Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Opóźnienie wzrastania i brak przyrostu masy ciała u dzieci

Informacje ogólne

Definicja

  • Występują głównie jako objaw niedożywienia ze spożyciem niewystarczającej ilości składników odżywczych lub wtórnie jako konsekwencja choroby podstawowej1.
  • Rozpoznanie
    • zbyt niska masa ciała w stosunku do centyli odpowiednich dla wieku (-2 SDS lub poniżej 3. centyla) i/lub zbyt mały przyrost masy ciała oraz wzrostu przy odchyleniu centyla powyżej 2 głównych centyli2
    • normatywna masa ciała w porównaniu do długości ciała <70%>
      • Masa normatywna określa ilościowo odchylenia stosunku masy ciała do wzrostu, podane jako procent masy 50. centyla dla odpowiedniego wzrostu.
      • sposób obliczania: aktualna masa ciała x 100/masa normatywna
    • 27% wszystkich dzieci spełnia co najmniej 1 kryterium niedostatecznego wzrostu i przyrostu masy ciała w pierwszym roku życia, tak więc do rozpoznania powinna zaistnieć kombinacja kilku kryteriów3. Nie ma jasnych, zgodnych zaleceń w tym zakresie.
  • Klasyfikacja ciężkości niedożywienia (klasyfikacja Wellcome) 
    • w normie: normatywna masa ciała w porównaniu do długości ciała 90–110%
    • niedowaga: normatywna masa ciała w porównaniu do długości ciała 80–89%
    • niedożywienie: normatywna masa ciała w porównaniu do długości ciała 70–79%
    • poważne niedożywienie: <70% lub obrzęki>
  • Typowy przebieg centyli
    • w przypadku niedożywienia: wczesny spadek centyli masy ciała, opóźniony spadek centyli wzrostu długości i, ewentualnie obwodu głowy
    • w przypadku zespołów chorobowych, zakażeń wewnątrzmacicznych lub chorób OUN, raczej proporcjonalny spadek centyli masy ciała, długości ciała i, obwodu głowy
    • w przypadku zaburzeń endokrynologicznych lub ogólnoustrojowych, proporcjonalny spadek centyli masy i długości ciała przy stabilnym wzroście obwodu głowy

Częstość występowania

  • Chorobowość zależy od kryteriów diagnostycznych i częstości możliwego występowania choroby podstawowej w badanej populacji4.
    • W USA współczynnik chorobowości wynosi między 5–10% w pediatrii i podstawowej praktyce lekarza rodzinnego oraz od 3–5% w opiece szpitalnej1,5, inne badania podają chorobowość od 2–24% w opiece szpitalnej.
    • wyższa chorobowość na obszarach wiejskich, w regionach o trudnej sytuacji gospodarczej i na obszarach miejskich1
    • Około 80% dzieci z niedostatecznym wzrostem i przyrostem masy ciała ma mniej niż 18 miesięcy1,6.

Rozważania diagnostyczne

  • Przyczyna jest wieloczynnikowa7 i pozostaje niejasna w około 80% przypadków8.
  • Możliwe błędne interpretacje
    • wahania wzrostu u małych dzieci: zmiana centyli nie jest rzadkością w pierwszych dwóch latach życia; opóźnienia wzrastania nie zachodzi, jeśli wzrost w przebiegu pozostaje równoległy do centyli.
    • dzieci z wewnątrzmacicznym opóźnieniem wzrostu lub wcześniactwo: nie jest to opóźnienie wzrastania i przyrostu masy ciała,o ile wzrost jest równoległy do centyla.
  • Powikłania i rokowanie
    • Upośledzenie wzrostu, rozwoju motorycznego i poznawczego, możliwe osłabienie układu immunologicznego6-8
    • brak redukcji IQ w przypadku niedostatecznego wzrostu i przyrostu masy ciała w pierwszych 2 latach życia1
    • poprawa rokowania poprzez wczesne leczenie4

ICD-10

  • R62 Brak oczekiwanego normalnego rozwoju fizjologicznego
    • R62.0 Opóźnienie etapów rozwoju fizjologicznego
    • R62.8 Inne braki w porównaniu do oczekiwanego prawidłowego rozwoju fizjologicznego
    • R62.9 Brak oczekiwanego prawidłowego rozwoju fizjologicznego, nieokreślony
  • R63 Objawy i dolegliwości związane z przyjmowaniem pokarmów i płynów
    • R63.0 Jadłowstręt
    • R63.1 Polidypsja
    • R63.2 Polifagia
    • R63.3 Trudności w karmieniu i nieprawidłowe karmienie
    • R63.4 Nieprawidłowa utrata masy ciała
    • R63.5 Nieprawidłowy przyrost masy ciała
    • R63.8 Inne objawy i dolegliwości związane z przyjmowaniem pokarmów i płynów
  • R68 Inne objawy i dolegliwości ogólne
    • R68.1 Nieswoiste objawy typowe dla wieku dziecięcego

Diagnostyka różnicowa

Niewystarczające wchłanianie składników odżywczych

Zaburzenia wchłaniania

Zaburzenia wykorzystania substancji odżywczych/podwyższone zużycie

  • Nadczynność tarczycy
  • Hiperkineza (w zaburzeniach neurologicznych lub psychicznych)
  • Przewlekłe choroby płuc
  • Wady serca
  • Zaburzenia onkologiczne
  • Zaburzenia reumatologiczne
  • Niedobory odporności, przewlekłe zakażenia
  • Zaburzenia nefrologiczne
  • Przewlekłe i wrodzone zaburzenia wątroby i dróg żółciowych

Wywiad lekarski

Na co należy zwrócić szczególną uwagę?

Odżywianie

  • Czy dziecko spożywa wystarczającą ilość pokarmu?
    • Poprosić rodziców o prowadzenie rejestru spożywanych pokarmów.
    • Uwaga: dzieci z chorobą ostrą lub przewlekłą mogą wykazywać znacznie wyższe zapotrzebowanie na energię!
  • Co dziecko je?
  • Co dziecko pije?
    • Często: picie słodkich i ubogich w składniki odżywcze napojów, które prowadzą do uczucia sytości już przed spożyciem bogatego w składniki odżywcze pokarmu.
  • Kiedy dziecko je? Gdzie? Z kim?
    • Czy dziecko jest rozpraszane?
    • Czy nadzoruje się je wystarczająco podczas jedzenia?
  • Jak dziecko je?
    • Czy umiejętności spożywania posiłków dziecka są niewystarczające w stosunku do jego etapu rozwoju?
  • Czy dziecko odmawia jedzenia?
    • Czy nakłonienie dziecka do jedzenia ma formę „walki”?
  • Czy dziecko spożywa słodycze?
    • Jakie i jak często?
    • Czy dziecko spożywa mniej jedzenia w wyniku jedzenia słodyczy podczas posiłków?

Historia wcześniejszych i obecnych chorób

Wywiad środowiskowy

  • Kto mieszka w gospodarstwie domowym?
  • Wyjaśnić, kto opiekuje się dzieckiem.
  • Kto opiekuje się dzieckiem?
  • Kto pomaga rodzinie?
  • Jaki temperament ma dziecko?
  • Czynniki stresogenne?
    • Czynniki ekonomiczne, czynniki rodzinne, ważne wydarzenia w życiu?
    • Mogą prowadzić do niewystarczającego spożycia pokarmu, depresji rodziców lub zaniedbania.
  • Czy osoba w gospodarstwie domowym nadużywa alkoholu, narkotyków lub leków?
  • Czy są inne dzieci, które są zaniedbywane?

Wywiad rodzinny

  • Choroby lub oznaki niedostatecznego wzrostu i przyrostu masy ciała u ewentualnego rodzeństwa?
  • Czy u dziecka występują czynniki organiczne lub genetyczne, które przyczyniają się do niedostatecznego wzrostu i przyrostu masy ciała?
  • Czy są w rodzinie osoby niskiego wzrostu?
  • Czy występuje zaburzenie psychiczne?

Badanie przedmiotowe

Informacje ogólne

  • Antropometria
    • wzrost i masa ciała oraz obwód głowy w przebiegu, porównanie z krzywymi wzrostu
    • pomiar tkanki tłuszczowej (grubość fałdów skórnych)
    • pomiar masy mięśniowej (obwód ramienia)
  • Objawy niedożywienia
    • zmiany w skórze, włosach, paznokciach, zębach, opóźniony rozwój płciowy według skali Tannera, krzywica

Szczególne uwarunkowania

  • Kliniczne objawy:
    • rozszczepu wargi i podniebienia oraz inne rozszczepy
    • wady rozwojowe języka
    • wady rozwojowe szczęki
    • atrezja nozdrzy tylnych (duszność podczas picia, wydzielina)
    • przetoki tchawiczo-przełykowe (zachłyśnięcie, duszność podczas picia)
    • wrodzone zwężenia (wyczuwalne zwężenie odźwiernika)
    • zaburzenia neurologiczne lub zespoły chorobowe (dysmorfie, mikrocefalia, opóźnienie rozwoju motorycznego i poznawczego)
    • niedobór odporności (nietypowa lokalizacja zakażeń)
    • ostre zakażenia
    • zaburzenia metaboliczne (hepatomegalia, osłabienie mięśni)
    • celiakia (zanik tkanki tłuszczowej o okolicach pośladków, rozdęty brzuch, wady szkliwa zębów)
    • przewlekłe choroby płuc
    • wady serca
    • schorzenia onkologiczne (, limfadenopatia, wybroczyny, objawy krwawienia, bladość)
    • choroby reumatologiczne (opuchlizna i bóle stawu, zmiany skórne)
    • choroby nefrologiczne
    • przewlekłe i wrodzone choroby wątroby i dróg żółciowych (żółtaczka, splenomegalia)
    • znęcanie się/zespół Münchhausena (brak reakcji na leczenie, poprawa objawów po oddzieleniu od owego opiekuna, opiekun udaje, że nie zna/nie rozumie przyczyn problemu)
    • problemy interakcji między rodzicami a dziećmi
    • hiperkinezy (w zaburzeniach neurologicznych lub psychicznych)

Badania uzupełniające

Środki i zalecenia

Opcje leczenia

  • Zwiększenie spożycia pokarmów
  • W razie potrzeby wstępnie żywienie pozajelitowe w przypadku ciężkiego niedożywienia
    • Uwaga: ryzyko zespołu ponownego odżywienia z zagrażającymi życiu zmianami elektrolitów, obrzękiem, zaburzeniami czynności serca, hipoglikemią, jeśli początkowe karmienie jest zbyt szybkie i niekontrolowane!
  • Stałe odżywianie przez PEG, sondę, pompę
  • Konsultacje dietetyczne i dostosowanie odżywania do indywidualnych potrzeb (żywność wzbogacona, żywność w płynie, karmienie przez zgłębnik, specjalne diety)
  • Leczenie choroby podstawowej

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Wskazania do diagnostyki i leczenia szpitalnego1,11
    • skrajna niestabilność lub niewystarczające kompetencje rodziców
    • niepowodzenie leczenia ambulatoryjnego
    • ryzyko psychospołeczne, podejrzenie znęcania się lub zaniedbywania
    • niedożywienie (normatywna masa ciała w porównaniu do długości ciała 70%) lub odwodnienie
    • patologiczne interakcje rodzic-dziecko
    • poważna choroba podstawowa
    • potrzeba dokładnej dokumentacji spożycia składników odżywczych

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Cole SZ, Lanham JS. Failure to thrive: an update. Am Fam Physician 2011; 83: 829-34. American Family Physician
  2. Krugmann SD, Dubowitz H. Failure to thrive. Am Fam Physician 2003; 68: 879-86. PubMed
  3. Olsen EM, Petersen J, Skovgaard AM, Weile B, Jørgensen T, Wright CM.. Failure to thrive: the prevalence and concurrence of anthropometric criteria in a general infant population. Arch Dis Child 2007; 92: 109-114. doi:10.1136/adc.2005.080333 DOI
  4. Olsen EM, Skovgaard AM, Weile B, Jørgensen T. Risk factors for failure to thrive in infancy depend on the anthropometric definitions used: the Copenhagen County Child Cohort. Paediatr Perinat Epidemiol 2007; 21: 418-31. PubMed
  5. Homan GJ. Failure to thrive: A practical guide. Am Fam Physician 2016 Aug 15; 94(4): 295-299. www.aafp.org
  6. Gahagan S, Holmes R. A stepwise approach to evaluation of undernutrition and failure to thrive. Pediatr Clin North Am 1998;45:169-87. PubMed
  7. Metallinos-Katsaras E, Gorman KS. Effects of undernutrition on growth and development. In: Kessler DB, Dawson P, eds. Failure to thrive and pediatric undernutrition: a transdisciplinary approach. Baltimore: Brookes, 1999:37-64.
  8. Heffer RW, Kelley ML. Nonorganic failure to thrive: developmental outcomes and psychosocial assessment and intervention issues. Res Dev Disabil 1994;15:247-68. PubMed
  9. Rabago J, Marra K, Allmendinger N, Shur N. The Clinical Geneticist and the Evaluation of Failure to Thrive Versus Failure to Feed. Am J Med Genet C Semin Med Genet 2015; 169: 337-348. doi: 10.1002/ajmg.c.31465 DOI
  10. Wright CM. Identification and management of failure to thrive: a com munity perspective. Arch Dis Child 2000; 82: 5-9. pmid:10630901 PubMed
  11. Homan GJ. Failure to Thrive: A Practical Guide. Am Fam Physician 2016; 94(4): 295-299. pmid:27548594 PubMed
  12. Pawellek I, Dohoupil K, Koletzko B. Prevalence of malnutrition in paediatrics hospital patients. Clin Nutr 2008; 27: 72-77. doi: 10.1016/j.clnu.2007.11.001 www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Joosten KF, Hulst JM. Prevalence of malnutrition in pediatric hospital patients. Curr Opin Pediatr 2008; 20: 590-596. doi: 10.1097/MOP.0b013e32830c6ede DOI

Autoren

  • Anne Strauß, Ärztin in Weiterbildung Pädiatrie, Zentrum für Kinder- und Jugendmedizin, Universitätsklinikum Freiburg
R62; R620; R628; R629; R63; R630; R631; R632; R633; R634; R635; R638; R68; R681
Kindliche Gedeihstörung; Wachstumsstörung bei Kindern; Störung des Wachstums; Fehlende Längenzunahme des Kindes; Nährstoffmangel; Unzureichende Kalorienzufuhr; Kleinwuchs; Entwicklungsverzögerung; Unzureichende Nahrungsmittelresorption; Angeborener Herzfehler; Herzinsuffizienz bei Kleinkindern; Störung der Nahrungsverwertung; Hyperthyreose; Percentilenmessung
Opóźnienie wzrastania i brak przyrostu masy ciała u dzieci
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Występują głównie jako objaw niedożywienia ze spożyciem niewystarczającej ilości składników odżywczych lub wtórnie jako konsekwencja choroby podstawowej1. Rozpoznanie
Medibas Polska (staging)
Opóźnienie wzrastania, brak przyrostu masy ciała u dzieci
/link/a880106ec2f34f0b8e0bf1fa151221d8.aspx
/link/a880106ec2f34f0b8e0bf1fa151221d8.aspx
opoznienie-wzrastania-brak-przyrostu-masy-ciala-u-dzieci
SiteProfessional
Opóźnienie wzrastania, brak przyrostu masy ciała u dzieci
K.Reinhardt@gesinform.de
ja.mroz@konsylium24kardymowicz@bonnierhealthcare.pl
pl
pl
pl