elektrodom przezskórnym)
odkładanie mikcji w czasie
Instrukcje dotyczące regularnej, spokojnej mikcji, przypomnienie w zegarku/smartfonie
W razie potrzeby zastosowanie metody biofeedbacku po niepowodzeniu standardowej uroterapii (brak przekonujących danych z badań, ale próba leczenia uzasadniona odpowiednią motywacją osoby zainteresowanej)
Brak zaleceń dotyczących leczenia farmakologicznego
Pęcherz moczowy o obniżonej aktywności
W razie potrzeby cewnikowanie okresowe wraz z uroterapią
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Bardzo zmienny
Powikłania
Problemy społeczne, izolacja, rezygnacja, niska samoocena, konflikty rodzinne
Ryzyko rozwoju dyskoordynacji wypieraczowo-zwieraczowej lub obniżenia aktywności pęcherza moczowego w przypadku odkładania mikcji w czasie
Ryzyko pogrubienia ściany pęcherza moczowego i wtórnego refluksu, moczowodu olbrzymiego lub poszerzenia miedniczki nerkowej z zaburzeniem mikcji
Wskaźnik samoistnego wyleczenia wynosi około 15% rocznie.
U 40% pacjentów uroterapia całkowicie eliminuje objawy, a u 40% objawy ulegają poprawie.
U 50–80% pacjentów po 8–10 tygodniach odnotowuje się skuteczność terapii behawioralnej z użyciem specjalistycznego sprzętu. Z tego 2/3 dzieci przestaje się moczyć i przesypia całą noc, a 1/3 budzi się na czas, aby pójść do toalety. W 15–30% przypadków nawrót występuje w ciągu 6 miesięcy od zakończenia leczenia.
70% pacjentów z enurezą reaguje na desmopresynę w krótkim okresie czasu (30% — pełna odpowiedź, 40% — częściowa odpowiedź), ale tylko 18–38% doświadcza długotrwałego sukcesu leczenia. Powolne zmniejszanie dawki leku przynosi lepsze rezultaty niż jego szybkie odstawienie.
15–20% pacjentów z moczeniem nocnym (enurezą) przestaje się moczyć dzięki prowadzeniu dziennika picia i mikcji.
Leki antycholinergiczne łagodzą objawy u 60% dzieci z nadreaktywnością pęcherza moczowego, ale odsetek nawrotów wynosi 50%.
Dalsze postępowanie
Długotrwałe leczenie nawet po osiągnięciu stanu trzymania moczu
Początkowo ścisłe monitorowanie dalszego postępowania w celu motywowania i wspierania leczenia
W przypadku nawrotu należy ponownie podjąć leczenie, w przypadkach opornych rozważyć wsparcie ze strony psychiatrii dziecięcej i młodzieżowej, w razie potrzeby — częściowe leczenie szpitalne lub stacjonarne w zależności od współistniejących zaburzeń psychicznych.
Austin PF, Bauer SB, Bower et al. The standardization of terminoloy of lower urinary tract function in children and adolescents: Update report from the standardization committee of the International Children's Continence Society. Neurourol Society. Neurourol Urodyn. 2016 Apr;35(4):471-81. www.ncbi.nlm.nih.gov
Buckley BS, Lapitan MC. Epidemiology Committee of the Fourth International Consultation on Incontinence, Paris 2008. Prevalence of urinary incontinence in men, women and children – current evidence: findings of the Fourth International Consultation on Incontinence. Urology 2010; 76:265-70. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
C. Radmayr C, Bogaert G, Burgu B, et al. EAU Guidelines on paediatric urology. European Association of Urology, European Society for Paediatric Urology, 2022. uroweb.org
Schäfer SK, Niemczyk J, von Gontard A et al. Standard urotherapy as first-line intervention for daytime incontinence: a meta-analysis. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2018 Aug;27(8):949-964. www.ncbi.nlm.nih.gov
Nevéus T, Fonseca E, Franco I, Kawauchi A, Kovacevic L, Nieuhof-Leppink A, Raes A, Tekgül S, Yang SS, Rittig S. Management and treatment of nocturnal enuresis – an updated standardisation document from the International Children’s Continence Society. J Ped Urol 2020; 16:10-19. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Kwak KW, Lee YS, Park KH, Baek M. Efficacy of desmopressin and enuresis alarm as first and second line treatment for primary monosymptomatic nocturnal enuresis: Prospective randomized crossover study. J Urology 2010; 184: 2521-26. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Peng CC. Yang SS, Austin PF, Chang SJ. Systematic review and meta-analysis of alarm versus desmopressin therapy for pediatric monosymptomatic enuresis. Sci Rep 2018 13; 8(1): 16755. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Chang SJ, Van Laecke E, Bauer SB et al. Treatment of daytime urinary incontinence: A standardization document from the International Children's Continence Society. Neurourol Urodyn. 2017 Jan;36(1):43-50. www.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innen
Franziska Jorda, Dr. med., Fachärztin für Viszeralchirurgie, Ärztin in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Kaufbeuren
Definicja: Mimowolny wyciek moczu od 5. roku życia bez obecności organicznej choroby układu nerwowego lub moczowego. Moczenie się w dzieciństwie po 5. roku życia nazywane jest inkontynencją moczowa. Moczenie się podczas snu nazywane jest enurezą.