Definicja
- Immunoterapia swoista dla alergenów (synonimy: AIT, SIT, ASIT), zwana również odczulaniem, jest
obecnie jedynąopcją leczenia alergii wziewnych modyfikującą przebieg choroby.Poza tym zaZa pomocą SIT można zazwyczajz powodzeniemrównież skutecznie leczyć alergie na jad owadów.
- Szacuje się, że w
. - U pacjentów z
- Podanie ekstraktów alergenowych aktywuje specyficzne przeciwciała blokujące, komórki indukujące tolerancję i
- Podanie ekstraktów alergenowych aktywuje specyficzne przeciwciała blokujące, komórki indukujące tolerancję i
- Leczenie jest zalecane, gdy nie można w
Alergeny
- Produkty do immunoterapii podskórnej (SCIT) lub podjęzykowej (SLIT) nie są porównywalne ze względu na ich niejednorodny skład.
- Podane stężenia alergenów różnych producentów nie są porównywalne ze względu na różne metody pomiaru
skutecznychskładników. - W przypadku SCIT stosuje się niemodyfikowane alergeny jako ekstrakty wodne lub fizycznie sprzężone (semi-depot), jak również chemicznie modyfikowane ekstrakty (alergoidy) jako ekstrakty semi-depot. Ekstrakty alergenowe do SLIT są stosowane w
- Alergeny, z
- podskórnie
- pyłki traw/zbóż/ziół
- pyłki drzew
- roztocze kurzu domowego
- jad owadów
- podjęzykowo
- pyłki traw/zbóż/ziół
- pyłki drzew
- roztocze kurzu domowego
- podskórnie
Wskazania
WykrycieDiagnostyka uczulenia zależnego od immunoglobuliny E (IgE) (najlepiej za pomocą testu skórnego i/lub diagnostyki in vitro) oraz jednoznaczny związek z- Dostępność standaryzowanych lub wysokiej jakości ekstraktów alergenów
dowódPotwierdzenie skuteczności planowanego SIT dla danego wskazania iUnikanie alergenów niemoNiemożliwe lub niewystarczające unikanie alergenów- Wiek pacjentów ≥5
- Alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek lub astma u pacjentów z
- Jeśli pacjenci nie osiągną wystarczającego złagodzenia objawów za pomocą środków zmniejszających narażenie i
- pacjenci z
- objawy nadreaktywności oskrzeli lub astmy
- Immunoterapia jest jedyną metodą leczenia, która może powstrzymać rozwój alergicznej aktywności błon śluzowych.3
. - Możliwe jest zmniejszenie ryzyka rozwoju astmy u dzieci.4
.
- Jeśli pacjenci nie osiągną wystarczającego złagodzenia objawów za pomocą środków zmniejszających narażenie i
- Nadwrażliwość na ukąszenia przez insekty
- Należy proponować dzieciom i
- Można proponować osobom dorosłym z
ilub jej podejrzenia. - Alergiczny nieżyt nosa,
- Jeśli pacjenci nie osiągną wystarczającego złagodzenia objawów za pomocą środków zmniejszających narażenie.
- Jeśli pacjenci wymagają regularnego leczenia
steroidamiglikokortykosteroidami. - Warunek: pacjenci
nadajkwalifikowani sąsiędo tego leczenia, gdy - wykazują określone, klinicznie istotne i
ichjakość ich życia lub codzienne funkcjonowanie. Nienie można osiągnąć odpowiedniej kontroli objawów poprzez unikanie alergenów lub farmakoterapię.- Immunoterapia alergenowa nie jest skuteczna w
i. - Immunoterapię w formie doustnej lub podjęzykowej można także stosować w zależnej od IgE alergii
pokarmowychna pokarmy. Obecnie tę metodę leczenia zaczyna się coraz szerzej stosować u dzieci powyżej 5. roku życia z przetrwałą alergią na białka mleka krowiego, białko jaja kurzego oraz orzechy ziemne.5
Przeciwwskazania
Podanie podskórne (SCIT)
- Częściowo
opanowanakontrolowana lubnieopanowananiekontrolowana astma oskrzelowa - Choroby, w
- Leczenie beta-blokerami (miejscowe, ogólnoustrojowe)
- Ciężkie zaburzenia autoimmunologiczne, niedobory odporności, immunosupresja
- Złośliwa choroba nowotworowa z
- Poważne reakcje ogólnoustrojowe związane z
- Niewystarczające przestrzeganie zaleceń
Podanie podjęzykowe (SLIT)
- Częściowo
opanowanakontrolowana lubnieopanowananiekontrolowana astma oskrzelowa - Ciężkie zaburzenia autoimmunologiczne, niedobory odporności, immunosupresja
- Złośliwa choroba nowotworowa z
- Poważne reakcje ogólnoustrojowe związane z
- Ostre zapalenie jamy ustnej z
- Niewystarczające przestrzeganie zaleceń
Ciąża
- Ciąża jest uważana za przeciwwskazanie do rozpoczęcia SIT. Tylko w
- Wskazane jest kontynuowanie SCIT w
- Kontynuacja SIT z
aeroalergenamialergenami wziewnymi przy dobrej tolerancji jest możliwa (w każdym przypadku zgodnie z
Swoista immunoterapia w przypadku astmy
- U chorych na astmę alergiczną należy rozważyć wskazanie do swoistej immunoterapii (SIT), jeśli komponent alergiczny objawów astmatycznych jest dobrze udokumentowany (udowodnione uczulenie swoiste i
- Wskazania, a także wybór antygenów i
powinnipowinien ustalićlekarzez doświadczeniem w alergologiialergolog. - Istnieją dowody na to, że różne formy immunoterapii w
Baza dowodów pozwalająca na sformułowanie wiarygodnych stwierdzeń dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa immunoterapii podjęzykowej jest niewystarczająca.
Efekty
- Metaanalizy dowodzą skuteczności SCIT i
Uogólnione przenoszenie skuteczności poszczególnych preparatów na wszystkie preparaty w danej postaci użytkowej jest zabronione. - Zmniejsza objawy alergii i
56. - Prowadzi do zmniejszonej wrażliwości na alergeny
naw obrębie skórzery,w oczachspojówek,nosienosa ioskrzelachoskrzeli, do zmniejszonej swoistej i - Immunoterapia podjęzykowa ma udowodniony korzystny wpływ na alergiczny nieżyt nosa
67,; wpływ na alergiczne zapalenie spojówek jest nadal niepewny.78. - Zapobiega progresji alergicznego nieżytu nosa do astmy.
- Wyniki badań wskazują, że immunoterapia alergicznego nieżytu nosa może zmniejszyć ryzyko późniejszego rozwoju astmy u dzieci.
- Wczesne leczenie dzieci z
- Alergie na jad owadów
- Podczas SIT jadem owadów błonkoskrzydłych (pszczół, os) w
- Podczas SIT jadem owadów błonkoskrzydłych (pszczół, os) w
- Koszty
- Terapia SIT jest znacznie bardziej opłacalna w
- Terapia SIT jest znacznie bardziej opłacalna w
Badania wstępne
- Testy skórne
- Aby potwierdzić alergię u pacjentów, zaleca się wykonanie szybkiego testu alergicznego na IgE-zależną nadwrażliwość typu 1 (test punktowy).
- Alergen jest wstrzykiwany pod powierzchnię skóry.
- Dodatnia reakcja na test punktowy odzwierciedla obecność swoistych przeciwciał lgE skierowanych przeciwko testowanemu alergenowi, a jeśli
jestwywiad potwierdza reakcję na alergen, tozwiązane z historią medyczną,rozpoznanie jest jednoznaczne.
- Wykrywanie przeciwciał w
- Swoiste dla alergenu testy immunologiczne in vitro do wykrywania przeciwciał lgE są mniej czułe niż testy skórne.
- Mogą być jednak stosowane w
, które mogązakłócaćcających reakcję skórną lub u pacjentów, którzy nie mogą odstawić leków przeciwhistaminowych i
- Czy występuje astma oskrzelowa i/lub nadreaktywność oskrzeli?
- Oprócz badania przedmiotowego, wykonuje się badanie czynności płuc przed i
- Ponadto, w
reaktywnonadreaktywności oskrzeli (spirometryczna próba prowokacyjna).
- Oprócz badania przedmiotowego, wykonuje się badanie czynności płuc przed i
- Środki ograniczające narażenie
- Powinny być stosowane do czasu ewentualnego rozpoczęcia immunoterapii.
- Podczas leczenia należy zapobiegać lub w
- Należy szczegółowo informować pacjentów o
Wykonywanie SIT
Kto wykonuje?
ZastrzykiIniekcje SCIT, jak również rozpoczęcie SLIT są wykonywane w poradniach alergologicznych przez lekarzy, którzy mają doświadczenie z.Wymagane jest wcześniejsze wyjaśnienie wraz z dokumentacją.- Leczenie należy prowadzić zgodnie z
. Jeśli terapia SIT jest przeprowadzana lub kontynuowana przez innych lekarzy po ustaleniu wskazania, konieczna jest ścisła współpraca w celu zapewnienia konsekwentnej realizacji i niskiego ryzyka prowadzenia terapii.Jeśli jest to celowe i profesjonalnie uzasadnione, leczenie podtrzymujące może być prowadzone przez lekarzy rodzinnych.W takich przypadkach powinno być zapewnione niezbędne szkolenie. W przypadku problemów należy ustalić stałe procedury szybkiego kontaktu między specjalistami a lekarzami rodzinnymi.
Immunoterapia podskórna (SCIT)
- Przed wstrzyknięciem należy zapytać pacjenta o
ostatniegoostatniejzastrzykuiniekcji, wcześniejsze choroby, nowe lub zmienione leki iostatniegoostatniejzastrzykuiniekcji. - Można zapobiegać pomyleniu preparatów zawierających alergeny np.
,czytając głośno nazwę preparatu i - Do wstrzyknięcia, które jest czynnością medyczną, używa się strzykawki o
- Najpierw dezynfekuje się obszar skóry, w
wykonywanywykonywana jestzastrzykiniekcja. Wstrzyknięcia są wykonywane wyłącznie podskórnie wpowyżej kości łokciowejpo stronie wyprostnej ramienia; są one dokumentowane z - Po wstrzyknięciu pacjenci powinni pozostać pod obserwacją lekarską przez co najmniej 30 minut. Już w
- Krótko przed wstrzyknięciem i
- Pomiędzy wstrzyknięciem SCIT a planowanym szczepieniem ochronnym, powinien upłynąć co najmniej 1
- Odstępy między
terapiamiiniekcjami wynoszą w - W przypadku
klastrowych lubprzyspieszonych schematówzwiększania dawki(głównie w89. - W przypadku przekroczenia odstępu między wstrzyknięciami, dawka jest zmniejszana zgodnie z
- Czas trwania SCIT powinien wynosić co najmniej 3 lata w
- Pacjentom z
Immunoterapia podjęzykowa (SLIT)
- SLIT przeprowadza się w
- W zależności od preparatu i
lekarzaalergologa posiadającego doświadczenie walergologiiodczulaniu. - Zgodnie z
- W przypadku zakażeń wirusowych dróg oddechowych, przyjmowanie leku można kontynuować lub przerwać zgodnie z
- W przypadku ostrego zapalenia lub urazu błony śluzowej jamy ustnej/gardła, poważnego zabiegu chirurgicznego (ekstrakcja zęba) w
- Sezonowa SLIT (kontynuacja w
Jeśli leczenie jest kontynuowane w gabinecie innego lekarza, należy utrzymywać ścisłą współpracę z lekarzami, którzy pierwotnie udzielili wskazania, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii skuteczności i bezpieczeństwa. - W lutym 2020
r.roku wprzeciwkowalergenomleczeniu nadwrażliwości na alergeny orzechów ziemnych.- Alergie na orzechy ziemne są powszechnym problemem w
- Wskaźnik anafilaksji w
tejtegoSLITodczulania jest dość wysoki istosujących, i należy koniecznie o tym pamiętać.
- Alergie na orzechy ziemne są powszechnym problemem w
Środki bezpieczeństwa
- Wystąpienie ciężkich, potencjalnie zagrażających życiu reakcji ogólnoustrojowych podczas SCIT jest możliwe, ale bardzo rzadkie, jeśli przestrzegane są wszystkie środki bezpieczeństwa. Większość reakcji niepożądanych jest łagodna lub umiarkowana i
uleczalnapoddaje się leczeniu. - Niepożądane objawy miejscowe w
- Ryzyko i
- Monitorowanie anafilaksji
- Reakcje ogólnoustrojowe po SIT występują zwykle w
- Dlatego pacjenci w
zastrzykuiniekcji ipodejrzewane o bycie reakcją alergiczną.
- Reakcje ogólnoustrojowe po SIT występują zwykle w
Leczenie anafilaksji w nagłych wypadkach
- Reakcje ogólnoustrojowe należy leczyć bezzwłocznie ze względu na ryzyko szybkiego zaostrzenia.
- Zaangażowany personel powinien znać aktualne zasady postę
powanie z obowiązkowymi lekamipowania i: regularne (odświeżające) szkolenia. - Najważniejszym lekiem w
- U pacjentów, którzy nie wymagają resuscytacji, leczeniem farmakologicznym pierwszego wyboru jest natychmiastowe podanie domięśniowe dawki 0,3–0,5
- U pacjentów, którzy nie wymagają resuscytacji, leczeniem farmakologicznym pierwszego wyboru jest natychmiastowe podanie domięśniowe dawki 0,3–0,5
- Inne środki pierwszej pomocy obejmują ułożenie ciała odpowiednie do objawów, podawanie tlenu, wdychanie beta-2-mimetyku oraz dożylne podawanie antagonistów histaminy, glikokortykosteroidów i
- Wczesne oznaki poważnej reakcji to: uczucie pieczenia,
iświąd dłoni iswędzenieświąd okołoodbytniczeoodbytniczy lub wSzybkopo których szybko mogą pojawić się inne objawy ze strony układu oddechowego i/lub krążenia. Zalecenia mają analogiczne zastosowanie do reakcji anafilaktycznych występujących w kontekście SLIT.- Zobacz też artykuł
Wyposażenie ratunkowe do leczenia reakcji anafilaktycznych
- Stetoskop, ciśnieniomierz
- Opaska uciskowa, strzykawki, wenflony dożylne, zestawy infuzyjne
- Tlen z
- Rurka Guedela, worek resuscytacyjny, urządzenie ssące, zestaw do intubacji
- Adrenalina do
wstrzykiwańiniekcji - Leki przeciwhistaminowe H1 do wstrzykiwań dożylnych
- Roztwory do infuzji (fizjologiczne roztwory chlorku sodu/elektrolitów, roztwory koloidalne)
- Glikokortykosteroid do
wstrzykiwańiniekcji dożylnych - Lek rozszerzający oskrzela (szybko działający beta-2-mimetyk do podawania wziewnego lub
wstrzykiwaniainiekcji dożylnegoylnej) - Ewentualnie automatyczny defibrylator zewnętrzny
Ewentualnie pulsoksymetrPulsoksymetr
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
QuellenŹródła
LiteraturPiśmiennictwo
- Brehler R, Klimek L, Kopp MV, Virchow JC: Specific immunotherapy—indications and mode of action. Dtsch Arztebl Int 2013; 110(9): 148–58. DOI:10.3238/arztebl.2013.0148
https://www.aerzteblatt.de/archiv/134917/Spezifische-Immuntherapie-Indikation-und-Wirkungsweise" href="https://www.aerzteblatt.de/archiv/134917/Spezifische-Immuntherapie-Indikation-und-Wirkungsweise" target="_blank">www.aerzteblatt.de - Ross RN, Nelson HS, Finegold I. Effectiveness of specific immunotherapy in the treatment of asthma: a meta-analysis of prospective, randomized, single or double-blind, placebo-controlled studies. Clin Ther 2000; 22: 329-41. PubMed
- Barr JG, Al-Reefy H, Fox AT, et al. Allergic rhinitis in children. BMJ. 2014 ;349:g4153. doi: 10.1136/bmj.g4153 DOI
- Moller C, Dreborg S, Ferdousi HA et al. Pollen immunotherapy reduces the development of asthma in children with seasonal rhinoconjunctivitis (the PAT-study). J Allergy Clin Immunol 2002; 109: 251-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?cmd=Search&term=J%20Allergy%20Clin%20Immunol%20%5Bta%5D%20AND%20109%5Bvol%5D%20AND%20251%5Bpage%5D" - Rogala
href="https://B, Cichocka-Jarosz E. Zasady swoistej immunoterapii alergenowej. Podręcznik pediatrii. Medycyna praktyczna. (dostęp 10.01.2024) www.ncbimp.nlm.nih.gov/pubmed?cmd=Search&term=J%20Allergy%20Clin%20Immunol%20%5Bta%5D%20AND%20109%5Bvol%5D%20AND%20251%5Bpage%5D" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.govpl - Abramson MJ, Puy RM, Weiner JM. Injection allergen immunotherapy for asthma. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 8. Art. No.: CD001186. Cochrane (DOI)
- Radulovic S, Calderon MA, Wilson D, Durham S. Sublingual immunotherapy for allergic rhinitis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 12. Art. No.: CD002893. DOI: 10.1002/14651858.CD002893.pub2 DOI
- Calderon MA, Penagos M, Sheikh A, et.al. Sublingual immunotherapy for treating allergic conjunctivitis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 7. Art. No.: CD007685. DOI: 10.1002/14651858.CD007685.pub2. DOI
- Calabria CW. Accelerated immunotherapy schedules. Curr Allergy Asthma Rep 2013; 13: 389-398. pmid:23728613 PubMed
Autor*innenAutorzy
- Dorota Bielska, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Lino Witte, Dr
.med., Arzt in Weiterbildung, Innere Medizin, Frankfurt - Caroline Beier, Dr
.med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg