Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Skolioza

Streszczenie

  • Definicja: Deformacja strukturalna kręgosłupa w 3 płaszczyznach z bocznym zgięciem i komponentem rotacyjnym. Rozróżnienie między skoliozą czynnościową i strukturalną, a także idiopatyczną i wtórną.
  • Częstość występowania: Chorobowość na całym świecie wynosi 1% w przypadku skoliozy idiopatycznej i około 0,3–0,5% w przypadku skoliozy strukturalnej. Częstość występowania jest inna dla różnych podtypów w zależności od płci i grupy wiekowej.
  • Objawy: Często bezobjawowa we wczesnych stadiach, przypadkowe wykrycie podczas badań profilaktycznych, w przebiegu rozwój garbu żebrowego, wału lędźwiowego lub deformacji klatki piersiowej.
  • Wyniki: Tworzenie się garbu żebrowego lub wału lędźwiowego w teście zgięciowym, radiologiczne oznaki deformacji kręgosłupa, ewentualnie dalsze wyniki w kontekście choroby podstawowej.
  • Diagnostyka: Badanie przedmiotowe i radiologiczne. Skoliozę definiuje się na podstawie kąta Cobba >10 stopni.
  • Leczenie: Zachowawcze z gorsetem, gipsem korygującym i fizjoterapią lub chirurgiczne z fuzją lub bez niej.

Informacje ogólne

Definicja

  • Boczne zgięcie rotacyjne kręgosłupa1
    • trójwymiarowa deformacja kręgosłupa w postaci bocznego skrzywienia z komponentem rotacyjnym i kątem Cobba >10 stopni
    • trzon kręgu obrócony w stronę wypukłą i z dala od strony wklęsłej skrzywienia
    • w okolicy klatki piersiowej rozwój garbu żebrowego widocznego podczas zgięcia z powodu rotacji żeber z trzonami kręgów
  • Brak konsensusu
    • Na poziomie międzynarodowym nie ma zgody co do rozpoznania, badań przesiewowych i leczenia2.

Klasyfikacja

Skoliozy czynnościowe

  • Brak wykrywalnych radiologicznie zmian strukturalnych lub kształtu kręgosłupa
  • Proste zgięcie kręgosłupa bez komponentu rotacji trzonów kręgów
  • Stan w większości odwracalny
  • Postaci
    • skolioza bólowa
    • statyczna skolioza postawy (np. przy pochyleniu miednicy)

Skoliozy strukturalne

  • Utrwalona skolioza, nieodwracalna
  • Postaci
    • skolioza idiopatyczna (odsetek >80%)
      • skolioza wczesnodziecięca (od 0 do 3 lat)
      • skolioza dziecięca (od 4 do 10 lat)
      • skolioza młodzieńcza (>10 lat)
    • skolioza wtórna
      • skoliozy osteopatyczne/osteogenne/malformacyjne
      • skoliozy neuropatyczne
      • skoliozy miopatyczne
      • skoliozy jatrogenne (np. po radioterapii, operacji w zakresie klatki piersiowej)
      • skoliozy przy chorobach ogólnoustrojowych (kolagenozy, choroby rzadkie)

Klasyfikacja wg Lenkego3

  • 6 rodzajów krzywizn i klasyfikacja jako strukturalne lub niestrukturalne
  • Służy jako pomoc w wyborze leczenia.

Częstość występowania

  • Współczynnik chorobowości
    • 3–5 promili wszystkich dzieci i nastolatków ma skoliozę strukturalną, ale tylko około 3 promile wymagają leczenia7-8.
    • skolioza idiopatyczna
      • 70–90% przypadków4-5
      • chorobowość na całym świecie to około 1%
      • wczesnodziecięca skolioza idiopatyczna (infantile idiopathic scoliosis — IIS) (od 0 do 3 lat, odsetek <1%)>
      • dziecięca skolioza idiopatyczna (juvenile idiopathic scoliosis — JIS) (od 4 do 10 lat, odsetek 12–21%)
      • młodzieńcza skolioza idiopatyczna (adolescent idiopathic scoliosis — AIS) (>10 lat, 1% wszystkich dotkniętych skoliozą nastolatków, odsetek ok. 90 %)
  • Płeć
    • Skolioza idiopatyczna ogólnie występuje około 7 razy częściej u dziewcząt niż u chłopców, ale z różną częstotliwością w zależności od ciężkości9.
      • Stosunek kobiet do mężczyzn wynosi 1:1 w przypadku małych krzywizn, 4:1 przy krzywiznach >20 stopni i 7:1 przy krzywiznach wymagających leczenia.
      • Różne dane dotyczące częstości występowania skoliozy u niemowląt wahają się od równego stosunku płci, po 2–3 razy większą częstość występowania u chłopców.
      • Skolioza dziecięca w wieku 3–7 lat występuje równie często u chłopców i dziewcząt, a w wieku 7–10 lat częściej u dziewcząt.
      • Skolioza młodzieńcza dotyka głównie dziewczęta, zwłaszcza jeśli kąt Cobba wynosi >20 stopni.
  • Współczynnik chorobowości krzywizn3
    • powyżej 30 stopni u 0,2%
    • powyżej 40 stopni u 0,1%

Etiologia i patogeneza

  • Skolioza idiopatyczna
    • etiologia nieznana
    • możliwy wpływ czynników genetycznych, braku równowagi mięśniowej, przyczyn neurologicznych, zmian w tkance łącznej, zmniejszonej gęstości kości, asymetrycznego wzrostu, zaburzeń metabolicznych, zaburzeń hormonalnych10
    • Jedynie czynniki genetyczne wydają się mieć praktyczne znaczenie w ocenie przebiegu choroby2,6
      .
  • Skolioza osteopatyczna/osteogenna
    • wrodzone lub nabyte deformacje kręgosłupa
    • przy kręgach połowiczych, wadach odcinkowych, kręgach zespolonych, nieprawidłowościach żeber, ogólnoustrojowych chorobach szkieletu itp.
  • Skoliozy neuropatyczne
  • Skoliozy miopatyczne
    • występowanie w postępującej dystrofii mięśniowej i wrodzonych zaburzeniach mięśni
  • Skolioza jatrogenna (fibrotyczna)
    • w przypadku zgrubień opłucnej, przykurczów blizn, ropniaków, następstw urazów lub następstw zabiegów chirurgicznych
  • Skoliozy towarzyszące chorobom układowym

Czynniki predysponujące

  • Dziedziczenie
    • Czynniki genetyczne odgrywają rolę w etiologii skoliozy idiopatycznej.
  • Płeć
    • Skolioza młodzieńcza znacznie częściej dotyka dziewczęta niż chłopców.
  • Choroba podstawowa
    • Skoliozę mogą powodować choroby neurologiczne, mięśniowe, kostne lub układowe.

ICD-10

  • M41 Skolioza, obejmuje: kifoskolioza, nie obejmuje: skoliozy wrodzonej: spowodowanej wadą rozwojową kości (Q76.3), związanej z postawą (Q67.5), BNO (Q67.5), chorób serca w przebiegu kifoskoliozy (I27.1), pooperacyjnej (M96.–)
    • M41.0 Idiopatyczna skolioza dziecięca
    • M41.1 Idiopatyczna skolioza młodzieńcza
    • M41.2 Inne postacie skoliozy idiopatycznej
    • M41.3 Skolioza wynikająca z budowy klatki piersiowej
    • M41.4 Skolioza nerwowo-mięśniowa
    • M41.5 Inne postacie skoliozy wtórnej
    • M41.8 Inne postacie skoliozy
    • M41.9 Skolioza, nieokreślona

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Choroba jest zwykle rozpoznawana na podstawie wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego i zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa.
  • Wczesne rozpoznanie skoliozy jest ważne, ponieważ można wtedy zaproponować leczenie za pomocą ortezy w celu zmniejszenia deformacji, zanim nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa stanie się zbyt wyraźne.
  • Jednak Amerykańska Akademia Lekarzy Rodzinnych (American Academy of Family Physicians), w ramach inicjatywy Choosing Wisely, odradza badania przesiewowe nastolatków w kierunku skoliozy, ponieważ nie ma wystarczającego potwierdzenia, że faktycznie wcześniej wykrywają one deformacje kręgosłupa, a ryzyko stresu psychicznego z powodu wysokiego odsetka wyników fałszywie dodatnich jest wysokie7.
  • Wyzwanie diagnostyczne
    • Jak prawdopodobny jest postęp choroby?
    • Najważniejszymi trzema czynnikami predykcyjnymi są:
      1. płeć
      2. pozostały potencjał wzrostu
      3. stopień krzywizny w momencie rozpoznania8-9

Diagnostyka różnicowa

Choroby wrodzone

Choroby nabyte

  • Guz mózgu i guz rdzenia kręgowego
    • Może prowadzić do skoliozy nerwowo-mięśniowej.
    • Guzy rdzenia kręgowego mogą powodować miejscowy ból pleców.
  • Zaburzenia reumatyczne/tkanki łącznej
    • wpływ na stawy i tkanki miękkie kręgosłupa w kontekście choroby układowej
  • Skolioza często występuje w nerwiakowłókniakowatości i zespole Marfana.

Wywiad lekarski

  • Dzieci ze skoliozą strukturalną zwykle nie cierpią na ból pleców bardziej niż ich rówieśnicy.
  • Występuje zwiększona męczliwość, zwłaszcza przy obciążeniach jednostronnych. Wynika to z różnej aktywności mięśni po wklęsłej i wypukłej stronie skoliozy.
  • Wiek
    • Skolioza często pojawia się i/lub pogarsza w okresie intensywnego wzrostu.
    • czas pierwszej miesiączki: ważny wskaźnik pozostałego potencjału wzrostu
  • Wywiad psychospołeczny
    • Ciężka skolioza może mieć konsekwencje psychospołeczne, np. zastraszanie, izolację społeczną, trudności w znalezieniu pracy.
  • Choroby układowe w wywiadzie rodzinnym

Badanie przedmiotowe

  • Należy zdjąć ubrania z górnej części ciała i nóg.
  • Starsze dzieci
    • Są badane w pozycji stojącej, zawsze z uwzględnieniem badania w pozycji zgiętej do przodu.
  • Małe dzieci
    • Dzieci, które nie potrafią jeszcze chodzić, są badane w pozycji leżącej na brzuchu, leżącej na plecach i siedzącej.
  • Pomiar wzrostu i masy ciała
  • Ogólne badanie przedmiotowe ze zwróceniem uwagi na możliwe choroby układowe lub zespoły wad rozwojowych.
  • Ocena siły i wrażliwości mięśni, badanie neurologiczne
  • Obserwacja
    • postawa głowy
    • symetria ramion, talii i miednicy, wysokość ramion
    • kontur tułowia, profil w płaszczyźnie strzałkowej (kifoza, lordoza), tworzenie trójkątów talii
    • pozycja miednicy
    • różnica w długości nóg
    • oznaki wady cewy nerwowej (wgłębienia lędźwiowe, znamiona)
    • widoczne wyniosłości
  • Test zgięciowy
    • tworzenie się garbu żebrowego lub wału lędźwiowego w pozycji zgiętej do przodu z prostymi nogami
    • Czynnościowa skolioza koryguje się spontanicznie, gdy pacjent pochyla się do przodu lub gdy korygowana jest przyczyna (np. poprzez kompensację skośności miednicy)
    • Pomiar za pomocą skoliometru/inklinometru, wartości >5 stopni są patologiczne. Procedura:
      • Działa jak poziomica.
      • umieszczenie skoliometru przy maks. nachyleniu kręgosłupa przy maksymalnym garbie żebrowym/wale lędźwiowym w płaszczyźnie poprzecznej
      • odczyt kąta nachylenia pleców w stosunku do płaszczyzny poziomej
      • Zasadniczo bardzo prosty w obsłudze i użytkowaniu, ale pomiar powinien być zawsze przeprowadzany przez tą samą osobę, aby utrzymać ewentualne odchylenia na jak najniższym poziomie.
  • Badanie czynnościowe
    • odległość palców od podłogi
    • możliwa korekta ręczna
    • deficyt wyprostu kolana przy 90-stopniowym zgięciu biodra
    • aktywne przechylenie boczne z przytrzymaniem miednicy w celu oceny stopnia już istniejącego unieruchomienia lub nadal zachowanego potencjału kompensacyjnego
  • Opis skoliozy
    • określenie prostopadłości kręgosłupa
      • pion od potylicy/wyrostka kolczystego kręgu szyjnego 7 do szpary pośladkowej
    • zakres i układ krzywizny
    • stopień odchylenia ciała od środka miednicy, brak równowagi ramion i miednicy oraz asymetria tułowia
    • skoliozy dziecięce i młodzieńcze — najczęściej wypukłość klatki piersiowej w prawą stronę
    • ocena mobilności i ewentualnie ocena wywołanego bólu

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Brak

Diagnostyka specjalistyczna

  • Sekcję opracowano na podstawie tych źródeł2,6.
  • Znormalizowane zdjęcie rentgenowskie w pozycji stojącej w 2 płaszczyznach
  • Cel
    • określenie nasilenia i rodzaju skrzywienia
    • wykluczenie przyczyn wrodzonych (kręg połowiczy, zrośnięcie kręgów) lub nabytych (zakażenia, następstwa złamań)
    • ocena potencjału wzrostu
    • ocena progresji w przebiegu
  • Zakres krzywizny
    • określany jako kąt Cobba2
      • kąt między stycznymi górnej powierzchni górnego kręgu krańcowego i dolnej powierzchni dolnego kręgu krańcowego (krąg w górnym i dolnym punkcie zgięcia krzywizny)
    • kąt Mehty do oceny ryzyka progresji
      • różnica kątów między pionem przechodzącym przez trzon kręgu a osiami żeber po stronie wypukłej i wklęsłej
      • progresja u 85% z kątem Mehty >20 stopni
  • Potencjał wzrostu
    • ocena potencjału wzrostu zgodnie z metodami Tannera lub Rissera2,6
      • test Rissera: stopień skostnienia chrząstki wzrostowej kości biodrowej od bocznej do przyśrodkowej
    • szczególnie szybki wzrost kręgosłupa Th1-S1 w pierwszych 5 latach życia — 2 cm/rok i w okresie dojrzewania — 1,8 cm/rok
  • Uzupełniające przedoperacyjne obrazowanie trakcji i krzywizn
    • ocena biernej możliwości korekcji

Dalsza diagnostyka

  • RM kręgosłupa, kanału kręgowego i OUN
    • w postępujących skoliozach z kątem Cobba >20 stopni w celu wykluczenia patologii wewnątrzrdzeniowych, takich jak wada rozwojowa Arnolda-Chiariego, uwięźnięty rdzeń, jama w rdzeniu, czy rozdwojenie rdzenia
  • TK płuc/ocena czynności płuc
    • Deformacja klatki piersiowej może skutkować istotnym ograniczeniem rozwoju i czynności płuc.
    • 34% ryzyko rozwoju umiarkowanej lub ciężkiej restrykcyjnej choroby płuc u osób z postępującą skoliozą w wieku <10 lat>
  • Diagnostyka kardiologiczna
    • bardzo prawdopodobne zaburzenie krążeniowo-oddechowe spowodowane kątem Cobba >70 stopni

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Jeśli istnieje kliniczne podejrzenie strukturalnej choroby ortopedycznej, należy skierować dziecko na celowane badanie rentgenowskie.
  • Jeśli podejrzenie zostanie potwierdzone przez zdjęcie rentgenowskie, dziecko jest kierowane do specjalisty ortopedii lub pediatrii w celu oceny środków terapeutycznych oraz zaplanowania monitorowania i kontroli przez cały okres wzrostu.

Leczenie

Cele leczenia

  • Zatrzymanie lub opóźnienie progresji
  • Zapobieganie powikłaniom wtórnym i leczenie ich
  • Łagodzenie bólu
  • Korekta deformacji
  • Zachowanie czynności

Ogólne informacje o leczeniu

  • Multidyscyplinarna opieka nad pacjentem w ramach neuropediatrii, pediatrii społecznej, technologii ortopedycznej i ortopedii dziecięcej.
  • Wskazania zależą od wielu czynników
    • etiologii
    • wieku
    • potencjału wzrostu/pierwszej miesiączki
    • stopnia skoliozy
    • ryzyka progresji
    • Wywiad środowiskowy
  • Negatywne czynniki ryzyka progresji
    • współczynnik krzywizny i lokalizacja
      • krzywizna w kształcie litery S, kąt >30 stopni
    • wiek
      • wczesne wystąpienie
    • pierwsza miesiączka
      • miesiączka jeszcze nie wystąpiła
    • Potencjał wzrostu
      • występowanie przed okresem dojrzewania płciowego lub w trakcie

Zalecenia dla pacjentów

  • Dziecko powinno uczestniczyć w zajęciach fizycznych z rówieśnikami.
  • Nie może nosić ciężkich plecaków.
  • Nie można wpływać na spontaniczny postęp skoliozy idiopatycznej za pomocą treningu fizycznego.

Leczenie zachowawcze

Gorset

  • Informacje ogólne
    • stosowanie ortez tułowia lub gorsetów na skoliozę
    • Ewentualnie wstępne założenie gipsu (leczenie korekcyjne za pomocą opatrunków gipsowych) w przypadku skoliozy dziecięcej, ponieważ gorsety nie mogą być stosowane w pierwszym roku życia.
    • stosowanie zawsze w połączeniu z fizjoterapią
    • Celem jest zmniejszenie początkowego kąta krzywizny o 50%.
  • Wskazanie
    • krzywizna >20–25 stopni, progresja min. 5 stopni w 6 miesięcy
    • oczekiwany potencjał wzrostu
      • rozpoczęcie terapii u dziewcząt w ciągu 2 lat od pierwszej miesiączki
    • Nie zaleca się stosowania po zakończeniu procesu wzrostu lub przy kącie Cobba >45 stopni.
  • Typ gorsetu
    • Podstawową zasadą jest prostowanie kręgosłupa za pomocą sił otaczających.
    • Stabilna część miedniczna ortezy jest połączona z częścią tułowia, a w ortezę wbudowane są wkładki korekcyjne.
    • Mechanizm działania obejmuje obszar do środkowej części odcinka piersiowego kręgosłupa; powyżej tego odcinka konieczna jest integracja kręgosłupa szyjnego i głowy z ortezą (orteza Milwaukee).
    • brak ustandaryzowanego zastosowania niektórych rodzajów gorsetów
    • rodzaje
      • trójwymiarowe ortezy tułowia (gorset aktywny)
      • bierna prostująca orteza otaczająca (gorset bierny)
      • orteza tułowia utrzymująca w pozycji nadmiernej korekcji jako orteza pozycjonująca na noc (gorset bierny)
  • Czas noszenia
    • Zaleca się noszenie gorsetu przez 23 godziny na dobę.
  • Badania kontrolne
    • regularne dopasowywanie gorsetu
    • kontrole w ramach badań przedmiotowych i radiologicznych w odstępach 4–6 miesięcy
  • Czas trwania leczenia
    • w przypadku skoliozy wczesnodziecięcej, próba odstawienia po 1 roku
    • Leczenie kontynuuje się przez 2 lata u dziewcząt po pierwszej miesiączce, a następnie stopniowo odstawia, zwykle nadal zalecając noszenie gorsetu na noc przez okres 3–6 miesięcy.
  • Mechanizm działania
    • Skuteczność dobrze potwierdzono w różnych badaniach, ale zależy ona od przestrzegania zaleceń przez pacjenta (czasu noszenia).
      • Norweskie badanie wykazało, że 4 na 5 pacjentów leczonych gorsetami osiągnęło początkową korektę, po której nastąpił stopniowy wzrost zmian strukturalnych13.
      • Amerykańskie badanie wykazało, że orteza jest skuteczna i zmniejsza konieczność operacji. Zakres działania koreluje z codzienną liczbą godzin noszenia ortezy10.
      • Efekt ten jest najbardziej widoczny po kącie Cobba i bocznym przemieszczeniu kręgu wierzchołkowego.
      • Pomimo leczenia ortezą, u 1 na 5 pacjentów rozwija się postępująca skolioza.

Inne środki zachowawcze

  • Fizjoterapia jest ważnym środkiem uzupełniającym, ale nie ma dostępnych danych na temat jej skuteczności.
    • optymalizacja postawy
    • wsparcie działania gorsetu
    • poprawa czynności oddechowej
    • wzmocnienie mięśni
    • zapobieganie przykurczom/leczenie ich
    • nauka funkcjonowania w życiu codziennym z ortezą
  • Seria opatrunków gipsowych
    • Może być stosowana w przypadku wczesnodziecięcej skoliozy idiopatycznej do 5. roku życia.
    • Polega na derotacji i prostowaniu kręgosłupa za pomocą gipsu nakładanego w znieczuleniu ogólnym. Gips nosi się 3 razy przez 1 miesiąc, a następnie następuje korekta.
    • następnie zmiana na gorset
    • w razie potrzeby dodatkowe zaopatrzenie w ortopedyczne pomoce techniczne, takie jak pomoce do siedzenia i pozycjonowania
  • Skuteczności elektrostymulacji nie potwierdzono w wystarczającym stopniu.

Leczenie chirurgiczne

  • Informacje ogólne
    • Techniki chirurgiczne są stale rozwijane, aby poprawić w szczególności mobilność i funkcjonalność, a także umożliwić prawidłowy wzrost.
  • Wskazanie
    • ogólny konsensus w sprawie wskazań chirurgicznych dla kąta Cobba >40–50 stopni i postępującej skoliozy
      • Wskazanie do operacji nie zależy wyłącznie od kąta Cobba, ale także od ryzyka progresji i rozwoju deformacji klatki piersiowej.
    • Należy wyczerpać metody leczenia zachowawczego lub muszą być one niewskazane.
    • postępujące skoliozy nerwowo-mięśniowe
  • Metoda
    • usztywnienie i stabilizacja kręgosłupa poprzez zespolenie odcinków ruchowych (określane jako spondylodeza, blokada trzonów kręgów, usztywnienie)
      • techniki fuzji grzbietowej, brzusznej lub grzbietowo-brzusznej
    • Odległość między kręgami przy fuzji jest możliwie najkrótsza, aby utrzymać ograniczenia ruchomości (zmniejszone zgięcie boczne kręgosłupa) na jak najniższym poziomie.
    • Jednak skoliozy nerwowo-mięśniowe częściej wymagają dłuższych odcinków usztywnienia i często dodatkowych zabiegów chirurgicznych na miednicy, kolanach i stopach.
    • Nowe, nieusztywniające techniki chirurgiczne mogą skrócić czas do ostatecznego usztywnienia.
      • implantacja prętów, wyprostowanie całego kręgosłupa od strony grzbietowej, bez usztywnienia
      • wydłużenie prętów około 2 razy w roku drogą niewielkich zabiegów chirurgicznych
    • jeśli to konieczne, pooperacyjne stosowanie gorsetu przez kilka miesięcy
    • powikłania
      • zaburzenia wzrostu
      • ograniczenie mobilności w przypadku długich odcinków fuzji
      • Zjawisko skręcenia: dalszemu wzrostowi trzonów kręgów w kierunku brzusznym z usztywnieniem grzbietowym, a tym samym dalszej deformacji, można zapobiec dzięki metodom brzuszno-grzbietowym.
  • Badania kontrolne
    • kontrole przedmiotowe co 6 miesięcy i kontrole radiologiczne co 9–12 miesięcy w przypadku ryzyka progresji i w wieku wzrostu
  • Mechanizm działania
    • Porównywalne, potwierdzone dane z badań obejmujących większe kohorty nie są dostępne w przypadku skoliozy w dzieciństwie, więc nie można wyciągnąć ogólnych wniosków na temat leczenia i wyników11-12
      .
      • Długoterminowe obserwacje dotyczące operacji bez fuzji z użyciem prętów nie są jeszcze dostępne.

Rehabilitacja

Cel

  • Umożliwienie samostanowienia i równego uczestnictwa w życiu szkolnym, codziennym i zawodowym
  • Unikanie niedogodności wynikających z ograniczeń czynnościowych lub przeciwdziałanie im
  • Eliminacja ograniczeń i przywrócenie wydajności
  • Zapobieganie procesom wtórnym i poprawa długoterminowego rokowania
  • Integracja lub reintegracja w pracy, w szkole, w procesie kształcenia, w rodzinie i społeczeństwie
  • Poprawa jakości życia poprzez odpowiednie radzenie sobie z chorobą i istniejącymi ograniczeniami czynnościowymi

Działania

  • Fizjoterapia w sensie swoistego dla deformacji treningu pleców (codzienny program ćwiczeń w domu)
  • Szkolenie pacjentów i osób im towarzyszących w zakresie radzenia sobie z chorobą przewlekłą oraz wsparcie chorego dziecka również w codziennym programie ćwiczeń w domu, w tym promowanie przestrzegania zaleceń
  • Dopasowanie gorsetu i szkolenie w zakresie użytkowania w przypadku niekorzystnego rokowania w wieku wzrostowym

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • W zależności od przyczyny i nasilenia skoliozy, istnieje duża rozbieżność między spontanicznie ustępującymi skoliozami a szybko postępującymi ciężkimi skoliozami, które wymagają złożonych interwencji chirurgicznych.
  • Tempo progresji zmniejsza się wraz z zatrzymaniem wzrostu.
  • Ryzyko progresji u osoby dojrzałych3
    • Skrzywienia poniżej 30 stopni nie postępują u dojrzałych pacjentów.
    • Krzywizny między 30 a 50 stopni zwiększają się średnio o 10–15 stopni w ciągu życia.
    • Krzywizny klatki piersiowej w zakresie od 50 do 75 stopni zwiększają się średnio o około 1 stopień rocznie.
    • Krzywizny lędźwiowe w zakresie od 50 do 75 stopni zwiększają się średnio o około 0,5 stopnia rocznie.

Powikłania

  • Skolioza często nie powoduje istotnych powikłań medycznych, ale może prowadzić do widocznych deformacji i problemów psychospołecznych1,4.
  • Głównymi powikłaniami są ograniczenia czynności oddechowej, siedzenia, stania i chodzenia, a także wzrostu, które mogą wystąpić jako wtórna konsekwencja choroby, ale także po operacjach z fuzjami długich odcinków.
    • Wczesna skolioza z deformacją klatki piersiowej lub wczesna operacja z fuzją prowadzi do ograniczenia strukturalnego i ilościowego dojrzewania płuc, zmniejszenia pojemności życiowej, a następnie zwiększonego ryzyka restrykcyjnej choroby płuc.

Rokowanie

  • Informacje ogólne
    • Rokowanie na ogół bardziej zależy od wczesnego lub późnego początku niż od postaci (idiopatyczna a wtórna).
    • Skolioza o wczesnym początku często szybko postępuje i wiąże się z istotnymi powikłaniami sercowo-płucnymi.
    • Fuzje chirurgiczne długich odcinków obejmujące kręgosłup lędźwiowy wiążą się ze zwiększonym ryzykiem bólu pleców i zwyrodnień krążków międzykręgowych.
    • Skoliozy i ich leczenie mają wtórny wpływ na oddychanie, siedzenie, stanie i chodzenie.
  • Skolioza wczesnodziecięca
    • wskaźnik spontanicznej remisji 80%
      • Wysoki wskaźnik remisji może wynikać z błędnej klasyfikacji asymetrii u niemowląt jako skoliozy.
    • Nieleczona postać postępująca ma bardzo złe rokowanie ze względu na wysoką zachorowalność (sercowo-płucną) i śmiertelność. Wymaga agresywnego leczenia.
    • Leczenie zachowawcze rzadko kończy się sukcesem.
    • „Łagodna“ postać: skolioza jest elastyczna, harmonijna i ma kształt litery C.
    • „Złośliwa“ (postępująca) postać: skolioza na krótkim odcinku, strukturalna i postępująca.
    • Kąt Mehta >20 stopni wiąże się z wysokim ryzykiem progresji.
  • Skolioza dziecięca
    • progresja w 70% przypadków
    • gorsze rokowanie przy wcześniejszym wystąpieniu
    • Około 50% przypadków musi być leczonych chirurgicznie w przebiegu choroby.
  • Skolioza młodzieńcza
    • Tendencja do postępu skoliozy podczas wzrostu, ale środki terapeutyczne są konieczne tylko u 10% dotkniętych nią nastolatków3.
    • niskie ryzyko progresji przy kącie Cobba wynoszącym 10–20 stopni
    • wyższe ryzyko progresji przed wystąpieniem pierwszej miesiączki

Dalsze postępowanie

  • Dalsze postępowanie zgodnie z instrukcjami specjalisty prowadzącego leczenie
  • kontrole przedmiotowe co 6 miesięcy i kontrole radiologiczne co 9–12 miesięcy w przypadku gorsetu i leczenia chirurgicznego oraz w zależności od ryzyka progresji i potencjału wzrostu
  • Zobacz tabelę Skolioza — zalecenia amerykańskie.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Literatur

  1. Horne JP, Flannery R, Usman S. Adolescent idiopathic scoliosis: diagnosis and management. Am Fam Physician. 2014 Feb 1;89(3):193-198. www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Reamy BV, Slakey JB. Adolescent idiopathic scoliosis: review and current concepts. Am Fam Physician 2001; 64: 111-6. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Lenke LG, Betz RR, Harms J et al. Adolescent idiopathic scoliosis: a new classification to determine extent of spinal arthrodesis. J Bone Joint Surg Am 2001; Aug;83-A(8): 1169-81. pmid: 11507125 PubMed
  4. Dobbs MB, Weinstein SL. Infantile and juvenile scoliosis. Orthop Clin North Am 1999; 30: 331-41. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Parent S, Newton PO, Wenger DR. Adolescent idiopathic scoliosis: etiology, anatomy, natural history, and bracing. Instr Course Lect 2005; 54: 529-536. www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Roach JW. Adolescent idiopathic scoliosis. Orthop Clin North Am 1999; 30: 353-65. www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. American Academy of Family Physicians. Scoliosis. 2004 [zit. 22.11.2016]. www.aafp.org
  8. Harrop JS, Birknes J, Shaffrey CI. Noninvasive measurement and screening techniques for spinal deformities. Neurosurgery 2008;63(3 suppl):46-53. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Miller NH. Cause and natural history of adolescent idiopathic scoliosis. Orthop Clin North Am 1999; 30: 343-52. www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. 18.Weinstein SL, Dolan LA, Wright JG, et al. Effects of bracing in adolescents with idiopathic scoliosis. N Engl J Med 2013; 369: 1512-1521. doi:10.1056/NEJMoa1307337 DOI
  11. Negrini S, Minozzi S, Bettany-Saltikov J, et al. Braces for idiopathic scoliosis in adolescents. Spine 2010; 35: 1285-93. www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Bettany-Saltikov J, Weiss HR, Chockalingam N, et al. Surgical versus non-surgical interventions in people with adolescent idiopathic scoliosis. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Apr 24;4:CD010663. The Cochrane Library

Autor*innen

  • Anne Strauß, Ärztin in Weiterbildung Pädiatrie, Zentrum für Kinder- und Jugendmedizin, Universitätsklinikum Freiburg
M41; M410; M411; M412; M413; M414; M415; M418; M419
skoliose; scoliose; l82 medfödd muskuloskeltal missbildning
Seitabweichung der Wirbelsäule; Krümmung der Wirbelsäule; Wirbelsäulenkrümmung; Fehlstellung der Wirbelsäule; Wirbelsäulenfehlstellung; Cobb-Winkel; Infantile idiopathische Skoliose; IIS; Juvenile idiopathische Skoliose; JIS; Idiopathische Adoleszentenskoliose; AIS; Neuromuskuläre Skoliose; Kongenitale Skoliose; Risser-Grad; Verknöcherung der Crista iliaca; Korsett-Therapie; Spondylodese
Skolioza
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Deformacja strukturalna kręgosłupa w 3 płaszczyznach z bocznym zgięciem i komponentem rotacyjnym. Rozróżnienie między skoliozą czynnościową i strukturalną, a także idiopatyczną i wtórną.
Medibas Polska (staging)
Skolioza
/link/fb7fa85054504afca2b6af2c9d5244f6.aspx
/link/fb7fa85054504afca2b6af2c9d5244f6.aspx
skolioza
SiteDisease
Skolioza
K.Reinhardt@gesinform.de
Kj.Reinhardt@gesinformmroz@konsylium24.depl
pl
pl
pl